नेपाल राष्ट्र बैंकको रेमिट्यान्स नियममा समायोजन

रुजान अहमद । नेपाल राष्ट्र बैंक (एनआरबी)ले आन्तरिक रेमिट्यान्सको सीमा घटाएको छ । राष्ट्र बैंकले व्यक्तिगत दैनिक सीमा एक लाख रुपैयाँबाट घटाएर २५ हजार रुपैयाँ कायम गरेको हो ।

राष्ट्र बैंकका कार्यकारी निर्देशक गुरुप्रसाद पौडेलले सो सीमालाई हुन्डी निरुत्साहित गर्नका लागि घटाइएको, रेमिट्यान्स कम्पनीलाई उनीहरूको उद्देश्यमा बढी केन्द्रित बनाउन र नगदको सट्टा बैंक मार्फत कारोबार गर्न प्रोत्साहित गर्न सीमा घटाइएको जानकारी दिए।

यसले कसरी असर गर्छ त ?

विदेशमा बस्ने र काम गर्ने नेपालीहरूका लागि यो नीतिगत परिवर्तनले पैसा पठाउने र व्यवस्थापन गर्ने तरिका र दैनिक जीवनशैलीमा परिवर्तन गर्नेछ । ऐतिहासिकरूपमा अष्ट्रेलियाली नेपालीहरूका लागि हुन्डी वा अनौपचारिक सञ्चालकहरूमार्फत पैसा पठाउनु एक सामान्य अभ्यास हो जुन मुद्रा विनिमय नियमन गरिएका बैंकिङ माध्यमहरूभन्दा बाहिर हुन सक्छ ।

यो सम्भव बनाउन अष्ट्रेलियाका धेरै हुन्डी र अनौपचारिक सञ्चालकहरूले अष्ट्रेलियाको बैंक खातामा रेमिट्यान्स (रकम) स्वीकार गर्छन्, तर ग्राहकको त्यो रकम त्यतिबेला नेपाल पठाइँदैन । यसको सट्टा, उनीहरूको नेपालमा अवस्थित साझेदारले सोही रकम बराबर, शुल्क कटाएर र विनिमय दरमा, नेपाली बैंक खातामा नगद जम्मा गरिदिन्छ।

यसरी पैसा पठाउनेहरूका लागि एनआरबीको निर्णयका कारण उनीहरूलाई अष्ट्रेलियाबाट नेपाल रेमिट्यान्स पठाउँदा सबैभन्दा प्रत्यक्ष असर पर्ने सम्भावना छ ।

‘राष्ट्र बैंकले घोषणा गर्नुको अर्थ नेपाली हुन्डी सञ्चालकहरूको छिटो पैसा पठाउन सक्ने क्षमतामा कमी आउनेछ’ नेपाल रेमिटर्स एसोसिएसनका उपाध्यक्ष रितेश मित्तलले भने । उदाहरणका लागि, यदि कुनै ग्राहकले एक लाख रुपैयाँ ($1,110 AUD) घर पठाउछ भने, नेपालका हुन्डी साझेदारले, यसअघि आन्तरिक रकमान्तर सुविधाको दुरुपयोग गर्दै आएका थिए, अब चार दिनमा २५ हजार रुपैयाँ ($278 AUD) को चार किस्तामा तिर्नुपर्ने उनको भनाइ छ ।

मित्तलका अनुसार यसो गर्दा सञ्चालकहरुको लागत बढ्ने सम्भावना हुन्छ र सम्भवतः थाहै नपाई त्यो लागत ग्राहकलाई सार्नेछ ।

दैनिक रकमान्तर रकम २५ हजार रुपैयाँमा सीमित गरेर एनआरबीले व्यक्तिगत रूपमा दैनिक सम्पन्न गर्न सकिने उच्च मूल्यको कारोबारको मात्रा घटाएको उनले बताए ।

एनआईसी एसिया बैंकका सहायक प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सन्तोष कुमार राठीले नेपालमा हुन्डी मार्फत रकमान्तर गर्नु अवैध र कानुन अनुसार दण्डनीय रहेको बताए ।

विनिमय दर (AUD बाट NPR) को तुलनामा, अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा रकमान्तर सेवा प्रदायक, वर्ल्ड रेमिटले हालैका महिनाहरूमा हुन्डी सञ्चालकहरूजस्ता अनौपचारिक प्रदायकहरूका लागि विनिमय दर औपचारिक सञ्चालकहरूको हाराहारीमा रहेको फेला पारेको छ।

नेपाली-अष्ट्रेलियनहरूका लागि, दर्ता गरिएको मनी ट्रान्सफर कम्पनीहरूमार्फत पैसा पठाउने सुविधाले प्रापकसम्म छिट्टै र सुरक्षित रूपमा पुग्नेछ ।