५ कात्तिक, काठमाडौं । प्रकाश र रंगको पर्व तिहारमा झिलिमिली बिजुली बत्ती जोडने प्रचलन बढ्दो छ । शहरमा मात्रै होइन, गाउँघरमा पनि तिहारमा झिलिमिली बत्ती जोड्ने प्रचलन आम बनेको छ । त्यसैले विभिन्न किसिमका रंगीबिरंगी बत्तीको माग तिहार नजिकिएसँगै उच्च छ ।
झिलिमिली बत्तीकै लागि तिहारमा मात्र नेपालबाट कति रकम बाहिरन्छ त ? नेपाल इलेक्ट्रिक व्यवसायी महासंघका अनुसार तिहारमा झण्डै १ अर्ब ५० करोडभन्दा बढी मूल्य बराबरको झिलिमिली बत्तीको कारोबार हुन्छ ।
अहिले तिहारका लागि बजारमा यस्ता बत्तीको कारोबार सुरु भइसकेको छ । इलेक्टि्रक पसलदेखि विभिन्न खुद्रा पसलहरुमा समेत सिजनल ब्यापारका रुपमा यो बत्ती बेच्ने क्रम सुरु भएको छ । सडकपेटीमै पनि यो बत्ती बेच्नेहरु भेटिन्छन् ।
महासंघका अध्यक्ष तेजनारायण खरेलका अनुसार यसवर्ष तिहारका लागि झण्डै ७० करोड रुपैयाँ भन्दा बढीको बत्ती विदेशबाट आयात भएको छ । झण्डै डेढ सयभन्दा बढी होलसेलरहरुले तिहारका लागि यत्तिको बत्ती झिकाएका हुन् ।
‘झिलिमिली बत्ती तिहारको समयमा मात्रै बिक्री हुन्छ । अन्य समयमा त यसको बिक्री हुँदैन नै भन्दा हुन्छ,’ खरेलले भने, ‘व्यावसायीले यो वर्ष झण्डै ७० करोड रुपैयाँभन्दा बढीको झिलिमिली बत्ती झिकाएका छन् । यसको झण्डै डेढ अर्ब रुपैयाँ बराबरको कारोबार हुन्छ ।’
यसमा उपभोक्ताले यसैका कारण बढी तिर्नुपर्ने बिजुलीको महशुलको हिस्सा समावेश छैन । तिहारको समयमा यस्ता बत्ती धेरै जोडिने भएकाले बिजुलीको माग दोब्बर भन्दा बढी खपत हुन्छ । त्यसैकारण तिहारमा लोडसेडिङ र अनियमित बिजुली कटौति पनि अत्याधिकहुन्छ ।
९० प्रतिशत बत्ती चीनबाटै
तिहारका लागि भारत र चीनबाट केही बत्ती नेपाल आयात गरिसकिएको छ भने केही आयात हुने क्रममा छन् । यस्ता बत्तीमध्ये ९० प्रतिशत चीनबाटै आयात हुने अध्यक्ष खरेलले बताए । तिहारलाई लक्षित गरी व्यावसायीले झण्डै २-३ महिना अघिदेखि नै झिलिमिली बत्ती ल्याउने प्रक्रिया थालेका थिए ।
त्यसअनुरुप नेपालमा पछिल्ला केही दिनमा दैनिक ठूलो परिमाणमा झिलिमिली बत्ती भित्रिरहेका छन् । कस्ता बत्ती आए ? यो समयमा साधारण बल्बको बिक्री पनि दुईगुणाले बढ्ने गरेको व्यावसायी बताउँछन् ।
‘घरको सबै ठाउँ उज्यालो राख्नुपर्ने मान्यताका कारण घरका सबै होल्डरमा बत्ती जोड्ने गरिएको छ,’ अध्यक्ष खरेलले भने, ‘त्यसैकारण साधारण वल्व पनि यो समयमा अत्याधिक बिक्री हुन्छ ।’ बजारमा यस्ता झिलिमिली बत्तीहरु फरक-फरक मूल्यमा उपलब्ध छन् ।
न्युनतम प्रतिगोटा १ सयदेखि २०/२५ हजार रुपैयाँसम्म पर्ने बत्तीहरु तिहारका लागि आयात हुन्छ । प्रायः बल्ने-निभ्ने गुण हुने भएकाले यस्ता बत्तीमा उपभोक्ताले घर, बगैँचा, कार्यालय, बिजनेश मल लगायतको सजावट गर्न यसको अत्याधिक प्रयोग गर्छन् ।
पछिल्लो समयमा विभिन्न मूल्यका क्लब तथा रोटर लाइटहरु पनि तिहारमा लागि प्रयोग हुन थालेका छन् । यस्तै देवी देवताका फोटोमा जोडिएको बत्तीको बिक्री पनि यो समयमा धेरै हुन्छ ।
माग बढेको बढ्यै
अध्यक्ष खरेल यसैकारण वर्षैपिच्छे तिहारमा यस्ता बत्तीको माग बढिरहेको बताउँछन् । लोडसेडिङको समयमा समाधान भए पछिल्ला वर्षहरुमा तिहारमा यस्ता बत्तीको माग दोब्बर हुने व्यावसायीको अनुमान छ ।
पछिल्लो वर्षको तिहारबाट सोलार, इन्भर्टर तथा ब्याटि्रबाट चल्ने झिलिमिली बत्तीहरु पनि नेपाल भित्रिन सुरु भएको छ । लोडसेडिङमा पनि प्रयोग गर्न मिल्ने र कम बिजुली खपत गर्ने भएकाले यस्ता लाइटमा पनि उपभोक्ताको आकर्षण बढ्दो छ ।
