नवीन झा

२ चैत, जनकपुर । अघिल्लो साताको आरम्भदेखि नै धनुषा प्रहरीले जनकपुरको रत्नसागर मठका महन्थ बैकुण्ठ दासलाई समात्नका लागि खोजिरहेको छ । गत सोमबार रत्नसागरमा धनुषा प्रहरीले छापासमेत मार्‍यो । तर, सो मन्दिरका महन्थ फेला परेनन् ।

धनुषाका प्रहरी प्रमुख गणेश थापा क्षेत्री भन्छन्- ‘जिल्ला प्रशासन कार्यलयबाट बैकुण्ठ दासलाई पक्राउ पुर्जी जारी भएका आधारमा मैले उहाँलाई पक्राउ गर्न लागेको हुँ, तर उहाँ अहिलेसम्म फेला पर्नुभएको छैन ।’

यसबारे प्रहरीले स्पष्ट खुलाएको छैन । समाजमा अत्यन्तै सम्मानित ठानिने महन्थहरु जनकपुरमा पटक-पटक विवादमा तानिएका छन् । प्रहरीले खोजीको सूचीमा राखेका बैकुण्ठ दास यसअघि पनि अदालतसम्म पुगिसकेका पूजारी हुन् ।
रत्नसागरका बैकुण्ठजस्तै जनकपुरको प्रशिद्ध जानकी मन्दिरका महन्थ राम तपेश्वर दास पनि अनेकन अपराधिक क्रियाकलापदेखि गुण्डागर्दीमा समेत संलग्न रहेको रेकर्ड प्रहरीसँग छ ।

महन्थवीच सुपारी युद्ध

वैकुण्ठ दास र रामतपेश्वर दास दुबै अरबपति महन्थ मानिन्छन् । वैकुण्ठ दासलाई भारतीय भगौडा अपराधी भएको र बतन ढाँटेर नेपाली नागरिकता लिएको तथा गुठीको श्रीसम्पति हिनामिना गरेको आरोप लागेको छ । यो आरोप अख्तियारसम्म पुगेको छ ।

रामतपेश्वर चाहिँ गरीबका सन्तान हुन् । तर, धन कमाउनाका लागि उनीमाथि गुठी मासेको, भेटी चोरी गरेको र मधेसमा आपराधिक समूहलाई सहयोग गरेको आरोप लागेको छ । यी दुई महन्थहरु एकले अर्कालाई सिध्याउने खेलमा लागिरहेका छन् । यस्तो खेललाई जनकपुरवासीले “महन्थहरुवीचको सुपारी युद्ध” भनेर चर्चा गर्ने गरेका छन् ।

रामानन्दचोक बम विष्फोट काण्डमा  पक्राउ गरेका सशस्त्र समूहका राजनमुक्ति (रञ्जीत झा), पृथ्वी सिंह (श्याम यादव), स्वामीजी (उमेश यादव), अजयमुक्ति (दीपक सिंह) र अर्जुन सिंह (मुकेश चौधरी) जस्ता अपराधीहरु गुठी जग्गाको कारोबार गर्ने माफिया समूहसंग सम्वद्ध थिए ।

मन्दिरको सम्पत्तिमा सशस्त्र समूहको चलखेल

रत्नसागर मठका महन्थ वैकुण्ठदास र जानकी मन्दिरका महन्थ रामतपेश्वरदासवीच शीतयुद्ध परेपछि “महन्थहरुवीचको सुपारी युद्ध”मा उनीहरु प्रयोगमा आए ।

राजन मुक्ति (रञ्जित झा) ले अदालतलाई वयान दिँद गुठीका महन्थहरु नै अपराधको केन्द्रमा रहेको खुलासा गरे । उनले वयानमा भनेका थिए- “रत्नसागर मठका महन्थ बैठकुण्ठ दासको निर्देशनमा ०६७ कार्तिक ११ गते (मैले) लालकिशोर झाको हत्या  गरेको हुँ ।’

लालकिशोर झा मटियानी मठका महन्थ जगरनाथ दासका भतिजा थिए ।  उनी रामतपेश्वर दासको संरक्षणमा रहेका थिए । जगरनाथ दासको कारोवार लालकिशोर झाले हेर्थे । लालकिशोर झा र रत्नसागर मठका महन्थ बैकुण्ठदासबीच गुठीको जग्गा बेचबिखनमा मनमुटाव भयो । सोही रिसईबीका कारण बैकुण्ठदासले (लालकिशोर) झालाई मार्न आफू र भाष्कर मुक्ति भन्ने दीपक सिंहलाई सम्पर्क गरी, तपाईहरुलाई चन्दा (सुपारी) दिन्छु मेरो काम गरिदिनु भनेर प्रस्ताव गरेको राजन मुक्तिको वयानमा उल्लेख छ ।

