नविन अर्याल
८ जेठ, काठमाडौं । भूइँचालोसँगै राजधानीमा खाद्यान्न लगायत अत्यावश्यक वस्तुहरुको हाहाकार हुने धेरैको अनुमान थियो । तर ठूलो संख्यामा मानिसहरु राजधानीबाट बाहिरिएपछि राजधानीमा अभाव महसुस भएन ।
यसवीचमा राजधानीमा केही सामाग्रीको भाऊ बढेको छ भने केहीको घटेको छ । तातोपानी नाका अवरुद्ध भएको र होलसेल पसलहरु नखुलेका कारण कपडालगायतका केही सामानको ‘स्टक’ सकिन थालेको व्यवसायीले बताएका छन् । भूकम्प गएको करिब एक महिनायता राजधानीमा अत्यावश्यक वस्तुहरुको अवस्था यस्तो देखिएको छ :
नयाँ लुगा आएन, कपडाको भाउ यथावत
भूकम्पको प्रभाव काम भइसक्दा पनि राजधानीका फेन्सी पसल सुनसान छन् । अघिल्लो साताको तुलनामा व्यापार बढे पनि भूकम्प अगाडिको तुलनामा ५० प्रतिशत कम रहेको व्यवसायी बताउँछन् ।
अधिकांश फेन्सी पसल अझै बन्द छन् । खुलेका पसलमा पनि नयाँ लुगा भेटिँदैन । अहिले पसलमा स्टक भएका लुगाहरु बिक्री गरिरहेको नयाँ बानेश्वरस्थित एभरेष्ट रेडिमेट फेसन वेयरका सञ्चालक गोपाल खड्काले बताए ।
‘अधिकांश होलसेल पसलहरु न्यूरोडमा छन्, भूकम्पको डरले हामी समान लिन जान पनि डराइरहेका छौं’ खड्काले भने- ‘न्यूरोडका होलसेल पसलमा पनि नयाँ माल आएको छैन, स्टक नै बिक्री भइरहेको छ ।’
न्यूरोडस्थित रञ्जना कम्प्लेक्सका होलसेल व्यापारी राज तिमल्सिनाले भर्खरैमात्र पसल खोलेको बताए । तर, होलसेल पसल खोले पनि रिटेलरहरु समान लिन नआएको उनको गुनासो छ ।
‘डराई-डराई पसल खोलेका छौं, व्यापार २० प्रतिशतमात्रै भइरहेको छ’ तिमल्सिनाले भने- ‘मान्छे न्यूरोड क्षेत्रमा आउन डराइरहेका छन् ।’
बजारमा अझै नयाँ सामान आउन नसकेको जानकारी दिँदै उनले भर्खरै खासाबाट गाडी आउन सुरु भएको बताए । पहिलो चरणमा राहतको सामाग्रीलाई प्राथमिकता दिइने हुँदा यही अवस्थामा तत्कालै नयाँ सामान आउने सम्भवना समेत नरहेको उनको भनाई छ ।
व्यवसायीका अनुसार बजारमा नयाँ समान नआए पनि सामानको भाउ चाहिँ बढेको छैन । विस्तारै नयाँ सामान आउने र व्यापार बढ्ने विश्वासमा छन् व्यवसायीहरु ।
सरकारले तातोपानी नाका र रसुवा नाका सुचारु गरेर चीनबाट सामान आउने वातावरण तयार नगरे लुगाफाटादेखि इलेक्ट्रोनिक्स समानसम्म महंगो हुने व्यवसायी बताउँछन् ।
अण्डा ४ रुपैयाँ सस्तो, मासुको भाउ यथावत
भूकम्पपछि कुखुराको मासु निकै सस्तो भएको थियो । तर, पछिल्ला दिनमा कुखुराको मासुको भाऊ विस्तारै उकालो लागिरहेको व्यवसायी बताउँछन् ।
मासु/अण्डा | अघिल्लो शुक्रबार (रूपैयाँमा) | यस शुक्रबार (रूपैयाँमा) |
---|---|---|
खसीको मासु | ८२५ | ८२५ |
कुखुराको मासु | २६० | २४० देखि २५५ |
अण्डा | १२ | ८ |
ताजा माछा | २३५ | २४५ |
