२९ असार, काठमाडौं । आज विश्वभरि छरिएर रहेका नेपालीभाषीले एकसाथ २०६ औँ जन्मजयन्ती मनाइरहेका छन् । नेपाल, भारत, भुटान, बर्मा र थाइल्याण्डमा रहेका नेपालीहरुले भानु जयन्ती मनाउन थालेको दशकौं भइसक्यो । शताब्दीअघि नै रोजीरोटीको खोजीमा थातथलो छाडेका नेपालीहरुले आफ्नो भाषा बचाउन भानुभक्तलाई विशेष महत्व दिने गरेका छन् । कतिपय ठाउँमा त भानु जयन्तीलाई परम्परागत पर्व […]

रामको गाथा सगरमाथा भानुले पुर्‍याए नेपालभरि नेपाली भाषा फिलिली कुदाए कविले रोपे कविता फूल नेपाली माटोमा भ्रातृत्व फुल्यो आदर्श झुल्यो हिमाली देशमा ।।   घाँसीको कुवा दिल भो रुवा मन भो भरंग झस्किए भानु पस्किए ज्ञान छोडे लौ तरंग एकताभित्र नेपाल उने भाषाले सजाई रामको कथा रावण व्यथा संसार फिँजाई ।।   प्रथम कवि उपाधि मिल्यो भानुका नाममा भानुको देन अतुलनीय चमक काममा नेपाली काव्य कला र भाव यी दुवै पक्षमा निखार ल्याई कवितालाई देखाए दक्षता ।।   कृतिमा ध्यान नेपाली पन भएर छहरा सलल बग्ने छाँगा हुन् भानु काव्यका पहरा प्रश्नोत्तरभित्र जीवन चित्र छ रामायणमा नेपाली जिब्रो स्वादले फड्क्यो छन्दका लयमा   विवाह पर्व मेला र जात्रा बढाइँ खुशीमा गाइन्छन् भानु संसारभरि नेपाली दिलमा रसिला रस साहित्याकाश जुनेली रातका खँदिला कृति छोडेर गए नेपाली हातमा ।।   भाषामा धावा जजसले बोले कलमको तीरले नेपाल नाम भानुले राखे जस्तो कि वीरले कलम बोकी असत्यमाथि जीतको सवारी भानु नै त्यस्ता सर्जक बने भाषाका रख्वारी ।।   उमंग खिची चलाऔं रंग इन्द्रेणी पारामा मनाऔं भानु जयन्ती खुब उज्यालो तारामा टारेर झारा नखरा सारा सीमित नारामा आषाढ माझ भानुको स्वर उरालौं सारामा।। – लेटाङ, मोरङ

धमिराकै सही पहाड त पहाडै हो । ००० अग्ला होचा जति पहाड हेरे पनि खास लाग्छन् मलाई ती देवलहरु जुन मान्छेले बनाउन सक्दैनन् न त बनाउन सक्छन् ठूला–ठूला मेसिनले, बनाउँछन् त केवल ती प्रकृतिका कालिगडहरुले । ००० ती पिकासोहरु हुन् अनि भ्यान गगहरु हुन् ती अरनिकोहरु हुन् जन्मिन्छन् त्यहीँ, कुँद्छन् आफ्ना अनुपम कला त्यहीँ, अनि […]

२८ असार, काठमाडौं । नेपाली साहित्यमा दुईथरि लेखक आएका छन् । एकथरि रहरले पुस्तक लेख्ने र अर्कोथरि व्यवसायिक लेखनमा समर्पित । आमरुपमा व्यवसायिक लेखकले लेखेका पुस्तक उम्दा हुन्छन् भन्ने विश्वास गरिन्छ । तर, कहिलेकाहीँ रहरले लेखिएका पुस्तकसमेत गम्भीर हुने गरेको पाइएको छ । अनलाइनखबरले प्रत्येक साता प्राप्त भएसम्म सबै किसिमका लेखकका पुस्तकहरुलाई स्थान दिने प्रयास […]

२८ असार, काठमाडौं । साहित्यिक प्रकाशन, गोष्ठी, महोत्सव वा छलफलहरुमा उति नदेखिने, नसुनिने धर्मेन्द्र नेम्बाङ थोरै तर गहकिलो लेख्ने चिन्तनशील कविमा पर्छन् । झापामा बसेर साहित्य कर्म गर्ने उनी अहिले ३९ थान कमला-साह्रा कविताको संगालो मैले बोल्दा देशको नक्सा हल्लिन्छ का कारण चर्चामा छन् । यो उनको दोस्रो कृति हो । यसअघि ‘ट्राभलिङ फिलोसफी’मा आधारित […]

२६ असार, काठमाडौं । वि.सं. ०१३ सालदेखि वितरण गरिँदै आएको निजी क्षेत्रको सबैभन्दा प्रतिष्ठित मदन पुरस्कार कसले हात पार्ला भन्ने विषयमा चर्चा सुरु भएको छ । वर्ष ०७५ मा प्रकाशन भएका मध्ये उत्कृष्ट ७ पुस्तकको सूची मदन पुरस्कार गुठीले सार्वजनिक गरेपछि यो चर्चा सुरु भएको हो । यसको पुरस्कार राशी दुई लाख रुपैयाँ र ताम्रपत्र […]

