कूल बीमा शुल्कको झन्डै आधा ‘अटो प्रिमियम’

पुष्प दुलाल

१० कात्तिक, काठमाडौं । सरकारले सवारीसाधन बीमा अनिवार्य गरेसँगै निर्जीवन बीमा कम्पनीको कारोबार बढेको छ । कूल निर्जीवन बीमा व्यवसायको झन्डै आधा हिस्सा ‘अटो प्रिमियम’ रहेको तथ्यांकले नेपालमा मोटर बीमाको दायरा फराकिलो बन्दै गएको पुष्टिसमेत गर्छ ।

सञ्चालनमा रहेका कम्पनीहरुले आर्थिक वर्ष २०७०/०७१ मा २६ लाख १० हजार सवारी साधन बीमालेख जारी ३ अर्ब ५ करोड ७३ लाख रुपैयाँ अटो प्रिमियम संकलन गरेको बीमा समितिले जनाएको छ ।

यस अवधिमा कम्पनीहरुले १ अर्ब ६० करोड रुपैयाँ  दाबी भुक्तानी गरेका छन् । समितिका अनुसार निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुको कूल पि्रमियम ६ अर्ब ७५ करोड रुपैयाँ रहेको छ ।

सरकारले मोटर बीमा र तेस्रो पक्ष बीमा अनिवार्य गरेपछि मोटर बीमाको आकार बढेको प्रिमियर इन्स्योरेन्सका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुधुम्न उपाध्यायले अनलाइनखबरलाई बताए ।

‘सरकारले सवारी साधन र तेस्रो पक्ष बीमा अनिवार्य गरेपछि यो क्षेत्रले निर्जीबन बीमा कम्पनीहरुको कारोबार करिब १०० प्रतिशतले बढाएको छ’ उनले भने ।

सवारी साधनको संख्या बढेसँगै अटो इन्स्योरेन्सको कारोबार बढेको लुम्बीनी जनरल इन्स्योरेन्सका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत शेखर बराल बताउँछन् ।

‘खासगरी पछिल्ला वर्षहरुमा नेपालमा निजी सवारी साधनको संख्या अत्यधिक बढेको छ, संख्या बढेसँगै अटो इन्स्योरेन्सको कारोबार पनि बढेको हो, बैंकहरुले पनि सवारीसाधनमा कर्जा बढाएका छन्’ बरालले भने ।

प्रत्येक वर्ष निर्जीवन बीमा कम्पनीहरुको व्यवसाय १५ देखि १८ प्रतिशतले बढ्दै गएको बरालले बताए । बढ्दो व्यवसायसँगै ‘फेक क्लेम’ अर्थात झुटो दाबी पनि बढेको उनको गुनासो छ ।

‘फेक क्लेम समस्याकोरुपमा झाँगिदै गएको छ, यसतर्फ सरोकारवालाले समयमै ध्यानाकर्षण हुन जरुरी भइसकेको छ’ उनले भने ।

कति सवारी साधन छन् ?

यातायात व्यवस्था विभागका अनुसार नेपालमा सवारी साधनहरुको संख्या १७ लाख छ । विभागका अनुसार १३ लाख ७१ माेटरसाइकल, ३२ हजार बस, १४ हजार ७ सय मिनिबस/मिनी ट्रक, ५२ हजार ९ सय हृयाभी गाडी रहेका छन् ।

त्यसैगरी, २ हजार ८ सय माइक्रो, २३ हजार ८ सय पिकअप, १ लाख ५० हजार कार जीप र भ्यान, ९३ हजार ट्रयाक्टर पावर ट्रेलर र अन्य ६ हजार ५ सय रहेका छन् ।  अझै पनि सबै सवारी साधन बीमाको पहुँचमा नआएको सरोकारवालाहरु बताउँछन् ।

सवारी साधनमा बैंकहरुको लगानी १२ अर्ब

बैंकको व्याजदर सस्तो भएपछि खरिदकर्ता थपिँदा सवारी साधनको आयात २२ प्रतिशतले बढेको छ । आयातमा भएको वृद्धिसँगै यो क्षेत्रबाट उठ्ने राजस्व पनि १७ प्रतिशतले बढेको छ ।

सस्तो व्याजदरमा सवारी साधन कर्जा (अटोलोन) पाएपछि सवारी साधनका खरिदकर्ता बढेको सानिमा बैंकका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत भुवन दाहाल बताउँछन् ।

‘बैंक व्याजदर घटेपछि सवारी कर्जा बढेको छ’ सीइओ दाहालले भने- सस्तो व्याजमा कर्जा पाएपछि आफ्नै गाडी चढौं न भन्ने नेपाली मानसिकता छ ।’

अघिल्लो वर्षको जेठ महिनामा ११.३ प्रतिशतले घटेको सवारी साधन कर्जा गत वर्षको सोही महिनामा भने ११.८ प्रतिशतले बढेको छ । अघिल्लो वर्ष १४/१५ प्रतिशत रहेको सवारी कर्जाको व्याजदर गत वर्ष १० प्रतिशतको हाराहारीमा झरेको छ ।

‘व्याजदर यसरीनै घट्ने हो भने सवारी साधनको आयात अझै बढ्छ’ दाहालले भने -अधिक तरलताका कारण व्याजदर घटेको छ, त्यसैले बैंकहरु आम्दानीका लागि यो क्षेत्रमा लगानी बढाउन बाध्य हुन्छन् ।’

एक वर्षको अवधिमै बैंकहरुले १ अर्ब २५ करोड ७३ लाख रुपैयाँ सवारी साधन कर्जा बढाएका छन् । राष्ट्र बैंकका अनुसार जेठ मसान्तसम्ममा बैंकहरुले ११ अर्ब ९४ करोड ४० लाख रुपैयाँ सवारी साधन कर्जा प्रवाह गरेका छन् । अघिल्लो वर्षको यसै अवधिमा यस्तो कर्जा १० अर्ब २८ करोड २५ लाख रुपैयाँ थियो ।

अधिक  तरलता (लगानी योग्य पुँजी) को उच्च चापमा रहेका रहेका बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले ‘अटोलोन’ बढाएको राष्ट्र बैंकका प्रवक्ता मनमोहनकुमार श्रेष्ठले बताए ।

लगानीका अन्य क्षेत्र पहिचान नभइसकेको तर बैंकसँग अधिक तरलता भएका कारण आम्दानीका लागि सवारी साधानमा कर्जा बढाएको उनको भनाई थियो ।

व्यापार निर्यात तथा प्रवर्द्धन केन्द्रका अनुसार आर्थिक वर्ष २०७०/०७१को जेठ महिनासम्ममा नेपालले ३६ अर्ब ३४ करोड रुपैयाँ बराबरको सवारी साधन तथा यसका पाटपुर्जा आयात गरेको छ । जुन, आव २०६९/०७०को जेठ महिनाको तुलनामा २२.१ प्रतिशतले बढी हो ।

केन्द्रका अनुसार जेठ महिनासम्ममा सवारी साधनको आयातबाट राज्यले ३ अर्ब ९८ करोड रुपैयाँ राजस्व उठाएको छ । यो अघिल्लो वर्षको तुलनामा १७.२ प्रतिशले बढी हो । अघिल्लो जेठ मसान्तमा ३ अर्ब ४९ करोड २७ लाख रुपैयाँ राजस्व असूली भएको थियो ।