आधुनिक जीवनशैलीका कारण हामी प्रकृतिबाट विमुख हुँदैछौं । अनेक यन्त्र, उपकरण र भौतिक सुख–सुविधामा अभ्यस्त भइरहेका छौं । खानेकुरादेखि दैनिक काम–व्यवहारमा समेत कृतिम कुरा हावी हुँदै गएका छन् । जबकि मान्छे प्रकृतिकै एक अंश हो । प्रकृतिसँग तालमेल मिलाएर बाँच्नुपर्ने हो । तर, भौतिक सुख–सयलको चक्करमा हामी प्रकृतिबाट क्रमस टाढा–टाढा हुँदैछौं । हामीलाई हिँडडुल गर्नका […]

शरीरको दुखाई कम गर्न हामी पेन किलर सेवन गर्छौं । पेनकिलरले क्षणिक रुपमा कुनैपनि दुखाईबाट छुटकारा दिएपनि दीर्घकालिन असर गर्छ । कसैलाई मधुमेह, उच्च रक्तचाप, हाइ कोलेस्टोर वा मिर्गौंलाको समस्या छ भने त्यस्तो अवस्थामा पेन किलर थप हानिकारक हुनसक्छ । दम केही पेनकिलर यस्ता हुन्छन्, जसले स्वासप्रश्वास सम्बन्धी समस्या ल्याउन सक्छ । यसको अधिक प्रयोगले […]

कुनैपनि खानेकुरा खाइसकेपछि त्यो पच्ने प्रक्रिया मुखबाट नै सुरु हुन्छ । खानेकुरालाई पाचनतन्त्रले स–साना टुक्रामा जस्तै ग्लुकोज, एमिनो एसिड, फ्याटी एसिडमा तोड्छ । त्यसपछि यी पौष्टिक तत्व हाम्रो रगतको माध्याम हुँदै विभिन्न भागमा पुग्छन् । आधा पचेको भोजन हाम्रो सानो आन्द्रामा पुग्छ । त्यसपछि भोजनलाई ठूलो आन्द्रामा पठाइन्छ । यसमा रहेका उपयोगी पोषक तत्व शरीरले […]

मान्छेलाई बुढ्यौलीसँग डर लाग्छ । जब–जब शरीर बुढ्यौलीतर्फ धकेलिदै जान्छ, शरीरका अंगहरु शिथिल हुँदै जान्छन् । यसले उर्जा र उत्साह पनि घटाउँछ । अनेक रोगहरुले च्याप्न थाल्छ । त्यसैले मान्छे सधै जवान बन्न चाहन्छ । तर, बुढ्यौली एक शारीरिक प्रक्रिया हो । जन्म र मृत्यु जसरी निश्चित छ, उसैगरी बुढ्यौली पनि । आजको बालक भोलि […]

हामी औषधि त सेवन गर्छौ, तर त्यसलाई कुन समयमा सेवन गर्ने भन्ने कुरामा खास ख्याल गर्दैनौ । वास्तविकता के भने, कुनैपनि रोग ठीक पार्नका लागि औषधि सेवन गर्ने समयले पनि भूमिका खेल्छ । किनभने हाम्रो शरीरको अंग, अलग–अलग समयमा सक्रिय हुन्छ । त्यही कुरालाई ध्यानमा राखेर औषधि सेवन गर्नु बढी प्रभावकारी हुन्छ । खासगरी त्यस्तो […]

खासमा थाइराइड हाम्रो गलाभित्र स्थित एक ग्रन्थी हो, जसले विशेष प्रकारको हर्मोन उत्पादन गर्छ । जब यो ग्रन्थीले सही ढंगले काम गर्दैन वा गर्न सक्दैन, आवश्यक्ताभन्दा बढी वा कम मात्रामा हर्मोन निर्माण गर्न थाल्छ । तब थाइराइडको समस्या सुरु हुन्छ । सामान्यत थकान लाग्नु, रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर हुनु, छाला रुखो हुनु, डिप्रेसन हुनु, तौल […]

हामीलाई मास्क खोल्न हतार भइसक्यो । भीडभाड गर्ने मुड बनिसक्यो । जबकि कोरोना भाइरस ज्यूँका त्यूँ छ । यसबाट संक्रमित हुने र मृत्यु हुने क्रम पूर्णत: घटेको छैन । सुरक्षित र संयमित भएर आफ्नो दैनिक काम–व्यवहार गर्नु त पर्छ नै । तर, हामी कोरोनासँग खेलाँची गर्दैछौं । अमेरिकामा पुन: कोरोना भाइरस तीव्र रुपमा फैलिरहेको छ […]

