शरीरमा प्रोटिनको मेटाबोलिज्म भएर निस्कने तत्वलाई युरिक एसिड भनिन्छ । न्युक्लिक एसिड र प्युरिन ग्रुपको प्रोटिनबाट मात्र युरिक एसिड बन्छ । यो सामन्यतय पिसाबबाट बाहिर निस्कन्छ । जब मृगौलाको छान्ने क्षमता कम हुन्छ र युरिक एसिड रहन्छ, तब त्यो हड्डीको जोर्नीमा गएर जम्मा हुन्छ । मृगौलाले युरिक एसिड कम उत्सर्जन गर्दा पनि त्यो रगतमा जम्मा […]

जाडो याममा अनेकन स्वास्थ्य समस्याले सताउने गर्छ । जस्तो कि, रुघाखोकी, जोर्नीको दुखाई, दम । यतिबेला हृदयरोगको जोखिम समेत बढ्छ । त्यसैगरी जाडो यामले कतिपयलाई डिप्रेसनको अवस्थामा पु¥याउन सक्छ । त्यसैले जाडो याममा हुने शारीरिक समस्याबारे थाहा हुन र त्यस सम्बन्धि आवश्यक सर्तकता अपनाउन जरुरी छ । हृदयघात हामी मध्ये धेरैलाई यो कुरा थाहा नहुन […]

चिसो सुरु हुनासाथै हाम्रो खानपानको मात्रा बढ्छ तर, पानी पिउने मात्रा भने घट्दै जान्छ । हाम्रो शरीरको बनावटमा ५५ देखि ७५ प्रतिशत जल हुन्छ । शरीरले आफ्नो गतिविधि सञ्चालनमा धेरै पानी खर्च गर्छ । जस्तो कि, दिनरात सासफेर्दा करिव सवा गिलास पानी खर्च हुन्छ । पसिना र मुत्रको रुपमा शरीरको विषाक्त पदार्थलाई बाहिर निकाल्नमा पनि […]

कति सपना यस्ता होलान्, जसलाई तपाईं भुल्न चाहनुहुन्न । र, कति सपना यस्ता होलान्, जसले तपाईंलाई थर्कमान बनाउँछ । यस्ता सपना देखेपछि हामी आफैसँग चित्त बुझाउने यत्न गर्छौं, ‘सपना त आखिर सपना हो ।’ तर, हाम्रो चित्त सजिलै कहाँ बुझ्छ र ? किनभने हाम्रो मन–मस्तिष्कमा सपनासँग जोडिएका अनेक किस्साहरुले जरा गाडेका छन् । सपना कस्तो […]

शरीर अद्भूत छ । यो प्रकृतिको सुन्दर रचना हो । र, यो माटोबाट प्रस्फुटित एक उन्नत रुप हो । जसरी कुनै सुन्दर बुट्यान, मगमगाउने फूल, रसिलो फल माटोबाट उब्जिएका हुन् । त्यसैगरी शरीर पनि माटोकै रचना हुन् । माटोमा उब्जिएको शरीर माटोमा नै बिलय भएर जान्छ । यो कुरालाई हामीले बोध ग¥यौं भने यो पवित्र […]

पाचन यन्त्रले खानेकुरालाई शक्तिमा रुपान्तरण गर्छ । हामी हिँड्न, डुल्न, खेल्न, कुद्न, उफ्रिन, काम गर्न सक्छौं । यदि पाचन यन्त्र खराब भयो भने हामी स्वस्थ र तन्दुरुस्त रहन सक्दैनौं । पाचन यन्त्र स्वस्थ नहुँदा सामान्यत पेट दुख्छ, वान्ता हुन्छ, ग्याष्ट्रिक हुन्छ, पखला लाग्छ । तर, यतिमा मात्र दसा सकिदैन । लगातार पेटको समस्या भइरहेमा त्यसले […]

अहिले धेरैजसो व्यक्तिहरु इन्टरनेटबाटै आफ्नो लक्षण अनुसार रोगको अड्कबाजी गर्छन् र उपचारका लागि अस्पताल पुग्ने गर्छन् । उनीहरु चिकित्सकको परामर्शमा भन्दा पनि इन्टरनेटमा आफुले फेला पारेको तथ्यमा बढी विश्वास गर्छन् । उक्त रिपोर्टमा एक चिकित्सकले भनेका छन्, ‘कतिपय व्यक्ति मलाई क्यान्सर भयो भन्दै आउँछन् । जबकी चिकित्सकसमेत क्यान्सर शब्दको प्रयोग त्यसबेलासम्म गर्दैनन्, जबसम्म उक्त कुरामा […]

