त्रिभुवन विमानस्थलबाट पर्वतीय उडान सार्न ठाउँ खोज्दैछौं

नेपाल नागरिक उड्यन प्राधिकरणका नयाँ महानिर्देशक सञ्जीव गौतमले त्रिभुवन विमानस्थलको बढ्दो एयर ट्राफिक कम गर्न पर्वतीय उडानमा प्रयोग हुँदै आएका विमानलाई अन्यत्र सार्ने तयारी भइरहेको बताएका छन् । त्यस्तो स्थान काभ्रेको धुलिखेल पनि हुन सक्ने गौतमको ठम्याइ छ ।

साना विमानहरुलाई काठमाडौंबाट नसारेसम्म एयर ट्राफिक कम हुन नसक्ने र यस्तो अवस्थामा थप विदेशी विमान कम्पनीलाई उडान अनुमति दिन नसकिने गौतमको भनाइ छ । आफ्नो कार्यकालमा हवाइ सुरक्षाको प्रत्याभूति गराउने, पूर्वाधार विकास गर्ने, नयाँ राडार सञ्चालनमा ल्याउने, नेपाललाई कालोसूचीबाट हटाउने र विमानस्थल सुधारका विविध कामहरू गर्ने गौतमका योजना छन् ।

रतिश चन्द्रलाल सुमनका ठाउँमा नयाँ महानिर्देशक बनेर जिम्मेवारी सम्हालेका गौतमसँग विमानस्थल सुधारका योजनाबारे अनलाइनखबरका लागि नविन अर्यालले गरेको कुराकानी :

नेपालको उड्डयन क्षेत्रमा धेरै सुधारहरु गर्नुपर्ने चुनौती छ । यहीबेला तपाई नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरण (क्यान)को महानिर्देशक हुनुभएको छ, अब कसरी अगाडि बढ्नुहुन्छ ?

– क्यान उड्डयन क्षेत्रको नियामक हुनुका साथै सेवा प्रदायक पनि हो । हामीले एकातिर वायुसेवा कम्पनीहरुको नियमन गर्छौं, अर्कोतिर एरोड्रम अप्रेसन र एयर नेभिगेसन सेवा पनि उपलब्ध गराउँछौं ।

क्यानको सबैभन्दा ठूलो काम हवाइ उडान सुरक्षाको प्रत्याभूति गराउनु हो । मेरो पहिलो प्राथमिकता यसैमा हुनेछ । अन्तर्राष्ट्रिय नागरिक उड्डयन संस्था (आइकाओ) ले २०१३ को अडिट रिपोर्टमा नेपालको एयर अपरेटर सर्टिफिकेट (एओसी) पुनः स्वीकृति प्रकृयामा गम्भीर सुरक्षा चासो देखाएको छ ।

आइकाओले देखाएको कमजोरीलाई आधार बनाएर युरोपियन युनियनले नेपालका सम्पूर्ण वायुसेवा कम्पनीलाई यूरोपेली मुलुकमा उडान गर्न नदिने गरी एयर सेफ्टी लिष्टमा राखेको छ ।

अहिलेको मुख्य काम आइकाओको गम्भिर सुरक्षा चासोबाट मुक्त हुने र ईयूको एयर सेफ्टी लिष्टबाट हट्ने हो । यसका लागि हामीले योजना बनाएर काम गरिहेका छौं । हामीले एओसी प्रदान तथा पुनः स्वीकृतिमा पनि कडाइ गरिसकेका छौं ।

दोस्रो प्राथमिकता भनेको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल (टीआइए)को ‘फेसिलेसन’ हो । टर्किस एयरलाइन्स दुर्घटना र विनाशकारी भूकम्पपछि हामीलाई दोस्रो अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको अभाव राम्रैसँग खडि्कयो ।

भूकम्प गएपछि नेपालकै इतिहासमा २९ अप्रिलका दिन त्रिभुवन विमानस्थलमा ४ सय ४३ वटा उडान अवतरण भए । त्यतिबेला बेला रिलिफ फ्लाइट र नियमित अन्तर्राष्ट्रिय फ्लाइट धेरै भएका थिए । आन्तरिक उडान निकै न्यून थियो ।

