Comments Add Comment

मैले पनि नजानेर भ्रष्टाचार गरेँ कि भन्ने लाग्छः शान्ता चौधरी

Santa Chaudhary

युवा जागौं, भ्रष्टाचारी भगाऔं भन्ने नाराका साथ शनिबार राजधानीमा भएको कार्यक्रममा एक वक्ता थिइन् शान्ता चौधरी ।

झण्डै १० वर्ष कमलरी बसेकी उनी पहिलो संविधानसभामा सभासद भइन् । संंसदीय समितिको सभापति राम्रैसँग चलाइन् । अहिले क्यान्सरलाई जितेर उनी स्कुले शिक्षा अध्ययनमा छिन् । हालै मात्र कक्षा आठ पास गरेकी उनले आफ्ना केही रोचक अनुभव कार्यक्रममा सुनाइन् ।

शान्ता चौधरीको अनुभव उनकै शब्दमाः

म ८ वर्षको उमेरदेखि लगातार १८ वर्षसम्म कमलरी बसेको मान्छे । मलाई त भ्रष्टाचार भनेको के हो र यो कसरी हुन्छ भन्ने थाहा नै थिएन ।
वास्तावमा अहिले पनि के गर्‍यो भने भ्रष्टाचार हुन्छ भन्ने बुझेको छैन । म पहिलो संविधानसभाको सदस्य हुँदा वा व्यवस्थापिका संसदको प्राकृतिक स्रोत साधन समितिको सभापति हुँदा भ्रष्टाचार गरेको भए मलाई थाहा हुन्थ्योहोला । त्यतिबेला कसरी भ्रष्टाचार हुन्छ भनेर म जान्दै जान्दिँनथेँ ।

संविधानसभाको सदस्य हुँदा मलाई ‘शान्ता’ लेख्न ५ मिनेट लाग्थ्यो । त्यस्तो बेलामा भ्रष्टाचार गर्ने क्षमता नै मसँग थिएन । यो विषयमा वास्तविक रुपमा राजनीतिक दलका नेताहरुले बुझ्न जरुरी हुन्छ, नागरिकले बुझ्न जरुरी छ ।

आज यो देशमा देशमा हेर्नुस्, जसले रातदिन खुन पसिना बगाउँछ, जसले रातमा पनि मेहनत गर्छ, जसको काम गरी-गरी हातमा कामले गर्दा ठेला उठ्छ, त्यही मान्छे भात खान नसकेर टालो बाँधेर खाना खान्छ, आज त्यही मान्छे सबैभन्दा बढी गरिब छ । उसैलाई धेरै समस्या छ ।

म गाउँ-गाउँमा देख्छु, हाम्रा आरणीय नेता पुल शिलान्यासमा जानुहुन्छ, घर शिलान्यासमा पुग्नुहुन्छ । अनि त्यो बेलामा उहाँहरुले हातमा पञ्जा लगाएको देख्छु । शिलान्यास गर्दा माटो छुनुपर्छ भनेर उहाँहरु पञ्जा लगाउनुहुन्छ । हेर्नुस् त, उहाँहरु नै यो देशमा सबैभन्दा धनी हुनुहुन्छ । जसले माटो छुन घिन मान्छ, ठूला-ठूला घरमा उहाँहरु नै बस्नुहुन्छ, महंगा गाडी पनि उहाँहरु नै चढ्नुहुन्छ ।

कस्तो बिडम्बना ! जो रात दिन माटोमा काम गर्छ, खुन पसिना बगाउँछ, उसैको घरमा बल्ल-बल्ल आगो बल्छ । यस्तो छ यो देशको स्थिति । त्यही समुदायबाट त्यही वर्गबाट शिकार भएको चेली म पनि हुँ ।

जुन बेलामा पढ्न, स्कुल जान मन लाग्थ्यो, मेरा साथीहरु स्कुल जान्थे । मैले त्यो अवसर नै पाइन । जमिनदारका छोराछोरीलाई ब्याग बोकेर स्कुल पुर्‍याउन म नै जान्थेँ । उनीहरुलाई स्कुल पुर्‍याएर फर्केपछि मेरो आँखाबाट आँशु बग्थ्यो, म स्कुल किन जान नपाएको जस्त्ाो लाग्थ्यो । यो धनी र गरिबको भगवान नै छुट्टा-छुट्टै हुन्छन् कि क्या हो जस्तो सोच्थेँ ।

