गोर्कीकृत ‘आमा’को पावेल भ्लासोभजस्ता पात्र मैले नेपाली कथामै भेटें । नेपाल, चीन, भियतनाम, पेरु, भारतका ‘जनयुद्ध’मा आधारित थुप्रै कथा–उपन्यासमा पावेलजस्तै पात्र हुन्छन् । उनीहरूको संघर्ष र नियति मिल्दोजुल्दो हुन्छ । हिन्दु जात व्यवस्थामा आधारित नेपाली समाजमा हाम्रा लागि खास प्रिय हुनुपर्ने रामायण र महाभारतकै पात्र हुन् । जो पात्रका नाउँबाट नै हामीले आफ्ना धेरै प्रियजनका […]

‘तपाईं त्यहाँ एकचोटि जानू । निकै मीठो कविता फुर्न सक्छ ।’ शुभचिन्तकहरूको सल्लाह स्वीकार्दै अन्ततः म समुद्री सतहबाट १६ सय मिटर उचाइमा रहेको बोसन डाँडा पुगेँ । दक्षिणकाली नगरपालिकामा पर्ने बोसन डाँडाबाट पूर्वतिर काठमाडौं खाल्डो र पश्चिमपट्टि घना जङ्गल पर्दछ । ठ्याक्कै मेरै जन्मगाउँजस्तो ठाउँमा पुग्न पाएर म नोस्टाल्जिक भइहालें । एउटा कविताका लागि पुगेकी […]

१. अर्को विकल्प : तिम्रो सशक्तीकरण – रामगोपाल आशुतोष आफन्तहरूको भेलामा विनाअनुमति पसेर घरभित्र तिम्रा आमा–बुबासामु पारेर शीर ठाडो भन्न मन छ– कृपया हजुरको प्यारी छोरीको मुटुको ढुकढुकीमा ‘प्रवेश अनुमति’ दिनुहोस् ! म कसम खाँदिनँ । प्रण गर्छु –विचारको दास बनाउने छैन –भावनाको बाढीमा बगाउने छैन –संस्कृतिको दलदलमा फसाउने छैन –निन्दा र हिंसाको पाठ पढाउने […]

२२ साउन, काठमाडौं । राजीव उपाध्यायको अर्थराजनीतिक पुस्तक कबाल्स एन्ड कार्टेल्स सार्वजनिक भएको छ । पुस्तक बिहीबार अर्थविद् डा. विश्व पौडेल, वुमेन लिडकी कार्यकारी निर्देशक हिमा बिष्ट, पत्रकार किशोर नेपाल र लेखक उपाध्यायले लोकार्पण गरेका हुन् । अर्थविद् पौडेलले उपाध्यायको पुस्तकले नेपालले बहुदलीय राजतन्त्र, माओवादीको सशस्त्र द्वन्द्व हुँदै गणतन्त्रात्मक मुलुकसम्म आइपुग्दासम्मका परिवर्तनलाई सूक्ष्म रुपमा केलाएको […]

२१ साउन, काठमाडौं । बुधबार मदन पुरस्कार गुठीले २०७६ को मदन पुरस्कारका लागि सात पुस्तकको सूची सार्वजनिक गरेको छ । गुठीले वर्षभरि प्रकाशित भएका १ सय ५१ पुस्तकबाट अन्तिम सात पुस्तकलाई सार्वजनिक गरेको हो । यीमध्ये एउटा कृतिले यो वर्षको मदन पुरस्कार प्राप्त गर्ने छ । २०१३ सालमा मदनशमशेर जबराको नाममा स्थापना भएको यो पुरस्कारलाई […]

२१ साउन, काठमाडौं । प्रकाश पौडेल ‘माइला’ हाइकु कविका रूपमा चिनिन्छिन् । उनी गत साता अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाज (अनेसास) को अध्यक्षमा निर्विरोध निर्वाचित भए । संसारभरि छरिएर रहेका नेपाली भाषा र साहित्यप्रेमीहरूको साझा थलो बताउने अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समाज (अनेसास)मा यसअघि उनी वरिष्ठ उपाध्यक्ष निर्वाचित थिए । संस्थामा विश्वभरिबाट दुई हजारभन्दा बढी आजीवन सदस्य […]

२१ साउन, काठमाडौं । मदन पुरस्कार गुठीले २०७६ सालको मदन पुरस्कारका लागि ७ पुस्तक छनोट गरेको छ । बुधबार गुठीका अध्यक्ष कुन्द दीक्षितले २०७६ सालमा प्राप्त १५१ मध्येबाट ७ पुस्तक छनोट गरेको जानकारी दिएका छन् । जसमा विमल निभाको कविता संग्रह जोकरको बन्दुक, तीर्थ श्रेष्ठको कविता संग्रह धर्सैधर्साको चक्रव्यूह, भुवन ढुंगानाको उपन्यास परित्यक्ता, योगी धर्ममहारसको […]

