साफ महिला च्याम्पियनसिप : यस्तो छ इतिहास

२९ असोज, काठमाडौं । साफ महिला च्याम्पियनसिपको सातौं संस्करण यही  कात्तिक १ देखि १४ गतेसम्म (अक्टोबर १७ देखि ३०सम्म) त्रिपुरेश्वरस्थित दशरथ रंगशालामा आयोजना हुँदैछ । च्याम्पियनसिपमा दक्षिण एसियाका सात राष्ट्रले सहभागिता जनाउने छन् ।

नेपालले लगातार तेस्रो पटक साफ महिला च्याम्पियनसिप गर्न लागेको हो । यसअघि सन् २०१९ मा विराटनगरमा पाँचौ संस्करण आयोजना भएको थियो भने २०२२ मा छैटौं संस्करण काठमाडौंमै आयोजना भएको थियो । त्यसअघि बंगलादेश, श्रीलंका, पाकिस्तान र भारतले साफ महिला च्याम्पियनसिप आयोजना गरेका थिए ।

च्याम्पियनसिपमा भारत सर्वाधिक सफल टोली हो भने अहिलेसम्म जम्मा २ टिमले मात्र उपाधि जितेका छन् । भारतले सुरुवाती पाँच संस्करणमा लगातार उपाधि जितेको थियो । पछिल्लो पटक २०२२ मा भने बंगलादेशले उपाधि जित्यो ।

पाँच संस्करणसम्म एक खेल पनि नहारेको भारतले भने पछिल्लो संस्करणमा दुई हार व्यहोरेको थियो । समूह चरणमा बंगलादेशसँग पराजित भएको भारत सेमिफाइनलमा नेपालसँग पराजित भयो । नेपालले साफ महिला च्याम्पियनसिपमा भारतलाई हराएको यो नै पहिलो पटक थियो ।

त्यसअघि नेपाल भारतसँग चार पटक फाइनलमा र एक पटक सेमिफाइनलमा पराजित भएको थियो ।

पाकिस्तानबाहेक बाँकी ६ टोलीले यसअघिका सबै संस्करण खेलेका छन् । पाकिस्तानले ४ पटक मात्र खेलेको छ । सुरुवाती तीन संस्करण खेलेको पाकिस्तानले चौथो र पाँचौ संस्करण खेलेन भने २०२२ मा पुनरागमन गरेको थियो ।

यस्तो छ साफ महिला च्याम्पियनसिपको इतिहास-

पहिलो संस्करण (२०१०) : बंगलादेश

दक्षिण एसियाली फुटबल महासंघ (साफ) को आयोजनामा सन् २०१० देखि साफ महिला च्याम्पियनसिप सुरु भयो । डिसेम्बर १२ देखि २४ सम्म बंगलादेशको कक्स बजार स्टेडियममा भएको च्याम्पियनसिपमा ८ राष्ट्रले सहभागिता जनाएका थिए ।

समूह ‘ए’मा भारत बंगलादेश, श्रीलंका र भुटान तथा समूह ‘बी’ मा नेपाल, पाकिस्तान, अफगानिस्तान र माल्दिभ्स थिए । समूह ‘ए’ बाट भारत तीनवटै खेल जित्दै समूह विजेता र बंगलादेश दुई खेल जितेर समूह उपविजेता बन्दै सेमिफाइनल पुगेको थियो ।

समूह ‘बी’ बाट नेपाल तीन खेल जित्दै समूह विजेता र पाकिस्तान दुई खेल जित्दै समूह उपविजेता बनेर सेमिफाइनल पुगेका थिए ।

सेमिफाइनलमा भारतले पाकिस्तानलाई ८–० र नेपालले बंगलादेशलाई ३–० ले हराएर फाइनल प्रवेश गरे । रोमाञ्चक कुरा के थियो भने नेपाल र भारतले फाइनल पुग्दासम्म कुनै गोल खाएका थिएनन् ।