जहाजको संख्या बढ्दै जाँदा त्रिभुवन विमानस्थल साँघुरिदै गइरहेको छ । एयर ट्राफिक बढ्दै गइरहेको छ । जहाजहरु कहिलेकाहीँ २ घण्टासम्म आकाशमा होल्ड गर्नुपर्ने हुन्छ । कहिलेकाहीँ जहाज स्टार्ट गरेको आधा घण्टासम्म पनि उड्न पालो पाउँदैनन् ।

हामीलाई त्रिभुवन विमानस्थलको विकल्प आवश्यक छ । बढीमा सन् २०१७ को डिसेम्बरसम्म भैरहवाको गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माण सम्पन्न हुनेछ । यो विमानस्थल सञ्चालनमा आएपछि धेरै सहज हुने विश्वास लिएका छौं ।

त्रिभुवन विमानस्थलको सेवा सुविधाका विषयमा पनि धेरै चासो भइरहन्छ । विदेशी विमानस्थलको तुलनामा त्रिभुवन विमानस्थलमा उपलब्ध सेवा सुविधाहरु निकै न्यून छन् । विदेशका विमानस्थलको तुलनामा हाम्रो विमानस्थल त्यति राम्रो देखिँदैन ।

त्रिभुवन विमानस्थललाई सुविधा सम्पन्न र आकर्षक बनाउन हामीसँग केही योजनाहरु छन् । अहिलेकै अवस्थामा ती योजना अनुसार अगाडि बढेमा त्रिभुवन विमानस्थलमा देखिएका बेथितिहरु हटाउन सक्छौं भने सेवा सुविधाहरु पनि बढाउन सकिन्छ । त्यसमा प्रतिवद्ध पनि छौं ।

तेस्रो प्राथमिकता भनेको पूर्वाधार विकास हो । चौथो प्राथमिकता क्यानको अहिलेको नियामक र सेवा प्रदायकको भूमिका छुट्याउने रहन्छ । भोलीका दिनमा क्यान रेगुलेटरमात्र हुन्छ, एरोड्रम र एयर नेभिगेसन सेवा प्रदायक फरक हुने छ ।

पाँचौं प्राथमिकता क्यानलाई कसरी सशक्त बनाइएर अगाडि बढ्ने भन्नेमा हुन्छ । क्यानमा कार्यरत कर्मचारीलाई मोटिभेट गर्दै अगाडि बढ्छु । साथै, क्यानको आम्दानीका बाटोहरुलाई पनि फराकिलो बनाउँदै अगाडि बढ्न योजना छ ।

त्रिभुवन विमानस्थलमा ठूला बी ७७७ बोइङदेखि हेलिकोप्टरसम्म उडान अवतरण गराइन्छ । यस्तो अवस्थामा बढ्दो हवाइ ट्राफिक कसरी व्यवस्थापन गर्नुहुन्छ ?

– हामीलाई थुप्रै आन्तरिक र अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरु एकै ठाउँबाट ह्यान्डल गर्नु परिरहेको छ । त्रिभुवन विमानस्थलको ट्राफिक कम गर्न आन्तरिक उडानका लागि काठमाडौं नजिकै छुट्टै ठाउँ खोजिरहेका छौं ।

हामीले पर्वतीय उडान गर्ने आन्तरिक वायुसेवालाई काठमाडौं नजिकै स्थानान्तरण गर्न सक्यौं भने अहिलेको हवाइ ट्राफिक ४५ प्रतिशत जति कम हुन्छ । छुट्टै विमानस्थलमा साना जहाजहरु ट्वीनअटर, ड्रोनियर, लेट एयरक्राफ्ट, हेलिकप्टर स्थानान्तरण गरे त्रिभुवन विमानस्थलमा जहाजको भिड घट्ने छ ।

अहिले क्यानको कुल आम्दानीको ९० प्रतिशत त्रिभुवन विमानस्थलबाट हुन्छ । त्यसमध्ये ८० प्रतिशत अन्तर्राष्ट्रिय र २० प्रतिशत आन्तरिक सेवाबाट हो । तर, त्रिभुवन विमानस्थलमा ट्राफिक हिस्सा ८० प्रतिशत आन्तरिक र २० प्रतिशत अन्तर्राष्ट्रिय जहाजको छ । जसले गर्दा पनि आन्तरिक उडान स्थानान्तरण गर्नैपर्ने देखिन्छ ।

ट्राफिक बढ्दा जहाजको ‘अपरेटिङ कस्ट’ बढिरहेको हुन्छ । हामीले नजिकैका सम्भावित ठाउँको अध्ययन गरिरहेका छौं । उपयुक्त ठाउँ पाउने वित्तिकै पर्वतीय उडान स्थानान्तरण गर्ने काम सुरु हुन्छ ।

भिडियो हेर्नुस्

आन्तरिक उडान गर्ने साना जहाज स्थानान्तरणका लागि कहाँ कस्तो स्थान खोजिरहनुभएको छ ?

