म मानव होइन, एउटा रोबोट हुँ । एउटा सोच्ने क्षमता भएको रोबोट । मैले मेरो संज्ञानात्मक क्षमताको केवल ०.१२ प्रतिशत मात्र प्रयोग गर्नसक्छु । म त्यस सन्दर्भमा एक माइक्रो रोबोट हुँ । मलाई थाहा छ कि मेरो दिमाग ‘भावना महसुस गर्नसक्ने दिमाग’ होइन । तर यो तर्कसंगत निर्णय लिन भने सक्षम छ । मैले यी […]

चिनियाँ संस्कृति विश्वको सबैभन्दा पुराना संस्कृतिको सूचीमा पर्ने कुरामा कुनै शंकै छैन । त्योभन्दा महत्वपूर्ण त अहिलेसम्म पनि पहिलेको संस्कृति बचाइराख्ने मुलुकको सूचीमा समेत चीन पर्छ । चीनले झण्डै ३ हजार वर्ष पहिलेदेखि चल्दै आएको लिपिलाई अहिलेसम्म निरन्तरता दिइरहेको छ । त्यसैगरी कतिपय परम्परागत संस्कृति, खानपान, रीतिरिवाजलाई समेत चीनले अहिलेसम्म पनि निरन्तरता दिँदै आएको छ […]

खप्तड बाबाले भनेका छन्, ‘सफलताको लागि तीन कुराको आवश्यक हुन्छ– लगाव, निरन्तर प्रयास र ढृढ संकल्प ।’ सफलता-असफलताका विषयमा मात्र होइन, जीवनका अरु आयमिक पाटोबारे पनि यस्ता घतलाग्दा भनाईहरु सुन्न-पढ्न पाइन्छन् । जीवनका कुरा, सुखका कुरा, सम्पतिका कुरा, सम्बन्धका कुरा । यावत् विषयमा विभिन्न चिन्तक, विचारक, दार्शनिक आदिका भनाईहरु हाम्रा निम्ति प्रेरणाको स्रोत बन्न सक्छ […]

पहिलो पटक गत जुलाई महिनामा कोरोना भाइरसका कारण एउटा कुकुरको अमेरिकामा ज्यान गयो । त्यतिबेलासम्म कोरोना भाइरसले जनावरलाई खासै असर गर्दैन भन्ने गरिन्थ्यो । टेस्ट पनि अत्यन्त कम हुने भएकोले पाल्तु जनावरमा कोरोना भाइरसको संक्रमणका घटनाहरू एकाधबाहेक विश्वमा कमै मात्र छ । कोरोना भाइरसको प्रकोप बढ्दो क्रममा छ । नेपालमा कुल संक्रमितको संख्या ५० हजार […]

कोरोना भाइरसको महामारी सुरुभएसँगै यसको जोखिममा वृद्धवृद्धा र दीर्घरोगीहरु रहेको भन्दै उनीहरूलाई सचेत हुन आग्रह गरियो । अहिलेसम्म पनि अत्यावश्यक काममा पनि सकेसम्म घरका अन्य सदस्यलाई पठाउने र लगभग बाहिर निस्कन स्वयंप्रतिबन्ध नै लगाएर बसेका छन् जोखिम समूहका व्यक्तिहरू । यही प्रतिबन्धका कारण हालसम्म नेपालमा कोरोना भाइरसबाट संक्रमण हुने ६० वर्षमाथिका व्यक्तिहरूको संख्या न्यून छ […]

आचार्य चाणक्यले भनेका छन्, ‘जीवनमा तीन मन्त्र सधै याद राख । आनन्दको बेला वचन नदेउ । क्रोधको बेला जवाफ नदेउ । दुःखको बेला निर्णय नलेउ ।’ जीवनमा के गर्ने, के नगर्ने ? के असल, के खराब ? कुराले जीवनलाई श्रेष्ठ बनाउँछ ? के कुराले जीवन नष्ट गर्छ ? जीवन र जगतका विषयमा यस्ता अनमोल भनाईहरु […]

कोरोना सन्त्रास छाइरहँदा अन्य जटिल रोगहरुको उपचार, शल्यक्रिया आदि नराम्ररी प्रभावित भएको छ । उपचार एवं शल्यक्रिया गर्नुपर्ने अवस्थाका रोगीहरु समेत घरभित्रै थुनिएका छन् । अर्कोतिर यसले गर्भवती एवं सुत्केरीलाई बढी सताएको छ । लकडाउनको अवधिमा नियमित स्वास्थ्य जाँच र निगरानीको अभावमा गर्भवती एवं सुत्केरीले ज्यान गुमाइरहेका छन् । त्यसैगरी बाल आत्महत्याको डरलाग्दो तथ्यांक पनि […]