बेसारमुनि एकाएक नाम चलेका वैद्य थिए । उनले नजानेको कुरा केही पनि थिएन । गफ पनि उस्तै गर्थे, गफशास्त्रमा विद्यावारिधि गरेजस्तै । सबै कुरा जानेजस्तो गर्थे । पहिले कुनै बेला रातो राजनीति गरे । केही समय त विद्रोहतिर पनि लागे । चौध/पन्ध्र वर्ष जेल पनि बसे । पछिपछि रातो राजनीतिबाट ध्वाँसे राजनीति गर्न थाले । […]

ढाड अर्थात मानव शरीरको एक अपरिहार्य अंग । एकवारको जुनीमा मान्छे भएर जन्मने सबैले एक थान ढाड त लिएरै आएका हुन्छन् । ढाड बिनाका मान्छे सायदै कोही होलान् । मानव शरीरको पृष्ठभागमा, घिच्रोभन्दा मुनि र कम्मरभन्दा माथिको चौडा भागलाई ढाड भनिन्छ । नेपालकै पश्चिमी भेगमा चाहिँ यसलाई अर्कै नामले चिनिन्छ, जुन यहाँ उल्लेख नगरौं । […]

अपुष्ट समाचारलाई समेत छोटो समयमै संसारभर फैलाउन ‘कुख्यात’ छन् सामाजिक सञ्जाल । त्यस्तै अपुष्ट रूपमा फेसबुक र ट्विटरका फाट्टफुट्ट पोस्टहरूमा गत साउन तीन गते बिहानै आयो विष्णुराज आत्रेय ‘लाटो साथी’को निधनको समाचार । तर परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवालीले सायद् त्यो समाचार दुई दिनपछि मात्र थाहा पाए, उनले आफ्नो फेसबुक र ट्विटरमा आत्रेयको निधनप्रति समवेदना अभिव्यक्त गर्दा […]

गण्डकी क्षेत्रको कुनै गाउँको एक नवयुवक जुँगा नबाक्लिदै बिए पास गरेर शिक्षण पेशा सुरु गर्छ । त्यही क्रममा आईए तहलाई एक पिरियड अंग्रेजी पढाउने ‘केटो सर’ पनि बन्न पुग्छ । पढाउने पेशा रुचिले नै छानेको भएपनि युवकलाई त्योभन्दा शिक्षा प्रशासन बढी आकर्षक लाग्छ र तदनुरुप लोकसेवा उत्तीर्ण गरेर विद्यालय निरीक्षकको अवतारमा रुपन्देही झर्छन्, २०५१ सालमा […]

लकडाउनअघि कवि शैलेन्द्र साकारले एक अन्तर्वार्तामा भनेका थिए– ‘कविता लेख्नु नाङ्गो तार समात्नुजस्तै हो ।’ कविता लेख्दा र पढ्दा नाङ्गो तार समाएजस्तै झट्का लाग्नुपर्छ भन्ने आशयमा उनले यो वाक्य बोलेका थिए । साकार स्वयंले २०४६ सालपछिका राजनीतिक विसंगतिमाथि ‘नाङ्गो तार’ शीर्षकको लामो कविता लेखे । ‘बौद्धिक जगतले नाङ्गो–तार निकै रुचायो’ साकार भन्छन् ‘कविता राजनीति त […]

चन्द्रमाको चहकमा पृथ्वी लोलाएको छ । पुलको ठीक बीचमा बसेर म आफ्नो महत्त्वाकांक्षालाई अन्तिम दृढता दिन उभिरहेको छु । निकै वर्ष पहिले, एउटी अधबैंसे महिलाले यही पुलबाट खोलाको छातीमा आफ्नो जिन्दगी सुम्पिदिएकी थिई । उसको अस्थिपञ्जरलाई कहिल्यै पनि छालले किरानामा छोडिदिएन । हुन सक्छ, ऊ जलजीवको आहारा भई । ऊ पूर्ण प्रकृतिको चक्रसँगै माटोमा सम्मिलित […]

१. गिँड – अमृता स्मृति मेरा दुवै आँखा ढाकेर मुटु सिरिङ्ग–सिरिङ्ग हुने गरी मस्तिष्कमा तुफान आएजस्तै मेरो आँगनमा ठिङ्ग उभिन आइपुग्ने तिमी को हौ ? मैले लेखिरहेको कविता देखेर हाँस्ने मेरो चालढाल र नृत्यको उपहास गर्ने शरीरका रौं ठाडा–ठाडा हुने गरी अविच्छिन्न अँध्यारो आलाप गर्दै मेरो दैलोमा उपस्थित तिमी को हौ ? टिठलाग्दो आँखाले हेर्दै […]

