विज्ञान भैरव तन्त्र पाँच हजार बर्ष पुरानो ग्रन्थ मानिन्छ । यस ग्रन्थमा भगवान शिवले माता पार्वतीको आत्म उपलब्धिको एक सय बाह्र सूत्र बताएका छन् । यो सूत्र वा विधी जीवन जिउने एक पद्धती हो, जीवन जिउने एक कला हो । एक तौर–तरिका हो । जीवन कसरी जिउने ? यस सूत्रमा ‘कसरी’ एक महत्वपूर्ण शब्द हो, […]

एकादेशमा एक राजा थिए । उनलाई रोग लाग्यो । धेरै वैद्य–चिकित्सकलाई देखाए । तर, कसैले उनको रोग निको पार्न सकेनन् । यस्तैमा एक वैद्यले सल्लाह दिए, ‘राजालाई त्यस्तै वातावरणमा निको हुन्छ, जहाँ हरियो नै हरियो होस् । राजाले देख्ने सबै कुरा हरियो हुनुपर्छ ।’ राजाले आफ्नो आसपासका सबैकुरा हरियो बनाउन लगाए । कपडा हरियो लगाउन […]

कल्पना गरौं त, तपाईंलाई आफ्नो जन्मको मिति थाहा छैन । न जन्मदर्ताको प्रमाणपत्र छ । न कुन्डली छ न अरु कुनै दस्तावेज, जसले तपाईंको सही उमेर बताउन सक्छ । र, तपाईंलाई भनिने छ कि, तपाईंको उमेर त्यही हो, जो तपाईं महसुष गर्नुहुन्छ । यस्तोमा तपाईं स्वयम् आफुलाई कति बर्षको महसुष गर्नुहुन्छ ? जसरी तपाईंको जुत्ताको […]

स्वास्थ्य जीवनशैलीमा सन्तुलित र सुपाच्य खानेकुरा, नियमित र सक्रिय दैनिकी, सकारात्मक र उत्साहित मानसिकता आवश्यक्ता हुन्छ । यसलाई हाम्रा पूर्खाहरुले उचित आहार, उचित विहार र उचित विचार भनेर व्याख्या गरेका छन् । स्वास्थ्य जीवनशैलीका लागि हामीसँग त्यही किसिमको आधार पनि चाहिन्छ । हामीले धेरैजसो त खानेकुराको माध्यामबाट रोग पैदा गर्छौं । हाम्रो शरीरमा खानेकुराकै माध्याबाट […]

के तपाईंले कहिलै आफू पुरुष भएकोमा ग्लानि वा लाज लागेको महसुस गर्नुभएको छ ? वा तपाईंले महसुस गर्नुभएको छ कि आफ्नो मर्द स्वभाव र त्यससँग जोडिएको व्यवहारले तपाईंलाई असंवेदनशील, मुर्ख या त्यसभन्दा पनि खराब त बनाइरहेको छैन ? तुलनात्मक रुपमा पुरुषको संख्या कम छ । तर, धेरैजसो दूर्व्यवहारको घटना, बलात्कारको घटना, थिचोमिचोको घटनामा पुरुषहरु दोषी […]

२६ साउन, काठमाडौं ।  अमेरिकाको भर्जिनियास्थित एक घरमा बासभ जुजु राजोपाध्याय जामा र भोटो लगाएर इह गराइरहेका छन् । राजोपाध्यायले उक्त समारोहमा उपस्थित भएका बालिकालाई कुनै असुविधा नहोस् भन्नेतर्फ पनि ध्यान दिइरहेका छन् । सबै मानिससले आफूलाई हेरेको देख्दा  बालिकाहरु केही डराएका छन् । तर, उनीहरु सबै हान्तपूर्वक बसेर राजोपाध्यायले भनेका कुराहरु सुनिरहेका छन् । […]

ठूलो भएपछि के बन्छौं ? बाल्यकालमा हामीले झेल्ने प्रश्न हो यो । यसको उत्तरमा धेरैले भन्छन्, ‘म ठूलो मान्छे बन्छु ।’ तर, ठूलो कस्तो ? धनी, प्रभावशाली, विख्यात, शक्तिशाली । कोही मान्छे धनाड्य हुनसक्छन्, कोही प्रख्यात । कोही शक्तिशाली हुनसक्छन्, कोही प्रभावशाली । तर, यी सबैभन्दा पहिलो आवश्यक्ता हो मान्छेले मान्छेजस्तै बन्नु । अर्थात मान्छेले […]