भूकम्पपछि महामारीको डरले मासुको उपभोग समेत घटेको थियो । सरकारले समेत कतिपय स्थानमा मासु बिक्री वितरण गर्न समेत प्रतिवन्ध लगाएको थियो ।
किलोको २ सय रुपैयाँमा झरेको कुखुराको मासु अहिले साढे २ सय नाघेको छ । व्यवसायीले अघिल्लो शुक्रबार किलोको २६० रुपैयाँमा बिक्री गरेको मासु यो शुक्रबार २ सय ४० देखि २ सय ५५ रुपैयाँसम्म बिक्री गरिरहेका छन् ।
साना मासु पसलमा कुखुराको मासु प्रतिकिलो २ सय ४० रुपैयाँ रहेको छ भने बानेश्वरस्थित आइकालुमा २ सय ५५ रुपैयाँ रहेको छ ।
खसीको मासुको मूल्य भने यथावत रहेको छ । अघिल्लो शुक्रबार ८ सय २५ रुपैयाँमा किनबेच भएको खसीको मासु यो शुक्रबार पनि सोही मूल्यमा किनबेच भइरहेको व्यवसायीले बताए ।
अण्डाको भाउ भने अप्रत्यासित रुपमा घटेको छ । व्यवसायीले प्रतिगोटा ४ रुपैयाँ घटाएर अण्डा बिक्री गरिरहेका छन् । प्रतिगोटा १२ रुपैयाँमा किनबेच भइरहेको अण्डा अहिले ८ रुपैयाँमा झरेको छ ।
ताजा माछाको भाउ बढेको कालिमाटी तरकारी बजारले जनाएको छ । अघिल्लो हप्ता प्रतिकिलो २ सय ३५ रुपैयाँमा किनबेच भएको ताजा माछा यस हप्ता २ स ४५ रुपैयाँमा किनबेच भइरहेको छ ।
फलफूलको भाउ बढ्यो
मागको तुलनामा आपूर्ति कम भएपछि बजारमा फलफूलको भाउ बढ्न थालेको छ । भूकम्प आएपछि दुई हप्ताजति फलफूलको भाउ घटे पनि पछिल्ला दिनहरुमा भाउ उकालो लागिरहेको व्यवसायीले बताए ।
फलफुल | अघिल्लो शुक्रबार (रूपैयाँमा) | यो शुक्रबार (रूपैयाँमा) |
---|---|---|
स्याउ | १६५ | १९५ |
केरा (दर्जन) | १०५ | १०५ |
अनार | ३०५ | २९५ |
आँप | ३०५ | ९५ |
अंगुर | १९५ | २०५ |
सुन्तला | १३५ | १३५ |
खरबुजा | २३ | २३ |
मेवा | ५५ | ७३ |
कटहर | ४३ | ४३ |
स्रोत : कालिमाटी तरकारी बजार
भूकम्पको त्रासदी कम हुँदै गएपछि व्यापारमा सुधार आइरहेको बुद्धनगरकी फलफूल व्यवसायी सीता थापाले बताइन् । उनका अनुसार पछिल्ला दिनमा फलफूलको भाउ उकालो लागिरहेको छ ।
कालिमाटी तरकारी बजारका अनुसार अघिल्लो हप्ता प्रतिकिलो १ सय ६५ रुपैयाँमा पाइने स्याउ अहिले १ सय ९५ रुपैयाँ पुगेको छ । कतिपय फलफूलको भाउ भने घटेको पनि देखिएको छ ।
शुक्रबार बजारमा आँपको भाउ ह्वात्तै घटेको पाइयो । अघिल्लो हप्ता १ सय ५ रुपैयाँ प्रतिकिलो रहेको आँप ९५ रुपैयाँमा झरेको छ । विस्तारै आँपको सिजन आउन थालेपछि मूल्य घट्न थालेको व्यवसायीको भनाइ छ ।
अंगुर, मेवा, अनार लगायतका फलफुलको भाउ बढेको छ भने सुन्तला, खरबुजा, केरालगायतका फलफूलको भाउ यथावत छ । भूकम्पपछि फलफूलको आपूर्ति केही घटेको हुँदा भाउ अझै बढ्ने व्यवसायीको दाबी छ ।
चीनबाट आउने फलफूल रसुवा र तातोपानी नाका ठप्प भएपछि आउन सकेको छैन । अहिले बजारमा स्वदेशी र भारतीय फलफूलमात्र उपलब्ध छ ।
बढ्न थाल्यो तरकारीको भाउ