शरीर स्वस्थ राख्नको लागि व्यक्तिको रगतको प्रवाह पनि सही मात्रामा हुनु पर्छ । जीवन जीउनको लागि अक्सिजनको मात्र होइन शरीरको रक्त संचार पनि सही हुनु आवश्यक छ । रगतले शरीरमा आवश्यक पोषक तत्वको साथसाथै अक्सिजनको पनि पु¥याएको हुन्छ । रक्त कोशिकामा केही खराबी आउने वित्तिकै रगत प्रवाहमा पनि खराबी ल्याएको हुन्छ । जुन शरीरको सबै […]

छाला शरीरको वाहिरी पत्र हो, जो स्वस्थ्य र सुन्दर हुन आवश्यक छ । तर, बाह्य संक्रमणले चाढै प्रभावित हुने भाग पनि छाला हो । छालाको अनेक समस्या हुन्छन् । त्यस्ता समस्याका निदान पनि खोजिरहेका हुन्छौं । तर, प्रभावकारी रुपमा त्यसको निदान भएको हुँदैन । छाला रोग तथा चर्म रोग हुनुमा एउटा मात्र कारण हुँदैन । […]

दुख, पीडा, तनाव, उदासी मानसिक विकार हुन्, जसले हामीले कहिल्यै राम्रो गर्दैन । यस्ता कुराले मानसिक रुपमा हामीलाई कमजोर बनाउँछ । जब हामी मानसिक रुपमै कमजोर हुन्छौं, शारीरिक रुपमा पनि हामी तन्दुरुस्त र सक्षम हुन सक्दैनौ । हरेक समस्याको लागि अरुलाई दोष दिनभन्दा पहिले अन्र्तमनको ऐनामा आफूलाई हेरेर आफ्नो कमजोरीहरु पत्ता लगाउने कोसिस गर्नु पर्छ […]

चिनीजन्य खानेकुरा सेवन नगर्दा मधुमेह  लाग्दैन भन्ने जमात पनि कम छैन । जबकी मधुमेहको कारण चिनीजन्य खानेकुरा मात्र होइन । मधुमेह हुनुमा वंशानुगत र अन्य कारण बढी जिम्मेवार हुन्छ । यद्यपी मधुमेहले ग्रस्त भइसकेपछिको अवस्थामा गुलियो खानेकुरा सेवन गर्दा शुगर अनियन्त्रित हुन्छ । मधुमेहका रोगीलाई अक्सर सल्लाह दिने गरिन्छ कि, उनीहरुले सुगर फ्रि चिज खानुपर्छ […]

आयुर्वेद भन्छ, आफ्नो दिनको सुरुवात घाम उदाउनुअघि गर्नुपर्छ । नभएपनि सूर्योदयसँगै उठ्ने अभ्यास गरौं । यसले गर्दा आफ्नो पुरा दिन सही ढंगले व्यवस्थापन गर्न पाइन्छ । आयुर्वेदमा स्वतः बिहान उठ्नुपर्ने वताएको छ । यसका लागि अलार्मको भर पर्नु हुँदैन । ब्रेकफास्ट गर्नुअघि खाली पेट व्यायाम एवं योग गर्नुपर्छ । यसले शरीरमा नयाँ उर्जा प्रवाह गर्नका […]

खनिजतत्व र नुन आदिबाट मृगौलामा बनेकोे कठोर डल्लोलाई मृगौलाको पत्थरी भनिन्छ । हुन त मृगौलाको पत्थरी हुनमा धेरै कारक तत्वहरू जिम्मेवार छन् । हामीले खाने खानेकुराहरूको भूमिका ती सबै कारक तत्वहरू मध्ये मुख्य मानिएको छ । मृगौलाको पत्थरी हुँदा के खाने वा नखाने भनेर निक्र्यौल गर्नुभन्दापूर्व हाम्रो शरीरमा बनेको पत्थरी कस्तो प्रकारको हो भनेर थाहा […]

आयुर्वेद अनुसार जाडो मौसममा वातादि तीनै दोष र रगत पृथक पृथक वा एकै पटक शिरमा एकत्रित भएर स्वप्रकोपका कारण प्रकुपित भएर प्रतिशयाय उत्पन्न हुन्छ र प्रतिशयायको चिकित्सा नगर्नाले दुष्ट पिनास हुन्छ। नाकको नजिकै अनुहारका हड्डीहरूको भित्र हावा रहने रिक्त स्थानलाई साइनस भनिन्छ । यी साइनसहरूले मुख्यतस् टाउकोलाई हलुका बनाउने र बोलेको ध्वनिलाई गुणस्तरीय बनाउने काम […]

