भीमबहादुर बस्नेत, मलेसिया
मेरो घर रामेछाप जिल्लाको बाम्ती भण्डार गाविस वडा नं-१ मा पर्छ । म हाल वैदेशिक रोजगारीको सिलसिलामा मलेसियामा कार्यरत छु ।
हामी सानैदेखि दुःख गरेर हुर्किएका हौं । पहाडको बसाइ, बिहान उठेपछि घाँस दाउरा गर्नुपथ्र्यो । त्यतिबेला अचेलजस्तो पढ्ने चलन थिएन । अहिले पो पढेपछि इलम पाइन्छ भनेर बालबच्चा पढाउने चलन छ, हाम्रो पालामा यस्तो थिएन । त्यसैले मैले पढ्न पाइँन । बुबाआमाले छोरामान्छेले पाखुरा बजारेर खानुपर्छ भन्नुभयो ।
गाउँका धेरैजसो मानिसहरु त्यतिबेला भारतमा काम गर्न जान्थे । म पनि सानै उमेरमा काम खोज्दै भारत पसेँ । घर आउने-जाने भैरहन्थ्यो । पछिल्लोपटक मैले भारतको सिलाङ, मेघालयमा कोइलाखानीमा कोइला निकाल्ने काम गर्दथें ।
सुरुङभित्र लाइट बालेर कोइला निकाल्नुपर्दथ्यो । काम निकै गाह्रो हुन्थ्यो पैसा पनि ठीक ठीकै कमाइथ्थो । अहिले मैले काम गरिरहेको मलेसियामा जस्तो हुँदैनथ्यो । यहाँ त काम गर्दा थकाइ लाग्यो भनेर बस्न पनि पाइँदैन ।
भारतको कोइलाखानीमा काम गर्दा म लक्का जवान थिएँ । बिहे पनि भैसकेको थियो । हाम्रो परिवारमा आमाबुबा, दुई भाइहरु, श्रीमती र एउटा छोरा थियो । म घरको जेठोबाठो भएकाले कमाउनतिर लागेको थिएँ । अरु सबै घरमा हुनुहुन्थो । घरपरिवार हाँसीखुसी चलिरहेको थियो ।
पहिलो विपत्ति
त्यो दिनको सम्झना आज पनि मलाई झलझली आउँछ । कुरा ०५९ साल भदौ ४ गतेको हो । हामी साथीभाइसँग रेडियो सुनेर बसिरहेका थियौं । रेडियोमा आउने खबरहरु हामीले निकै चाख मानेर सुन्थ्यौं । अचानक रेडियोले गाउँकै दुखद खबर भन्यो । वाम्तीमा पहिरो जाँदा ४१ जनाको मृत्यु । त्यो खबर सुनेपछि म छाँगाबाट खसेजस्तो भएँ । मृत्यु हुनेमा आफ्नै घरपरिवारका सबै मानिस परेछन् । घरका ६ जनाकै मृत्यु भएको खबरले म त्यहीँ ढलें ।
खबर सुनेको चार दिनपछि म घर पुगें । घर त के भन्नु, गाउँ आएँ । गाउँ पूरै शोकमग्न थियो । रुवावासीभन्दा केही थिएन । कसैले कसैलाई सम्झाउने मानिससमेत थिएनन् । सबैका आ-आफनै पीडा थिए । पहिरोले सिंगो गाउँ बगाएको थियो । सिंगो गाउँका १२ वटा जति घर मात्रै बचेका थिए ।
गाउँमा सरकारका मानिसहरु आए । मृत्यु भएका परिवारलाई किरिया खर्चवापत १० हजारका दरले राहत दिए । र, सान्त्वना एवं आश्वासन दिएर फर्किए ।
मेरो परिवारमा मभन्दा बाहेक कोही पनि बाँच्न सकेनन् । म पनि घरमै भएको भए बाँच्ने कुरै आउँदैनथ्थो, उनीहरुसँगै जान्थें । तर, बाहिर भएकाले म एक्लै छुटें ।
आज त्यो ठाउँमा ठूला-ठूला रुखहरु उमि्रएका छन् । कतिपय मानिसहरु त्यो ठाउँमा डराउँछन् । भुत आउँछ भन्छन् । म त चाहान्छु, त्यो भुतलाई मैले भेट्न पाए कति जाति हुन्थ्यो होला ? भुत भए पनि परिवारसँग त भेट्न पाउँथे होलाजस्तै लाग्छ ।
उखाडिएको परिवार बसाउने प्रयास
सबै साथीभाइ, वल्लो गाउँ, पल्लो गाउँका नातेदारको अनुरोधमा मैले ०६० सालमा बिहे गरेँ । त्यो बिहे मेरो लभ म्यारिज थियो । मैले एक्लोपनलाई मेटाउने प्रयास गरें ।
