एक दिनमा हामी लगभग २३ हजार पटक सास फेर्छौं । तर, के तपाईलाई थाहा छ कि हामी मध्ये धेरैले गलत तरिकाले सास फेर्ने गर्छौं जसको असर हाम्रो समग्र स्वास्थ्यमा पर्छ । यदि सही तरिकाले श्वासप्रश्वास गरिन्छ भने आफ्नो उमेर समेत लम्ब्याउन सकिन्छ । वास्तवमा श्वासप्रश्वासको हाम्रो आयुसँग सीधा र गहिरो सम्बन्ध छ । छोटो, अधुरो […]

पाइल्सको समस्या विशेषगरी गर्भावस्था, खानपानमा गडबडी, कब्जियत वा मल त्याग गर्दा वलको प्रयोगका कारण हुने गर्छ । सामान्य व्यक्तिमा पाइल्सले खासै गम्भीर समस्या निम्त्याउदैन । तर , रगत पातलो गर्ने औषधीको सेवन गर्नेहरुमा पाइल्सले लिभर सिरोसिसको समस्या निम्त्याउँछ । पाइल्सबाट छुटकारा पाउने तथा यसलाई बल्झनबाट रोक्ने थुप्रै उपायहरु छन् । जसलाई प्रयोग गर्न सकेको अवस्थामा […]

गर्भावस्था एक संवेदनशिल अवस्था हो । यतिबेला गर्भवतीले आफ्नो स्वास्थ्यको विशेष ख्याल राख्नुपर्छ । शारीरिक मात्र होइन, मानसिक स्वास्थ्यको समेत । गर्भ रहेपछिको अवस्थादेखि नै उचित खानपान, जीवनशैली र सोंच-चिन्तन आवश्यक हुन्छ । यतिबेला गर्भवतीले मात्र होइन, उनका श्रीमान र परिवारले नै राम्रो वातावरण तय गरिदिनुपर्छ । अतः कुन अवस्थामा गर्भवतीले कस्तो सावधानी अपनाउने ? […]

कुनैपनि प्रयास विना नै लगातार घटिरहेको छ भने यो खुसीको कुरा होइन । बरु चिन्ताको विषय हो । यसले शरीरमा कुनै बिमारीको संकेत गर्छ । यदि अचानक ६ महिनामा ५ देखि १० प्रतिशतसम्म तौल घट्यो भने स्वास्थ्यपरिक्षण गराउनुपर्छ । अचानक तौल घट्दा मानिसको लाइफ स्टाइल पनि प्रभावित हुन्छ । भोक नलाग्ने तथा भरपुर निद्रा नलाग्ने […]

जब मिर्गौलामा कार्यक्षमता कम हुन्छ वा फेल हुन्छ, शरीरमा रहेको विषाक्त रासायनिक पदार्थ, तरल पदार्थ आदि बाहिर निस्कन पाउँदैन । मिर्गौलामा जटिल समस्या भनेको, यो खराब भएको अन्तिम अवस्थामा मात्र थाहा हुन्छ । साथै उपचार विधी पनि महंगो हुनेगर्छ । त्यसैले संभव भएसम्म  मिर्गौलालाई स्वस्थ राख्न प्रयास गर्नुपर्छ । लक्षण –     मिर्गौलामा समस्या हुँदा पिसाबको […]

दुबोलाई हाम्रा पूर्वजहरुले त्यसै यत्तिका महत्व दिएका होइनन् । दुबोको आर्युवेदमा खास महत्व छ । यसलाई महाऔषधी मानिन्छ । दुबोले शरीरलाई अनेक  रोगबाट मुक्त गर्छ । बाहिरी घाउदेखि भित्री रोगसम्म निको पार्ने क्षमता हुन्छ, दुबोमा । दुबोको अर्को विशेषता भनेको, यो जहाँपनि सजिलै उम्रन्छ । अक्सर औषधिय गुणका बनस्पति दुर्लभ हुन्छ । तर, दुबो जताततै […]

तीस वर्ष पुग्नुभयो ? चिकित्सकहरुको सल्लाह छ, अब नियमित स्वास्थ्य परीक्षण गर्न थाल्नुस् । बढ्दो उमेरसँगै शरीरमा विभिन्न समस्या पैदा हुनेगर्छ । स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने हो भने समयमै रोगको पहिचान हुनसक्छ । समयमै गरिएको उपचारले समस्या सुरुकै चरणमा रोगको उपचार हुन्छ । अतः हामीले हरेक वर्ष यी विविध आयामबाट स्वास्थ्य परीक्षण गर्नुपर्छ : रक्तचाप यदी […]

