हजारौं वर्षदेखि सप्तकोसी नदीको धार निरन्तर परिवर्तनशील रही आएको छ । यसको विध्वंसकारी धारले तटवर्ती जीवनको विरासतलाई निल्ने गरेको छ । कोसी विध्वंशले नष्ट गरेको नालन्दा र विक्रमशिला विश्वविद्यालयजस्ता (११९७ ई.) ज्ञान र साहित्यिक विरासतहरू पुनः अंकुरित हुन सकेनन् । हिमालयबाट निस्कने तीन ठूला नदीअन्तर्गत ब्रह्मपुत्र, सिन्धु तथा कोसी पर्दछन् । सनातन ग्रन्थादिमा कोसीलाई कौशिकी […]

हरेक जिल्लामा प्रशासन प्रमुखहरू फेरिँदा सुरक्षा चेकिङ अनुगमनका घटना विद्युतीय गतिमा हुने गरेको पाइन्छ । यो नेपाली कर्मचारी प्रशासन संयन्त्रको नित्यकर्म ठान्ने गरिन्छ । कतिपयले चाहिँ यस्ता घटनाहरूलाई साधनस्रोतको नियन्त्रण केन्द्रीत गर्ने शैलीका रूपमा लिने गरेको पाइन्छ । पछिल्लो समय नुवाकोटमा प्रमुख जिल्ला अधिकारी र प्रहरी प्रमुख फेरिएपछि बालुवा, क्रसर उद्योग अनुगमन, शील गर्ने र […]

गत शुक्रबार दिवंगत भएकी सुप्रिम कोर्टकी न्यायाधीश तथा महिला हक–अधिकारकी सच्चा न्यायमूर्ति आइकन रूथ बीडर गिन्सवर्ग (नोटरियस आरबीजी) ले सन् १९९३ मा अमेरिकी माथिल्लो सदन सिनेटमा भएको मतदानमा ९६ जना सिनेटरहरूको अभिमत र विश्वास जित्नुभएको थियो । विपक्षमा ३ मत मात्र परेको थियो । तत्कालिक डेमोक्रेटिक राष्ट्रपति बिल क्लिन्टनले उहाँलाई मनोनित गरेका थिए । अमेरिकी […]

केही वर्ष अगाडिसम्म कुनै खास जातिले खान नहुने भनेर वर्णन गरिएको प्याजको खपत पछिल्ला वर्षमा बढ्दै गएको पाइन्छ । आजकाल प्रायः प्याज र टमाटरविना भान्सा अपूरो हुने स्थिति आइसकेको छ । विश्वका विभिन्न ठाउँमा उपयोग हुने प्याजका विभिन्न प्रजातिमध्ये नेपाल लगायत दक्षिण एसियामा उपभोग हुने रातो पिरो खालको प्याज हो । यो प्रजातिको प्याज खानामा […]

न्यायको प्रतीक मानिने अदालतमा विभिन्न पक्षसँग जोडिएका भ्रष्टाचारबारे बेलाबेला प्रश्नहरू उठ्ने गरेका छन् । न्याय पाउनेले न्याय नपाउनु र अन्याय गर्नेले न्याय पाउनु भ्रष्टाचार हो । भ्रष्टाचार केवल आर्थिक पक्षसँग मात्र होइन, नैतिक पक्षसँग पनि जोडिएको हुन्छ । जोकोही पनि आर्थिक प्रलोभनमा पर्‍यो भने उसले आफ्नो नैतिकता बिर्सन्छ । आर्थिक प्रलोभनमा पर्नु भनेकै भ्रष्टाचार हो […]

सरकारले २०७६ चैत ११ गतेदेखि २०७७ साउन ६ गतेसम्म घोषित रूपमा लकडाउन गर्‍यो । २०७७ वैशाख १५ गते राजपत्रमा सूचना प्रकाशित गरी लकडाउन अवधिलाई खाइपाई आएको सुविधा पाउने गरी सार्वजनिक बिदासमेत कायम गर्‍यो । त्यो अवधिको सम्बन्धमा कुनै वादविवाद भएन । साउन ७ गतेदेखि लकडाउन समाप्त भएको घोषणा गरियो तर शैक्षिक संस्थामाथिको बन्देज कायम नै […]

समग्र विश्व र सत्तिसाली भनिएका मुलुकहरूनै हाल कोभिड सङ्क्रमणबाट थिलथिलो भएका छन् । विश्वभरि २ करोड ८ लाख भन्दा बढी संक्रमित भएका छन् भने ७ लाख ४७ हजार भन्दा बढीको ज्यान गइसकेको तथ्यांकले देखाउँछ । अमेरिकामा सबैभन्दा धेरै अर्थात् १ लाख ६९ हजारभन्दा बढी मानिसको मृत्यु भइसकेको छ भने सबैभन्दा बढी संक्रमित पनि सोही मुलुकमा […]