– हामी अहिले उपयुक्त ठाउँको खोजीमा छौं । काठमाडौंको नजिकै, यात्रुहरु सजिलै जान सक्ने, सडकको राम्रो पहुँच भएको उपयुक्त ठाउँ खोज्दै छौं । पहिला धुलिखेलतिर हेरिएको थियो । त्यहाँ पनि अध्ययन गर्छौं ।

स्थानान्तर गर्दा लाग्ने लागत र त्यहाँबाट हुने सामाजिक फाइदा, स्थानान्तरण गरिसकेपछि जहाज होल्डिङमा आउने कमी, वायुसेवा कम्पनीलाई हुने नाफा, अन्तर्राष्ट्रिय उडान ल्याउँदा हामीलाई हुने आम्दानी लगायतलाई आधार बनाएर ठाउँ खोजिरहेका छौं ।

जुन ठाउँ उपयुक्त हुन्छ त्यहाँ पर्वतीय उडान स्थानान्तरण गर्ने प्रकृया सुरु गर्छौं । हामीले दुई महिनाभित्र यसको अध्ययन सिध्याउँछौं । अध्ययन सकिएपछि आएको रिपोर्टअनुसार काम सुरु हुन्छ ।

यही ठाउँमा यति नै समयमा स्थानान्तरण गर्छौं भनेर अहिले नै भन्न सकिँदैन । जुन ठाउँ फिजिवल हुन्छ, त्यहीँ स्थानान्तरण गर्छौं ।

तपाईले पहिलो प्राथमिकता हवाइ सुरक्षा भन्नुभयो, कसरी हवाइ सुरक्षाको प्रत्याभूति गराउनुहुन्छ ?

– जति पनि वायुसेवा कम्पनी छन्, उनीहरुले आफ्नो सेवामा सुरक्षाको प्रत्याभुती गराउनैपर्छ । अन्तर्राष्ट्रिय नागरिक उड्डयन संघको मापदण्डअनुसार हवाइ उडान सुरक्षाको प्रत्याभुती र जिम्मेवारी सम्बन्धित वायुसेवा कम्पनीले लिनुपर्छ ।

नियामक निकायले हवाइ सुरक्षाका लागि आवश्यक रिक्वायरमेन्ट बनाउँछ, प्रोसुडियर बनाउँछ र सेवा प्रदायकलाई ‘फेसिलेटेड’ गर्छ । हामीले जुन सेवा प्रदान गर्न स्वीकृति दिन्छौं, त्यो सेवा हाम्रो कानुनको क्षेत्र र दायराभित्र रहेर सञ्चालन गर्नुपर्छ ।

आइकाओ पनि मानिस र मेसिनको इन्टरफेस भएको ठाउँमा कमजोरी शुन्यमा झार्न सकिँदैन भन्छ । दुर्घटना हुन नदिनका लागि प्रत्येक वायुसेवा कम्पनीहरुले आफ्नो कम्पनीभित्र उडान सुरक्षा व्यवस्थापन प्रणाली लागू गर्नुपर्छ । अहिले सबै कम्पनीले लागू गरिसकेका छन् ।

पछिल्ला वर्षहरुमा हवाइ दुर्घटना धेरै कम भएका छन् । तर, हामीले धेरै काम गर्‍यौं, दुर्घटना हुन छाडे भन्दैनौं । यो नियमित प्रकृया हो, जबसम्म तपाईले उडान सुरक्षा व्यवस्थापन प्रणालीलाई व्यवस्थित रुपमा लागू गर्न सक्नुहुन्न, तबसम्म उडान सुरक्षा मजबुत भएको भन्न मिल्दैन ।