समूह चरणदेखि सेमिफाइनलसम्म भारतले ३९ गोल गर्दा नेपालले ३४ गोल गरेको थियो ।

फाइनलमा भारतले नेपाललाई १–० ले हराएर पहिलो संस्करणको उपाधि जित्यो । नेपालले जम्मा त्यही एक गोल व्यहोर्दा उपविजेतामा चित्त बुझाउनु पर्‍यो । भारतलाई च्याम्पियन बनाउन सस्मिता मल्लिकले ६५औं मिनेटमा गोल गरेकी थिइन् ।

पहिलो संस्करणमा भारतकी बाला देवी र सस्मिता मल्लिकले सर्वाधिक ११ गोल गरे । यस्तै बाला देवी उत्कृष्ट खेलाडी बनिन् ।

दोस्रो संस्करण (२०१२) : श्रीलंका

श्रीलंकाको कोलोम्बोस्थित सी.आर. एण्ड एफ.सी. ग्राउण्डमा सेप्टेम्बर ७ देखि १६ सम्म भएको दोस्रो संस्करणमा पनि आठवटै राष्ट्रले सहभागिता जनाएका थिए । जसमा भारत, श्रीलंका, बंगलादेश र भुटान समूह ‘ए’ मा थिए भने नेपाल अफगानिस्तान, पाकिस्तान र माल्दिभ्स समूह ‘बी’ मा थिए ।

समूह ‘ए’ बाट भारत तीनवटै खेल जितेर समूह विजेता र श्रीलंका दुई खेल जितेर समूह उपविजेता बन्दै सेमिफाइनल पुगे ।

यस्तै समूह ‘बी’ बाट नेपाल ३ वटै खेल जितेर समूह विजेता तथा अफगानिस्तान एक जित र एक बराबरीसहित समूह उपविजेता बनेर सेमिफाइनल पुग्यो ।

यस संस्करणमा श्रीलंका र अफगानिस्तान पहिलो पटक सेमिफाइनल पुगे ।

भारतले समूह चरणमा १९ गोल गर्दा कुनै गोल खाएन । नेपालले २० गोल गर्दा एक गोल खायो । अफगानिस्तानले नेपालको पोष्टमा गोल गरेको थियो ।

सेमिफाइनलमा भारतले अफगानिस्तानलाई ११–० ले हराउँदा नेपालले श्रीलंकालाई ३–० ले हरायो ।

दोस्रो पटक नेपाल र भारत फाइनलमा भेट भए । फाइनल खेलको तेस्रो मिनेटमै दिपा अधिकारीले गोल गर्दै नेपाललाई अग्रता दिलाएकी थिइन् । तर भारतकी सुप्रिया राउट्रेले आठौं मिनेटमै बराबरी गोल फर्काइन् ।

पहिलो हाफ १–१ को बराबरीमा सकिएपछि दोस्रो हाफमा भारतले दुई गोल फर्कायो । बेमबेम देवीले ६६औं र कमला देवीले ८३औं मिनेटमा गोल गर्दै भारतलाई लगातार दोस्रो पटक च्याम्पियन बनाए ।

च्याम्पियनसिपमा नेपालकी जुमना गुरुङ ८ गोल गर्दै सर्वाधिक गोलकर्ता बनिन् । भारतकी युमनाम कमला देवी उत्कृष्ट खेलाडी घोषित भइन् ।

भारतले च्याम्पियनसिपमा कूल ३३ गोल गर्दा १ गोल खायो । नेपालले कुल २४ गोल गर्दा ४ गोल व्यहोर्‍यो ।