म कमलरी बस्दा यति धेरै काम गर्थे कि, भोक पनि त्यति नै लाग्थ्यो । जमिनदारको छोराछोरी ८ बजेसम्म सुत्थे । बिहान उठेर अगेनको छेउमा बसेर लेखपढ गर्थे । काम नभएर उनीहरुलाई खान मन नलागेको होला । उनीहरुलाई जमिनदारहरुले लखेटी-लखेटी हुन्छ कि, फकाएर हुन्छ खाना खुवाउँथे । कहिले काहनी सुनाएर पनि खुवाउँथे । म त्यो दृश्य कहिले कुचो लाउँदै, कहिले मल फाल्दै, कहिले भाँडा माझ्दै हेर्थेँ । कसैले मलाई भोक लागेको छ, म खान्छु भन्दा पनि खान नपाउने, कसैले म खाँदिन भन्दा पनि जवरजस्ती छ । कस्तो यो संसार ?

म अहिलेपनि पत्रिका किन्न जाँदा देख्छु । बाटामा दुईहात फिँजारेर माग्ने बसिरहेको हुन्छ, उसले लेऊ न भन्दा वास्ता गर्दैन । त्यही मान्छे मन्दिर भित्र पसेपछि त्यो मूर्ति, न उसले खान्छ, त्यसलाई लड्डु पनि कोचाइदिएको हुन्छ, दूध पनि चढाएको हुन्छ । कस्तो हो हाम्रो संस्कार । मलाई लाग्छ, यो संकारलाई तोड्न जरुरी छ ।

म त आठ कक्षा पास गरेको मान्छे

मलाई यो बीचमा बोल्न पनि डर लागिरहेको छ । यहाँ थुप्रै विद्वानहरु हुनुहुन्छ, म त आठ कक्षा पास गरेको मान्छे । तर, पनि केही भन्छु ।
मैले पनि नजानेर केही भ्रष्टाचार गरेँ कि भन्ने लाग्छ मलाई । म त्यतिबेला संसदको प्राकृतिक स्रोत साधन समितिको सभापति थिएँ ।

एकदिन एक जनाले मलाई चम-चम चम्किने एउटा कागजको भित्र बेरेर एउटा गिफ्ट दिए । त्यो घरमा लगेर खोलेर हेर्दा त्यो रक्सी हुँदो रहेछ । ब्ल्याक लेभल कि के होे रहेछ । मलाई यति रिस उठ्यो कि कुरै नगरौं । किनकी यो महाशयले मलाई रक्सी खान्छे भन्ने सोचेछ भन्ने लाग्यो ।

मैले सचिवलाई सोँधे-त्यो मान्छेले मलाई यो किन दिएको ? उसले दशैंको बेलामा यस्तो गिफ्ट दिने चलन छ, त्यही भएर दिएको होला भन्यो । अनि मैले दोहोर्‍याएर सोँधे-मैले (रक्सी) खान्छे भन्ने सोचेर त हैन नि ? उसले हैन भनेपछि म चुप लागेँ । केही मिठाइ लिएर आउँथे । तर, त्यसमा पनि केही न केही (भ्रष्टाचार) घुस्या छ, हेर्नुस् ।

मैले सरकारको पैसाबाट आफ्नो उपचार गरेको छु । बिचरा जनता एउटा सिटामोल नपाएर मरिरहेका छन्, समान्य उपचार पनि नपाएर छट्पटाइरहेको अवस्था छ । मैले सरकारी रकमबाट उपचार नगरेको हुन्थ्यो भन्ने अहिले मलाई लागिरेहको छ । मलाई यो मञ्चमा उभिएर बोलिरहँदा यो अनुभुति भइरहेको छ ।

प्रचण्डजी बस्ने कुर्सीमा गएर बसेछु

मैले राष्ट्रपतिको निर्वाचनमा बेलामा अर्काको हात समातेर सिग्नेचर गर्दै भोट हाले । त्यसुमा कति भोट रद्द भएछ, भोलिपल्ट मिडियामा आयो, ‘राष्ट्रपति निर्वाचनमा भोट हाल्न नजान्ने सभासदले के संविधान बनाउँथे ?’