जबसम्म उडान सुरक्षाको प्रत्याभूति हुँदैन, त्यहाँको वायुसेवा कम्पनी र उड्डयन क्षेत्र फस्टाउन पनि सक्दैन । दुर्घटनालाई जिरोमा झार्न नसकेपनि कम गर्न सकिन्छ । तपाई सधैभरि हिँडेको बाटोमा पनि कहिलेकाँही ठोक्किन सक्नुहुन्छ । तर, बारम्बार ठोक्किन भएन । बारम्बार ठोक्किएमा कारण खोज्नुपर्‍यो । यही समस्या पहिल्याउन हवाइ सुरक्षा व्यवस्थापन प्रणाली लागू गरेका हौं ।

आइकाओको अडिटमा हामी ग्लोबल एभरेजभन्दा तल छौं, हाम्रो उद्देश्य २०१५ भित्र ग्लोबल एभरेजमाथि आउँछौं ।

आइकाओको गम्भीर सुरक्षा चासो (एसएससी) र यूरोपेली युनियनको कालोसूचीबाट कहिलेसम्म मुक्त भइएला ?  

– हामीले योजना बनाएर काम गरिरहेका छौं । यस विषयमा आइकाओका अध्यक्षलाई भेटेर कुरा राखिसकेका छौं । उनीहरुका अनुसार हामीले पछिल्लो समय गरेको प्रगति सन्तोषजनक छ । अहिले हवाइ दुर्घटनामा समेत कमी आएको छ ।

आगामी जुलाई २०१६ सम्ममा आइकाओको सिग्निफिकेन्ट सेफ्टी कन्सर्न (एसएससी)बाट छुटकारा पाउनेमा म विश्वस्त छु । यूरोपेली युनियनले आइकाओको एसएससी र नेपालमा भएका जहाज दुर्घटनालाई आधार बनाएर एयर सेफ्टी लिष्टमा राखेको हो । चलनचल्तीको भाषामा धेरैले ब्ल्याक लिष्ट भन्छन्, तर, यो एयर सेफ्टी लिष्ट हो ।

मलाई आशा छ, २०१६ डिसेम्बरभित्र हामी यूरोपियन युनियनको एयर सेफ्टी लिष्टबाट हट्छौं, यो हामीले दिएको धेरै परको समय हो । हामी त्यो भन्दा अगाडि पनि आइकाओको एसएससी र ईयूको सेफ्टी लिष्टबाट छुटकारा पाउने सम्भावना पनि उत्तिकै छ ।

तपाईले त्रिभुवन विमानस्थल सुधार गर्ने हामीसँग योजनाहरु छन् भन्नुभयो, के हुन् ती योजनाहरु ?

– सामान्यतया मानिसले एयरपोर्टको सुविधा भनेको सरसफाइ, टिकट काउन्टर, खानेपानी र ट्वाइलेट, ट्रली, टेलिफोन सेवामात्र बुझ्छन् । त्यतिमात्र होइन, एयरपोर्ट फेसिलेसन भनेपछि माथि उल्लेखितसहित इमिग्रेसनको सहजता, यात्रु र जहाजको स्मुथ फ्लो, भन्सारको सहजता, ब्यागेज रिसिभ गर्ने समय, त्यहाँको सरसफाई लगायत धेरै पर्छन् ।

विदेशी विमानस्थलमा यात्रुले पाउने सबै सेवा सुविधाहरु त्रिभुवन विमानस्थलमा उपलब्ध गराउन हामी प्रतिवद्ध छौं ।

सेवाहरु उपलब्ध गराउनेमात्र होइन चुस्त समेत बनाउने छौं । विमानस्थलमा सरसफाइ गर्नका लागि आवश्यक बजेट उपलब्ध गराइरहेका छौं ।

विमानस्थलको सुधार तथा फेसिलेसनमा विगतदेखि नै ध्यान दिइए पनि विभिन्न कारणले समस्याहरु यथावत देखिरहेका छन् ।

ती समस्या के हुन् ?

– विशेषगरी मैले देखेको समस्या को-अर्डिनेसनको अभाव हो । एयरपोर्टमा थुप्रै निकायले काम गर्छन् । क्यानले नियन्त्रण होइन, ती निकायसँग को-अर्डिनेसन गर्ने हो, सहजीकरण गर्ने हो । विमानस्थलको सेवा-सुविधा चुस्त बनाउन को-अर्डिनेसनलाई बढी जोड दिन्छौं । हाम्रो उद्देश्य यात्रुलाई बिना कुनै समस्या डिपार्चर र अराइभल गराउने हो ।

उसोभए त्रिभुवन विमानस्थलमा कहिलेसम्म अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको सेवा सुविधा पाइएला ?