तेस्रो संस्करण (२०१४) : पाकिस्तान

साफ महिला च्याम्पियनसिपको तेस्रो संस्करण नोभेम्बर ११ देखि २१ सम्म पाकिस्तानको इस्लामावादस्थित जिन्नाह स्पोर्ट्स स्टेडियममा आयोजना भएको थियो, जहाँ भारत लगातार तेस्रो पटक च्याम्पियन बन्दै उपाधिमाथि ह्याट्रिक गर्‍यो । नेपाल भने लगातार तेस्रो पटक उपविजेता बन्यो ।

समूह ‘ए’ मा भारत, बंगलादेश, माल्दिभ्स र अफगानिस्तान थिए भने समूह ‘बी’ मा नेपाल, श्रीलंका, पाकिस्तान र भुटान थिए ।

भारत समूह ‘ए’ मा तीनवटै खेल जित्दै समूह विजेता र बंगलादेश दुई खेल जित्दै समूह उपविजेताको रुपमा सेमिफाइनल प्रवेश गरे ।

यस्तै समूह ‘बी’ बाट नेपाल तीन खेल जित्दै समूह विजेता र श्रीलंका दुई खेल जित्दै उपविजेता बनेर सेमिफाइनल पुग्यो ।

सेमिफाइनलमा भारतले श्रीलंकालाई ५–० ले र नेपालले बंगलादेशलाई १–० ले हराउँदै फाइनल पुग्यो ।

फाइनलसम्म पुग्दा नेपालले १४ गोल गर्दा कुनै गोल खाएको थिएन । भारतले भने कूल ३० गोल गर्दा १ गोल खाएको थियो ।

फाइनलमा नेपालले भारतलाई कडा टक्कर दिने अपेक्षा थियो । तर अपेक्षा विपरीत भारतले नेपाललाई ६–० ले पराजित गर्दै लगातार तेस्रो पटक उपाधि जित्दा नेपाल तेस्रो पटक उपविजेतामै चित्त बुझाउन बाध्य भयो ।

भारतकी बाला देवीले सर्वाधिक १६ गोल गरिन् भने बंगलादेशकी सबिना खातुन उत्कृष्ट खेलाडी बनिन् ।

यही संस्करणबाट नेपाली गोलमेसिन सावित्रा भण्डारी ‘साम्बा’को उदय भयो । उनले भुटान विरुद्धको पहिलो खेल खेल्दै डेब्युमै गोल समेत गरेकी थिइन् । हाल साम्बा नेपालको सर्वाधिक गोलकर्ताको साथै दक्षिण एसियाकै उत्कृष्ट स्ट्राइकर बनेकी छन् । उनले भारतको महिला लिग समेत खेलिसकेकी छन् ।

चौथो संस्करण (२०१६) : भारत

तीन पटकको विजेता भारतमा चौथो संस्करण आयोजना भयो । २०१६ डिसेम्बर २६ देखि २०१७ जनवरी ४ सम्म सिलिगुरीमा भएको च्याम्पियनसिपमा पहिलोपटक ७ टिमले मात्र सहभागिता जनाए । पाकिस्तानले यस पटक सहभागिता जनाएन । बाँकी ७ टिमले भने लगातार चौथो पटक प्रतियोगितामा सहभागिता जनाए ।

यसमा भारत लगातार चौथो पटक च्याम्पियन बन्दा नेपाल पहिलो पटक फाइनल पुग्न सकेन । नेपाल सेमिफाइनलमै भारतसँग पराजित भयो भने बंगलादेश पहिलो पटक फाइनल पुग्यो । अनि यसै संस्करणमा बंगलादेशले भारतलाई बराबरीमा समेत रोक्न सफल भयो ।

नेपाल, श्रीलंका, माल्दिभ्स र भुटान समूह ‘ए’ मा तथा भारत, बंगलादेश र अफगानिस्तान समूह ‘बी’ मा थिए । नेपाल तीन खेल जित्दै समूह विजेता र माल्दिभ्स दुई खेल जित्दै समूह उपविजेताको रुपमा सेमिफाइनल पुगे ।