तरकारी | भूकम्पअघि (रूपैयाँमा) | जेठ ८ (रूपैयाँमा) |
---|---|---|
ठूलो टमाटर | ४८ | ७५ |
सानो टमाटर | ६५ | ७५ |
रातो आलु | २८ | २८ |
सेतो आलु | १८ | १८ |
सुकेको प्याज | ४३ | ४५ |
गाजर | ४३ | २८ |
लोकल काउली | २८ | २८ |
स्कुस | १८ | १४ |
निउरो | ६५ | ६३ |
ब्रोकाउली | ४८ | ४८ |
मसरुम | १३५ | १४५ |
मटर | ५३ | ७५ |
बरेला | ४८ | ४३ |
बन्दा | २८ | ८ |
स्रोत : कालिमाटी तरकारी बजार
भूकम्पपछि स्वात्तै घटेको तरकारीको भाउ पुनः उकालो लाग्न थालेको छ । वैशाख १२ गते भूकम्प गएपछि त्यसको करिव ३/४ दिन तरकारीको भाउ आकाशिए पनि त्यसयता ओरालो लागिरहेको थियो ।
भूकम्पको डरले राजधानी छाडेर गएका सर्वसाधारण फर्किन थालेका छन् । उपभोक्ताको संख्या बढ्दै जान थालेपछि तरकारीको भाउ पनि बढ्दै गइरहेको व्यवसायी बताउँछन् ।
शुक्रबारको बजार भाउअनुसार कतिपय तरकारी भूकम्प अगाडिभन्दा महंगो छ भने कतिपय सस्तो देखिन्छ । कतिपय तरकारीको भाउ महंगो हुनुमा अफसिजन सुरु हुनु तथा उत्पादन घट्नु रहेको व्यवसायीको भनाइ छ ।
बजारमा टमाटरको भाउ महंगिएको छ । भूकम्प अगाडि ४८ रुपैयाँ रहेको ठूलो टमाटरको मूल्य अहिले ७५ रुपैयाँ पुगेको थियो । यसबीचमा टमाटरको भाउ ४०/४५ रुपैयाँमा झरेको थियो ।
सुकेको प्याज, च्याउ, मटरलगायतका तरकारीको भाउ अहिले बढेको छ । गाजर, स्कुस, बरेला बन्दा लगायतको मूल्य भने भूकम्प अगाडिको तुलनामा कम नै छ । बन्दा बाहेक यी तरकारीको भाउ पनि पछिल्ला दिनमा बढ्दै गइरहेको व्यवसायी बताउँछन् ।
भूकम्पपछि तरकारी उत्पादनमा निकै कमी आएको छ । कतिपय तरकारी उत्पादन हुने ठाउँहरुमा भूकम्पले ठूलो क्षति पुर्याइदिएको छ । कृषकहरु समेत अहिले भूकम्पको त्रासले काममा निस्कन सकिरहेका छैनन् । यही कारण पनि तरकारीको भाउ बढ्न थालेको बताइन्छ ।
ग्यास र पेट्रोल फालाफाल
राजधानीमा पेट्रोलियम पदार्थको खपत ५० प्रतिशतले घटेको छ । भूकम्पपछि ठूलो संख्यामा मानिसहरुले उपत्यका छोडेपछि पेट्रोलियम खपत घटेको हो । पेट्रोलियम पदार्थको खपत घटेपछि बजारमा पनि सहज रुपमा पाइएको छ । राजधानीमा ग्यासको पनि खपट घटेको छ ।
‘पेट्रोलियम पदार्थ सप्लाइमा केही समस्या छैन, देशभर स्टक छ’ निगमका कार्यकारी निर्देशक गोपालबहादुर खड्काले भने- ‘भारतबाट पनि नियमित रुपमा आउने काम भइरहेको छ ।’
देशभर रहेका डिपोमा ४० हजार किलोलिटर पेट्रोलियम पदार्थ रहेको छ । थानकोट डिपोमा मात्र पेट्रोल १७ सय किलोलिटर र डिजेल ८ हजार १ सय लिटर स्टक रहेको निगमले जनाएको छ ।
थानकोटमा रहेको स्टकले पेट्रोलको माग ५ दिन र डिजेलको माग १५/१६ दिनसम्म धान्नसक्ने निगमका प्रवक्ता मुकुन्द घिमिरेले जानकारी दिए । बजारमा तेल र ग्यासको अभाव नहुने उनको भनाइ छ ।