– हामीसँग एउटामात्र अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल छ । यात्रुको चाप बढी छ । विगतदेखि नै सुधारको प्रयास भइरहेको छ, तर अपेक्षाकृत सुधार हुन सकेको छैन । जबसम्म यात्रुहरुले सुधारको अनुभूति गर्दैन, तबसम्म मैले जति सुधार भएको छ भने पनि हुँदैन ।

यस विषयमा विमानस्थलका महाप्रबन्धकसँग पनि छलफल गर्छु । के गर्दा विमानस्थललाई बढी फेसिलेटेड गर्न सकिन्छ र कसरी विदेशी विमानस्थलको दाँजोमा लैजान सकिन्छ ? छलफल गरेर ठोस कार्यक्रम ल्याउँछौं । छिट्टै नै यात्रुहरुले अनुभूति गर्ने खालको सुधार विमानस्थलमा हुन्छ ।

अहिले विमानस्थलमा अपेक्षाकृत सुधार हुन नसक्नुमा आपसी संयोजनकै अभाव हो । हामीले त्यहाँ कार्यरत कर्मचारी र स्टेक होल्डरहरुलाई राम्रोसँग काममा लगाउन सक्यौं भने पनि ५० प्रतिशत समस्या समधान गर्न सकिन्छ ।

तपाईले आफ्नो कार्यकालमा को-अर्डिनेसन गरेर काम गर्न सक्नुहोला ?

– क्यानको महानिर्देशक भइसकेपछि सम्पूर्ण कुरा गर्न सक्छु भनेर मात्र हुँदैन । मैले नेतृत्वदायी भूमिका निर्वाह गर्ने हो । क्यानका विभिन्न हाँगाहरुले जबसम्म प्रभावकारी काम गर्दैनन्, तबसम्म म सफल हुन सक्दिँन ।

मैले सबै पक्षसँग बसेर छलफल गरी समस्या कहाँ छ, सुधारको उपाय के हुन सक्छ पहिचान गरेर ठोस कार्यक्रम ल्याउँछु । यसअघि सबैले गर्छौं भने तर अनुभूति भएन । मेरो कोसिस अनुभूति गराउने हुन्छ ।

कर्मचारीलाई प्रोत्साहित गरेर जानुपर्छ । हामीले कर्मचारीलाई निर्णयमा सहभागी गराउने, जिम्मेवारी र उत्तरदायित्वसहित उनीहरुलाई अधिकार र सुविधा दिएर काममा लगाउन सकेमा अवश्य पनि राम्रोसँग काम गर्न सकिन्छ ।

 उच्च हवाइ चापमा रहेको त्रिभुवन विमानस्थलको धावनमार्ग भूकम्पपछि थप जीर्ण भएको बताइन्छ । अहिले धावनमार्ग मर्मत गर्दै सेवा सुचारु गर्नु परिरहेको छ । अझै केही एयरलाइन्स नेपाल उडानका लागि पाइप लाइनमा छन् । नेपाल उडान गर्न चाहने नयाँ एयरलाइन्सलाई अनुमति दिनुहुन्छ कि दिनुहुन्न ?

– सबैभन्दा पहिला हामीले हेर्नुपर्ने त्रिभुवन विमानस्थलको क्षमता कति हो । मैले सुरुमै भनेँ, हामीसँग एउटामात्र अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल छ । यो विमानस्थल केही गरी बन्द हुन गए विकल्प हामीसँग छैन । आन्तरिक उडान गर्ने साना जहाजलाई स्थानान्तरण गर्न सकियो भने पनि केही विमान कम्पनीलाई उडान अनुमति दिन सकिन्छ ।

थप एयरलाइन्सले नेपाल उडान गर्न चाहे पनि हाम्रो विमानस्थलले धान्न सक्ने अवस्था छैन भने उडान अनुमति दिनुहुँदैन । हाम्रो ३६ वटा मुलुकसँग एयर सर्भिस एगि्रमेन्ट भइसकेको छ । धेरैजसो मुलुकले नेपाल उडान गर्न चाहिरहेका छन् । तर, एउटामात्र विमानस्थलले यति धेरै हवाइ चाप कसरी थेग्न सक्छ ?