समूह ‘बी’ बाट बंगलादेश र भारतले समान ४ अंक जोडे पनि बंगलादेश गोलअन्तरको आधारमा समूह विजेता र भारत समूह उपविजेता बने ।

बंगलादेश समूह विजेता बन्दा नेपालले सेमिफाइनलमै भारतसँग खेल्नुपर्ने भयो । नेपालको लागि अवसर र चुनौती दुवै थियो । भारतलाई सेमिफाइनलमा हराउन सके च्याम्पियन बन्ने सम्भावना धेरै थियो तर सेमिफाइनलमा नेपाल भारतसँग ३–१ ले पराजित भयो ।

भारतका लागि कमलादेवी, इन्दुमथि काथिसेरन र सस्मिता मल्लिकले गोल गरे भने नेपालका लागि सावित्रा भण्डारीले एक गोल फर्काइन् ।

अर्को सेमिफाइनलमा बंगलादेशले माल्दिभ्सलाई ६–० ले हराउँदै भारतसँग उपाधि भेट पक्का गरेको थियो । तर फाइनलमा भारतले बंगलादेशलाई ३–१ ले हराएर लगातार चौथो पटक उपाधि जित्यो ।

च्याम्पियनसिपमा नेपालकी सावित्रा भण्डारीले सर्वाधिक १२ गोल गरिन् । भारतकी इन्दुमति उत्कृष्ट खेलाडी घोषित भइन् ।

पाँचौ संस्करण (२०१९) : नेपाल

साफ महिला च्याम्पियनसिप सुरु भएको झण्डै ९ वर्षपछि पहिलो पटक सन् २०१९ मा नेपालमा प्रतियोगिता आयोजना भयो । पाँचौ संस्करण नेपालको विराटनगरमा मार्च १२ देखि २२ सम्म आयोजना भयो । यसपटक पनि पाकिस्तान सहभागी भएन भने अफगानिस्तानले साफ छाडिसकेको थियो । त्यसैले यस पटक ६ टिम मात्र सहभागी भए ।

आयोजक नेपालसहित बंगलादेश र भुटान समूह ‘ए’ मा तथा साविक विजेता भारत, श्रीलंका र माल्दिभ्स समूह ‘बी’ मा थिए । नेपाल दुबै खेल जित्दै समूह ‘ए’ को विजेता र बंगलादेश एक खेल जित्दै समूह ‘बी’ को विजेता बन्दै सेमिफाइनल पुग्दा भुटान दुबै खेलमा पराजित भयो ।

यस्तै समूह ‘बी’ मा भारत दुवै खेल जित्दै समूह विजेता र श्रीलंका एक खेल जित्दै समूह उपविजेता बनेर सेमिफाइनल पुग्दा माल्दिभ्स दुवै खेलमा पराजित भयो ।

समूह चरणमा नेपालले ६ र भारतले ११ गोल गर्दा कुनै गोल खाएन ।

सेमिफाइनलमा नेपालले श्रीलंकालाई तथा भारतले बंगलादेशलाई समान ४–० ले पराजित गर्दै फाइनल प्रवेश गरेका थिए ।

घरेलु मैदान र दर्शकको भरपुर साथ पाए पनि नेपालले भारतलाई हराउन सकेन । फाइनल अघि दुवै टोलीले कुनै गोल खाएका थिएनन् । त्यसैले खेल प्रतिस्पर्धात्मक हुने अपेक्षा थियो । तर नतिजा ३–१ ले भारतको पक्षमा रह्यो । डालिमा छिब्बरले २६औं मिनेटमा गोल गर्दै भारतलाई अग्रता दिलाइन् भने ३३औं मिनेटमा सावित्रा भण्डारीले गोल गर्दै नेपाललाई खेलमा फर्काएकी थिइन् ।

तर दोस्रो हाफमा भारतले दुई गोल थप्यो । डाङ्माई ग्रेसले ६३औं र अन्जु तामाङले ७८औं मिनेटमा गोल गरे ।