राजनमुक्तिको वयानमा भनिएको छ- ‘बैकुण्ठ दाससँग भारतको सीतामढीमा बैठक गरेर १० लाखमा डिल भयो…..सहमति बमोजिम दासले मलाई ७ लाख रुपैयाँ दिए, बाँकी रकम मेरा कार्यकर्ताहरु सुनिल कुमार, राकेश पाण्डे, शिवकुमार ठाकुरलाई दिए ।’

तर, रत्नसागर मठका महन्थ बैकुण्ठ दास भन्छन्,-“मलाई फसाउन जानकी मन्दिरका महन्थ रामतपेश्वरदास सहित केही महन्थहरु लागेका छन् । तिनले यस्तो अफवाह फैलाएका हुन् । तर, तिनको केही चल्दैन ।”

जोगीको अथाह सम्पत्ति

धनुषाको गंगुली गाउँस्थित श्री मिथिला आयुर्वेद कलेज तथा अनुसन्धान केन्द्र शिक्षण अस्पतालका मालिक जानकी मन्दिरका महन्थ रामतपेश्वर दास हुन् । अत्यन्त गरीव परिवारका सन्तान रामतपेश्वर दास अहिले साढे ६ विगाहा जमीनमा बनाइएको यस भव्य अस्पतालको ६० प्रतिशत शेयरको धनी छन् । यसको बाँकी ४० प्रतिशत शेयर पनि उनकै हो, जुन नातेदार निर्मला ठाकुरका नाममा राखिएको छ ।

अस्पतालको जग्गा र भवनको सम्पति मात्रै ३९ करोडको छ । कलेजका निर्देशक राकेश झा पनि महन्थ रामतपेश्वर दासका आफ्नै भतिजा हुन् ।

आयुर्वेद चिकित्सा शिक्षण हुने यस कलेजका विद्यार्थीको शुल्क १० देखि १६ लाखसम्म लिइन्छ ।

जानकी मन्दिरबाट बाषिर्क २ करोडभन्दा वढी उठ्ने भेटी र चढौना समेत रामतपेश्वरले निजी तवरले खर्च गर्छन् ।
भगवान बेलाकुटीबाट राधाकृष्णको बहुमुल्य मूर्ति चोरी भएपछि केन्द्रीय प्रहरी अनुसन्धान ब्युरोले एक वर्ष लगाएर खोजी गर्दा सो मूर्ति रामतपेश्वर दासकै कुटीमा फेला परेको थियो । तर, प्रहरीले कारवाही चलाउन सकेन ।

यसबारेमा जनकपुरका पत्रकार मनोज साहले पत्रपत्रिका मार्फत खुलासा गरेपछि ०६४ माघ ३ गते पत्रकार साहमाथि नै आक्रमण भयो  । साहमाथि संघातिक हमला गर्ने तीनजना आक्रमणकारीलाई प्रहरीले पक्राउ गर्‍यो । ती अभियुक्तहरुले अदालतसमक्ष बयान दिएर आफूहरुलाई महन्थ रामतपेश्वर दासले (सुपारी दिएर) अपराध कर्म गर्न लगाएको खुलासा गरे ।

मनोज साह जानकी मन्दिरको गुठीका बारेमा निरन्तर लेख्ने जनकपुरका पत्रकार थिए । पहिलो संविधानसभाको निर्वाचन पश्चात माओवादी सरकारमा आउँदा उनी गुठी संस्थानको केन्द्रीय सदस्य समेत भए ।

साह भन्छन्-‘जनकपुरको गुठीको सम्पति विनासमा मन्दिरका महन्थहरुको मूख्य भूमिका छ । यही विषयमा कलम चलाउँदा जानकी मन्दिरका महन्थबाट ममाथि संघातिक हमला भयो ।’

मन्दिरमा सम्पत्तिमा अपराधको मञ्चन

धनुषाका पूर्वप्रहरी प्रमुख उत्तम सुवेदी भन्छन्- “मध्य र पूर्वीतराईमा अपराधकर्ममा संलग्न रहेका सशस्त्र समूहका अधिकांश सदस्यहरुको सम्बन्ध जनकपुरधामको जग्गाको बेचविखन र दलालीबाट आएको अवैध कमाइसँग गाँसिएको पाइएको छ । देवभूमिको जमीन बेच्ने महन्थहरुवीच आपसी झगडा हुँदा सशस्त्र समूहहरु परिचालित गरेर अपहरण गर्ने, फिरौती असुल्ने र हत्या गर्नेसम्मको अपराध भएको तथ्य प्रहरी अनुसन्धानबाट देखिएको छ ।”