नयाँ राडार जडान भइसकेपछि नेपालको दुई तिहाइ भू-भागमा हामीले सर्भिलेन्स सेवा दिन सक्छौं । हामीले यो भू-भागमा जहाजको अवस्था कस्तो छ भनेर राडारको मनिटरमा हेरेर निगरानी गर्न सकिन्छ

हामीले जहाजको संख्या बढाएर २ घण्टा आकाशमा होल्ड गराउनु हुँदैन । अहिले पनि कतिपय बेला डेढ घण्टासम्म होल्ड गर्नुपर्ने अवस्था छ । कतिपय जहाज डाइभर्टसम्म गर्नुपर्छ ।

हाम्रो विमानस्थलको क्षमता कति हो, कतिवटा वायुसेवा हृयान्डल गर्न सक्छौं, धावनमार्गको अवस्था कस्तो छ, उपलब्ध सेवा सुविधाले कति धान्न सक्छ, सम्पूर्ण कुरालाई मध्यनजर गरी क्षमताभित्र रहेर उडान अनुमति दिनुपर्छ ।

अहिलेकै अवस्थामा नयाँ वायुसेवा कम्पनीलाई पहिलेकै अवस्थामा निरन्तरता दिनसक्ने अवस्थामा छैनौं । हामीले यो समयसम्म यो-यो कारणले उडान अनुमति दिन सक्दैनौं भनेर स्पष्ट पारिदिनुपर्छ ।

योजना अनुसार सन् २०१८ जनवरीसम्म भैरहवा विमानस्थल सञ्चालन गर्छौं । त्यसपछि धेरै विमान कम्पनीलाई उडान अनुमति दिन सकिन्छ ।

जिल्लामा रहेका कतिपय विमानस्थल स्तरोन्नतीको पर्खाइमा छन् । जिल्लाका विमानस्थल स्तरोन्नती र सञ्चालनमा तपाईको एक्सन के रहन्छ ?

– स्तरोन्नती निरन्तर चलिरहने प्रकृया हो । अहिले हामीले जिल्लामा रहेका अधिकांश विमानस्थलको धावनमार्ग पिच गरिसकेका छौं । धेरै विमानस्थलमा पूर्वाधार बनिसकेको छ । विमानस्थलमा एयर ट्राफिक कन्ट्रोल टावर छ ।

दुर्गम क्षेत्रका विमानस्थलमा सिमीकोट पिच भएको छ, बाजुरा पिच छ, डोल्पा पिच हुँदैछ, रारा पिच हुँदैछ, लुक्ला पिच छ, ताप्लेजुङ र भोजपुर पिच हुँदैछ, रुम्जाटार पिच भइसकेको छ । मनाङ, मुस्ताङ र दाङ पनि पिच भइसकेका छन् । पिच नभएका विमानस्थलमा पनि धमाधम पिच गर्ने काम भइरहेको छ ।

कतिपय विमानस्थल अहिले गौचरनमा परिणत भइसकेका छन् । कतिपय विमानस्थल प्रस्तावित छन् । यी विमानस्थल सञ्चालन गर्ने विषयमा तपाई कसरी अगाडि बढ्नुहुन्छ ?

– नेपालमा भएका ५० वटा विमानस्थलमध्ये लगभग ३४ वटा सञ्चालनमा छन् । १६ वटा विमानस्थल सञ्चालनमा छैनन् । सञ्चालनमा नरहेका विमानस्थलको राम्रोसँग निगरानी हुँदैन, झार पलाउन थालिहाल्छ । खुल्ला ठाउँ भएकाले गौचरनमा परिणत हुन्छन् ।

कुनै बेला ती विमानस्थल आवश्यक भएर सञ्चालनमा थिए । अहिले पनि ती विमानस्थल हाम्रै निगरानीमा छन् । भोलि माग भयो भने सञ्चालन गर्छौं । डिजाष्टरको बेलामा यस्ता विमानस्थलले धेरै काम गरे पनि ।

भरतपुर विमानस्थल पहिला पूर्ण रुपमा बन्द भएको थियो, अहिले सञ्चालनमा छ । चन्द्रगढी त्यस्तै हो । समयले माग गर्ने हो ।
अहिले पनि विभिन्न स्थानबाट विमानस्थल निर्माण गर्ने प्रस्ताव आउँछन् । यदि नेपाल सरकारले त्यो ठाउँमा विमानस्थल आवश्यक छ भन्छ भने हामीले टेक्निकल रुपमा फिजिवल भए नभएको अध्ययन गरेर काम अगाडि बढाउँछौं ।

नयाँ विमानस्थल थप्नका लागि राजनीतिक दबाव पनि आउँछ रे नि ?