‘स्टक पनि राम्रो छ, नियमित रुपमा रक्सौलबाट २५/२६ सय किलोलिटर पेट्रोलियम पदार्थ आपूर्ति भइरहेको छ’ प्रवक्ता घिमिरेले भने- ‘त्यसमाथि पेट्रोलियम पदार्थको उपभोग समेत आधा घटेको छ ।’
इन्डियन आयल निगम (आइओसी)ले मागेजति पेट्रोलियम पदार्थ उपलब्ध गराइरहेको निगमले जनाएको छ । अहिले ग्यासको उपभोग पनि ५० प्रतिशतले घटेको छ ।
मासिक १५ लाखको हाराहारीमा ग्यास खपत हुने गरेकोमा अहिले साढे ७ लाखको हाराहारीमा ग्यास खपत हुने निगमको अनुमान छ । राजधानीबाट झण्डै १० लाख मानिस बाहिरिएपछि ग्यासको खपत हृवात्तै घटेको हो ।
भूकम्पपछि अधिकांश होटल, रेष्टुरेन्ट, होस्टेल, पार्टी प्यालेसहरु बन्द हुँदा ग्यास खपत घट्न गएको निगमका निर्देशक शिताराम पोखरेल बताउँछन् ।
यसवीचमा आयल निगमले आइओसीलाई बुझाउनुपर्ने बक्यौता रकमसमेत तिरिसकेको छ । अब स्वदेशी संस्थाको मात्र ऋणको भार बोकिरहेको निगम प्रवक्ता घिमिरेले बताए ।
निगमले नागरिक लगानी कोषको ८ अर्ब ८५ करोड रुपैयाँ ऋणमध्ये ४ अर्ब तिरिसकेको छ भने कर्मचारी सञ्चय कोषको १० अर्ब ३५ करोड रुपैयाँमध्ये साढे ३ अर्ब रपैयाँ तिरिसकेको घिमिरेको भनाइ छ ।
खाद्यान्नको भाउ यथावत, अभावको संकेत
भूकम्पपछि होलसेल व्यवसायीहरु भागे पनि बजारमा अत्यावश्यक खाद्यवस्तुको मूल्य भने बढेको छैन । तर, होलसेल नखुल्दा केही खाद्यवस्तुको अभाव देखिए पनि अहिलेसम्म स्टकले धानिरहेको व्यवसायी बताउँछन् ।
खाद्यवस्तु | भूकम्प अगाडि (रूपैयाँमा) | जेठ ८ (रूपैयाँमा) |
---|---|---|
चामल (२५ किलो) | १३००-१८५० सम्म | बढेको छैन |
दाल (अडर) | १८०/८५ | बढेको छैन |
दाल (मास) | १५५/६० | बढेको छैन |
दाल (मसुरो) | १५५ | बढेको छैन |
चिनी | ६५ | बढेको छैन |
चिउरा | ६०/६५ | बढेको छैन |
आटा | ४० | बढेको छैन |
चना | ९५ | १०० |
मटर | ६५ | बढेको छैन |
जिरा | ३५० | ४०० |
अहिले खाद्यवस्तु पाइने खुद्रा पसलहरु अधिकांश खुलिसकेका छन् । तर, होलसेल व्यापार गर्दै आएका मारवाडीहरु भने अहिलेसम्म फर्किएका छैनन् ।
यही कारण बजारमा खाद्यवस्तुको अभाव हुने सम्भावना रहेको वुद्धनगरस्थित श्री सञ्जय साई स्टोरका केशव अधिकारी बताउँछन् । भूकम्पपछि चाउचाउ, चिउरा लगायतका जंक फुडको माग बढेपछि अभाव केही अभाव देखिएको छ ।
अहिले बजारमा चिउराको अभाव देखिन्छ । होलसेल बन्द भएर सकिएको समान ल्याउन नपाइएको अधिकारीको भनाइ छ । उनका अनुसार भूकम्पपछि जिराबाहेक अन्य वस्तुहरुको भाउ बढेको छैन ।
तर, होलसेल बजार नखुल्ने र उत्पादन कम हुने अवस्था जारी रहेमा आगामी दिनमा खाद्यवस्तुको भाउ बढ्न सक्ने उनको भनाइ छ । त्यसो त भूकम्पले चिरा पारेको सडक वर्षामा बिग्रियो भने आपूर्ति सहज बनाउन धौ-धौ हुने देखिन्छ ।