शरीरलाई आवश्यक पोषण तत्वमध्ये अधिकांशको स्रोत खानेकुरा नै हो, जो हामी ग्रहण गर्छौ । प्रकृतिमा पाइने खानेकुरामा आ–आफ्नै पौष्टिक तत्व हुन्छ । ति सबैको सन्तुलित मात्रा शरीरलाई चाहिन्छ । स्वस्थ्य जीवनका लागि सन्तुलित पौष्टिक आहार अति आवश्यक हुन्छ । शारीरिक सक्रियतासँगै खानपानको सन्तुलन कायम गर्न सकियो भने, सामान्य रोगहरुको असर रहँदैन । किनभने यसले हाम्रो […]

किर्तिमानी आरोही फूर्वा तेन्जिङ सेर्पाले दोलखाको रोल्वालिङमा स्वास्थ्य चौकी निर्माण गरी स्थानिय क्लबलाई हस्तान्तरण गरेका छन् । दर्जनभन्दा बढी पटक सगरमाथा आरोहण गरेका सेर्पाले आफ्ुना बुवा र गाउँले आमाबुवाको नाममा उक्त स्वास्थ्य चौकी निर्माण गरेका हुन् । उपचार अभावमा उनका बुवाको निधन भएको थियो । ‘सन् २००४ मा मेरो बुवा खुट्टा सम्बन्धी रोगले बित्नुभयो । […]

तुलसी औषधिय गुणले भरिपूर्ण बनस्पति । धेरैको घर आँगनमा त तुलसी रोपिएकै हुन्छ । आर्युवेदमा यसको खास महत्व छ । त्यसैले तुलसीलाई पूज्ने गर्छौ, जो मानव स्वास्थ्यका लागि अति लाभदायक मानिन्छ । तुलसी जाडो याममा निकै उपयोगी हुन्छ । किनभने जाडोमा रुँघा, ज्वरो, निमोनिया, ब्रोन्काइटिस, गलाको समस्या, फोक्सोको समस्या हुनेगर्छ । यस्तो अवस्थामा तुलसीले औषधीको […]

पाठेघरको मुखको क्यान्सर क्रमस विस्तारै विस्तारै बढ्ने भएकाले कतिपयले यसको सुरुवाती लक्षण थाहा पाउँदैनन् । जब समस्या गंभिर बन्छ, तबमात्र यो क्यान्सर फैलिएको थाहा हुन्छ । यदि सुरुवाती चरणमै यसको लक्षण थाहा भयो भने उपचार संभव र सहज हुन्छ । त्यसैले शरीरमा देखिने केही यस्ता संकेतपछि सर्तक हुनुपर्छ । असामान्य रक्तस्राव सामान्यत पाठेघरको मुखको क्यान्सर […]

पारम्पारिक चिनिया उपचारमा पछिल्लो दुई हजार बर्षदेखि अकुप्रेशर थेरापीको एक महत्वपूर्ण स्थान छ । आज पनि यसको उपयोग विश्वमै हुँदै आएको छ । अकुप्रेशर शरीरलाई ठिक र व्यवस्थित गर्न क्षमता जगाउनका लागि संकेत पठाउने एक प्रविधि हो । जसरी योगमा प्राण  जीवनशक्ति)लाई महत्व दिइन्छ, त्यसैरी पारम्परिक चिनिया उपचारमा ‘कि वा क्युई) अर्थात जीवन उर्जाको महत्व […]

थाइराईड सामान्यतया एक प्रकारको ग्रन्थी हो, जुन घाटीमापुलती आकारमा हुने गर्छ । यसले थाइराइड हर्मोनको श्राव गर्छ । यदी उक्त हर्मोनले सही तरीकाले काम नगरेको अवस्थामा थाइराईडको समस्या देखा पर्ने गर्छ । थाइराईको सबैभन्दा मुख्य लक्षण भनेको थकान हो । यदी कसैलाई विना शारीरीक परिश्रम पनि थकान महसुस हुन्छ भने त्यो थाइराईडिज्मको संकेत हुनसक्छ । […]

हामी औषधि त सेवन गर्छौ, तर त्यसलाई कुन समयमा सेवन गर्ने भन्ने कुरामा खास ख्याल गर्दैनौ । वास्तविकता के भने, कुनैपनि रोग ठीक पार्नका लागि औषधि सेवन गर्ने समयले पनि भूमिका खेल्छ । किनभने हाम्रो शरीरको अंग, अलग–अलग समयमा सक्रिय हुन्छ । त्यही कुरालाई ध्यानमा राखेर औषधि सेवन गर्नु बढी प्रभावकारी हुन्छ । खासगरी त्यस्तो […]