आधा शताब्दीपछि सहारा मरुभूमिमा भीषण वर्षा र बाढी, कारण के होला ?

पछिल्लो ५० वर्षको अवधिमा सहारा मरुभूमिमा पहिलोपटक भीषण वर्षा भयो र भयानक बाढी आयो । विशेष मौसमी गतिविधिका कारणले गर्दा मोरक्कोसँग जोडिएको सहारा मरुभूमिको क्षेत्रमा दुई दिनसम्म वर्षा भइरह्यो । विभिन्न ठाउँमा अचानक बाढी अर्थात् फ्लास फ्लड पनि आयो ।

त्यहाँ हालै दुई दिनको अवधिमा भएको वर्षा दक्षिण पूर्वी मोरक्कोमा एक वर्षको अवधिमा हुने कूल औसत वर्षाभन्दा पनि धेरै रहेको अधिकारीहरुले बताएका छन् ।

मोरक्कोको राजधानी रबातभन्दा ४५० किलोमिटर टाढा पर्ने टागुनाइट भन्ने गाउँमा २४ घण्टाको अवधिमा १०० मिलिमिटर वर्षा भयो ।

वर्षाको कारण जागोरा र टाटा क्षेत्रको बीचमा पर्ने इरिकी तालमा पानी भरिएको नासाको स्याटेलाइटले खिचेको तस्वीरमा देखिएको छ । उक्त तालको पानी सन् १९२५ मा सुकेको थियो र त्यसयता ताल सुख्खा थियो । मरुभूमिको बीचमा पानीको ठूलो स्रोतको रुपमा रहेको तालले पुनर्जीवन पाउँदा त्यसले खुसीको सञ्चार गरेको छ ।

मोरक्कोको मौसम विभागका अधिकारी भन्छन्- यति छोटो समयमा यति ठूलो वर्षा भएको पछिल्लो ३० देखि ५० वर्षको अवधिमा पहिलोपटक हो ।

विज्ञहरुका अनुसार एक्स्ट्रा ट्रपिकल आँधी भनिने यस्तो असाधारण वर्षाले आगामी महिना तथा वर्षहरुमा त्यस क्षेत्रको मौसमी अवस्थामा नै परिवर्तन ल्याउनेछ ।

मौसम विभागका अधिकारी हुसेन युआबका अनुसार हावामा आद्रता बढी हुँदा त्यसले वाष्पीकरण बढाउनेछ र अझै धेरै आँधी ल्याउनेछ ।

सहारा मरुभूमि क्षेत्रमा यो समय गर्मीयामको हो । त्यसैले यस्तो बेलामा त्यहाँ वर्षा हुनु नै अनौठो मानिएको । वैज्ञानिकहरू यस्तो मौसमी परिवर्तनबाट अचम्मित छन् ।

युआबका अनुसार यो जलवायु परिवर्तनका कारण भएको घटना हो । सो क्षेत्रमा मौसममा परिवर्तन आइरहेको छ । साथै भविष्यमा यस्ता घटना झनै बढ्ने उनको अनुमान छ । यसले भूमिगत जलस्रोतको तह बढाएको भएपनि यस्तो मौसम आममानिसहरुका लागि चाहिं खतरनाक पनि हुने उनी बताउँछन् ।

हुसेन भन्छन्- यहाँ पछिल्लो केही दिनदेखि हावामा आद्रता थियो । वायुमण्डलमा पनि आद्रता बढेको थियो । त्यसैले सहारामा विषम मौसमी घटनाहरु देखिन सक्ने पूर्वानुमान थियो ।

यद्यपि अचानकको वर्षा र बाढीले त्यहाँ १८ जनाको मृत्यु भयो । तथापि पछिल्लो वर्षाले स्थानीय किसानका अनुहारमा केही खुसी देखिएको छ । किनकि त्यस क्षेत्रमा धेरै वर्षदेखि खडेरी परेको थियो । साथै त्यस ठाउँमा गतवर्ष भूकम्पले समेत क्षति पुर्‍याएको थियो ।

भीषण वर्षाले गर्दा मोरक्कोका दक्षिण पूर्वी क्षेत्रमा रहेका बाँधहरु समेत सेप्टेम्बर महिनाभर कीर्तिमानी गतिमा पानी भरिएको समाचारमा उल्लेख छ ।

९४ लाख वर्ग किलोमिटर क्षेत्रफलमा फैलिएको सहारा मरुभूमि विश्वकै ठूलो तथा तातो मरुभूमि हो । यो मरुभूमि मध्य तथा पश्चिम अफ्रिकाका एक दर्जन देशहरुमा फैलिएको छ । विश्व तापमान वृद्धिका कारण बढेको सुख्खा खडेरीले गर्दा त्यस क्षेत्रका अधिकांश देशहरुमा समस्या उत्पन्न हुँदै आएको छ ।

विश्व मौसम संगठनकी महासचिव सेलेस्टो साउलोका अनुसार विश्वभरकै जलचक्रमा तीव्र गतिमा परिवर्तन आइरहेको छ । उनी भन्छिन्- बढ्दो तापमानका कारणले गर्दा जलचक्रमा तीव्रता आएको छ । यो थप प्रक्षेपणै गर्न नसकिने र अनियमित बनेको छ । जसका कारण हामीहरुले निकै कम वा निकै धेरै वर्षाको समस्या भोगिरहनु परेको छ ।