प्रेम, डेटिङ, रोमान्सको कुुरालाई हामी उस्तो महत्व दिदैनौं । तर, वैंशको मात चढ्दै जाँदा हामी सबैजसो यही चरणबाट गुज्रिन्छौं । प्रेम गर्नु, डेटिङ जानु जीवनका अनिवार्य हिस्सा होइनन् । यी कुराहरुलाई अलग राखेर पनि हाम्रो जीवन चल्छ । यद्यपि, वैंशालु उमेरमा हामीलाई विपरितलिंगी साथीसँग सम्बन्ध बढाउन मन लाग्छ । उनीहरुसँग नजिकिन मन लाग्छ । प्रेमिल […]

शरीरको उचाई बढ्ने एक निश्चित उमेर हुन्छ । खासगरी किशोर चरणमा पुगेपछि शरीरको विकासक्रम तिब्र हुन्छ । २०–२२ बर्षपछि यो धीमा हुन्छ । शरीर कति उचाईको हुनुपर्छ ? यसको एक आदर्श मापदण्ड छ । सोही मापदण्ड अनुरुपको उचाई स्वभाविक र सुहाउँदिलो मानिन्छ । शरीरको उचाई सही हुनुमा वंशानुगत गुण लगायत हाम्रो शारीरिक अवस्था, खानपान आदि […]

कुनै बिना कारण हामीलाई झर्को लाग्न सक्छ । वेचैन महसुष हुन्छ । कुनै कुरामा ध्यान एकाग्र हुँदैन । कहिले भोक लाग्दैन, कहिले अचकल्ली भोक लाग्छ । खासमा यो शारीरिक भन्दा पनि मानसिक समस्या हो । यस किसिमको मनोवृत्तिलाई मुड स्विङ भनिएको छ । मुड स्वीङका लक्षणहरु मुड स्वीङ आखिर कुनै अन्तर्निहित बिरामी या परिस्थितिको कारण […]

किशोरवय एक चञ्चल उमेर । यो उमेर चरणमा उनीहरु शारीरिक र मानसिक परिवर्तनको अवस्थाबाट गुज्रिरहेका हुन्छन् । ९ देखि १५–१६ बर्षको उमेर आफैमा एक संवेदनशिल चरण हो । यसलाई ‘यौवनावस्था’ पनि भनिएको छ । जसै उनीहरु किशोर चरणमा प्रवेश गर्छन्, आमाबुवाबाट दुरी बढाउन थाल्छन् । साथीसंगीसँग रमाउन थाल्छन् । घरको परिधीभन्दा बाहिरको संसारमा विचरण गर्न […]

एउटा सामान्य बुझाई छ, प्रकृतिले जुन रुपरेखाको फल दिएका छन् त्यो हाम्रो शरीरका अंगको स्वरुपसँग मिल्दोजुल्दो हुन्छ । अतः हाम्रो अंगसँग जुन फलको रुपरेखा मिल्छ, त्यसको सेवनले सोही अंगलाई फाइदा गर्छ । जस्तो स्याउको समग्र आकार करिब मुटुसँग मिल्छ । यसको सेवन मुटुको लागि फाइदा हुने बताइन्छ । राजमाको रुपरंग मिर्गौलासँग मिल्छ । यसको सेवनले […]

गर्नु गर्याै‍ सुन्तली साहुनी बनेर भने झै कोरोनाले पनि भयानक आतंक बनेर हामीलाई पिरोल्नसम्म पिरल्यो । कोरोना भाइरस संक्रमणले मान्छेको ज्यानलाई त थिलथिलो बनाइरहेकै छ, त्यसले हामीजस्ता उद्यम गर्नेहरुको घाँटी पनि निमोठिदिएको छ । कोरोना रोग मात्र बोकेर आएको छैन, डरलाग्दो शोकधुन बजाउँदै आएको छ । यसले कसैलाई अस्पतालको शैयामा पु¥याइदिएको छ, कसैलाई सडक किनारमा […]

पूर्वी चीन सागरमा फैलिएको जापानको ओकिनावा ३ सय ६३ वटा स–सना टापु मिलेर बनेको छ । यहाँ सबैभन्दा बढी पाको व्यक्तिहरु बस्छन् । भनाईको अर्थ के भने, यहाँको कुल जनसंख्यामा पाको व्यक्तिहरुको अनुपात बाँकी विश्वको भन्दा बढी छ । साथसाथै सय बर्षभन्दा बढी उमेर बाँच्ने व्यक्तिहरुको गणनाले पनि ओकिनाव विश्वमा सबैभन्दा अगाडि देखाउँछ । काइदाको […]