च्याम्पियनसिपमा कुल १८ गोल गरेको भारतले फाइनलमा मात्रै एक गोल खाएको थियो । नेपालले भने ११ गोल गर्दा ३ गोल खाएको थियो र सबै गोल फाइनलमा खाएको थियो ।

च्याम्पियनसिपमा भारतकी इन्दुमथि काथिरेसन र नेपालकी सावित्राले समान ४ गोल गरे । भारतकी डाङ्माई ग्रेस उत्कृष्ट खेलाडी घोषित भइन् ।

छैटौँ संस्करण (२०२२) : नेपाल

नेपालले लगातार दोस्रो पटक साफ महिला च्याम्पियनसिपको आयोजना गर्दा दशरथ रंगशालामा पहिलो पटक आयोजना भयो । सेप्टेम्बर ६ देखि १९ सम्म त्रिपुरेश्वरस्थित दशरथ रंगशालामा भएको प्रतियोगितामा दक्षिण एसियाका ७ वटै राष्ट्रले सहभागिता जनाएका थिए । पाकिस्तानले पनि साफमा पुनरागमन गरेको थियो ।

भारत, बंगलादेश, पाकिस्तान र माल्दिभ्स समूह ‘ए’ मा थिए भने घरेलु टोली नेपालसहित श्रीलंका र भुटान समूह ‘बी’ मा थिए ।

समूह चरणमा बंगलादेशले भारतलाई ३–० ले हराएर सनसनी मच्चायो । ३ वटै खेल जित्दै बंगलादेश समूह ‘ए’ को विजेता बनेर सेमिफाइनल पुग्दा भारत समूह ‘ए’ को उपविजेता बन्दै सेमिफाइनल पुग्यो । समूह ‘ए’ मा बंगलादेश र भारतले समान १२ गोल गरे । बंगलादेशले कुनै गोल व्यहोरेन भने भारतले ३ गोल खायो ।

नेपाल समूह ‘बी’ मा अपेक्षा अनुसार नै विजेता बन्यो । नेपालसँगै भुटान पनि सेमिफाइनल पुग्यो । नेपालले दुई खेलमा १० गोल गर्दा कुनै गोल व्यहोरेन । श्रीलंकाले कुनै गोल नगरी ११ गोल खायो ।

समूह ‘ए’ मा उपविजेता बनेकोले नेपालको सेमिफाइनलमै भारतसँग भेट भयो । बंगलादेशसँग हारेको भारतविरुद्ध नेपालको मनोबल उच्च थियो । रश्मी घिसिङको निर्णायक गोलमा नेपालले भारतलाई १–० ले हराएर फाइनल पुग्यो । नेपालले साफ महिला च्याम्पियनसिपमा पहिलो पटक भारतलाई हराएको थियो ।

उता भुटानलाई ८–० को फराकिलो अन्तरले हराउँदै बंगलादेश फाइनलमा पुग्यो ।

नेपाल र बंगलादेश जसले जिते पनि नयाँ च्याम्पियन हुने थिए । नेपाल यसअघि चार पटक फाइनल पुग्दा चारै पटक भारतसँग पराजित भएर उपविजेता बनेको थियो । यस पटक बंगलादेशलाई हराउँदै घरेलु मैदानमा च्याम्पियन बन्ने अवसर थियो । तर फाइनलमा नेपाल बंगलादेशसँग ३–१ ले पराजित भयो । बंगलादेशले प्रतियोगिताभर फाइनलमा मात्र १ गोल खायो ।

घरेलु मैदानमा लगातार दोस्रो पटक नेपाल साफ महिला च्याम्पियनसिपमा उपविजेता बन्यो ।

बंगलादेशकी कप्तान सबिना खातुन प्रतियोगिताको उत्कृष्ट खेलाडी र सर्वाधिक गोलकर्ता घोषित भइन् ।