११ चैत, काठमाडौं, सरकारले चेतावनीसहित पत्र लेख्ने तयारी गर्दै गर्दा पश्चिम सेती जलविद्युत आयोजना निर्माण गर्ने जिम्मा लिएको थ्री गर्जेजले नेपालमा आएर आफ्नो काम सुरु गरेको छ ।
नेपाल आएको थ्री गर्जेजको टोलीले पछिल्लो समयमा पश्चिम सेतीमा पानीको बहावको पुनः अध्ययन गर्दैछ । यसअघि थ्री गर्जेजले नै पानीको बहाबको बारेमा अध्ययन गरिसकेको थियो । तर, अहिले त्यही अध्ययनलाई पुन जाच गर्दैछ ।
लगानी बोर्डका प्रवक्ता मधुप्रसाद भेटवालका अनुसार एक हप्ता यतादेखि थ्री गर्जेजले आफ्नो काममा तीब्रता दिएको छ । साथै पश्चिम सेतीमा नेपाल विद्युत प्राधिकरणसँग गर्नुपर्ने ज्वाइन्ट भेञ्चरका बारेमा पनि थ्री गर्जेजले अहिले स्वीकृति मागेको छ ।
भेटवालले भने ‘अहिले थ्री गर्जेजले पश्चिम सेतीको पानीको बहाव रि-कन्र्फरमेसन गर्दैछ, साथै प्राधिकरणसँगको ज्वाइन्ट भेन्चरको बारेमा पनि स्पष्ट पारिदिन आग्रह गरेको छ ।’
पुसको अन्त्यतिर थ्री गर्जेजले नेपाल बिद्युत प्राधिकरणसँग ज्वाइन्ट भेन्चर एग्रीमेन्ट (जेभिए ) को प्रारम्भिक सम्झौता गरेको थियो ।
पुस महिनामै र्फकेको थ्री गर्जेज लामोसमय सम्पर्कविहीनजस्तै भएको थियो । उसले पटक-पटक पत्राचार गर्दा पनि कुनै पनि प्रतिक्रिया जनाएको थिएन । कुनै पनि प्रतिक्रिया नदिएपछि सरकार अल्टिमेटम सहितको पत्र नै लेख्ने तयारीमा थियो ।
लामो समय कुनै जवाफ नदिएपछि उर्जा मन्त्रालय थ्री गर्जेजको कार्यशैलीप्रति आक्रोशित भएको थियो ।
सम्झौता भएको तीन दिनभित्रै नेपाल विद्युत् प्राधिकरण सञ्चालक समितिले जेभिए अनुमोदन गरेको भए पनि चिनियाँ कम्पनी थ्री गर्जेजको बोर्डले अहिलेसम्म यसको अनुमोदन गरेको छैन । बरु अहिले ज्वाइन्ट भेञ्चरका बारेमा ‘क्ल्यारिफिकेसन’ मागेको छ ।
६ सय मेगावाट मात्रै सम्भव
भेटवालका अनुसार अहिले थ्री गर्जेजले पश्चिम सेतीमा ६ सय मेगावाटको मात्रै जलविद्युत आयोजना बनाउन सकिने बताएको छ । यसअघि ७ सय ५० मेगावाटको जलविद्युत आयोजना बनाउन मिल्ने निष्कर्ष निकालिएकेा थियो । तर, अहिले नदीमा पानीको बहाव घटेकाले ६ सय मेगावाट मात्रै सम्वभ भएको थ्री गर्जेजको भनाइ छ ।
अहिले थ्री गर्जेजले जल तथा मौसम विज्ञान विभागसँग सन् २०११ पछिको वषर्ात तथा मौसमसम्बन्धी जानकारी मागिरहेको छ । सन् २०११ अघिको सबै तथ्यांक सार्वजनिक भए पनि त्यसपछिका तथ्यांकहरु सार्वजनिक नभएका कारण थ्री गर्जेजले विभागसँग उक्त तथ्यांकको माग गरेको हो ।
के के काम सकियो ?
चिनियाँ कम्पनी थ्री गर्जेजले ले लाइसेन्स होल्ड गरेको ५ वर्ष पुगिसकेको छ । सन् २०१२ को फेब्रअरी महिनामा थ्री गर्जेजसँग पश्चिम सेती निर्माणको सम्झौता भएको थियो । तर, विद्युत प्राधिकरणले लगानी गर्ने २५ प्रतिशत रकमको टुङ्गो नलागेसँगै यसको निर्माण कार्य लामो समयसम्म अवरुद्ध भएका थियो ।
थ्री गर्जेजको प्राविधिक टोलीले आयोजना स्थलको भौगर्भिक अध्ययन गरिसकेको छ । टोलीले आयोजनाले प्रभावित गर्ने सुदूरपश्चिमका डोटी, बैतडी, बझाङ, र डडेलधुराको भूभागमा रहेर प्राविधिक तथा भौगर्भिक लगायतका विषयमा अध्ययन गरेको हो । भूकम्पपछि नै नेपाल आएर थ्री गर्जेजको टोलीले यसको भौगर्भिक अध्ययन सुरु गरेको थियो ।
२१ वर्षदेखि बनाउन चाहेर पनि नेपाल सरकारले यो जलविद्युत परियोजना अघि बढाउन सकेको छैन । यसको कुल लागत १ खर्ब ५० अर्ब रुपैयाँ अनुमान गरिएको छ ।