२९ कात्तिक, काठमाडौं । कथाकार ‘राजव’को औपचारिक नाम जनार्दन पुडासैनी हो । दुई दशक राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकमा बिताएका उनी २००२ नोभेम्बरदेखि अमेरिकाको म्यासाचुसेटमा बस्न थाले । त्यसयता उनको अमेरिका–नेपाल आउजाउ चलिरहेकै छ । नेपालमा रहँदा राजवलाई नारायण ढकाल, विमल निभा र श्यामलसँग अत्यन्तै मिल्ने साथीका रुपमा चिनिन्थ्यो । अमेरिकामा हुँदा पनि यी साथीहरुलाई ‘मिस’ गरिरहेको […]

सिमल चौतारोतिरबाट ताल छोडेर आएको मादलको आवाजले धेरैको ध्यान तान्यो । अयोध्यापूरीमा आजसम्म कतै पनि यति मीठो र सुरिलो आवाजमा मादल बजाएको सुनिएको थिएन । मन्त्रमुग्ध पार्ने मादलको तालले सबैलाई तानेको थियो । परिचय खोज्दै धेरै मान्छेहरुले घरको संघार काटेर चौतारीतिर पाइला नापिसकेका थिए । साँच्चै नै एउटा अधबैंसे उमेरको मान्छे चौतारीको डिलमा बसेर मादल […]

पर्खनेहरूले गर्दा रहेछन् सबैभन्दा धेरै माया…   एकाबिहानै उज्यालोको मसिनो मोक्षहरू खोज्दै तिमी त गैगयौ– मैले तिमीलाई पर्खिएर एक जुनी बाँचिदिएँ ।   घरको मिर्मिरे आँगनले– क्षितिजको घाम पर्खिएझैं कुनामा थन्किएको सितारले– औंलाहरू पर्खिएझैं पर्खिरहें, भोको शिशुले– आमा पर्खिएझैं असारमा किसानले– वर्षाद पर्खिएझैं पर्खिरहें मैले एक जुनी बाँचिदिएँ ।   तिमी जानुअघि नै मैले देखिसकेंको […]

बजारबाट घर जाँदै थिएँ । हातमा थियो ‘आयो नुन’को दुईवटा पोका । बुबा बस्नुभएको रहेछ घरको पेटीमै । ‘क्या ल्याई कान्छा ?’ (म घरको कान्छो भएकैले घरमा बुबाले कान्छा नै भन्नुहुन्छ ।) ‘नुन लिएर आएको बुबा !’ भान्सामा दिएँ आमालाई नुनको पोका । दाइहरू त बुबाको नजिक बसेर गफ गर्नुहुन्न थियो । तर, मलाई केही […]

कोरोनाले मरे भने, नछाप्नु लेखेर रिप् इन्स्टाग्राममा भो ! नराख्नू, रोएको स्माइली  फेसबुकको भित्तामा । अनि, नलेख्नू तिम्रा समवेदनाहरु  अङ्ग्रेजी अक्षरहरुमा । सक्छौ भने, भ्रष्टाचार र शोषण  विरुद्धको मेरो लडाइँलाई  तिम्रो शक्ति थपेर दौडाइदिनू । मेरा अपुरा सपनाहरु ती जवानहरुको लक्ष्यमा जोडिदिनू । मैले उठाएका दिवारहरुमा मजबुत ढलान गरिदिनू । कोरोनाको उपचारमा संक्रमित भै ज्यान […]

कहाँ लेख्न सक्नु र यो धर्तीको बयान

एकदुई जन्मले आँक्नै असम्भव छ

यहाँका बान्की र बनावट

नारद हो र

अविनाशले कतारबाट फोन गर्यो, ‘बाबा, म घर आउने भएँ दसैंमा ।’ घनश्याम खुसी भयो । छोरो अविनाश गाउँ नआएको पनि पाँच वर्ष भइसकेको थियो । कान्छो विवेक बुहारीसहित बिर्तामोडमा थियो । बुहारी दुई जीउकी छे, यो पालि दसैंमा घर आउन सक्दैनौं भनेर समाचार पठाएको थियो । दसैं खल्लो हुन्छ कि भनिरहेका बेला अविनाशको फोनले घनश्यामलाई […]

