१० कात्तिक, काठमाडौं । व्यवस्थापिका संसदमा अख्तियार प्रमुख लोकमान सिंह कार्कीमाथि महाअभियोगको प्रस्तावमाथि छलफलमा भाग लिँदै मंगलवार कांग्रेस नेता एवम् स्वास्थ्यमन्त्री गगन थापाले लोकमानलाई हुबरसँग तुलना गरे ।
हाम्रो अख्तियार जस्तै अमेरिकाको एफबिआइ अर्थात संघीय जाँच व्यूरोका पहिलो प्रमुख थिए हुबर । आखिर हुबर र लोकमानको तुलना किन भयो त ? यसका लागि हुबरको इतिहास जान्नैपर्छ ।
को थिए हुबर ?
अमेरिकाको राजधानी वाशिंटन डिसीको एक रक क्रिक पार्कमा हुवरको बंगला थियो । बंगलामा छिर्ने बित्तिकै आगन्तुकहरुले तत्कालिन राष्ट्रपतिसँग गफ गरिरहेको उनको तस्विर झुण्डिएको देख्न पाउँथे ।
माथिल्लो तलामा जाने भर्याङमा उनको आफ्नै ठूलो तस्वीर झुण्डिएको थियो र भित्ताहरुमा अमेरिकाका तत्कालिन भिआइपीहरुसँग कुरा गर्दै गरेको तस्वीर देखिन्थ्यो । भर्याङको अन्तिममा उनको आफ्नै शालिक थियो ।
टाइम्स म्यागजिनमा सन् १९७५ डिसेम्बरमा छाापिएको एक लेखमा भनिएको छ-हुवर आफूलाई ज-जसको बिरोधी मान्थे ती-ती व्यक्तिको तस्वीर उनको घरमा देखिन्थ्यो । आफ्ना कर्मचारीले टाई ठीकसँग लगाए-लगाएनन्, कुन राजनीतिज्ञको नाजायज सम्बन्ध कोसँग छ लगायतका कुराहरुमा उनको ठूलो चासो थियो ।
घरको भित्तामा नायिकको नांगो फोटो
उनले अन्य व्यक्तिको नैतिक आचरणको कुरा गर्थे तर उनकै घरमा एक महिलाको नग्न तस्वीर राखिएको थियो । अमेरिकाकी तत्कालिन चर्चित अभिनेत्री म्यारिलिन मनरोको नग्न तस्वीर उनको घरमा देख्न सकिन्थ्यो ।
सामान्य कर्मचारीको छोराका रुपमा हुवरको जन्म सन् १८९५ को जनवरी १ मा भएको थियो । सन् १९२४ मा अमेरिकाको संघीय जाँच ब्यूरो (एफबीआई)को स्थापनाका लागि हुवरको महत्वपूर्ण भूमिका थियो । एफबीआईमा उनले निर्देशकको रुपमा ३७ बर्ष बिताउँदा ६ जना राष्ट्रपतिहरुसँग काम गरे ।
गुप्तचर एजेण्ट वरिपरि
केहि रिपोर्टहरुमा जनाइएअनुसार हुवरसँग अमेरिकामा सबै लब्धप्रतिष्ठित मानिसहरुको फाइल थियो । उनका गुप्तचर एजेन्टहरुका नजर सबैमाथि उत्तिकै थियो । अमेरिकाका जातीबादी नेताहरु कुक्लक्स कलयान र मार्टिन लुथर किङलाई उनले त्यतिबेला कडा निगरानी गराएका थिए ।
हुवरले आफ्नो नाममा किताव पनि छपाउन भ्याए । आफ्ना कर्मचारीलाई लेख्न लगाएको उनको किताब ‘अमेरिकामा साम्यवादः उच्चस्तरको धोका’ अमेरिकामा बेष्ट सेल भएको थियो । यसबाट उनले मनग्गे कमाए ।
समाचारहरुका अनुसार उनी आफूले प्राप्त गरेको गोप्य सूचनाको भरपुर फाइदा उठाउँथे । एकजना सिनेटरको छोरी ड्रग्सको कुलतमा लागेको थाहा पाए र उनले सिनेटरसँग गएर छोरी कुलतमा लागेको जानकारी गराउँदै भने, ‘मलाई थाहा छ तर म यो कसैलाई भन्नेछैन ।’
त्यस्तै एकजना समलिंगी सांसदकहाँ गएर उनले भनेका थिए, ‘म हेरिरहेको छु तर केहि गर्नेछैन ।’
हुवरको पहुँच राष्ट्रपतिसँग सिधै हुन्थ्यो । जोन्सनजस्ता राष्ट्रपतिहरुले उनीसँग सूचना लिन्थे भने उनीसँग सूचना लिन नचाहने राष्ट्रपतिहरुलाई उनी आफैंले सूचना दिन्थे ।
अध्ययनमा रुची थिएन
एफबीआईमा उनीसँगै काम गरेका विलियन सालिमानले आफ्नो किताबमा भनेका छन्, ‘हुवरको सोच निक्कै नै संकिर्ण थियो । उनले आफू कहिल्यै अध्ययन गर्दैनथे । ज्ञान बढाउने चाहना उनीमा थिएन ।’
उनी भन्छन्, ‘हुवरको झगडा सबैसँग थियो तर एकै पटकमा ३३ जनासँग दुश्मनी मोल्नसक्ने खुवी उनमा थियो, त्यो पनि सबैलाई आच्छु-आच्छु पार्नेगरी । सबैसँग झगडा गर्न उनलाई रोमाञ्चक लाग्थ्यो ।’
राष्ट्रपति हृयारी ट्रम्यानले उनलाई अमेरिकामा जर्मनीले जस्तै गुप्तचर पुलिस चलाउन खोजेको आरोप लगाएका थिए । तर कसैले उनलाई पदबाट हटाउन सकेन ।
हुबरको मृत्युमा निक्सन खुसी कि दुःखी ?
हुवरको निधन सन् १९७२ मा ७७ वर्षको उमेरमा भयो । उनको मृत्युपछि तत्कालिन राष्ट्रपति रिचर्ड निक्सनले भनेका थिए, ‘अमेरिकाले एक कर्तव्यनिष्ट र स्वच्छ छवी भएको प्रशासक गुमायो ।’
तर अहिले सार्वजनिक भएको फाइलहरुका अनुसार निक्सन हुवरको मृत्युमा निक्कै खुसी भएका थिए । त्यसो त निक्सन पनि डेमोक्रेटिक पार्टी कार्यालयमा जासुसी गरेको अभियोग पुष्टि भएपछि राष्ट्रपतिबाट राजिनामा दिन बाध्य भएका थिए । जसलाई विश्वकै पत्रकारितामा वाटरगेट स्क्याण्डलका रुपमा मानिन्छ ।
हुवरजस्ता मानिसले शक्ति प्राप्त गर्न सक्नु र त्यो भन्दापनि त्यसलाई टिकाइराख्न सक्नुले धेरै प्रश्नहरु उब्जाएका छन् । अमेरिका जस्तो प्रजातन्त्रमा पनि हुवरजस्ता मानिस कसरी सैहृय भए ? उनले आफ्नो बिरोधीलाई तारो बनाउन थाले तर कसैले केही गर्न सकेन ।
लोकमान प्रकरणमा हुबर कसरी गाँसिए, विश्लेषण गर्ने जिम्मा पाठकलाई ।