२५ असार, काठमाडौं । ‘मदन पुरस्कार–२०७५’ का लागि ७ कृति छनोटमा परेका छन् । मदन पुरस्कार गुठीको ‘श्रेष्ठ सूची’ तयार गर्न गठित समितिले विभिन्न सात कृति पुरस्कारका लागि छनोट गरेको हो । मदन पुरस्कार गुठीका अध्यक्ष कुन्द दीक्षितले प्राप्त २५७ कृतिमध्ये ७ वटालाई छनौट समितिको सिफारिसमा सर्ट लिस्टिङ गरिएको जनाएका छन् । छनोटमा परेका कृतिमा […]

समाजका लागि परिवार पूर्ण बनाउनु थियो । संस्कारका लागि लक्ष्मीको आगमन अनिवार्य थियो । वंश निरन्तरताका लागि छोराको अपरिर्हायता थियो । हामी दम्पतिका लागि माया दर्शाउने सन्तानको चाह थियो । हामीलाई घरमा एउटा अर्को सदस्यको आवश्यत्ता थियो । योजना बन्यो, जसै गर्भधारण पनि भयो । हामी दम्पति खुशी भयौँ । केही महिना बित्यो, प्रविधिले भ्रुणको […]

२४ असार, काठमाडौं । राणा कालअघिको नेपालको इतिहासका दस्तावेज खोज्नुपरे लण्डनको ब्रिटिश लाइब्रेरीमा पुग्नुपर्छ । नेपालको इतिहासका कतिपय रहस्य र किस्साहरु ब्रायन हड्सनका किताबमा पढ्नुपर्छ । स्वतन्त्र भारतले कश्मिर र सिक्किमजस्तै नेपाललाई निल्नका लागि केसम्म गरेको थियो भन्ने बुझ्न तत्कालीन भारतीय कूटनीतिज्ञ र गुप्तरका किताब पढ्नुपर्छ । के नेपालको आफ्नै ‘मेमोरी’ छैन ? बाह्य मुलुकहरुसँग […]

२२ असार, काठमाडौं । विज्ञान कथाकार तथा पत्रकार लोकमणि पौडेलद्वारा लिखित अग्निदहन उपन्यासको शनिबार लोकार्पण गरिएको छ । पूर्वप्रधानन्यायाधीश सुशीला कार्कीसँगै विशिष्ट व्यक्तिहरुले उक्त कृतिको लोकार्पण गरेका हुन् । उपन्यासकार लोकमणि पौडेलले समाजमा भइरहेका घटना नजिकबाट अध्ययन गरेर उपन्यास लेखेको बताउँदै यसलाई पूरा गर्न ५ वर्ष लागेको जानकारी दिए । उपन्यासमा २०६७ सालदेखि २०७२ सालसम्मका […]

नयाँ पुस्ताका लागि उत्तमप्रसाद पन्तको नाम नौलो लाग्न सक्छ । ०३६ सालको सडक कविता क्रान्तिमा संलग्न हुनेहरुका लागि भने उत्तम जुझारु नाम हो । अझ चर्चित साहित्यकार पारिजातका निकटहरुका लागि उत्तमप्रसाद चिर परिचित नाम हो । पारिजातका पछिल्ला कृतिहरुमा उत्तमप्रसादको नाम महत्वका साथ उल्लेख भएको देखिन्छ । नेपाली वाङ्मयको क्षेत्रमा उत्तमप्रसादको काम चाहिँ इतिहासकी क्रान्तिकारी […]

करिब चार बर्षपछि थेन्जिन जाँदै थिएँ । अविस्मरणीय छ मेरा लागि त्यस ठाँउको भ्रमण । जुनबेला म त्यहाँ गएको थिएँ, त्यतिखेर मेरो देशले नाकाबन्दीको चरम यातना भोगिरहेको थियो । मलाई चीनको मनपर्ने शहरमध्येको एक हो थेन्जिन । अर्को सुन्दर र व्यवस्थित शहर हान्झाउबाट तीव्र गतिको रेल पक्रनु थियो थेन्जिनका लागि । चीनका प्रमुख शहरहरुमा किरासरी […]

२१ असार, काठमाडौं । विगत केही समययता अनलाइनखबरले बजारमा आएका पुस्तकहरुको परिचयसहितको सूची प्रकाशन गर्दै आएको छ । बजारमा आएका पुस्तकको गुणस्तरका विषयमा विभिन्न टीकाटिप्पणी हुने गरे पनि हामी यस विषयमा प्रवेश गरेका छौं । हामीले खाली पुस्तकहरुको परिचयमात्रै दिने गरेका छौं । गुणस्तरका विषयमा पाठक आफैं विज्ञ हुन्छन् भन्ने हाम्रो ठम्याइ रहेकाले पनि यसो […]

