रिट हाल्नु हुन्थ्यो, कोर्टहरू बन्द छन् हेग पुर्‍याउनु हुन्थ्यो, जहाजहरू ग्राउण्डेड छन् ग्वान्टानाओ टापुमा थुन्नुहुन्थ्यो उभिण्डो पारेर सुलीमा उन्नुहुन्थ्यो अणुबमले उडाउनु हुन्थ्यो पाता कसेर लडाउनुहुथ्यो टाउकोको मोल तोक्नु हुन्थ्यो नेल हतकडी ठोक्नु हुन्थ्यो कसरी गर्नु ? अदृष्य छ त्यो सबैलाई पिरेको छ, रोेक्न सकिँदैन भिसाबिनै छिरेको छ, छेक्न सकिँदैन अरबौँ सशस्त्र मानवजाति एकातिर एउटा निःसश्त्र […]

१९ चैत, वृन्दावन (भारत) । कोरोना भाइरसका कारण विश्व आक्रान्त छ । मानव जातिको अस्तित्वमै संकट आएको त होइन ? भन्ने अत्यन्त भयग्रस्त विचारहरू पनि आउन थालेका छन् । विश्वको सामाजिक र आर्थिक अवस्था डामाडोल उन्मूख छ । यस्तो अवस्थामा संसारभर छरिएर रहेका नेपाली साहित्यकारहरूको के अवस्था छ ? के भोग्दैछन् र के सोच्दैछन् त […]

१९ चैत, काठमाडौं । लकडाउनको अवधिमा साहित्यकारहरूले फुर्सद पाएका छन् । हामीले काठमाडौंका केही कविहरुलाई लकडाउनमा के गर्दै हुनुहुन्छ भनेर सोध्दा उनीहरुले रमाइला कुरा सुनाए । अरु समयमा कार्यालयको काम र कार्यक्रमको चटारोमा रहने साहित्यकारले पढ्ने, लेख्ने र केही नयाँ सोच्ने समय पाएको बताएका छन् । लकडाउनको अवधि लम्बिएपछि कतिपय साहित्यकारले सूची नै बनाएर पढ्ने […]

खतरनाक हुन्छ आदत हिरोसिमामा खसाइएको बमभन्दा पनि खतरनाक ! आत्मघाती हुन्छ आतंकवादीले शरीरमा लुकाएको ग्रिनेडभन्दा पनि अनि कहिले त विश्वासघात बनेर आफ्नै प्रेयसीले धस्ने छुरा बन्छ आदत ! फेरिन्छ गते, महिना र साल फेरिन्छन् पात्रहरू र पनि, उस्तै हुन्छ समयको आदत हरेकचोटि आन्दोलनको आँधी उठ्छ, र, एक मुठ्ठी उज्यालोका लागि स्वप्नद्रष्टा निभाउँछन् जीवनको दीयो जसै […]

१७ चैत, काठमाडौं । मदन पुरस्कार विजेता साहित्यकार नीलम कार्की निहारिकाले कोरोना भाइरसबाट सबै नेपालीलाई सुरक्षित रहन आग्रह गरेकी छन् । एक भिडियोमार्फत् कार्कीले संयुक्त राज्य अमेरिकामा आफ्ना श्रीमान् (भाष्कर कुमार क्षेत्री) डाक्टर भएकाले परिवारका सदस्यले घरमा विशेष सतर्कता अपनाएको बताएकी छन् । कार्कीका अनुसार उनी बस्ने न्यूयोर्कमा श्रीमान् अस्पतालबाट आउँदा–जाँदा छुट्टै कोठा र भान्सा […]

९ चैत काठमाडौं । नोवेल कोरोना भाइरस (कोभिड-१९)का कारण नाटकघरहरु पनि बन्द भएका छन । शिल्पी, मण्डला, शैली, सर्वनामलगायत आधा दर्जन थिएटर आइतबारदेखि बन्द भएका हुन् । कोरोनाको संक्रमणबाट बच्न सुरक्षित हुनुपर्ने बेला आएकोले स्थिति सामान्य नभएसम्म थिएटरहरु बन्द गरिएको शिल्पी थिएटरका मोहन प्रकाश गौतमलेे बताए । ‘नाटक घरहरुमा नाटक मञ्चन, तालिम दिने काम रोकिएकोे […]

‘कृपया हाँस !  तिमीहरू दिल फुकाएर हाँस ।’ ‘तिमीहरूको हाँसोको नै कदर हुन्छ यहाँ ।’ ‘हाँस्दैनौ ? त्यसो भए मुटु निचोरेर रोऊ । तिमीहरू रूनुको यहाँ अर्थ हुन्छ ।’ ‘रूँदैनौ ?’ ‘त्यसो भए गाला फुलाएर रिसाऊ । तिमीहरू रिसाउनुको यहाँ संकेत हुन्छ ।’ …. …. … ‘उफ् ! तिमीहरू न हाँस्छौ, न रून्छौ, न रिसाउँछौ […]

