हामी ठान्छौं, तनाव हामीलाई मात्र छ । घरव्यवहार, करियरको चिन्ताले हामीलाई घेरेको छ । बालबच्चा भने तनावरहित हुन्छन् भन्ने लाग्छ । जबकी बच्चाहरुमा तनाव हुन्छ । तनाव मात्र होइन, उनीहरु डिप्रेसनग्रस्त समेत हुन्छन् । पछिल्लो अध्ययनहरुमा के देखिएको छ भने, बालबालिकामा डिप्रेसनको खतरा बढ्दै गएको छ ।
बच्चालाई आफ्नै साथीभाईको कारणले, स्कुलको कारणले, होमवर्कको कारणले, शिक्षक/शिक्षिकाको कारणले पनि तनाव हुन्छ । खासगरी औसत र कमजोर विद्यार्थीहरुमाथि विद्यालयमा राम्रो व्यवहार नगर्ने प्रवृत्ति छ । यसले पनि उनीहरुमा आत्माग्लानी हुन्छ । यसले तनाव निम्त्याउँछ ।
बच्चा तनावग्रस्त भएको कुरा उनीहरुको व्यवहारले देखाउँछ । अतः त्यस्ता व्यवहार देखिएमा नजरअन्दाज गर्नु हुँदैन । किनभने सामान्य तनाव बढ्दै गएर त्यसले डिप्रेसनको रुप लिन्छ । जब डिप्रेसनमा पुग्छ, आत्माहत्याको बाटो रोज्ने भय हुन्छ । त्यसैले यस्ता कुरामा बेलैमा सर्तक हुनुपर्छ ।
तनावमा रहेका बच्चाहरुमा शारीरिक र भावनात्मक परिवर्तन देखिन्छन् । उनीहरुका यी तीन संकेतहरुलाई बुझ्नु जरुरी हुन्छ, अनि मात्र उनीहरुलाई तनावबाट बाहिर निकाल्न सकिन्छ ।
व्यवहार बुझौं
यदि बच्चा तनावमा छ भने सबैभन्दा पहिलो असर उसको व्यवहारमा देखिन्छ । जस्तै, हरेक कुरामा मूड खराब हुनु, सानो-सानो कुरामा पनि चिढिनु, मौन बस्नु । बिना कुनै बहाना घन्टौं रोइदिनु, उदास हुनु आदि । यी कुराहरुलाई नजरअन्दाज गर्नु हुँदैन ।
ओछ्यानमा पिसाब
साना बच्चाहरु निदाएको बेला ओछयानमै पिशाब फेर्छन् । यद्यपि, ४-५ वर्षको भएपछि उनीहरुको यो बानी हट्छ ।
तर, यो उमेरमा पनि कोही बच्चाहरुको ओछ्यानमा पिशाब फेर्ने बानी गएको छैन भने यसले उनीहरुको मानसिक स्थितिको संकेत गरेको हुन सक्छ । आमाबाबुले राम्ररी ध्यान दिएनन् भने बच्चाले तनाव महसुस गर्छन् र यही तनावका कारण ओछ्यानमा पिसाब गर्छन् ।
मन पर्ने कुराहरुबाट टाढिनु
यदि तपाइर्ंको बच्चा आफ्ना मन पर्ने कुराहरु, जस्तै खेलौना, कार्टुन आदिसँग टाढिन थाल्यो भने उसमा कुनै मानसिक समस्या छ भन्ने बुझ्नुपर्छ ।
स्कुलबाट गुनासो
कहिलेकाहीँ स्कुलबाट बच्चाको विषयमा गुनासो आउनु स्वभाविकै हो । तर, यस्तो गुनासो लगातार आउन थाल्यो भने सम्भिmनुस कि केही गडबडी छ । तनावले बच्चाहरुलाई मानसिक रुपमा प्रभावित गर्छ । उनीहरुले पढाईमा आफ्नो ध्यान केन्दि्रत गर्न सक्दैनन् । साथै साथीहरुसँग पनि राम्ररी घुलमिल हुँदैनन् ।
नङ टोक्नु
बच्चा जब आवश्यकताभन्दा बढि सोच्छन् वा चिन्तित बन्छन्, अन्जानमै उनीहरु आफ्नो नङ टोकिरहेका हुन्छन् ।
स्वास्थ्यमा गडबडी
तनावको सिधा असर बच्चाको स्वास्थ्यमा पर्छ । बच्चालाई रुघा लाग्ने, ज्वरो आउने हुन थाल्छ । साथै, टाउको दुख्ने पेट दुख्ने जस्ता समस्याहरु पनि हुन्छन् । तनावको अवस्थामा बच्चाहरु सुस्त बन्छन् ।
खाने-सुत्ने बानीमा परिवर्तन
जब बच्चाले तनाव मसुस गर्छन, उनीहरुको खाने तथा सुत्ने बानीमा परिवर्तन आउँछ । कहिलेकाहीँ तनावग्रस्त बच्चाहरु अत्यधिक खाने र अत्यधिक सुत्ने पनि गर्छन् । तर, प्रायजसो उनीहरु खाना खान मान्दैनन् र निद्रा पनि कम लाग्छ ।
हरेक कुरामा गुनासो
तनावले बच्चाहरुमा चिडचिडापन बढाउँछ । र, उनीहरु सानो सानो कुरामा पनि गुनासो गर्न थाल्छन् ।
अन्य तथ्य
– ह्यूस्टन यूनिभर्सिटीको अध्ययन मुताबिक लामो समय तनावमा रहने बच्चाहरु अक्सर १८ वर्षको उमेरसम्म मोटा हुन्छन् ।
– कैयन बच्चाहरु आमाको गर्भमा नै तनावग्रस्त हुन्छन् । गर्भवती अवस्थामा आमाले तनाव लिँदा त्यसको असर पेटको बच्चामा पनि पर्छ । यस्ता बच्चाहरु अक्सर चिन्तित रहन्छन् र उनीहरुमा कुनै पनि कुरामा ध्यान केन्द्रित गर्ने क्षमता कम हुन्छ । त्यसैले डाक्टरहरु गर्भावस्थामा तनाव नलिन आमाहरुलाई सल्लाह दिने गर्छन् ।
– यदि तनावले गम्भीर रुप लियो भने यो डिप्रेसनमा परिणत हुन सक्छ । डिप्रेसन एक मानसिक असन्तुलन हो । लामो समयसम्म डिप्रेसनमा रहने बच्चाहरुले आफ्नै ज्यान पनि लिन सक्छन् । यस्ता बच्चाहरुलाई मनोपरामर्शको खाँचो हुन्छ । साथै बाबुआमाले पनि उनीहरुलाई अत्यधिक ध्यान दिनुपर्छ ।