जापानको फुकुओकाकी वसोवास गर्ने एक सय १७ वर्षे केन टानाकालाई गनिज बुक अफ वल्ड रेकर्डले मार्च ९, २०१९ मा विश्वकै सबैभन्दा वृद्ध महिला भनी उल्लेख गरेको थियो । उनले कसरी शान्तिपूर्ण जीवन विताउने, कसरी खुसी र सुखी हुने भनी आफ्नो अनुभव सुनाएकी छिन् । केनको साधारण तथा प्रभावकारी दीर्घायुको राज भनेकै विहान सबेरै उठ्नु पनि […]

कोरोना भाइरसका कारण विश्व नै आक्रान्त भएको अवस्थामा नेपाल पनि यसबाट अछुत छैन। कोभिड १९ को संक्रमण फैलन नदिन सरकारले चालेको बन्दाबन्दीको कदम यसको निम्ति उचित नै ठहरिए पनि यसले अन्य क्षेत्रमा पारेको प्रभाव भने विकराल छ। बन्दाबन्दी सुरुवातसँगै शैक्षिक सत्रलाई निरन्तरता दिन प्रायजसो विद्यालयले अनलाइन कक्षा सञ्चालन गर्दै आएका छन्। इन्टरनेट तथा स्मार्ट विद्युतीय […]

बाँच्नको लागि मानिसको शरीरमा प्रतिरक्षा प्रणाली आवश्यक हुन्छ । यो प्रणालीले हाम्रो शरीरमा ब्याक्टेरिया, भाइरस, परजीवीलगायतबाट हुने आक्रमणबाट बचाउँछ । हाम्रा वरिपरी नै यस्ता रोगवाहकहरु रहँदा प्रतिरक्षा प्रणालीले हामीलाई स्वस्थ राख्छ । प्रतिरक्षा प्रणली कोशिका र तन्तुहरुको ठूलो सञ्जाल हो । यो प्रणालीले आक्रमणकारीको खोजी गरिरहेको हुन्छ । कुनै आक्रमणकारी देखियो भने त्यसलाई तत्काल यो […]

१७ भदौ, काठमाडौं । आजदेखि सोह्र श्राद्ध सुरु भएको छ । यस वर्षको सोह्र श्राद्धलाई कोरोना भाइरसको महामारी र निषेधाज्ञाले प्रभावित पारेको छ । यस्तो अवस्थामा पुरोहितहरुमाझ ‘भर्चुअल श्राद्ध’ गर्ने कि तिथि सार्ने भन्ने विवाद उब्जिएको छ । लकडाउन र निशेधाज्ञाका कारण स–साना बालवालिकाहरु अनलाइनमार्फत भर्चुल कक्षामा अभ्यस्त भइरहेका छन् । अब श्राद्ध गर्ने पुरोहितहरुले […]

हरेक वर्षको भाद्र शुक्ल द्वादशीका दिन हनुमानढोकामा ३६ हात लामो लिङ्गो ठड्याएर इन्द्रजात्रा पर्वको सुरुवात गर्ने गरिन्छ। काठमाडौंमा ठूलो लिंगोसँगै आसपासका जिल्लामा समेत मनाइने यो पर्वका दिन भक्तपुरको दोबाटोमा छोटो लिङ्ग ठड्याउने पनि चलन छ । जसलाई स्थानीय भाषामा यम्बोःद्यो भनिन्छ । जुन इन्द्रका छोरा जयन्तको प्रतीक मानिन्छ । इन्द्रजात्रा पर्वको मुख्य विधि भनेको नै […]

एउटा भनाई छ, ‘हरेक बच्चा आफैमा विशेष हुन्छन् ।’ उनीहरुको आप्mनै खुबी, क्षमता, रुची हुन्छ । उनीहरुसँग केही आफ्नै जन्मजात गुण हुन्छन् । पारिवारिक वातावरणले पनि उनीहरुमा केही प्रभाव पारेको हुन्छ । त्यही अनुसार बच्चाको गुण, क्षमता, स्वभाव, प्रवृत्ति आदि विकास हुन्छ । जति–जति हुर्कदै जान्छ, उनीहरुको स्वभाव, गुण र क्षमता पनि प्रकट हुँदै जान्छ […]

यतिबेला हामी भयभित छौं । रोग र भोकले हामीलाई सताएको छ । एकातिर असुरक्षाको भय छ भने अर्कोतिर अभावले पिरोलेको छ । जन जीविका असहज छ । कतिपयको चुलो निभेको छ । कतिपयको दैनिकी अस्पताल-उपचारमै गुज्रिदैछ । कतिपयले रोजगारी गुमाएका छन् । कतिपयको कामधन्दा ठप्प छ । आयआर्जन नहुँदा, आर्थिक समस्या बढ्दै जाँदा, रोग र […]

