अँ, तपाईं दिनभरमा कति समय उचिँनुभयो ? संभवत यसको हिसाबकिताब लगाउन गाह्रो होला । यद्यपी सामान्य अनुमान गर्न सकिन्छ । बिहान ओछ्यान छाडेदेखि राती विश्राम नगरेसम्म तपाईं धेरैजस्तो कस्तो अवस्थामा हुनुहुन्थ्यो ? बसेको वा उठेको ? तपाईं गाडीमा बस्नुभयो । घरमा बस्नुभयो । अफिसमा पुगेर बस्नुभयो । आफ्नो कार्यथलोमा बस्नुभयो । धेरैजसो काम पनि बसेरै […]

विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार सन् २०१७ मा करिब एक करोड मानिसलाई  क्षयरोग भएको थियो । त्यसमध्ये १६ लाख मानिसको मृत्यु क्षयरोगका कारण भएको थियो । नेपालमा भने प्रत्येक वर्ष ४५ हजार नयाँ क्षयरोगी देखिने गरेकोमा नयाँ र पूरा गरी नेपालमा करिब ६० हजारको हाराहारीमा क्षयरोगी रहेको राष्ट्रिय क्षयरोग केन्द्रले जनाएको छ । केन्द्रका अनुसार नेपालमा […]

रगतको प्रवाह सम्पूर्ण शरीरमा हुन्छ । र, शरीरको कुनै पनि अंगमा गडबडी भएमा यसको प्रभाव रगतमा पनि देखिने गर्छ । त्यसैले, रगत तथा  पिसाबको जाँच गरेर पनि शरीरको सम्पूर्ण अवस्थाबारे जानकारी पाउन सकिन्छ । शरीरको अवस्थाबारे जान्नकै लागि वर्षमा कम्तीमा एक पटक भएपनि पाँच वटा रगत जाँच गर्नैपर्छ । यी जाँचद्धारा रोग समयमै पहिचान गरी […]

हामी किन रोगी हुन्छौ ? हामी किन कमजोर हुन्छौं ? हामी किन शिथिल हुन्छौ ? हामी किन जिर्ण हुन्छौ ? यसको एकमुष्ठ जवाफ हो, शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता घटेर । शरीरभित्र यस्तो प्रणाली हुन्छ, जसले कुनैपनि रोगसँग लड्छ र त्यसबाट शरीरलाई बचाएर राख्छ । अर्थात यो यस्तो प्रणाली हो, जसले शरीरका लागि सुरक्षा कवचको काम गर्छ […]

८ चैत, काठमाडौं । छाला रोगको उपचारमा प्रा.डा. अनिलकुमार झा (एके झा) अब्बल नाम हो । उनी डर्माटोलोजी विषय पढाउने नेपालको पहिलो प्राध्यापक पनि हुन् । चिकित्सा शिक्षा अध्ययन संस्थान (आईओएम)मा डर्माटोलोजीमा एमडी (डक्टर अफ मेडिसिन) सुरु गर्ने पनि उनै हुन् । हाल महाराजगञ्जस्थित डि स्किन हेल्थ एण्ड रिफरल सेन्टरका संस्थापक अध्यक्ष तथा सिनियर कन्सल्टेण्ट […]

तपाईं दैनिकी धपेडीमा बित्छ । तपाईं महत्वकांक्षी हुनुहुन्छ । धन दौलत जोड्ने, सुखसयल भोग गर्ने तिब्र इच्छा छ । मिठो-मसिनो खानुहुन्छ । भोक लागेपछि मनलाग्दो खानुहुन्छ । ऐश-आराम खोज्नुहुन्छ । हिँडडुल गर्न, दौडन, व्यायाम गर्न जाँगर चल्दैन । राती अबेरसम्म बस्नुहुन्छ । सुत्ने र उठ्ने कुनै टुंगो छैन । सानोतिनो कुराले चिन्तित बनाउँछ । त्यसो […]

काठमाडौं । फागू पूर्णिमा अर्थात् होली र भाङ हाल एकअर्काको पर्याय जस्तै बनेका छन् । होलीमा कतिपयले बिभिन्न परिकारमा भाङ मिसाएर खाने गर्दछन् । कतिपयले ठान्छन् भाङ खाएपछि आनन्द आउँछ । त्यसैले मानिसहरु खुसी पाउन भन्दै पटक पटक भाङ खान्छन् । तर गाजा, भाङ जस्ता नशालु पदार्थले हाम्रो स्वास्थ्यलाई नकारात्मक असर पुर्‍याउँछ र आयु घटाउँछ […]