कुनै पनि कुराको समस्याको सही पहिचान नहुँदासम्म समाधानका विधिहरु प्रभावकारी हुँदैनन् । कोभिड १९ लगाउने सार्स कोभ टु भनिएको भाइरसका बारेमा धेरै कुरा पत्ता लाग्न बाँकी छ । जति पत्ता लागेको छ, त्यसैलाई आधार मानेर समाधानका उपायहरु खोजिएको छ । नेपालमा लकडाउन गर्ने या नगर्ने विषय मुक्तिनाथ भ्रमण ठीक कि पाथिभरा ठीक भनेजस्तो गरी मत […]

महाधिवेशनको पूर्वसन्ध्यामा रहेको नेपाली कांग्रेसमा अन्य दलबाट विभिन्न साइजका नेताको प्रवेश देखिन्छ । केही अगाडि पार्टी नै विलय गराउन पुगेका विजयकुमार गच्छदारदेखि सूर्यबहादुर थापाको विरासतको राजनीति गर्दै आएका सुनील थापासम्मको कांग्रेस प्रवेशलाई लिएर कांग्रेसभित्र जोडघटाउ प्रारम्भ भएको छ । पछिल्लो समय थापालगायतको प्रवेशलाई पौडेल र सिटौला समूहले स्वागत गरे पनि पार्टी संस्थापन पक्षको पार्टी नै […]

नेपालका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले हालै वास्तविक अयोध्या भारतीय सीमानजिकै रहेको नेपाली भूभाग ठोरीमा रहेको घोषणा गरे । उनले नेपालमाथि भारतले सांस्कृतिक अतिक्रमण गरेको पनि उल्लेख गरेका छन् । प्राचीन समयमा भारतमा रहेको अयोध्याबाट नेपालको जनकपुरसम्मको दुरी निकै टाढा रहेको र वर्णन गरिएअनुसारको उक्त दुई स्थानको यात्रा गर्नु तर्कसंगत नरहेको ओलीको भनाइ थियो । केही […]

नोवेल कोरोना भारस (कोभिड–१९) महामारीसँगै बाढी पहिरोको विपद् आइलागेको छ । अविलम्ब केही सावधानी अपनाइएन भने यसले अप्रत्यक्ष रुपमा विपद्पश्चात जनस्वास्थ्यमा झन ठूलो असर पार्ने देखिन्छ । संसार भरिका ठूलाठूला बाढीका घटनाले सिकाएको पाठ भनेको बाढी पछिको व्यवस्थापन हो । सुरक्षित आवाससँगै स्वच्छ पानीको आपूर्ति, वातावरणीय सरसफाइ, तात्कालिक चोटपटकको उपचारसँगै सम्भावित सरुवा रोग नियन्त्रण र […]

मैले कहिल्यै पनि तिजको ब्रत बसेको छैन । स्वास्नीले ब्रत बसेर लोग्नेको आयु बढ्छ भनेर म विश्वास गर्दिनँ र मेरो वरिपरिकालाई पनि यस्तो ब्रत नगर, यस्तो कुरामा विश्वास नगर भनेर ‘वकालत’ गर्छु । मेरा थुप्रै परिचित महिलाहरू ‘तिजको ब्रतमा’ लपक्क खान्छन् वा बाहिर ब्रत बसेको भन्छन् । उनीहरूलाई ‘ब्रत नबसे परिवारले के भन्ला’ भन्ने डर […]

आजको नेपालको राजनीतिक सत्ता तनावको बीचबाट गुज्रिरहेको देखिएको छ । यसमा नयाँ विषय पक्कै छन् । तर, मुलुकका लागि यो अवस्था नयाँ भने होइन । विगतमा पनि यस्तो हुँदै आएको थियो । तसर्थ, यो विगतबाट पाठ सिक्न नसकेको विषय हो । यसमा पुराना कुराहरुको निरन्तरता मात्रै छैन, केही नयाँ विषयहरुमा मिसिएका छन् । तीन मुख्य […]

कोरोनाको सन्त्रास अब प्रायः सबै मानिसको घरआँगनमा परिचित भइसकेको छ । यस महामारीले समाजका हरेक तह र तप्काका मानिसलाई असर पुर्‍याएको छ । १४ औं शताब्दीको पाँचौँ र छैटौं दशकमा ‘प्लेग’ को महामारी युरोपभर फैलियो । जसका कारण युरोपको एक तिहाई जनसंख्या मृत्युको मुखमा पुगेको थियो । १५ औं शताव्दीको अन्त्यसम्ममा अमेरिकामा ठेउलाको महामारी र […]

राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डका अनुसार २०७६/०७७ मा कक्षा १२ का विद्यार्थीहरु नियमिततर्फ करिव ३ लाख १० हजार ५९ छन् । आंशिकतर्फ १ लाख २१ हजार २ सय ७७ जना विद्यार्थीहरु कक्षा १२ को २०७७ बैशाख ८ गतेबाट हुने परीक्षाको तयारीमा बसिरहेका थिए । हाल यी विद्यार्थीहरु अनिर्णित परीक्षाको मिति, परीक्षाको नतिजा र भविष्य के बन्ने र […]

कोहीकोही मानिसलाई कति अस्थिर हुन् ? भनेर आरोप लाग्दछ । तर मान्छे अस्थिर नहोस् पनि किन ? आखिर मान्छेको दिमागमा मात्र एक दिनमा ६ हजारभन्दा धेरैवटा विचार आउँदो रहेछन् । वैज्ञानिकहरुका अनुसार मानिसको मस्तिष्क एउटा निकै जटिल मेसिन हो । मस्तिष्कका तथ्यहरु थाहा पाउँदा जो कोही मानिसलाई निकै अनौठो लाग्दछ । शोधकर्ताहरुका अनुसार एकजना व्यक्तिको […]

गाउँगाउँका सिंहदरबार भनिएका स्थानीय तहहरुमा हिजोआज निकै भिडभाड छ । विश्वव्यापीरुपमा फैलिएको कोरोना भाइरसको परवाहविनै देखिएको यो भिडले स्थानीय सरकारलाई “असार मसान्त” लागेको छ भन्ने अनुमान गर्न गार्‍हो हुँदैन । कोही कागजातहरु मिलाउने धाउन्नमा छन् भने कोही प्राविधिक मिलाउने धाउन्नमा छन् । वल्लो फाँट–पल्लो फाँट, यो कागज–उ कागजमै स्थानीय सरकारको व्यवस्तता । हुन त यो […]

(अमेरिकी लेखक डा. रोबर्टसन एक इतिहासकार हुन् । रोबर्टसनले गत जेठ २७ मा अनलाइनखबरमा अफ्रो–अमेरिकी विभेदको वर्णन (भाग १) लेखेका थिए । रोबर्टसन नेपालको मामिलामा पनि जानकार लेखक हुन् । उनी सन् १९९३ देखि १९९६ सम्म खोटाङ जिल्लामा पिस कोर स्वयंसेवकका रूपमा कार्यरत थिए । साथै उनी ‘फूलब्राइट नेपाल’का पूर्वनिर्देशकसमेत हुन् । हाल अमेरिकाका विभिन्न […]

ओली सरकार संकटमा परेपछि देशमा चिनियाँ राजदूतको सकृयता बढेको स्पष्ट देख्न सकिन्छ । केही दिनयता चिनियाँ राजदूत नेकपाका नेताहरुको घरमै गएर उनीहरुलाई भेट्न थालेकी छिन् । उनको यो सकृयताको उद्देश्य स्पष्ट छ- केपी ओलीको सरकारको आयु लम्ब्याउनु । केही महिना अगाडि पनि प्रधानमन्त्री केपी ओलीलाई यसरी नै सत्ताच्युत गर्न उनको दलभित्रै र दल बाहिर चलखेल […]

आदरणीय उपेन्द्र सर र डाक्टर साहेब । सादर नमस्कार । सर्वप्रथम म आफ्नो पोजिसन स्पष्ट गरुँ । व्यक्तिगतरुपमा म सरिता गिरीको फ्यान होइन । काठमाडौं बसाइको ३० वर्षमा ३ मिनेट पनि सरिता गिरीसँग भेटेर कुराकानी गरेको मलाई सम्झना छैन । हाम्रोबीच फोनमा कुराकानी भएको पनि म सम्झिन्नँ । सामाजिक सञ्जालमा उहाँ सक्रिय र म निस्क्रिय […]

सामान्य अर्थमा कूटनीतिक भनेको राष्ट्र–राष्ट्रबीचको समन्वय दक्षतापूर्वक सञ्चालन गर्ने राष्ट्रहरुको नीति हो । यो एक देश र अर्का देशको बीचमा चल्ने राजनीतिक सम्बन्ध पनि हो । अन्तर्राष्ट्रिय राजनीतिमा कूटनीतिलाई कुनै पनि देशको अन्य मुलुकलाई हेर्ने आँखा र सुन्ने कानका रुपमा लिइन्छ । तर, आजभोलि कूटनीतिको अर्थ अन्तर्राष्ट्रिय दाउपेच, व्यवहार र अर्को देशलाई आफ्नो राजनीतिक प्रभावमा […]