दश वर्षमा आठ गुना बढ्यो भारतसँग व्यापार घाटा

४ मंसिर, काठमाडौं । सार्क राष्ट्रभित्र व्यापार विस्तार तथा सहजीकरणको विषयमा चर्चा चलिरहँदा नेपाल उच्च व्यापार घाटाबाट ग्रसित भएको छ । मुलुकको कुल व्यापार घाटाको अधिकांश हिस्सा सार्क मुलुकसँगै रहेको छ ।

व्यापार तथा निर्यात प्रवर्द्धन केन्द्रका अनुसार नेपालको सबैभन्दा ठूलो व्यापार घाटा छिमेकी मुलुक भारतसँग रहेको छ । गत आर्थिक वर्षको कुल व्यापार घाटामध्ये तीन भागको दुई भाग भारतसँगै रहेको छ भने एक भाग अन्य मुलुकसँग  छ ।

पछिल्ला वर्षहरुमा भारतसँग नेपालको  परनिर्भरता बढ्दै गइरहेको केन्द्रको तथ्यांकले देखाएको छ । केन्द्रका अनुसार दश वर्षको अन्तरालमा भारतसँगको व्यापार घाटा ८ गुनाले बढेको छ ।

आर्थिक वर्ष ०६१/०६२ मा नेपालको भारतसँग व्यापार घाटा ४९ अर्ब ७५ करोड ८६ लाख रुपैयाँ रहेकोमा ०७०/७१ मा आइपुग्दा ४ खर्ब २२ अर्ब ८८ करोड ६९ लाख रुपैयाँ पुगिसकेको छ । उच्च दरमा बढ्दै गइरहेको यो व्यापार घाटा मुलुकका लागि हानिकारक रहेको पूर्वसचिव पुरुषोत्तम ओझा बताउँछन् ।

दश वर्ष अगाडि नेपालमा भारतबाट ८८ अर्ब ६७ करोड ५५ लाख रुपैयाँ बराबरको वस्तुहरु आयात भएको थियो । समीक्षा अवधिसम्म आइपुग्दा ४ खर्ब ८२ अर्ब ३४ करोड ५३ लाख रुपैयाँ बराबरको वस्तु एक वर्षमा आयात हुन थालेको छ ।

नेपालबाट भारतमा हुने निर्यात अवस्था भने चिन्ताजनक रहेको छ । दश वर्षको अवधिमा नेपालबाट भारतमा हुने निर्यात जम्मा २० अर्ब रुपैयाँले बढेको छ । जबकि यस अवधिमा भारतबाट नेपालमा भएको आयात ३९४ अर्ब रुपैयाँले बढेको छ ।

दश वर्षमा भारसँगकाे व्यापार अवस्था

आर्थिक वर्ष ०६१/०६२ मा नेपालबाट ३८ अर्ब ९१ करोड ६९ लाख रुपैयाँ बराबरको वस्तुहरु निर्यात भएको थियो । दश वर्षपछि ०७०/०१ मा आइपुग्दा निर्यात सामान्य बढेर ५९ अर्ब ४५ करोड ८३ लाख रुपैयाँ पुगेको छ ।

यसबीचमा नेपालको भारतसँगको व्यापार घाटा उच्चदरमा बढिरहेको व्यापार तथा निर्यात प्रवर्द्धन केन्द्रको तथ्यांकले देखाउँछ ।

यस वर्ष पनि घाटा उच्च हुने संकेत

नेपाल राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको चालु आर्थिक वर्षको पहिलो तीन महिनाको आयात निर्यात तथ्यांकमा भारततर्फको आयात अघिल्लो वर्षको सोही अवधिको तुलनामा २३.४ प्रतिशतले बढेको छ । जबकि अघिल्लो वर्ष जम्मा १६ प्रतिशतले मात्र बढेको थियो ।

आयात बढिरहँदा यस अवधिमा निर्यात भने ६.४ प्रतिशतले घटेको छ । अघिल्लो वर्षको यसै अवधिमा भारततर्फको निर्यात १८.२ प्रतिशतले बढेको थियो ।

राष्ट्र बैंकका अनुसार असोज मसान्तसम्म भारतबाट १ खर्ब २४ अर्ब ४५ करोड रुपैयाँ बराबरको वस्तुहरु आयात गरिएको छ भने १३ अर्ब ५६ करोड रुपैयाँ बराबरको वस्तुहरु भारततर्फ निर्यात गरिएको छ ।

ग्राफमा भारतसँगकाे व्यापार