नेपाली साहित्यमा भवानी घिमिरेको नाम लिनैपर्ने केही यस्ता क्षेत्र छन् जसको उल्लेखविना नेपाली साहित्य अधूरो हुन्छ । अपूरो हुन्छ र खण्डित हुन्छ । घिमिरे नेपाली साहित्यिक पत्रिकाहरुमा गहकिला विशेषाङ्क निकाल्नका लागि प्रतिष्ठित पत्रिका ‘भानु’ का पिता हुन् । यो पत्रिकाको योगदान अपूर्व र अतुलनीय छ । उनी साहित्यिक पत्रकारहरुको संस्था साहित्यिक पत्रकार संघका संस्थापक हुन् […]

१५ साउन, काठमाडौं । नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’द्वारा व्यक्त विचारहरूको संगालो पुस्तकको रुपमा प्रकाशित भएको छ । संविधानसभा र व्यवस्थापिका संसदमा प्रचण्डले व्यक्त गरेका विचार सम्पादनपछि संग्रहित ‘गणतन्त्रको पहिलो दशक’ पुस्तक सार्वजनिक भएको हो । पुस्तकमा २०६५ सालदेखि २०७५ सम्म संविधानसभा र व्यवस्थापिका संसदमा प्रचण्डद्वारा व्यक्त विचार विभिन्न ४२ शीर्षकमा […]

काठमाडौं । सरला गौतमको उपन्यास ‘डुमेरो’ सार्वजनिक भएको छ । यो उपन्यासले सानो सहरमा हुर्किएकी एउटी किशोरीले ठूलो संसारमा प्रवेश गर्दैगर्दा पहिचान खोज्दाको कथानकलाई अंगालेको छ । आफूलाई सामाजिक सरोकारमा मुखरित हुने आलोचनात्मक टिप्पणीकारका रुपमा स्थापित गौतमको पुस्तकको शीर्षक‘डुमेरो’ आफैंमा नौलो शब्द छ । कुनै गन्तब्य विहीन यात्रामा निस्किएको घुमन्ते अन्वेषकको अर्थ राख्ने यो शब्दले […]

१३ साउन, काठमाडौं । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले नेतृत्व गरेको सरकार प्रगतिशील हो कि यथास्थितिवादी ? सत्तारुढ नेकपाका नेता– कार्यकर्तालाई यस्तो प्रश्न सोध्यो भने उनीहरु ठाडै रिसाउँछन् । र, प्रतिप्रश्न आउन सक्छ, ‘बकाइदा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको नेतृत्वमा बनेको सरकार प्रगतिशील नभएर कुनचाहिँ सरकार प्रगतिशील हुन्छ ?’ नेपालको प्रगतिशील साहित्यिक आन्दोलनको बैचारिक धर्नासो कम्युनिस्ट पार्टीसँगै जोडिएको […]

१३ साउन, काठमाडौं । विभिन्न १४ देशका कलाकारको सहभागिता रहेको वाटरकलर पेन्टिङ एकैथलोमा प्रदर्शन भइरेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय जलरंग समाज (आईडब्लूएस) को चौथो वार्षिकोत्सवका उपलक्ष्यमा १४ देशका कलाकारको कला अनलाइनमार्फत गत श्रावण ५ गतेदेखि एकै थलोमा प्रदर्शन भएको हो । ‘स्प्लासेस’ शीर्षकमा हुने प्रदर्शनीमा नेपाललगायत १४ देशका ६५ जना कलाकारका एक–एकवटा कला राखिएका छन् । […]

६ अक्टोबर २०१९, बिहान साढे नौ बजे हाम्रो बस भर्सेलिज प्यालेस अगाडिको बस स्टेन्डमा रोकियो । बाहिर सिमसिम पानी परिरहेको थियो । पानीका कारण भर्सेलिजको घुमाइ प्रभावित हुन्छ कि भन्ने भयले मन थोरै चाउरिएको थियो । छाता निकालेर सबै ओर्लियौं । बिहानै स्टेन्डमा बसहरू खचाखच भइसकेको थियो । गेटबाहिर मान्छेहरू छाता र एफिल टावरका सोभेनियर […]

घुर्मीतिरबाट ओखलढुंगा, सोलुखुम्बु र खोटाङतिर जाने सडक खनिएपछि राईघाटको बाटो ठ्याप्पै सुक्यो । अब बिहानै उठेर दोकानमा चिया पकाउन उसलाई जाँगर नै छैन । बाटो हिँड्ने मान्छे भए पो चिया खान्छन् । अचेल बाटोमा दिनभरमा दश जना पनि हिँड्दैनन् । कहिलेकाहीँ वरपरका गाउँका केही मानिसले बिस्कुट, चिनीलगायत अलिअलि खिच्रिङमिच्रिङ किन्नेसम्म हुन् । ‘अब यो दोकानले […]