२८ असोज, काठमाडौ । जनकवि केशरी धर्मराज थापाको मंगलवार बिहान ९१ वर्षको उमेरमा मंलबार निधन भएको छ । लामो समयदेखि अस्वस्थ रहँदै आएका थापाको स्वयम्भु स्थित निवासमै निधन भएको हो ।
उनको पशुपति आर्यघाटमा मंगलबार अपरान्ह अन्तिम संस्कार गरिएको छ । त्यसअघि अन्तिम श्रद्धान्जलिका लागि उनको पार्थिव शरिर प्रज्ञा प्रतिष्ठान कमलादीमा राखिएको थियो ।
श्रद्धान्जली दिन प्रधानमन्त्री सुशील कोइराला, उपप्रधान तथा गृहमन्त्री बामदेव गाैतम, एमाअोवादी अध्यक्ष प्रचण्ड लगायत बिभिन्न दलका नेताहरू, कलाकारहरू, सुरक्षाकर्मी र शुभेच्छुक प्रज्ञाभवन पुगेका थिए ।
बिक्रम संवत १९८१ साउनमा पोखराको बाटुलेचौरमा जन्मिएका थापाका थुप्रै गीत चर्चित छन् । हरियो डाडा माथी हलो जोत्ने साथी, हाम्रो तेन्जिङ शेर्पाले चढ्यो हिमाल, आज मादल बजेको किन गाउँबेसी दुनियाँ ब्युझाउन, प्रजातन्त्रको काफल जस्ता गीत गाएका थिए ।
उनका प्राय गीतमा गाउँको जनजीबन भेटिन्थ्यो । गाउँ ठाउँका शब्दहरु बटुल्दै उखान टुक्का जोडेर गीत बनाउन सिपालु थापा गाउँका स्रोताका विचमा चर्चित थिए तत्कालिन समयमा । जनताका गायकका रुपमा लोकप्रिय हुँदै गएका थापालाई २०१३ सालमा राजा महेन्द्रले जनकवि केसरीको उपाधि दिएका थिए ।
सारंगीलाई संसार चिनाएका थिए
नेपालको मौलिक बाजा सारंगीलाई विश्वमा परिचित गराउने ब्यक्ति थापा नै हुन् । नेपाली लोक संगीत, लोक संस्कृति र लोकजीबनको अध्ययनमा जुटेका थापा गीत खोज्नकै लागि गाउँ गाउँ धाएनन् मात्रै लोकसंगीतको प्रचारमा समेत जुटे । गन्धर्व संस्कृतिलाई मुलुकभर चिनाउन पनि धापाको योगदान थियो ।
राजनीतिक आन्दोलन
जनकबि भनेर चिनिने थापा क्रान्तिकारी पनि थिए । तत्कालीन सामन्ती संस्कार विरुद्ध उनले आन्दोलन गरे वापत जेल समेत परे । २००८ सालमा कर्मचारीलाइ उक्साएर हडताल गरेको अभियोगमा गोरखापत्रको मुखिया पदको उनको जागीर खोसुवामा परेको थियो ।
उनी डाक्टर के आइ सिंहले गरेको बिद्रोहमा पनि सहभागी थिए । सिंहको बिद्रोहमा सरिक भएको अभियोगमा तत्कालिन सरकारले उनलाइ ३० दिन जेल हालेको थियो । जेलवाट छुटेपछि भारतको देहरादुन, आसाम, दार्जीलीङ, सिक्किम लगायतका ठाउँमा लोक गीत खोज्दै गाएका पनि थिए ।
सोही क्रममा उनले कलकत्तामा रहेको एचएमभी कम्पनिमा धुरुधुरु नरोउ आमा, झमझम परेली, हाम्रो तेन्जिङ शेर्पाले लगायतका गीत गाएका थिए ।
सम्मान पुरस्कार
थापाको ‘मालती मंगले’ काब्यलाई मदन पुरस्कार गुठीले २०२५ सालको साहित्य तर्फको मदन पुरस्कार प्रदान गरेको थियो । त्यस्तै ०५७ सालमा मदन पुरस्कार गुठीले जगदम्बा श्री पुरस्कार प्रदान गरेको थियो । इमेज लाइफटाइम लगायत उनले थुप्रै संघसंस्थाबाट पुरस्कार पाएका छन् भने १ सय भन्दा बढी गीत रेकर्ड गराएका छन् ।
लोक साहित्यसंग सम्बन्धित उनका २९ वटा कृति प्रकाशित छन् । थापाका गीत, कबिता, संस्मरण र लोक गीत लोकसंस्कृत संग सम्बन्धित थुप्रै लेख प्रकाशित छन् ।
तस्वीरहरू : कविन अधिकारी र विकास श्रेष्ठ/अनलाइनखबर
सुन्नुहोस् धर्मराज थापाका केही चर्चित गीतहरू-
हरियो डाँडामाथि हलो जोत्ने साथी…
अाज मादल बजेको किन…..
हरियो भन्नु नी कान्छी….
रेशमैले नानी यो पिरती नाैलो राखे मनैमा..
धुरूधुरू नरोउ अामा