होलीमा प्रयोग गरिने विभिन्न केमिकल्सयुक्त रंगको प्रयोगले छालामा विभिन्न किसिमको समस्या निम्त्याउने गर्छ । छालाको संक्रमण, छाला चिलाउने, पोल्ने लगायतका समस्या निम्त्याउन गर्छ । यो समस्या नहोस् भन्नका लागि होलीमा छाला सम्बन्धि विशेष सर्तकता अपनाउन जरुरी छ । ताकी छालालाई सुरक्षा प्रदान होस् । यसको लागि होली खेल्नु पूर्व छालामा यस्ता कुरा लगाउनु पर्छ, जसले […]

होलीका लागि आवश्यक सामग्री के होला त ? यसका लागि समेकसम्म प्राकृतिक रंगको व्यवस्था गरौं । फूल, पात आदिको रसबाट । चन्दन, बेसार आदिको पनि प्रयोग गरिन्छ । खेल्नुअघि सफा पानीको व्यवस्था गरौं । १. रातो चन्दनको लेप -यसलाई अबिर जस्तै वनाएर प्रयोग गर्न सकिन्छ । साथै चन्दनको लेपले छालामा राम्रो प्रभाव पार्छ । दुइ […]

रंगहरुको पर्वमा रमाउने रहर त सबैलाई हुन्छ । तर, कतिपय शारीरिक अवस्थामा उन्मुक्त होली खेल्न सकिदैन वा गाह्रो हुनसक्छ । जस्तो कि गर्भावस्था । अहिले होलीको रंगमा अनेक किसिमको रसायन हुन्छ । त्यसको असर गर्भको बच्चालाई पर्न सक्र्छ । के त्यसो भए गर्भवतीले होली खेल्न हुन्न ? उनीहरुले रंगहरुसँग खेल्दा के हानी हुन्छ ? होलीको […]

५ चैत, काठमाडौं । मदिरा पिउनेहरुलाई लामखुट्टेले बढी टोक्ने एक अध्ययनले देखाएको छ । अमेरिकाको जर्नल अफ मस्किवटो कन्ट्रोल एसोसिएशनको रिपोर्टका अनुसार रक्सी नपिउनेहरुभन्दा पिउनेहरुलाई लामखुट्टेले बढी टोक्छन् । यद्यपि रक्सी पिउनेहरुप्रति नै लामखुट्टे बढी आकर्षित किन हुन्छन् भन्ने चाहिँ खुलेको छैन । लामखुट्टेले रक्सी कसरी पत्ता लगाउँछन् ?  लामखुट्टेले मानिसहरुको पहिचान दुई केमिकलबाट गर्दछन् […]

अहिले धेरैजना चिनीसँग डराउन थालेका छन् । जब उनीहरुलाई चिया पिउनुपर्छ, सुरुमै भन्छन्, ‘चिनी नराख्नु होला ।’ बजारका मिठाईलाई त उनीहरुले पूर्णत कटौती गरेका छन् । चिनीजन्य खानेकुरा चटक्कै छाडेका छन् । किन ? किनभने चिनीजन्य खानेकुराले मधुमेहलाई बढाव दिन्छ । मधुमेह, जुन आम समस्या बन्दैछ । यसलाई हामीकहाँ खानदानी रोग पनि भनिन्छ । मिठो मसिनो […]

होलीको रमाइलोमा जथाभावी रंगको प्रयोग गरिन्छ । आफुले प्रयोग गर्ने रंग मात्र होइन, अरुले छ्याप्ने पानी, रंग आदिले कपाल तथा छालामा असर गर्न सक्छ । किनभने धेरैजसोले फोहोर पानी प्रयोग गर्छन् । रसायनयुक्त रंगहरु प्रयोग गर्छन् । होलीमा अबिर एवं रङ लगाउनु रमाइलो हो । तर रङ लगाएपछि त्यसमा भएको हानीकारक केमिकल्सले कपालमा जुन समस्या […]

होली पर्व विधिवत् रुपमा सुरु भएको छ । काठमाडौंको हनुमानढोकास्थित बसन्तपुरमा चीर ठड्याएसँगै होली सुरु भएको मानिन्छ । यद्यपी रंगहरुको यो उत्सवको उत्कर्ष भने बाँकी नै छ । साता दिनपछि रंगहरुको उत्सवले राजधानी लगायतका गाउँ-शहरलाई रंगीन बनाउनेछ । होली सप्तरंगी पर्व हो, जसले जीवनमा बेग्लै उत्साह, उमंग संचार गराउँछ । आफन्त, चिनेजानेका, साथीभाई, नातेदारवीच रंग […]