प्रेमले बासना जन्माउँछ । बासनाले प्रेम जन्मिन्छ ? भत्काउँदै गरेको पर्खालमा घनले हिर्काएझै मेरो दिमागमा यिनै प्रश्नहरुले हिर्काइरहेका थिए  । म कसरी भन्न सक्छु र यतिका वर्ष उसले मलाई प्रेम गर्‍यो । अनि मैले …? एकतर्फी सही, मैले त गरें नि उसलाई । उफ् …! कसरी सक्यो होला उसले मलाई बिर्सिएर बाँच्न ? बाहिर आकाश […]

‘यस्तो पो हुनुपर्छ त गीत-सङ्गीतको धुन ! आहा कत्ति मिठो ! कत्ति मधुर र कस्तो कर्णप्रिय सरगम !’ मध्यरातमै जुरुक्क उठेर एकाएक बोले महाराज । स्थलगत अवलोकन भ्रमणको उपक्रममा भोजपुर खिकामाछाको चौरमा क्याम्प हालेर बसेका थिए महाराज । भाइ भारदारहरू जर्‍याक-जुरुक उठेर महाराजको सामुन्ने झटपट खडेराम हुन पुगिहाले । दरबारको तालिम न हो आखिर । […]

दृश्य आमा आउनुभएपछि सुरु हुन्छ चहल–पहल उसको भाडाघरमा । दुबै छाक बज्न थाल्छ, कुकरको सिट्ठी । सुरु हुन्छ आमाको गफ । कहिल्यै नटुंगिने गरी आइरहन्छन् गाउँघर, आफन्त र छरछिमेकका कुरा । उसले बिश्राम दिनुपर्छ पढिसक्नैपर्ने केही पुस्तक र भाका मिलाउनुपर्छ आमाको गफसँग । ढुक्कै हक जमाउनुहुन्छ टेलिभिजन, भान्छा, सुत्ने कोठा जतात्यतै । उसले पटक्कै हेर्न […]

असार १५ पछि पुस्तक प्रकाशकहरु जुर्मुराउन थाल्छन् । यसको कारण दशैं हो । दशैंका अवसरमा देश विदेशमा नेपाली पुस्तकको बिक्री उत्कर्षमा हुने भएकाले त्यसको तयारी असार १५ पछि हुने गर्छ । दशैंलाई लक्षित गरेर अहिले धेरै पुस्तकको प्रकाशन तयारी हुन थालेको छ । त्यसको पूर्व लक्षण दृष्टिविहीन लेखक कमल लामिछानेको पुस्तकबाट सुरु भएको छ । […]

७ असार, काठमाडौं । ‘सम्हालेर राख, संगालेर राख, फेरि फूल्ने हो कि होइन जोवनको फूल’ गीतले ख्यातिको शिखरमा पुगेकी संगीतकार शान्ति ठटाल उनको समयकी चर्चित संगीतज्ञ मध्येकी एक हुन् । हाल ८१ वर्षमा यात्रा गरिरहेकी दार्जिलिङकी यी मूर्धन्य संगीतकार यतिबेला नेपाल आएर महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको कृति मुना मदनमा नयाँ संगीत भरिरहेकी छिन् । उतिबेलै तत्कालीन […]

एउटा नाटकभित्र के-के अटाउन सक्छ ? ‘क्लेशा’ मा धेरै कुरा अटाएको छ । हाँसो, रोदन, आक्रोश, कुण्ठा, द्वन्द्व, संयोग, बियोग आदि । पञ्चायतकालिन कथा हो यो । सामन्ती परिवारको युवकले सामान्य परिवारकी युवतीसँग प्रेम गर्छ । पेट बोकाउँछ । र, अन्त्यमा धोका दिन्छ । बदलाको भावमा युवतीको दाजुले युवकको भाउजु भूमीलाई अपहरण गर्छ । भूमीका […]

नयाँ वर्ष ०७६ को कार्यक्रम । बैशाख ७ गते । (२०१९ अप्रिल २०) हामी अमेरिका थियौँ । तर, सबै झकिझकाऊ नेपालका थिए, नेपालका पोष्टर टाँसिएका थिए । हाम्रा बालबालिका अंग्रेजीमा कुरा गरिरहेका थिए । तर, मञ्चमा उभिएर तिनीहरुले नै नेपालको राष्ट्रिय गाना गाए । अमेरिकाको नर्थ क्यारोलाइनामा नेपाल दिवस मनाउने परम्परा सन् २०१७ बाट सुरु […]

उमेरका हिसाबले ८४ वर्षमा हिँडिरहेका नगेन्द्रराज शर्माले यो साता आफ्नो सम्पादनमा प्रकाशन भइरहेको साहित्यिक पत्रिका ‘अभिव्यक्ति’ को दुई सयौं अङ्क प्रकाशन गरे । एक्लो व्यक्तिको प्रयासमा निरन्तर साहित्यिक पत्रिका चलाउनु आफैंमा दुस्साहसपूर्ण काम हो । नेपाली साहित्य र साहित्यकारका विषयमा मिहिन जानकारी राख्ने व्यक्तिमा पनि शर्मा चिनिन्छन् । समालोचक वासुदेव त्रिपाठीका अनुसार सबै अङ्कमा स्तरीय […]