कतियको समस्या हुन्छ, दाँतबाट रगन बग्ने । सास गन्हाउने । पाइरियाको कारण पनि यस्तो हुन्छ । दाँतको उचित रेखदेख नगरेमा पाइरियाको संभावना रहन्छ । दाँतले खानेकुरा चपाउँछ, सबैलाई थाहा भएकै कुरा हो । दाँतको साइनो खानेकुरा चपाउनसँग मात्र छैन । यो शरीरको यस्तो अंग हो, जसले सौन्दर्यसँग पनि साइनो राख्छ । गीतहरुमा भनिन्छ, ‘मिलेका ति […]

शरीरको गन्ध-जब हाम्रो पाचन यन्त्र खराब हुन्छ वा खाएको पच्दैन तब शरीरमा विषाक्त पदार्थ जम्मा हुन्छ । यस्तो कुरा कसरी पनि थाहा पाइन्छ भने, शरीर दुर्गन्धित हुन्छ । पसिना वा शरीरको कुनै भाग दुर्गन्धित हुन्छ । यसबाट बुझ्नुपर्छ, पाचन यन्त्र खराब छ । छालाको समस्या– पाचन यन्त्र कमजोर हुँदै गएपछि त्यसको असर छालामा देखापर्छ । […]

अन्तर्राष्ट्रिय मधुमेह संघका अनुसार विश्वमा ४२ करोड ५०  लाख जना मधुमेहको समस्याबाट पीडित छन् । मधुमेह एक नसर्ने रोग हो । तर पनि यो रोग विभिन्न रोग निम्त्याउने कारक भने बन्न सक्छ । कोरोना भाइरसको महामारीको क्रममा मधुमेह, उच्च रक्तचाप लगायतका बिरामी कोरोनाको उच्च जोखिममा रहेको बताइयो । जसका कारण पनि मधुमेहको दीर्घकालीन असरको बारेमा […]

जब शरीरमा कुनै पीडा हुन्छ वा दुखाई अनुभव हुन्छ, त्यसलाई दबाउनका लागि घातक पेनकिलर सेवन गर्छन् । तर, शरीरका यस्ता दुखाई आफैमा समस्या होइन । बरु संकेत हो । यो संकेतले के भन्छ भने, तिम्रो शरीरमा केही गडबड छ । उपचार गर्नुपर्छ । हाम्रो शरीरमा रहेको हीलिङ पावरले कतिपय रोगको स्वत् उपचार गरिरहेकै हुन्छ । […]

हामी जस्तो खान्छौं, त्यस्तै बन्छौं । किनभने हामीले खाएको खानेकुराबाट नै हाम्रो शरीरका कोषहरु निर्माण हुने हो । खानेकुरा खाइसकेपछि हाम्रो पाचन यन्त्रले कसरी काम गर्छ ? पाचनको प्रक्रिया मुखबाट सुरु हुन्छ, जहाँ दाँतले भोजनलाई पिसेर ¥यालमा रहेका इन्जाइम्सले यसलाई टुक्र्याउन सुरु गर्छ । पाचनतन्त्रले खानेकुरालाई सानो सानो टुक्रामा, जस्तै ग्लुकोज, एमिनो एसिड, फ्याटी एसिडमा […]

पायल्स यस्तो समस्या पनि हो, जसलाई उचित ख्याल गरिए पूर्णत: निको पार्न सकिन्छ । तर, बेवास्ता वा लापरबाही गरिए, पायल्सले जीवनभर दु:ख दिन्छ । पायल्स मलद्वारमा हुने समस्या हो । जब मलद्वारमा दबाब पर्छ, यो समस्या आउन सक्छ । पायल्स भएपछि दिसा गर्न गाह्रो हुन्छ । मलद्वारबाट रगत बग्छ । मलद्वारमा घाउ हुन्छ । मासु […]

हिलो–माटो खेलेर हुर्किएका बच्चाहरु बलिया एवं निरोगी हुन्छन् । माटोमा स्वच्छन्द खेल्दा बालबच्चाको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने विभिन्न अध्ययनले पुष्टि गरेको छ । यसैगरी खेती–किसानी गर्नेहरु निरोगी र तगडा हुनुमा पनि उनीहरुको माटोसँगको सम्बन्धलाई लिइने गरिन्छ । उनीहरु हिलो–माटोमा खेल्दै, रमाउँदै नै अन्नबाली लगाउने गर्छन् । त्यसो त प्राकृतिक चिकित्सामा माटोको प्रयोग गर्ने एक अलग […]