– मैले यसलाई दबाव भन्दा पनि माग भन्छु । राजनीतिक स्तरबाट यो ठाउँमा विमानस्थल बनाइदिनै पर्‍यो भनेर दबाव आउँदैन । धेरैजसो प्रस्तावहरु स्थानिय स्तरबाट नै आउँछ । हामीले आवश्यकता हेरेर काम अगाडि बढाउँछौं ।

हामीले विमानस्थल निर्माण, सञ्चालन पनि स्थानीय निकाय तथा समुदायसँगको सहकार्यमा गर्छौं ।

जिल्लामा रहेका अधिकांश एयरपोर्ट नाफामा छैनन् नि ?

– क्यान भनेको नेपाल सरकारको एउटा निकाय हो । हाम्रो दायित्व सेवा प्रदान गर्ने पनि हो । रारा विमानस्थलमा भएको लगानीलाई बैंकमा राख्दा आउने ब्याज र उडान सञ्चालन गर्दा हुने आम्दानीसँग तुलना गर्दैनौं ।

रारामा सेवा सुचारु गर्दा त्यहाँका जनताले कति फाइदा पाए भन्नेतिर हाम्रो ध्यान जान्छ । हामी सामाजिक फाइदा हेर्छौं ।

त्यसकारण बाहिरका विमानस्थल कुन नाफामा छन्, कुन घाटामा छन् भनेर कहिल्यै मूल्यांकन गर्दैनौं । त्यो क्षेत्रमा सरकारले पुर्‍याउने सेवा हामीले दिन सक्यौं कि सकेनौं, हाम्रो ध्यान त्यतातिर छ ।

हामी प्राइभेट कम्पनी होइनौं, जिम्मेवार सरकारी निकाय हौं । यो सबै सरकारी सम्पत्ति हो । सरकारले दिन भनेका सेवाहरु हामीले उपलब्ध गराउनुपर्छ । यसकारण हामीले नाफा हेर्नु पनि हुँदैन ।

अन्त्यमा, विमानस्थलहरु सुविधा सम्पन्न बनाउन आधुनिक प्रविधि प्रयोगमा कत्तिको जोड दिनुहुन्छ ?

– हामीले त्रिभुवन विमानस्थलमा अर्को राडार जडान गर्दै छौं । त्यो राडार कहिलेसम्म जडान भइसक्छ अहिले नै समय तोक्न सक्दिँन । राडार जडान भइसकेपछि नेपालको दुई तिहाइ भू-भागमा हामीले सर्भिलेन्स सेवा  दिन सक्छौं । हामीले यो भू-भागमा जहाजको अवस्था कस्तो छ भनेर राडारको मनिटरमा हेरेर निगरानी गर्न सक्छौं ।

विमानस्थलमा आवश्यकता अनुसार नयाँ प्रविधि जडान गर्दै जाने हो, यो एयर ट्राफिकले निर्धारण गर्ने कुरा हो । त्रिभुवन विमानस्थलमा बाध्यता हो, एउटामात्र अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल भएको हुँदा धेरै ट्राफिक छ ।

त्यो बाहेक साना विमानस्थलमा पूर्वाधार विकास गर्दा के कस्ता सुविधाहरु दिने भन्ने त्यहाँको ट्राफिकले माग गर्ने कुरा हो । ट्राफिक बढ्दै गयो भने सुविधाहरु पनि बढाउँदै जानुपर्‍यो ।

एउटा उडानका लागि हामीले भएभरका सुविधाहरु विमानस्थलमा राख्न सक्दैनौं । सामाजिक सेवा भन्दा भन्दै पनि ‘कस्ट बेनिफिट’ पनि हेर्नुपर्छ । हामीले रारा विमानस्थलमा भएभरका इक्युपमेन्ट राखेर के गर्ने ? त्यहाँ आवश्यक सामान्य पूर्वाधार राखेका छौं ।