२९ फागुन, काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले धरानस्थित बिपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानका उपकुलपति प्रा.डा. राजकुमार रौनियारले गरेको अनियमितताबारे छानबिन गर्न अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगलाई सिफारिस गरेको छ । लामो समयदेखि प्रतिष्ठानमा भएका अनियमितताका सम्बन्धमा विभिन्न सञ्चार माध्याममा आएका समाचार र सरकारले गठन गरेका दुईवटा समितिको छानबिन प्रतिवदेनका आधारमा उपप्रधान तथा स्वास्थ्यमन्त्री उपेन्द्र यादवले […]

पेटको सम्बन्ध समग्र शरीरसँग छ । पेट स्वस्थ्य एवं राम्रो छ भने त्यसको प्रभाव शरीरका अरु सबै अगंमा पर्छ । भित्री मात्र होइन, वाहिरी आवरण हात, खुट्टा, अनुहारको छाला, नङ, कपाल आदि सबैमा पर्छ । पेट खराब छ भने त्यसको संकेत अनुहारमा नै देखिन्छ । त्यसैले समग्र शरीरको स्वस्थ्यमा पेटको अवस्था मूल कारक मानिन्छ । […]

एउटा ठट्यौली छ, ‘मदिरा पिउनु स्वास्थ्य र स्वास्नी दुबैको लागि हानिकारक छ ।’ हाम्रो समाजमा महिलाको तुलनामा पुरुषले बढी मदिरा पिउँछन् । कतिपय पुरुष के ठान्छन् भने, मदिरा पिउनु आफ्नो लैंगिक प्रवृत्ति हो । तर, महिला र पुरुषको शरीर संरचना उस्तो भिन्न हुन्न । मदिराले महिलालाई जति हानी गर्छ, उत्तिनै पुरुषलाई पनि । अक्सर के […]

हाम्रो समाजमा कतिपय राम्रो अभ्यास पनि भइरहेका छन् । जस्तो कि, रक्तदान । कुनैपनि अवसर पारेर गाउँ, टोल, चोक, गल्लीमा रक्तदान कार्यक्रम राखिन्छ । भनिन्छ, ‘रक्तदान, जीवनदान ।’ अर्थात हामीले आफ्नो शरीरको रक्तदान गर्दा अरु कसैले जीवनदान पाउँछन् । मृत्युको संकट टर्छ । नयाँ जीवन पाउँछन् । यसर्थ हामीले रक्तदान दिएपछि त्यसले अरु कुनै पीडित […]

कतिपय व्यक्ति यस्ता हुन्छन्, जो सुतिरहेको अवस्थामा वा मस्त निद्रामा पनि उठेर हिँड्छन् । यसरी निद्रामा उठेर हिँड्ने प्रवृत्ति दुर्लभ चाहि होइन । धेरैजसो व्यक्तिमा यस किसिमको समस्या हुन्छ । यो समस्या नै हो, किनभने निद्रामा हिँड्दा अरुसमस्या आइपर्न सक्छ । यस्ता समस्या झेल्नेहरु समाजमा प्रशस्तै भेटिन्छन् । जस्तो कि, सिमराका रामहरी अधिकारी । अधिकारी निद्रामा […]

रोगले धनी-गरिब भन्दैन । सानो-ठूलो भन्दैन । महिला-पुरुष भन्दैन । हामी यस्तै मान्यता राख्छौं । तर, कतिपय रोग यस्ता हुन्छन् जो पुरुषलाई मात्र वा महिलालाई बढी असर गर्न सक्छ । जस्तो प्रोस्टेट क्यान्सर पुरुषलाई लाग्छ, स्तन क्यान्सर महिलालाई । भलै स्तन क्यान्सर पुरुषलाई पनि लाग्न सक्छ, तर दुलर्भ मात्रामा । पाठेघरको क्यान्सर वा प्रजन्न सम्बन्धी […]

सामान्यतया शरीरका कुनै पनि जोर्नी दुखेमा वा दुखाईका कारण हात खुट्टा चलाउनमा कठिनाई भएमा आर्थराइटिस हुने गर्छ । आर्थराइटिस भएमा जोर्नी सुन्निनुका साथै हात खुट्टा चलाउनमा समस्या हुने गर्छ । खासगरी यो महिलालाई सताउने समस्या हो । जबकी थुप्रै महिला सोरायटिकले दुःख दिएपनि रोग पहिचान गर्न भने सकिरहेका हुँदैनन् । चिकित्सक भन्छन्, ‘यो समस्याबारे महिलाहरु […]