आज सुक्रबारदेखि विश्व खेल महाकुम्भ अर्थात ओलम्पिक सुरु भएको छ । टोकियो ओलम्पिक आयोजकका ८० जना सदस्यलाई कोरोना पोजेटिभ देखिएको छ । कोभिडको तनाव र सन्त्रासबीच जापानले खेलको आयोजना गर्दैछ । विश्वभरबाट आउने खेलाडी, खेल पदाधिकारी र दर्शकको भिडमा कोभिड फैलन नदिन जापानले कस्तो जुक्ति निकालेको छ त ? कोभिडको भय ओलम्पिकमा अन्तर्राष्ट्रिय ओलम्पिक समिति […]

नर्मल डेलिभरी गराउने कि सिजेरियन दम्पती एवं गर्भवतीको मनमा उठ्ने तर्क–विर्तक हुन् । सामान्य डेलिभरी गराउनु उचित हुन्छ वा सिजेरियन ? कुन सहज र सुविधायुक्त ? कुन सुरक्षित ? कुन राम्रो ? किनभने अहिले सिजेरियन डेलिभरीको ट्रेन्ड बढ्दो छ । स्वभाविक एवं सामान्य रुपमा हुन नसक्ने प्रसूतीका लागि यो वैकल्पिक विधी हो । विगतमा यस्तो […]

कोरोना महाव्यधि ज्यूँको त्यूँ रहेकै बेला फेरी चीनमा बाँदरजन्य भाइरसले नयाँ आतंक सुरु गरेको छ । उक्त भाइरसको कारण एक पशु चिकित्सकको मृत्यु भएको छ । चीनको बेइजिङमा मंकी बि भाइरस अर्थात बाँदरजन्य भाइरसको कारण एक व्यक्तिको मृत्यु भएको छ । ग्लोबल टाइम्सले यो घटनाको पुष्टि गरेको हो । ग्लोबल टाइम्सका अनुसार बेइजिङमा जनवारका एक […]

वर्षायाममा पानी र हावाको माध्यामबाट विभिन्न रोगहरु लाग्ने भय हुन्छ । पानीजन्य रोगमा झाडापखाला धेरैलाई लाग्ने गर्छ । त्यस्तै हेपाटाइटिस, हैजा, टाइफाइड जस्ता रोगहरुले पनि वर्षायाममा गम्भिर स्वास्थ्य चुनौतीहरु दिने गर्छन् । वर्षायामले ब्याक्टेरिया, किराहरु र फंगल ग्रोथलाई पनि सहयोग गर्छ । के कस्ता रोगको भय ? यसबेला गर्मी ठाउँमा डेंगु, मलेरियाको बढी भय हुन्छ […]

‘रक्तदान महादान’ । हामीले आफ्नो शरीरलाई सग्लो राखेर परोपकारका लागि गर्न सकिने सबैभन्दा सजिलो काम हो, रक्तदान । यसलाई ‘महादान’ पनि भनिएको छ । किनभने हामीले रक्तदान गर्दा त्यसले अरु विरामी वा रोगीले नयाँ जीवन पाउन सक्छन् । एक युनिट रगतले पनि कसैको ज्यान बच्न सक्छ । यद्यपि मान्छेहरु रक्तदान गर्नमा उति जागरुक छैनन्, जति […]

भारतमा सन् २०१९ मा एक तकिया बनाउने कम्पनीले ‘स्लिप इन्र्टसिप’का विभिन्न २० पोस्टको लागि विज्ञापन निकाल्दै आवेदन मागेको थियो । त्यसमा १ दशमलव ७ लाख आवेदन परेको थियो । ‘स्लिप इन्र्टशिप’को क्रममा १०० रातसम्म ९ घण्टा सुत्ने सर्त राखिएको थियो । कम्पनीले यसका लागि प्रत्यर्स इन्टर्नलाई एक लाख रुपैयाँ दिन तयार थियो । विज्ञापन देखेर […]

दुनियाको प्राचिनतम चिकित्सा प्रणाली हो, आयुर्वेद । अहिले विश्वमा जतिपनि चिकित्सा प्रणालीको विकास भएको छ, ति सम्पूर्णको प्रेरणा यही आयुर्वेदबाट लिइएको मानिन्छ । कुनैपनि रोगलाई जरैबाट नष्ट गर्ने क्षमताका कारण अहिले अधिकांशले आयुर्वेदप्रति विश्वास गरेका छन् । आयुर्वेद चिकित्सालाई पपिन त्यसको विषयका हिसाबले आठ अलग-अलग भागमा विभाजन गरिएको छ । यी आठ भागको सम्मिलित रुपलाई […]