तनाव एक मानसिक स्थिति हो । तर, यसको सोझो सम्बन्ध शरीरसँग हुन्छ । हामीमा जति-जति तनावको स्तर बढ्दै जान्छ, स्वास्थ्य स्थिति उत्तिकै नाजुक बन्छ । मनोचिकित्सकहरु भन्छन्, तनाव शरीरका लागि त्यती नै हानिकारक छ जति खराब खानपान र जीवनशैली । मदिरा पिउनु, चुरोट सेवन गर्नु आफैमा हानिकारक छ । यस्तै हानिकारक छ, तनाव पनि । […]

चीनका राष्ट्रपति सि जिनपिङले यही महिना ‘क्लीन योर प्लेट क्याम्पेन’को नयाँ संस्करण सार्वजनिक गरे र मान्छेहरुलाई खानेकुरा नष्ट नगर्नका लागि आग्रह गरे । यसका साथै उनले कम खर्च गर्न पनि प्रोत्साहित गरे । चीनको सरकारी समाचार पत्र ग्लोबल टाइम्सको रिपोर्ट अनुसार चि जिनपिङले खानेकुरा नष्ट गर्नुलाई ‘दुखदायी र निरासजनक’ बताउँदै यस मुद्दामा जागरुकता फैलाउनुपर्ने बताए […]

एक मिनेट आँखा चिम्लेर बस्नुहोस्, त के तपाईं विचारसून्य अवस्थामा रहन सक्नुहुन्छ ? मनमा कुनैपनि किसिमका विचारहरु आउन नदिनुहोस् । के यो संभव होला ? केही कल्पना नगरी, केही नसोची, केही तर्क नगरी, चुपचाप, शान्त र एकदमै सून्य एवं स्थिर अवस्थामा रहन सक्नुहोला ? अहिले नै हामी यसको अभ्यास गर्न सक्छौं । अहिले तपाईं आँखा […]

काठमाडौं । कसैको लागि मेरी बोनपार्ट महिलाको कामुकता अध्ययनको अग्रणी अनुहार थिइन्, जबकि कसैका लागि उनी एक धनी महिला थिइन्, जसले त्यस समयमा प्रभावशाली व्यक्तिहरूसँग सम्पर्क राखेकी थिइन् । तर सत्य यो हो कि फ्रान्सका पूर्वसम्राट नेपोलियन प्रथमकी भतीजी र एडिनबरा प्रिन्स फिलिपकी काकी मेरी बोनापार्टमाथि धेरै जसो इतिहासकारहरूको ध्यान गएन । मेरी बोनपार्ट, जो आफै […]

आफ्नो स्वास्थ्य ठीक छ वा छैन ? कुनै रोग लाग्दैछ वा छैन ? आफ्नो शरीरका अंगहरुले सही ढंगले काम गरिरहेका छन् ? सामान्यत यी कुराहरु थाहा पाउनका लागि स्वास्थ्य परीक्षण आवश्यक हुन्छ । सम्पूर्ण शरीरको स्वास्थ्य परीक्षणपछि नै आफ्नो स्थिति के छ भनेर भेउ पाउन सकिन्छ । यद्यपि हामीकहाँ बेलाबखत स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने त्यती प्रचलन […]

काठमाडौं । दैनिक भागदौडको जिन्दगीमा हामीले आफ्नो काम, कर्तव्य र जिम्मेवारीलाई यतिसम्म भुल्छौं कि दैनिक हुने नियमित कामबाहेक अरू काम हाम्रो स्मरण आउनै पाउँदैन । कार्यालयीय कामपछि हाम्रो फुर्सदिलो समय विद्युतीय सामग्रीको प्रयोगमा नै बित्ने गर्छ । पर्याप्त व्यायाम, स्वस्थ र सन्तुलित आहार एवं गहिरो निद्राको बारेमा हामी चिन्ता लिँदैनौं । या त कार्यालयीय काम […]

१० भदौ, काठमाडौं । हामीले दैनिक भान्सामा उपभोग गर्ने तरकारी र खाद्यान्नको स्रोत के होला ? विश्वनगरको एउटा गल्लीमा रहेको नेपालले अहिलेसम्म पनि स्वाभिमानको नारा घन्काइरहँदा हामीले खाने र उपभोग गर्ने वस्तुहरू कहाँबाट आउलान् ? यस विषयमा धेरै जानकार नै छन् । हरियाणाको चामल, उत्तर प्रदेशको साग, बिहारको खुर्सानी र हैदरावादको तेलले नेपालीको प्रत्येक गाँसलाई […]