यो कथा अमेरिकाको हो । दम्पती हुन्, डेबी र माइकल कैम्पबेल । उनीहरु आफ्ना अवकासपूर्ण जिन्दगी खुब उमंगका साथ बिताइरहेका छन् । उनीहरु जब बुढा भए र रोजगार, कमाई, परिवार सबैबाट उम्किए, तब दुबैले रमाइलोपूर्वक दिनहरु विताउने योजना बनाए । उनीहरुले आफुसँग जे–जति धन–दौतल थिए, ति सबै बिक्री गरे । त्यसपछि घर छाडेर निस्किए, संसार […]

८ देखि १० वर्ष उमेरका  बालबालिकामा समयभन्दा अगाडि नै शारीरिक परिपक्कता देखिदैछ । । जबकि यौवनको औसत उमेर १३ हो । यद्यपि धेरै अन्तर्राष्ट्रिय अध्ययनहरू १० वर्षभन्दा पहिले युवावस्थामा बृद्धि भएको पुष्टि हुन्छ । विशेषज्ञहरु भन्छन् कि युवावस्था को सुरुवात पछिल्लो केही वर्षहरुमा बढेको छ। बच्चा छिटो बढ्ने कारण के हो ? लगभग सबै नेपाली […]

अरूलाई धन्यवादु भन्न तपाईंले सानै उमेरमा सिक्नु भएको कुरा हो। तर तपाईं कति पटक आफैँलाई धन्यवाद दिनुहुन्छ ? आफ्नै शरीरलाई धन्यवाद भन्नु  सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण काम हो जुन तपाईं सहजै गर्न सक्नुहुन्छ । विशेष गरी जब तपाईं आत्म-प्रेम र कल्याणको जीवन बिताइरहनु भएको छ भने यो झनै महत्वपूर्ण हुन सक्छ । यो बानीका कारण हुने होइन […]

सामान्यत ८–९ बर्षपछि बालबालिका किशोर चरणमा प्रवेश गर्छन् । यो एक संवेदनशिल उमेर हो । यतिबेला उनीहरुको शारीरिक र भावनात्मक परिवर्तनहरु तिब्र रुपमा देखिन थाल्छ । मासिक स्राव हुने, स्तन बढ्ने, स्वर बद्लिने, रौं पलाउने आदि । शारीरिक रुपमा उनीहरुमा परिपक्कता आउन थाल्छ । यसले उनीहरुको मानसिक र भावनात्मक स्थितीमा पनि प्रभाव पार्छ । उनीहरु […]

हाम्रो जीवन वा भविष्य कस्तो हुने हो ? यसको निर्धारण हाम्रो साथी संगतले पनि गर्छ । तपाईं कस्तो साथीको संगतमा हुनुहुन्छ, जीवनमा त्यसको प्रत्यक्ष प्रभाव रहन्छ । असल साथीको संगतमा हुनुहुन्छ भने उनीहरु तपाईंको निम्ति सुख र सफलताको स्रोत हुन् । तपाईं उन्नतीमा, तपाईंको उमंगमा उनीहरुले साथ दिन्छन् । तर, खराब साथीको संगतमा परियो भने […]

हामीलाई ऐश आरम चाहिन्छ । सुविधा चाहिन्छ । हिँड्ने, काम गर्ने बानी हराउँदै गएको छ । हाम्रो खाने, बस्ने, हिँड्ने सबै कुरा अव्यवस्थित हुँदै गएको छ । यसले क्षणिक रुपमा त सुख दिएको छ, तर दीर्घकालका लागि रोग । गाडी, मोटरसाइकल चढ्नेहरु अहिले कम्मर दुखाईबाट ग्रसित हुन थालेका छन् । किनभने उनीहरुले बाइकराइडिङमा, गाडी ड्राइभिङमा […]

जे जति गरेर हुन्छ, हामी जीवनमा सुखी र खुसी हुन चाहन्छौं । हामीले जीवनभर गर्ने ति तमाम कामबाट एउटै कुरा प्राप्त गर्न खोज्छौं, खुसी । काम गरेर, व्यापार गरेर, जागिर खाएर, पैसा कमाएर, सुविधा भोग गरेर अन्तत हामी सुखी र खुसी हुन चाहन्छौं । जबकि खुसी कुनै भौतिक कुरा होइन । र, भौतिक सुविधाले मात्र […]