भृकुटीमण्डपमा देखियो च्याउ पारखीको ‘क्रेज’, राष्ट्रिय दिवस मनाउन दबाब

१५ पुस, काठमाडौं। राजधानीको भृकुटीमण्डपमा सोमबार ‘च्याउ मेला तथा प्रदर्शनी’ भयो । मेलामा च्याउ पारखीको गज्जबको ‘क्रेज’ देखिएको छ ।

च्याउका परिकार मन पराउने, च्याउ खेती गर्ने, च्याउको अध्ययन गर्ने लगायत मेलामा सहभागी थिए । च्याउ उत्पादक किसान संघ नेपालले च्याउ मेला तथा प्रदर्शनी आयोजना गरेको हो ।

‘आन्तरिक उत्पादन त्यो पनि मिठो खानेकुराको । यो मेलाले एकदम राम्रो गरेको छ । झन म त शाकाहारी हुँ, च्याउको सोच्दै नसोचेको परिकार पनि पाएँ, किनेर पनि ल्याएँ एकदम राम्रो लागेको छ,’ च्याउ मेलामा आएका रुपेश अधिकारी भन्छन् ।

मेलामा सहभागी सरिता शाह च्याउका यति धेरै परिकार बन्छ भन्ने थाहा नै नभएको बताउँछिन् । ‘सिस्नो र च्याउको मःम खाएँ, च्याउको अचार पनि दामी लाग्यो । प्रचार राम्रो भएन जस्तो लाग्यो, अझै मान्छे आउँथे कि,’ उनले भनिन् ।

च्याउ मेलामा च्याउका विभिन्न परिकारमा सहभागी झुम्मिएका थिए । च्याउको मःम, अचार, सुकुटी, छोइला, कचेला, सुपजस्ता परिकारमा सहभागीको आकर्षण थियो ।

भृकुटीमण्डपमा बिहान १० देखि साँझ ५ बजेसम्म सञ्चालन भएको मेलामा ४० स्टलमा च्याउसम्बन्धी विभिन्न विषयका प्रदर्शनी रहेको संघ अध्यक्ष सन्तोष कार्कीले जानकारी दिए ।

मेलामा च्याउका विभिन्न परिकारका स्टलमा प्रदर्शनी थियो । गोब्रे, कन्ये, किङ वयस्टर र सिताके च्याउ उत्पादनका व्यावहारिक प्रयोगात्मक प्रदर्शनी पनि मेलामा थियो ।

च्याउको आकर्षण र परिकारबारे आममानिसमा थप जानकारी होस् भन्दै संघले मेलामा प्रवेश निःशुल्क गरेको थियो । च्याउका परिकार निःशुल्क चाख्ने व्यवस्था पनि गरेको थियो । मेलामा करिब १५ हजारले अवलोकन गर्ने अनुमान गरिए पनि ७ हजारभन्दा धेरै दर्शक आएको संघले जनाएको छ ।

नेपालमा हाल च्याउ खेतीमा करिब ३५ हजार किसान आबद्ध रहेको संघले जनाएको छ ।

नेपालभरि विभिन्न जातको च्याउ उत्पादन र यसको कारोबार करिब १५ अर्ब रुपैयाँ हाराहारीमा रहेको अध्यक्ष कार्कीले जानकारी दिए । साथै, नेपालमा अहिलेसम्म च्याउको बीउ उत्पादन गर्ने ल्याब संख्या ६७ मात्र रहेको उनले बताए ।

राष्ट्रिय दिवस बनाउन दबाब

प्रत्येक १५ पुसमा किसानले च्याउ दिवस मनाउँदै आए पनि सरकारले औपचारिक रूपमा च्याउ दिवसलाई ‘राष्ट्रिय दिवस’ को मान्यता दिएको छैन । यद्यपि, किसानले गरेको कार्यक्रममा सरकारको सहभागिता भने रहँदै आएको छ ।

१५ असारमा धान दिवस मनाए जस्तै १५ पुसलाई च्याउ दिवस मनाउन च्याउ उत्पादक संघले दबाब स्वरूप च्याउ मेला आयोजना गरेको हो ।

‘हामीले १५ पुसलाई च्याउ दिवस मनाउन थालिसक्यौं सरकारले पनि मनाउन सुरु गरोस् भन्ने हिसाबले पनि यो मेला आवश्यक रहेको छ,’ अध्यक्ष कार्कीले भने ।

आममानिसमा च्याउको उपयोगिता, यसको फाइदा र अर्थतन्त्रका विषयमा जानकारी दिने उद्देश्यले मेला आयोजना गरिएको उनले बताए ।

संघका अनुसार २०७६ सालदेखि किसानले च्याउ दिवस मनाउँदै आएका छन् । बागमती प्रदेशले भने १५ पुसलाई च्याउ दिवस मनाउन विधिवत घोषणा गरिसकेको छ, तर सरकारले राष्ट्रिय दिवस अहिलेसम्म घोषणा गरेको छैन ।

पुस महिना मौसमका हिसाबले सबै खालको च्याउ उत्पादन हुने हुँदा पुसको कुनै एक दिनलाई च्याउ दिवसका रूपमा घोषणा गराउन मेलाले महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने संघले जनाएको छ ।

च्याउको बीउलाई अरूको भर पर्नु पर्दैन : कृषिमन्त्री

च्याउ दिवसमा सहभागी कृषि तथा पशुपन्छी विकासमन्त्री रामनाथ अधिकारीले च्याउको बीउमा आत्मनिर्भर हुने गरी सरकारले काम अघि बढाएको बताएका छन् ।

उनले काभ्रे खोपासीमा च्याउ स्रोत केन्द्र स्थापना गर्न विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) सम्पन्न भई कार्य अघि बढिसकेको बताए । उक्त केन्द्रको निर्माणपछि नेपाल गुणस्तरीय च्याउको बीउ निर्माणमा आत्मनिर्भर हुने विश्वास व्यक्त गरे ।

‘गुणस्तरीय बीउ कल्चर व्यवस्थापनका निमित्त कृषि मन्त्रालय मातहत कार्यालय तथा निजी क्षेत्रबाट सञ्चालनमा आएका तन्तु प्रजनन प्रयोगशालाको सुदृढीकरण तथा पानको गुणस्तर निर्धारण र नियमनका लागि प्रभावकारी कदम चाल्न आवश्यक छ,’ कृषिमन्त्री अधिकारीले भने, ‘यसका लागि मन्त्रालयमा कार्य भइरहेका कुरा जानकारी गराउन चाहन्छु।’

यो पनि पढ्नुहोस

च्याउ खेती ४० जिल्लामा, १५ करोड बढीको हुन्छ आयात

 तस्वीरहरू :  चन्द्रबहादुर आले