बडो चिसो छ शहर उदास आँखाहरू गरिरहेछन् ओहोरदोहोर अझै उडिरहेछन् सपनाका पछीहरू गगनमा तर, फर्किने टुङ्गो छैन तिनको– फेरि यही शहर बडो चिसो छ शहर ।   न्याना मनहरू कहाँ गए?  अब त्यो स्नेह कहाँ गयो ? फर्किन्थे चरा गुँडमा, तिनको झुण्ड खोई कहाँ गयो ? बडो धुम्म छ शहर, हतास मनहरू गरिरहेछन् ओहोरदोहोर अझै […]

म मुस्कुराएँ, उनी पनि मुस्कुराइन् । हाम्रा दुई भिन्न ओठबाट बिहानको खाजा समयमा साटिए दुई मुस्कान । आधा अनुहार मास्कले छोपिएपछि मुस्कान छुटेको या नछुटेको केवल अनुमान गर्न सकिन्छ । हामी बिहान खाजा खाउन्जेलमात्र मास्क खोल्न पाउँछौं । दिनभर मास्कले टालेको टाल्यै हुने हाम्रा ओठमा मुस्कानभन्दा बढी थकानका सुस्केराहरू गुम्सिन्छन् । म र लिली दुई […]

आँधी तुफानमा तिमीलाई मेरो मनको किनारा तिम्रो जीवनको हरपलमा मेरो मायाको सहारा…। धरतीमा बहार मलाई फूल फुलुन् कि नफुलुन् आकाश रमाइलै मलाई जून डुलुन् कि नडुलुन् आँधी तुफानमा तिमीलाई मेरो मनको किनारा तिम्रो जीवनको हरपलमा मेरो मायाको सहारा…। सतत सन्तोष महसुस यी सुख–दु:ख त सबैको छातीभित्र सँगै बाँच्छ प्रिय अनुभूति दुबैको आँधी तुफानमा तिमीलाई मेरो […]

एकाबिहानै, निद्राबाट ब्युँझाएर आमाले भन्नु’भो बाबु उठ्, भगवानको पूजा गर । तर खै ! म नदेखिने भगवान्को पूजा के गरौं ! यहाँ हजारौं भगवान् सडकमा छट्पटाइरहेछन् भोक, शोक र रोगले तिनको दयनीय स्थिति हेर्दै भगवान म तँलाई महल र मन्दिरको उच्चाशनमा सजाएर के चढाऊँ नित्सेले भनेझै तँ मरेकै होस्– मलाई लाग्छ नत्र दुःखीका कुरा नसुनी किन निर्दयी बनेर […]

दुःख कष्ट तनमा जति भोगुँ छैन शान्ति मनमा कति खोजुँ ? स्वावलम्बन कता छ इमान ? राख्न दिन्नँ अब बन्धक शान ।   जिन्दगी कति चलोस् भर छैन ? किन्न न्याय, नसके धर छैन छैन लोभ मनमा किन झुक्नु स्वाभिमान धन हो किन चुक्नु ?   बन्द ओठ नखुले अझ हेप्छन् सास फेर्न नदिई अझ चेप्छन् । देख्छु दुख्छु सपना […]

२४ असोज, काठमाडौं । अघिल्लो साता कवि तुलसी दिवसको एउटा भनाइलाई लिएर साहित्यकारबीच मत बाझियो । कविले भनेका थिए– ‘कवितामा एक्लो कवि नै समूहभन्दा बलियो हुन सक्छ ।’ समूह वा गुट भनेको कुनै खास उद्देश्य लिएर केही व्यक्तिको पक्ष, मत वा स्वार्थका आधारमा बनेको सानो दल वा जमात हो । साहित्यमा समूह निर्माणलाई ‘गुट’को नामले […]

२४ असोज, काठमाडौं । दासहरुको कथामा आधारित उपन्यास ‘मोक्षभूमि’ लिएर यसै सातादेखि साहित्याकाशमा झुल्किएका केशव दाहालको अघिल्लो पहिचानचाहिँ राजनीतिकर्मी अर्थात् नेता हो । राजनीतिका अभियन्ता दाहाल एकाएक ‘मोक्षभूमि’ उपन्यास लिएर साहित्यको बजारमा आएका छन् । सुनसरीमा रहँदा दाहाल सुरुमा नेकपा एमालेका जिल्ला नेता थिए । पछि उनले डम्बर खतिवडा, मोहन तिम्सिना आदिसँग मिलेर ‘वैकल्पिक शक्ति’ […]

‘मान्छेको इज्जत नाकका टुप्पामा रहेको हुन्छ, बचाएर राखेन भने तातो दुधझैं निल्नु न उछेल्नु हुन्छ ।’ रातो टिका लगाएर घरबाट बिदा गर्दा रजतजंग सिंहले छोरो इमानसिंहलाई यही भनेका थिए । छोराको थालजत्रो निधारमा लालुपाते फुलेजस्तै देखिएको थियो, टिका । तर, छोराले सरकारी जागिर खाएको तीन महिनापछि नै रजतसिंहको स्वर्गे भयो । ‘इमानले खाएको जागिर बाऊका […]