गर्भावस्थामामा गर्भवतीले आफ्नो स्वास्थ्यका साथै गर्भको बच्चाको पनि विशेष ख्याल राख्नुपर्छ । यतिबेला गरिने सानातिना गल्तीले पनि गर्भको बच्चालाई असर गर्न सक्छ । त्यसैले हरेक कुरा जानेर, बुझेर मात्र गर्नुपर्छ । जथाभावी औषधी खाने, शारीरिक क्रिया गर्ने जस्ता गतिविधिले समस्या निम्त्याउन सक्छ । खानपानमा पनि सर्तकता अपनाउनुपर्छ । पुरै जीवनशैली स्वस्थ्य र सन्तुलित हुनुपर्छ । […]

हामी औषधि त सेवन गर्छौ, तर त्यसलाई कुन समयमा सेवन गर्ने भन्ने कुरामा खास ख्याल गर्दैनौ । वास्तविकता के भने, कुनैपनि रोग ठीक पार्नका लागि औपाधिसेवन गर्ने समयले पनि भूमिका खेल्छ । किनभने हाम्रो शरीरको अंग, अलग-अलग समयमा सक्रिय हुन्छ । त्यही कुरालाई ध्यानमा राखेर औपाधिसेवन गर्नु बढी प्रभावकारी हुन्छ । खासगरी त्यस्तो औषधि, जसलाई […]

शारीरिक परीक्षण गर्ने हो भने धेरैले थाहा पाउँछन्, आफ्नो कलेजोमा बासो जमेको । किनभने यसको तत्काल कुनै शारीरिक प्रतिक्रिया नदेखिने भएकाले कलेजोमा बोसो जमेको कुरा धेरैले भेउ नै पाउँदैनन् । हुन त कलेजोमा सामन्य बोसो लाग्नु ठूलो कुरा होइन । तर, बोसोको मात्रा १० प्रतिशतभन्दा बढी छ भने त्यसले समस्या निम्त्याउँछ । कलेजो हाम्रो शरीरको […]

सर्तकता अपनाउँदा-अपनाउँदै पनि कुकुरले टोक्न सक्छ । कुकुरले टोक्यो भने के गर्ने ? तत्काल हामी केहि सोच्न सक्दैनौ । कुकुरको टोकाइबाट रेबिजको संक्रमण हुन सक्छ । यसले ठूलो समस्या समेत निम्त्याउन सक्छ । कतिको मृत्यु समेत हुन सक्छ । के हो रेबिज रेबिज एक भाइरस हो, जो कुकुर, बिरालो, भालु जस्ता जनवारमा पाइन्छ । यदि […]

हामीले जे जति खान्छौ, सबैकुरा पचाउन गाह्रो हुन्छ । कतिको पचाउने क्षमता त एकदमै कमजोर हुन्छ । उनीहरुको पेटमा कुनै न कुनै समस्या हुन्छ । यस्तो व्यक्तिको अनुहार पनि रुखो, जिर्ण र फिका देखिन्छ । त्यसैले स्वस्थ्य बन्न होस् वा सुन्दर बन्न, पेट सफा हुनुपर्छ । पाचन क्षमता बलियो हुनुपर्छ । तर, कसरी ? काइदा-१ […]

गर्भावस्थामा कब्जियत हुनु साझा समस्या हो । कब्जियतकै कारण उनीहरुले निकै सास्ती भोगिरहेका हुन्छन् । दिसा गर्न मन भएपनि गाह्रो हुन्छ । यसले गर्भवतीलाई मानसिक चिन्ता समेत बढाउन सक्छ, जबकी यसबेला चिन्तामुक्त हुनुपर्ने हुन्छ । यद्यपी केहि काइदा छन्, जसले कब्जियतको समस्याबाट छुटकारा दिलाउँछ । किन हुन्छ त कब्जियत ? गर्भावस्थामा कब्जियत हुनुको केहि कारण […]

१ माघ, काठमाडौं । बच्चा जन्मानासाथ किन खोप लगाइन्छ ? धेरैलाई थाहा होला खोपले बालबालिकामा सरुवा रोगसँग लड्ने क्षमता विकास गर्छ । खोपले रोग लाग्ने दर, अपांगता हुने दर र मृत्यु हुने दरमा कमी ल्याउँछ । त्यसैले बच्चाहरु जन्मनासाथ सुरु हुने खोप तालिका अधिकांश अभिभावकले पछ्याउछन् । बच्चाहरुको खोपजस्तै पाठेघरको मुखको क्यान्सरबाट जोगाउन महिलालाई ‘एचपीभी […]