प्यूँउल्वीन बर्माको ठूला सहरमध्येको एउटा सहर, जहाँ गोरखालीहरूको संख्या ठूलो छ । नेपालको पहाडी भेकको हावापानीसँग मेल खाने यो इलाकामा एउटा ठूलो सैनिक व्यारेक भएर नै सम्भवतः गोरखालीको भीड बाक्लो भएको हो । वर्माको राजधानी रंगुनबाट म प्यूँउल्वीन जाँदै थिएँ । एकजना गोरखाली भाइमार्फत मैले फोनबाटै बसको टिकट लिएँ । उनी आफैं टिकट पुर्याउन शंकरजीको […]

८ चैत, काठमाडौं । कुनै समय सहरमा उपेन्द्र सुब्बा कविका रुपमा चर्चित थिए । बिस्तारै उनको कविता कम प्रकाशित हुन थाल्यो । बरु लिम्बू समुदाय र पहाडी जनजीवनको मर्म मिसिएका कथा पत्रपत्रिकामा छापिन थाले । अनि उपेन्द्र सुब्बा (उपेन्द्रबहादुर आङेदेम्बे) को चर्चा कथाकारको रुपमा हुन थाल्यो । त्यही बखत उनको ‘लाटो पहाड’ कथासंग्रह आयो । […]

७ चैत, काठमाडौं । कोरोना भाइरस संक्रमणको जोखिमका कारण पछिल्लो दुई सातादेखि ठूला साहित्यिक कार्यक्रम पनि रोकिएका छन् । नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान, संगीत नाट्य प्रतिष्ठान तथा ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानले गर्ने कार्यक्रम रोकिएका छन् । प्रज्ञाले सरकारको निर्देशनको पालना गर्दै चैत्र महिनामा हुने सबै कार्यक्रम रोकेको नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका सदस्यसचिव जगतप्रसाद उपाध्यायले अनलाइनखबरलाई बताए । उनले […]

४ चैत, काठमाडौं । विश्वभरि नै सामान्यतायाः युट्युबमा नाटक राख्ने गरिँदैन । कलाको सबै विधा प्रयोग हुने नाटकका दर्शक पनि कमै हुने गर्छन् । तर शिल्पी थिएटरले भने दर्शकलाई नाटक हेर्न र बुझ्न सहज हुने लक्ष्यले मञ्‍चन भइसकेका पुराना नाटक युट्युबमा राख्ने चलन सुरु गरेको छ । शिल्पीले अहिलेसम्म ५ वटा नाटक युट्युबमा हालिसकेको निर्देशक […]

३ चैत, काठमाडौं । बबरसिंह सेवा गुठी विराटनगरले २०७६ को ‘देवकुमारी थापा स्मृति पुरस्कार तथा सम्मान’ संस्कृतिविद् तुलसी दिवसलाई दिने भएको छ । उक्त गुठीले प्रदान गर्ने उक्त पुरस्कार राशी ५१ हजार रुपैयाँको रहेको छ  । यस्तै २५ हजार राशीको ‘बबरसिंह थापा स्मृति सम्मान कलाकार’ इटहरीका कलाकार बिक्रम श्रीलाई दिइने भएको छ  । संस्थाको पुरस्कार छनोट […]

‘अध्ययन गर्दा कहिल्यै मर्दिनँ भन्ने भावना राख, तर व्यवहार गर्दा भोलि मर्छु भन्ने सम्झ ।’ अब्राहम लिंकनको यो भनाइ डीपी भण्डारीको जीवनसँग निकै मिल्छ । पूरा ८४ वर्षको अध्ययनशील जीवन व्यतित गरेका यी प्राध्यापकले ‘कहिल्यै नमर्ने’ सम्झेर अध्ययन गरे । विद्यार्थीकालमा मात्र होइन प्राध्यापक भइसक्दा पनि निरन्तर अध्ययन गर्ने उनको बानी सबैका लागि अनुकरणीय बन्यो […]

२ चैत, काठमाडौं । नेपालमा रोयल्टी भन्नेबित्तिकै संगीत क्षेत्रमा लागेका कलाकारले पाउने रकम भन्ने बुझिन्छ । लामो समय संगीत र फिल्म क्षेत्रबाट मात्र रोयल्टी दिइने चलनले आम मानिसमा यो धारणा बसेको छ । तर अहिले पुस्तक, नाटक र जुनसुकै सिर्जनात्मक कामको पनि रोयल्टी लिने चलन बढेको छ । यट्युबमा कविता, गजल र मुक्तक प्रसारण गरिहेको […]