त्यतिबेला त्यो मलाई नै भन्या जस्तो लाग्थ्यो । फेरि चुरा बेच्दा-बेच्दै सभासद, भाँडा माझ्दा-माझ्दै सभासद भनेर ब्यापक आयो । त्यो बेलामा पनि मलाई नै भन्या होला जस्तो लाग्थ्यो । म पनि अर्काको घरमा भाडा माझ्दा-माझ्दै आएको मान्छे । त्यो मलाई नभनेपनि मलाई नै भनेको जस्तो हुन्थ्यो ।

अर्को घटना पनि छ, म सांसदको सपथ ग्रहण गर्न गएको थिएँ । मलाई त्यो अझै सम्झना छ, त्यहाँ मोओवादी, एमाले, काँग्रेस कहाँ-कहाँ बस्छ भन्ने मलाई के थाहा ? सबै जना गफमा ब्यस्त थिए । म त प्रचण्डजी बस्ने कुर्सीमा गएर बसेछु । एमालेको सभासदले च्याप्प हात समातेर यता आउनुस्, यो त प्रचण्डजी बस्ने ठाउँ कुर्सी हो भनेर मलाई भन्नुभो । यो अवस्थाबाट मैले मेरो यात्रा सुरु गरेँ ।

अंग्रेजीमा परिचय गर्ने रहर

परिचय भन्ने जीवनमा मैले कहिल्यै सुनेको थिइनँ । एउटा कार्यक्रममा मलाई पनि बोलाइयो । म कमलरी नै थिएँ । म घाँस काट्न जाँदै थिएँ । कार्यक्रममा थारु पनि र महिला पनि राख्नु पर्ने रहेछ, मलाई राखियो । परिचय गर्नु पर्ने भयो । मेरो छेउमा एक जना दाइ बस्नु भएको थियो । उहाँले नमस्कार म प्रेमप्रकाश देवकोटा भनेर आफ्नो परिचय दिनु भयो । त्यसपछि मेरो पालो आयो । मैले त सबैले परिचयमा त्यही भन्छन् होला भन्ठानेँ र, मैले उठेर नमस्कार म प्रेमप्रकाश देवकोटा भनेँ । त्यसपछि सबैले तिम्रो नाम भन, तिम्रो नाम भन भने । अघि नै तेरो नाम भन भन्नु पर्दैन, किन परिचय भनेको भनेर मैले भनेँ ।

मान्छेले सिक्ने क्रममा यति धेरै गल्ती गर्दोरहेछ । मैले थुप्रो गल्तीहरु गरेको छु ।

भिडियो हेर्नुस् 

यस्तै एउटा घटना छ, म सभासद हुँदा प्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपालसँग डेनमार्क गएँ । सबैले इंग्लिसमा परिचय दिने म मात्र नेपालीमा दिनु पर्ने भएकाले एकदम ग्लानी महसुस हुन्थ्यो । कांग्रेसको सभासदलाई मलाई इंग्लिसमा परिचय गर्न सिकाइदिनु न म रातभरी घोकेर भन्छु भनेँ । उहाँले एक हप्ता लाग्छ भन्नुभयो । त्यसो भए लेखेर दिनुस् भन्दा उहाँले इंग्लिसमा सक्नुहुन्न, नेपालीमा लेखिदिन्छु भन्नु भयो । उहाँले लेखेको रातभरी घोकेँ ।

तत्कालीन प्रधानमन्त्री माधव नेपाल पनि कार्यक्रममा हुनुहुन्थ्यो । अंग्रेजीमा परिचय गर्ने भएकाले मुटु ढुकढुक गरेको छ । पालो आउन लाग्यो, बिर्सिन्छु कि भन्ने डर पनि लाग्यो । जे सुकै होस् भनेर उठेँ, र, ‘आई एम शान्ता चौधरी, मेम्बर अफ पाल्र्यामेन्ट, न्याचुरल रिसोर्स कमिटी चेयरम्यान, आइएम फ्रम नेपाल’ भनेँ । त्यसपछि माधव नेपाल रातारात के भयो भनेर छक्क पार्नु भयो । आखिर त्यसमा केही गलत लेखिदिएको भए बर्बाद हुन्थ्यो । त्यसैले सिक्ने क्रममा गल्तीहरु हुन्छ ।