विवाहपछि घरपरिवार राम्रैसँग चल्न थाल्यो । यतिबेला जेठो छोरा १० वर्ष, छोरी ७ वर्ष र कान्छो छोरा ३ वर्ष पुगेका छन् । सबैजनाले गाउँकै जनकल्याण प्राविमा पढिरहेका छन् । उनीहरुलाई राम्ररी पढाउने मेरो ठूलो धोको छ ।
मचाँहि दुई वर्ष अगाडि म्यानपावरलाई १ लाख २५ हजार रुपैयाँ बुझाएर रोजगारीका लागि मलेसिया आइपुगेको छु । सुरुमा मलेसियाको मुहार भन्ने ठाउँमा आएको थिएँ । फर्निचर कम्पनीमा राम्रो भनेजस्तो कमाइ भएन । त्यसैले मलेसिया आएको केही समयपछि नै अन्यत्रै अवैधानिक भएर काम गर्न थालें ।
घरपरिवारले दुःख नपाउन् भनेर महिनैपिच्छे पैसा पठाउँथें । दुई वर्षमा लगभग साढे चार लाखभन्दा बढी पैसा श्रीमतीका नाममा पठाएँ ।
दोस्रो विपत्ति
मेरो पहिलो विपत्ति प्रकृतिले ल्यायो । जन्मदिने आमाबुबा, भाइहरु, प्यारी श्रीमती र सानो छोरालाई निष्ठुरी पहिरोले गुट्मुट्याएर लग्यो । त्यो घरमा रुख उम्रिए पनि मैले अर्कैठाउँमा घर बसाएँ, छोराछोरीको भविश्यमा सपना बुन्न थालें ।
तर, अचानक यहीबेला घरमा पालेका दशवटा खसी र लैनो भैंसीसमेत बेचेर पत्नी कलिला दूधे बालवालिकालाई छाडेर एक महिना अगाडि पोइल हिडिँन् भन्ने खबर मैले मलेसियामा सुनें ।
केही साथीहरुले यसअघि नै तेरी श्रीमतीको चाला ठीक छैन है भनेका थिए । मैले उनलाई सम्झाउँथे, उनले पनि मलाई राम्ररी नै सम्झाउँथिन् । हामी वीच कुनै मनमुटाव आजसम्म भएको थिएन ।
सायद घरमा कुनै अभिभावक या भनौं डराउने मान्छे कोही नभएर पनि यस्तो गरेको हुन सक्छिन् । सासू ससुरा, जेठाजू कोही भएको भए उनलाई अलि डर हुन्थ्यो कि ? उनी स्वतन्त्र थिइन् । त्यही भएर गलत कदम चालेको हुनुपर्छ । नत्रभने के थिएन र उनीसँग ? कमाउने श्रीमान् थियो, वालवच्चा थिए, आफ्नो इच्छाअनुसारको खान लाउन पाएकी थिइन् योभन्दा के चाहिन्थ्थो र ?
अब म नेपाल फर्कदैछु । नेपालमा पुगेर उनी नानीबाबुहरुको हेरविचार गर्छु । अहिले सबैजना छिमेकीका घरमा शरणमा बसेका छन् । धेरै दिनसम्म त जेठो छोरा अरुकोमा बस्न मान्दै मानेनन् । निकै सम्झाएपछि बल्ल छिमेकीको घरमा बस्न थालेको छ । ऊ अहिले पनि भन्छ, बाबा हामीलाई तपाईले दुःख गरेर कमाएर पाल्नुभएको छ । आमाले के नै पो गर्नुभएको थियो र ? तपाईले कमाएको पैसाले सामान किनेर खुवाउने मात्र त थियो नि उहाँको काम । छोराको यस्तो कुराले मेरो मन निकै भक्कानिन्छ ।
अहिले गाउँकै एकजना दाइलाई बच्चाहरुले जे खान खोज्छन् त्यही दिनु र उनीहरुलाई कुनै पनि हालतमा दुःखी हुन नदिनु भनेर पैसा पठाइदिएको छु ।
मलाई दश वर्षअगाडि त्यत्रो दशा लाग्यो । बल्लतल्ल सृष्टि धानेर अगाडि बढिरहेको थिएँ । हाँसीखुशी जीन्दगी चल्दै थियो । किन यस्तो आइपर्यो ? आफैँ छक्क छु । जे-जस्तो भए पनि बालबच्चाको मुहारमा दुःख देख्न नपरोस् । निष्ठुरी भगवानसँग यही कामना गर्छु ।
प्रस्तुती-रामचन्द्र नेपाल