इतिहास हेर्दा ०४६ सालपछि जनकपुर क्षेत्रमा जीवनाथ-सञ्जय साहको जोडी ठूलो कारोवारीका रुपमा देखा पर्‍यो । यिनले नेता, महन्थ, मानमहन्थ गुठी कर्मचारी र प्रहरी प्रशासनका हाकिमहरुलाई समेत संयोजन गरेर जनकपुरधामको धार्मिक गुठीको जमीन बेचविखन गर्न थाले । जम्माजम्मी १० वर्षको अवधिमा भूमाफियाहरु कौडी कवाडीबाट अरबपति बन्न पुगे ।

त्यस्तै ०६२/०६३ मा मधेश आन्दोलन उठेपछि तराई-मधेसमा सयभन्दा बढी भूमिगत सशस्त्र समूह स्थापना भए । यीमध्ये कतिपय सशस्त्र समूहहरु राजनीतिक उद्देश्यले नभएर आर्थिक अपराध गर्नका लागि भूमाफियाहरुबाट गठन भएका थिए भन्ने कुरा राजन मुक्ति समूहका प्रमुख रञ्जित झा पक्राउ परेपछि मात्र खुल्न गयो ।

त्यस्तै जीवनाथ चौधरी र सञ्जय साहको जोडीले अनेकौं सशस्त्र समूहको निर्माण र सञ्चालन गरेको कुरा जनकपुरको रामानन्दचोक विष्फोट काण्डमा पक्राउ परेका मुकेश चौधरीले अदालतमा बयान दिएर पुष्टि गरेको प्रहरी बताउँछ ।

जीवनाथमाथि बम प्रहार गर्न गएका मुकेशले प्रहरीलाई बयान दिँदै भनेका छन् कि उनले सञ्जय साहको आदेशमा काम गरेता पनि जीवनाथसँग कारोवारी सम्बन्ध रहेकाले उनलाई बचाउन उनले भूमिका खेले ।

महन्त फुट्दा माफिया पनि फुटे

धेरै वर्ष सँगै काम गरेका चौधरी र साहको जोडीलाई महन्थहरुवीचको विवादले नै फुटाइदिएको थियो । फुट भएपछि राजनीतिक समूह पनि फरक हुन गयो । सञ्जय साह सदभावना पार्टीतिर लागे भने जीवनाथ चौधरी कांग्रेस नेता विमलेन्द्र निधिको संरक्षणमा गए ।

यसैवीच सञ्जय साहले जीवनाथ चौधरीको हत्या गर्ने योजना बनाएर रामानन्दचोकमा बम विष्फोट गराउँदा नागरिक समाजका निर्दोष मानिस मारिए ।

अहिले साह यही अपराधमा सिराहा जेलमा छन् । जीवनाथ चौधरी भने धनुषा जिल्ला विकास समितिमा भ्रष्ट्राचार गरेको आरोपमा अख्तियारको तारेख धाउँदैछन् ।

राज्यलाई ठाडो चुनौती

जनकपुरधामका मन्दिर र त्यहाँको जमीन गुठी संस्थान अन्तगतका छ । त्यहाँ प्रत्येक ५ बर्षमा महन्थहरुको नियुक्ति हुने गर्छ । तर, कुनै पनि महन्थले गुठी संस्थानलाई टेर्दैनन् ।

गत वर्ष गुठी संस्थानले जानकी मन्दिरमा नयाँ महन्थ नियुक्त गर्ने प्रक्रिया अघि बढाउँदा महन्थहरुले आन्दोलन गरेर संस्थानको प्रयास विफल पारिदिए ।

नाम उल्लेख नगर्ने शर्तमा गुठी संस्थानका एक अधिकारी भन्छन्- ‘महन्थ रामतपेश्वर दासलाई जीवनाथ चौधरीमार्फत विमलेन्द्र निधिको संरक्षण प्राप्त छ ।

महन्थ बैकुण्ठ दासको पक्षमा सञ्जय साह थिए, तर, उनी जेल परेपछि एमालेका रघुवीर महासेठ र एमाओवादीका रामचन्द्र झाहरुले उनलाई संरक्षण दिएका छन् ।

गत साल सम्पन्न दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचनमा जानकी मन्दिरका महन्थले विमलेन्द्र निधिलाई र रत्नसागर मठका बैकुण्ठ दासले सञ्जय साहलाई चुनावी खर्चमा सघाएका थिए ।

मन्दिरको सम्पत्तिमा हालीमुहाली गरेर बसेका महन्थहरु कानूनी दायरामा आएनन् भने राज्यलाई अझै ठूलो चुनौति थपिने खतरा रहेको बताउँछन् गुठी संस्थानका एक अधिकारी ।