१ चैत, काठमाडौं । सरस्वती प्रतीक्षा शुरुमा कविका रुपमा परिचिति थिइन् । २०७४ सालमा ‘नथिया’ उपन्यास प्रकाशनपछि उनलाई आख्यानकारका रुपमा हेर्न थालियो । वादी समुदायमाथि लेखिएको नथिया चर्चित र विवादित पनि बन्यो । उपन्यासकै कारण प्रतीक्षाविरुद्व अदालतमा मुद्दासमेत पर्‍यो । अघिल्लो साता सरस्वतीले ‘राष्ट्रिय कलाश्री युवा पुरस्कार’ पाइन् । पोखरा बसेर साहित्यमा सक्रिय प्रतीक्षासँग अनलाइनखबरका […]

विश्व साहित्यमा महामारीका विषयमा लेखिएका विश्वविख्यात कृतिहरु अनेक छन् । ती सबैको चर्चा एउटा सानो समयानुकूल सान्दर्भिक लेखमा सम्भव छैन । तर, विश्व साहित्यका महान साहित्यकार अल्वेयर कामुको ‘द प्लेग’ को चर्चा गर्नु सान्दर्भिक ठान्दछु । सन् १३४६ देखि १३५३ सम्म युरोपमा फैलिएको प्लेगले झण्डै १० करोड मानिसको ज्यान लिएको थियो । पछि यसलाई लिएर […]

१ चैत, काठमाडौं । यो साता पुस्तक बजारमा उपन्यास र निबन्धको चर्चा बढी रहृयो । गत शनिबार प्रकाश कोइरालाको उपन्यास ‘प्रपञ्च’ सार्वजनिक भयोे । यस्तै विन्दा पाण्डेको ‘समानताका पाइलाहरूः राजनीतिक आन्दोलनको महिलावादी विश्लेषण’ अन्तरराष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवसका अवसर पारेर बजारमा आयो । यस्तै महेश्वर पन्तको उपन्यास ‘फुर्लुङ’ र गंगा श्रेष्ठको ‘चिवाभञ्ज्याङ-झुलाघाट, मध्यपहाड यात्रा’ निबन्ध/लेख संग्रह […]

१ चैत, काठमाडौं । सिराहाका कथाकार श्याम साहको ‘अब्बा’ कथासंग्रह प्रकाशित छ । राजनीति र सामाजिक उत्पीडनमाथि कथा लेख्न रुचाउने साह अन्य कथाकारको कथा पढ्न उत्तिकै मन पराउँछन् । नेपाली र विश्वसाहित्यको ‘कथा विधा’मा रुची राख्ने उनी सुरुमा रुसी र हिन्दी कथाबाट प्रभावित भएको बताउँछन् । आफूले पढेमध्ये बारम्बार सम्झनामा आइरहने पाँच कथाबारे साहले अनलाइनखबरसँग […]

अग्ला पहाडहरूमा रूख उमि्रन्नन् उम्रिन्नन् बुट्यानहरू न त अग्ला पहाडमा घाँस नै हुन्छ हुन्छ त केवल जिउ कट्कट्याउने हिउँ कात्रोजस्तो सेतो हिउँ मृत्युजस्तो चिसो हिउँ ! हाँस्दै-खेल्दै सुस्केरामा बहने नदीहरू एक आकार धारण गरेर थोपाथोपा आँसु बर्साउँछन् यस्तो उचाइ जसको छुवाइले मात्र पानी पत्थर बन्छ जसको स्पर्शले मानिसको आत्मा पापले भरिन्छ जो सम्मानको भोको छ […]

काठमाडौं । भारतीय लेखक आनन्द श्रीकृष्णले सिद्धार्थ गौतमको जीवन र बुद्ध दर्शनमाथि लेखेको पुस्तक ‘गौतम बुद्ध : जीवनी, उपदेश र सिद्धान्त’को नेपाली अनुवाद बजारमा आएको छ । युद्धले कुनै समस्याको समाधान नहुने बरु क्षमा र करुणाबाट नै सबै मानवीय समस्या समाधान हुने कुरालाई पुस्तकमा जोड दिइएको पुस्तकमा बुद्धका मुख्य उपदेश र सिद्धान्तलाई सरलीकृत व्याख्या गरिएको छ […]

२८ फागुन, काठमाडौं । विराटनगरको आरोहण गुरुकुलमा प्रत्येक महिना हुने ‘काव्यारोहण’ को चैत महिनाको श्रृङ्खलामा कवि मनप्रसाद सुब्बाले कविता वाचन गर्ने भएका छन् । भारत सिलगुढीका सुब्बा पाँच दशकदेखि कविता लेखनमा सक्रिय छन् । भारतमा बसेर पनि नेपाली साहित्यमा अनवरत सिर्जनारत सुब्बाले भारतीय अकादमी पुरस्कार पाएका छन् । उनका आधा दर्जन कविता संग्रह प्रकाशित छन् […]