बीपी राजमार्ग पुनःनिर्माणको अध्ययन अझै सकिएन, बजेट अनिश्चित

१९ मंसिर, काठमाडौं । काठमाण्डौंलाई पूर्वसँग जोड्ने बीपी राजमार्ग बाढीले क्षति पुर्याएको ६० दिन बितिसक्दा पनि सरकारले अझै पुनःनिर्माणका बिकल्पहरुबारे प्राविधिक अध्ययन सम्पन्न गर्न सकेको छैन् ।

गत असोज दोस्रो साताको अविरल वर्षा र त्यसपछिको बाढी–पहिरोले सबैभन्दा बढी क्षति पुगेको बीपी राजमार्ग (धुलिखेल–बर्दीबास) पुनर्निर्माणबारे सरकारले बल्ल अध्ययन थालेको छ ।

सडक विभागले प्राविधिक टोली फिल्ड खटाएर अध्ययन गरिरहेको विभागका महानिर्देशक रामहरि पोखरेलले जानकारी दिए । ‘प्राविधिक टोली फिल्डमै छ,’ उनले भने, ‘यो टोलीले दिने प्रतिवेदनका आधारमा पुनर्निर्माणको ढाँचा अगाडि बढ्छ ।’

यो राजमार्ग जापान अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग नियोग (जाइका) को सहयोगमा बनेको हो । बाढी–पहिरो लगत्तै जाइकाको प्राविधिक टोलीले समेत स्थलगत अध्ययन गरेको छ ।

सडक डिभिजन कार्यालय भक्तपुरका अनुसार जाइकाको टोलीले दुई पटकसम्म यो सडक अध्ययन गरिसकेको छ । जाइकाले गरेको उक्त अध्ययन प्रतिवेदन भने आइसकेको छैन ।

‘विभागको प्राविधिक टोलीले प्रतिवेदन दिएपछि सोही आधारमा प्रक्रिया अगाडि बढाउने छौं,’ महानिर्देशक पोखरेलले भने ।

बीपी राजमार्ग अन्तर्गत काभ्रेपलान्चोक चौकीडाँडादेखि सिन्धुली बर्खेखोलासम्म बढी क्षति छ । यस सडक खण्डमा कतै सडक पूरै बगेको अवस्था समेत छ ।

‘कतिपय स्थानमा अहिले डाइभर्सन गरी अस्थायी रूपमा सडक सूचारु छ,’ उनले भने, ‘यसलाई स्थायी रूप कसरी दिन सकिन्छ भन्नेबारे प्राविधिक टोलीले अध्ययन गर्ने छ ।’

११ र १२ असोजको वर्षाले क्षति गरेको राजमार्ग दुई सातापछि मात्र अस्थायी चलेको थियो । अहिले पनि निर्वाध चल्न भने सकेको छैन । काठमाडौंलाई मध्यपहाड र पूर्वी नेपालसँग जोड्ने छोटो र भरपर्दो राजमार्गमा बाढी–पहिरोले क्षति गरेपछि स्थानीय स्तरमा खोला फर्काएर अहिले अस्थायी बाटो निर्माण गरिएको छ । त्यसमा पुल निर्माण, भित्ता काट्ने सम्भावना वा अन्य विकल्पबारे प्राविधिक टोलीले अध्ययन गर्ने छ ।

भक्तपुर कार्यालयका अनुसार रोशी खोलाले बीपी राजमार्गमा अधिक क्षति गरेको छ । चौकीडाँडादेखि नेपालथोकसम्मको २१ किलोमिटर सडकभित्र ८ किलोमिटरभन्दा बढी क्षतिग्रस्त छ । यो सडक पुनर्निर्माण गर्नमात्र २ अर्ब रुपैयाँभन्दा बढी लाग्ने प्रारम्भिक अनुमान छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

विपद् क्षतिका संरचना पुनर्निर्माण र पुनर्स्थापना ढिलो, प्राधिकरणले बल्ल पायो जिम्मेवारी

असोज बाढीले अर्थतन्त्रमा कुल ४६ अर्ब ६८ करोड बराबर क्षति गरेको छ । जसमध्ये पूर्वाधारमा मात्र ३९ अर्ब बराबरको क्षति गरेको छ । देशभरि ४१ स्थानका सडकमा क्षति पुगेको र यसको क्षति २ अर्ब ७९ करोड बराबर रहेको अनुमान राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणले गरेको छ ।

त्यस्तै सार्वजनिक यातायाततर्फ ८४ संरचनामा ७२ करोड रुपैयाँ बराबर क्षति पुगेको अनुमान छ ।

बीपी राजमार्ग निर्माण गर्दा प्रतिकिलोमिटर ३५ करोड रुपैयाँ बराबर लागत थियो । जापान सरकारको अनुदान सहयोगमा २०५३/५४ बाट बीपी राजमार्ग (धुलिखेल–सिन्धुली–बर्दीबास १ सय ६० किलोमिटर सडक) निर्माण सुरु गरिएको थियो । यो राजमार्ग १८ असार २०७२ मा औपचारिक रूपमा जापान सरकारबाट नेपाल सरकारलाई हस्तान्तरण भएको थियो ।

छैन स्रोत सुनिश्चितता

बीपी राजमार्ग पुनर्निर्माणको ‘मोडालिटी’ नै नटुंगिएका कारण स्रोतको समेत अझै सुनिश्चितता भइसकेको छैन । सरकारले विभिन्न मितिमा गएका भूकम्प र गत मनसुनले क्षति गरेका संरचना पुनर्निर्माण र पुनर्स्थापना सम्बन्धी कार्ययोजना बनाउने जिम्मेवारी प्राधिकरणलाई दिएको छ । यसको बजेट व्यवस्थापनको जिम्मा भने अर्थ मन्त्रालयलाई दिइएको छ ।

सडक विभागका अनुसार अहिले प्राधिकरण र अर्थ मन्त्रालयसँग बीपी राजमार्ग पुनर्निर्माणको मोडालिटीबारे छलफल भइरहेको छ । तर, सुनिश्चित भइसकेको छैन ।

‘निर्माणको मोडालिटी टुंगिएसँगै स्रोतको पनि जोहो हुनेछ,’ महानिर्देशक पोखरेलले भने, ‘हामी सरोकारवाला निकायसँग नियमित छलफलमा छौं ।’

सरकारलाई यो राजमार्ग कम्तीमा अर्को वर्षायामसम्म सुरक्षित सञ्चालन गर्न योग्य बनाउनुपर्ने चुनौती छ । किनकि, संघीय राजधानीबाट छोटो मार्ग प्रयोग गरी बाहिरिने र भित्रिने हजारौं यात्रुले सानो समस्याका कारण पनि यहाँ सास्ती पाउने गर्छन् ।