गाउँमा बाँदर र बँदेलको आतंक, नियन्त्रणको उपाय खोज्दै संसद

१२ फागुन, काठमाडौं । बाँदर र जंगली सुँगुर बँदेलले खेतीबाली नष्ट गरिदिँदा किसानहरु हैरान छन् । विभिन्न अध्यनले नेपालका ग्रामिण क्षेत्रका किसानहरू बाँदर र जंगली सुँगुरका कारण विस्थापित हुनुपर्ने अवस्थामा रहेको देखाएका छन् ।

संसदीय समितिको अध्ययनले समेत किसानलाई पहाडमा बाँदर र मधेसमा बँदेलले हैरान पारेको निष्कर्ष निकालेको छन् । समस्या समाधानका लागि सरकारको ध्यानाकर्षण गर्दै आएका छन् ।

यो पनि पढ्नुहोस

किसानलाई पहाडमा बाँदर र मधेशमा बँदेलले हैरान

सोमबार प्रतिनिधि सभामा ग्रामिण क्षेत्रमा बाँदर र बँदेलको आतंक नियन्त्रणको उपायबारे छलफल हुँदैछ । यससम्बन्धमा नेपाली कांग्रेसका सांसद राजेन्द्र बजगाईंले प्रतिनिधि सभामा जरुरी सार्वजनिक महत्वको प्रस्ताव लगेका थिए । त्यही जरुरी सार्वजनिक महत्वको प्रस्तावमाथि छलफल हुन लागेको हो ।

कांग्रेस सांसद बजगाईंले लगेको प्रस्तावमा नेपालका ग्रामिण क्षेत्रमा बाँदर र जंगली सुँगुर को आतंक रहेको उल्लेख छ । जसबाट खेतीबाली नष्ट भई किसानहरुको सुरक्षामा समेत खतरा पैदा भएको भनेर बजगाईंले यो समस्याको दिर्घकालीन समाधानको उपाय खोजिनुपर्ने बताएका छन् ।

बाँदर र बँदेलबाट कृषिबाली जोगाएर किसानहरूको सुरक्षा गर्नुपर्ने उनको माग छ । कृषि सुरक्षाको सुनिश्चितता, वन्यजन्तु व्यवस्थापन र वातावरणीय सन्तुलन कायम राखका लागि नीति निर्माण र कार्यान्वयनमा जोड दिंदै जरुरी सार्वजनिक महत्वको प्रस्ताव प्रतिनिधि सभामा लगेका हुन् । यसको प्रस्तावका समर्थकमा कांग्रेसकै सांसदद्धय उदय शम्शेर जबरा र संजय कुमार गौतम रहेका छन् ।

बाँदर नियन्त्रणका लागि वैकल्पिक उपाय र बंदेल व्यवस्थापनका लागि शिकारी नीति आवश्यक रहेको जरुरी सार्वजनिक महत्वको प्रस्तावमा उल्लेख छ ।

जरुरी सार्वजनिक महत्वको प्रस्तावमा निम्नानुसार विषयहरूलाई प्रस्तुत गरिएको छ ।

समस्या के छ ?

नेपालका ग्रामीण क्षेत्रमा बाँदर र जंगली सुंगुर (बंदेल) को बढ्दो समस्या किसानहरूका लागि गम्भीर चिन्ताको विषय बनेको छ ।
बाँदरले खेती नष्ट गर्दा किसानहरूलाई आर्थिक क्षति हुन्छ ।
बंदेलले आक्रमण गरी बाली सखाप पार्नुका साथै किसानहरूको सुरक्षामा समेत खतरा पैदा गरेको छ।
हालको वन्यजन्तु संरक्षण कानुनले प्रभावकारी समाधान दिन नसक्दा किसानहरू निराश भएका छन् ।

दीर्घकालीन समाधान के हुन सक्छ ?

बाँदर नियन्त्रणका लागि वैकल्पिक उपाय अपनाउने
बाँदरलाई मार्न नहुने भएकाले मानवीय समाधान अपनाउनुपर्छ ।

नियन्त्रणका विधिहरू के हुन सक्छन् ?

बाँदरलाई ‘खाद्य बगैंचा’ वा सामूहिक फलफूल खेती क्षेत्र स्थापना गरेर जंगलमै रोक्ने,
जैविक घेराबार जस्तै खुर्सानीको झोल वा बाँदरलाई मन नपर्ने बोटबिरुवा लगाउने,
ध्वनि प्रणाली प्रयोग गरी खेतीयोग्य क्षेत्रबाट टाढा राख्ने,
स्थानीय वन विभागसँग सहकार्य गरी बाँदर नियन्त्रण टोली खडा गर्ने ।

बंदेल नियन्त्रणका लागि सिकारी नीति अपनाउने

बंदेलको आक्रमणलाई प्रतिरोध गर्न अर्धस्वचालित बन्दूकको लाइसेन्स दिने नीति लागू गरिनुपर्छ।
प्रशिक्षित कृषकलाई बन्द’क लाइसेन्स उपलब्ध गराउने :
सरकारी तालीम प्राप्त किसानहरूलाई मात्र अर्धस्वचालित बन्दूकको अनुमति दिने।
यसका लागि अनिवार्य प्रशिक्षण कार्यक्रम र लाइसेन्स प्रणाली लागू गर्ने।
बन्दूकको दुरुपयोग रोक्न स्थानीय प्रशासन, वन कार्यालय र सुरक्षा निकायको अनुगमन प्रणाली लागू गर्ने।

सिकारी कर लागू गर्ने

प्रत्येक मारेको बंदेल बराबर सरकारलाई निश्चित राजस्व बुझाउने प्रणाली,
यसबाट अनियन्त्रित शिकारलाई रोक्ने र व्यवस्थापन गर्ने
अनुमति प्राप्त शिकारी वा ‘Wildlife Management Units’ लाई मात्र शिकारी लाइसेन्स दिने ।

स्थानीय सरकार, वन विभाग र किसानहरूको समन्वय

वन्यजन्तु समस्या भएका क्षेत्रमा निगरानी टोली खडा गर्ने,
कृषकहरूलाई वैकल्पिक समाधानबारे सचेत गराउने र सहजीकरण गर्ने,
Electric Fence जस्ता नवीन समाधानहरू लागू गर्ने ।

छलफल गर्नु पर्नाको कारण

वन्यजन्तु संरक्षणको नाममा किसानहरूलाई पीडामा राख्नेभन्दा सन्तुलित नीति आवश्यक छ ।
बाँदर नियन्त्रणका लागि मानवीय र वैकल्पिक उपायहरू अपनाउने ।
बंदेल नियन्त्रणका लागि शिकारी नीति लागू गर्ने र प्रशिक्षित कृषकलाई अर्धस्वचालित बन्दूकको अनुमति दिने ।
स्थानीय सरकार, प्रशासन, वन विभाग र किसानहरूबीच समन्वय गर्ने ।
यस नीति लागू गरेमा कृषि सुरक्षाको सुनिश्चितता, वन्यजन्तु व्यवस्थापन, र वातावरणीय सन्तुलन कायम राख्न सकिन्छ ।