कहिले एकदमै खुसी हुनु त कहिले चिन्ताग्रस्त हुनु सामन्य होइन । यसले बाइपोलार डिसअर्डरको संकेत गर्छ । यो एक जटिल मानसिक समस्या हो, जसले मानिसलाई आत्माहत्या गर्न समेत उक्साउँछ । मेनिया वा खुसीको चरण यस चरणमा मानिस स्वंम आत्माविश्वासले भरिपूर्ण ठान्छन् । यदि उनीहरुमा निम्न लक्षण देखिए, तुरुन्तै चिकित्सककहाँ देखाउनुपर्छ । –     एकदमै खुसी व्यक्त […]

रगतमा कुनै खराबी छ भने त्यसको असर छालामा देखिन्छ । छालामा दाग-धब्बा, घाउ वा कुनै संक्रमण हुन्छ भने त्यो रक्तविकारको कारण हुन्छ । यस्तो समस्या भएमा चिन्ता लिनुपर्दैन । घरमै बसेर, घरेलु बिधी अपनाएर रक्तविकारको समस्याबाट छुटकारा पाउन सकिन्छ । नीम रगत सफा गर्नका लागि नीम सबैभन्दा राम्रो बिकल्प हो । बिहान खाली पेटमा नीमको […]

केही खानेकुराहरु खाँदा सुगर बढ्छ भने केही तरकारी यस्ता पनि हुन्छन् जसको सेवन गर्दा सुगर नियन्त्रणमा रहन्छ । हरियो पत्तेदार तरकारी दैनिक खाने हो भने डाइबिटिजबाट बच्न सकिन्छ । बि्रटिश मेडिकल जर्नलको एउटा रिपोर्टले यो तथ्य पत्ता लगाएको हो । हरियो तरकारी ब्रोकाउलीमा भरपूर मात्रामा फाइबर हुन्छ । त्यसैले यो मधुमेह बिरामीहरुका लागि अत्यन्त लाभदायक […]

ग्याष्ट्रिक, जसलाई हामी राष्ट्रिय रोग भन्ने गर्छौ । अर्थात अधिकांश नेपालीको साझा रोग हो यो । ग्याष्ट्रिकलाई हामी उस्तो ख्याल गर्दैनौ । हाम्रो खानपान शैली र खानाको प्रकृति ग्याष्ट्रिकको कारण बन्ने गर्छ । जब ग्याष्ट्रिकको निदान खोजिदैन, त्यसले अर्को रोग निम्त्याउँछ । रोग हो, अल्सर । पेट वा सानो आन्द्रामा हुने संक्रमण, घाउ वा प्वाललाई […]

कलेजको क्यान्सर हुने जोखिम धेरैलाई हुन्छ । खासगरी अस्वस्थ्यकर जीवनशैली अपनाउनेमा यस्तो जोखिम बढी हुन्छ । यद्यपी कलेजोको क्यान्सरको कारण यो मात्र एक कारण होइन, हाम्रा कतिपय गल्तीले कलेजोमा क्यान्सर हुन सक्छ । के हो कलेजो ? कलेजो हाम्रो शरीरको सबैभन्दा ठूलो आन्तरिक अंग हो । कति बयस्कमा यसको लम्बाई १५ सेमी -लगभग ६ इन्च) […]

चोट लाग्दा होस्, वा कुनै धारिलो हरियारले काटेमा, टिटानसको सुई लगाइन्छ । अझ खिया लागेको हतियारले चोट लागेमा टिटानसको सुई लगाउनैपर्छ भनिन्छ । हामी सोच्छौ, टिटानसको सुईले घाउमा संक्रमण हुन दिदैन । तर के तपाईलाई थाहा छ, टिटानस भनेको के हो ? किन चोट लाग्नासाथ टिटानसको सुई लगाउन सल्लाह दिइने गरिन्छ ? विभिन्न अध्ययनहरुले जनाए […]

स्वस्थ्य जीवनका लागि पोषणयुक्त खाना, शुद्ध पानी, शुद्ध हावाको जति आवश्यक छ, उत्तिनै निन्द्राको पनि । भनिन्छ, हामीले एक रातमा ७ वा ८ घण्टा मस्त निदाउनुपर्छ । जब निन्द्रा पुग्छ, तब शरीर चंगा हुन्छ । मानसिक र शारीरिक विकारहरु कम हुन्छ । शरीरको थकान हट्छ । स्फूर्ति बढ्छ । ताजापन महसुष हुन्छ । तर, हामीलाई […]