१७ असोज, काठमाडौं । हालै पद्मश्री साहित्य पुरस्कार र पद्मश्री साधना सम्मानको विषयमा नेपाली साहित्य बजारमा विवादका कुरा आएका छन् । पद्मश्री साहित्य पुरस्कारको दाता संस्थाले आफ्नै मूल्यांकनका आधारमा ‘हंस’ उपन्यासका लागि सञ्जीव उप्रेतीलाई पुरस्कृत गर्ने निर्णय गरेर उप्रेतीले मञ्जुरी दिएपछि पुरस्कारको घोषणा भयो । त्यस्तै मोदनाथ प्रश्रितले पनि पद्मश्री साधना सम्मान ग्रहण गर्ने मञ्जुरी […]

काठमाडौं । खेमलाल–हरिकला लामिछाने समाज कल्याण प्रतिष्ठानले २०७६ सालको पद्मश्री साहित्य पुरस्कार आख्यानकार सञ्जीव उप्रेतीको उपन्यास ‘हंस’ लाई अर्पण गर्ने निर्णय गरेको छ । ‘हंस’ उपन्यासमा लेखकले मानिसद्वारा निर्मित देश, उसले बनाएको कानुन तथा संस्कारका कारण प्रकृतिसँगको प्रेम र सम्बन्ध कसरी जटिल बनेको छ भन्ने देखाएका कारण पुरस्कृत गरिएको निर्णायक समितिले जनाएको छ । उपन्यासमा […]

जुनकिरीले धिपधिप् बत्ती बाल्यो त म के गरूँ भ्यागुताले ट्वार्-ट्वार् गर्न थाल्यो त म के गरुँ ।   मर्छ त्यो घैया नरोप न ए भैया भन्दा भन्दै हरे ईन्द्रले नै दर्र दर्र पानी फाल्यो त म के गरूँ ।   कहिले दोमन कहिले गोमन हुँदा हुँदै यो मन चोरले सिकुवामा पाइला चाल्यो त म के […]

दाह्रीकपाल पालेका, वृद्धावस्थातिर ढल्कँदै गरेका, आँखामा गम्भीर भाव खेलाइरहेका कणाद महर्षि झट्ट हेर्दा कुनै ऋषि वा योगीझैं लाग्छन् । उनी गृहस्थी जीवन बिताउँदै आएका साहित्यकार हुन् । पाँच दशकदेखि कविता लेखनमा सक्रिय छन् । त्यसैले नयाँपुस्ताका कविताकर्मीहरूका लागि यिनी ऋषिजस्तै हुन् । उमेर र स्वभावका कारण हिजोआज सहरमा हुने साहित्यिक कार्यक्रममा कणाद महर्षि भेटिँदैनन् । […]

तुम्बा (बडाबा) पैराने जेठाको बरखी भ्याउने गरी गाउँ फर्कूं भनेको तर, लिम्बुवान पार्टीको बन्दले फुदोङ (बरखीको अन्तिम दिन)को साँझमात्र घर पुगियो । बरखी सकेर पाहुना अनि छरछिमकेकी हिँडिसकेकाले इखाबु सिङ्सेबुङ टोल सुनसान थियो । तीस वर्षपछि म आफ्नो बाल्यकाल बितेको गाउँ आइपुगेको थिएँ तर रित्तोरित्तो पाएर नमिठो लागिरह्यो । आफू खेल्दै हुर्केको माराम (मूलबाटो) साँघुरिएको […]

यसरी परिवर्तन हुनेछ कि समय घरभित्रै बस्नेछन् सबै मानिस सबै काम गर्नेछ रोबोर्टले फटाफट युट्युब, फेसबुक, भाइबर र ट्वीटरमा व्यस्त हुनेछन् मान्छे घरभित्रै पृथ्वी यसरी तातिनेछ कि आगैको भुंग्रोमा बसेझैं हुनेछ ‘एसी’ जडान हुनेछ हरेकको शरीरमा मान्छेको उचाइ घटेर हुनेछ दुई इञ्चभन्दा कम पृथ्वीकै सबैभन्दा मोटो मानिसको पच्चीस किलोभन्दा तलै हुनेछ तौल टिकट काटेर गर्नुपर्ने […]