उपचारका लागि मैले पैसा लिएँ र, उपचार गरेर फर्किएँ । तर, मसँग २/३ लाख रुपैयाँ बच्यो । जुन प्रयोजनका लागि मैले पैसा लिएको हो, त्यो प्रयोजनमा खर्च नभएपछि मैले यो पैसा राख्दा मलाई आत्माग्लानी हुन्छ भन्ने लाग्यो । किनकी मेरै गाउँमा थुप्रो मानिस उपचार नपाएर मरिरहेका छन् । कसैलाई क्यान्सर हुन्छ, कसैलाई के हुन्छ । मरिरहेका छन् । मैले त्यो पैसा राखेँ भने जिन्दगीभर पोल्छ भन्ने लाग्यो र मैले जनताको पसिना जनतालाई फिर्ता गर्छु भनेर केसैलाई थाहा नदिई राज्यलाई फिर्ता गरेँ ।

हामी लालची स्वभावका छौं

हाम्रो प्रवृत्ति कस्तो छ भने एउटै अफिसमा काम गर्ने छिमेकीको ठूलो विल्डिङ भयो भने घरमा किचकिच हुन्छ । एउटै अफिसमा काम गर्ने उसको त्यस्तो, तपाईले पैसा कमाउनु हुन्न, कमाएको पनि कहाँ फाल्नुहुन्छ भनेर किचकिच हुन्छ । घरमा कहिल्यै शान्तसँग बस्न पाउँदैन । उसले कसरी कमाएको छ भनेर चासो लिँदैनौं । अति लालची स्वभाव हुन्छ । मलाई गाउँमा भन्नुहुन्छ, सांसद भयो काठमाडौंमा घर बनाउन सकेन । एउटा स्कुटी चढेर पनि हिड्न सक्दैन । म, मलाई खुसी लागेको छ, तपाईँहरुसँगै बसेको छु भन्छु ।

पहिले गाउँलेहरु नै भन्थे, पढ्नै नजान्ने औंठाछापलाई पनि सभासद बनायो, के को संविधान बन्नु । संविधानसभामा हुँदा नपढेकै कारणले पटक-पटक चुकेको र अपहेलित हुनु परेको महसुस गरेँ । र अहिले पढ्न थालेँ । हिजो औठाछापे सभासद भने । अहिले पढ्न थालेपछि ‘हेरे हेर के नाटक गरेको बुढेसकालमा पढ्न थालेर’ भन्छन् । जे गर्दा पनि नहुने ।

मैले अघि राज्यले दिएको रकम फिर्ताको कुरा गरेँ । ठिक त्यही बेला मैले आफ्नो छोराको स्कुल फि तिर्न सकिरहेको थिइँन । त्यो वर्ष छोराछोरीलाई काठमाडौंमा पठाउन नसक्ने भएर दाङ लैजान्छु र म पढ्ने स्कुलमा नै पढाउँछु भनेर निर्णय पनि गरेँ । तर, उनीहरु जान मानेनन् । दुःख सुख गरेर पढाउँदैछु । साथी नेत्र केसीले मेरो छोरीलाई कापी कलम किनेर सहयोग गर्नु भएको छ । म उहाँलाई सलाम गर्छु । आफूसँग नहुँदा कतै न कतैबाट सहयोग जुट्दो रहेछ । खुसी लागेको छ । थ्याङ्क यू सो मच भन्न चाहन्छु ।

र, मेरो प्रतिवद्धता

कुनै बेला उचित ठाउँमा गएछु भने, मन्त्री अथवा केही बनेछु भने मेरो त कुनै चान्स नै भएन भ्रष्टाचार गर्ने । आजै छातीमा हात राखेर कसम खुवाउनु भएको छ । कठघरामा उभेको अवस्था हो । त्यसकारण हिजोका दिनमा कमलरी हुँदा पनि शान्ता चौधरी बाँचेको थिइन्, आज पनि शान्ता चौधरी बाँच्छे भन्नेमा ढुक्क छु । त्यसैले मबाट भ्रष्टाचार हुँदैन ।

(भ्रष्टाचारविरोधी अभियान अन्तरगत शनिबार राजधानीमा आयोजित कार्यक्रमा पूर्व सांसद चौधरीले राखेको विचारको सम्पादित अंश)

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?

ट्रेन्डिङ

Advertisment