यू-१९ क्रिकेट विश्वकपमा नेपालको ८ वर्षको प्रतीक्षा

१० फागुन, काठमाडौं । यू-१९ क्रिकेट विश्वकपमा छनोट हुने लक्ष्यसहित नेपाली युवा टिम बुधबार युएई प्रस्थान गरेको छ । सिनियर टिमले घरेलु मैदानमा हालै पाएको सफलताबाट प्रेरित यू–१९ टिमले युवा विश्वकपमा ८ वर्षको प्रतीक्षा तोड्ने संकल्प गरेको छ ।

सन् २००० मा पहिलोपल्ट नेपालको पुरुष टिमले उमेर समूहको विश्वकप खेलेको थियो । त्यसयता १६ वर्षको बीचमा सातपल्ट विश्वकप खेलेको नेपाल पछिल्लो ८ वर्षदेखि छनोट हुन संघर्षरत छ । सन् २०१८, २०२० र २०२२ मा आयोजित तीन संस्करणमा नेपाल छनोट हुनै सकेन ।

अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट काउन्सिल (आईसीसी) र एसियन क्रिकेट काउन्सिल (एसीसी)का ठूला प्रतिस्पर्धाको बाटोमा नेपाल टिमका लागि सदैव हर्डल्स रहने टिम अफगानिस्तानबाट अहिले यूएईमा सरेको छ । पछिल्ला दुई संस्करणमा यूएईसँग पछि परेको नेपाललाई भाग्यले पनि साथ दिएन । सन् २०२० को संस्करणका लागि निर्णायक छनोट खेलमा यूएईसँग डकवर्थ लेविस नियमका आधारमा १ रनको हार र पछिल्लो संस्करणमा कोरोना महामारीले नेपालको यात्रा रोकिदियो ।

१२–१८ फागुन हुने यू–१९ विश्वकप एसिया छनोटमा युएई र नेपालसँगै कुवेत, हङकङ, मलेसिया र सिंगापुर छन् । नेपालले १२ फागुनमा सिंगापुरविरुद्धको खेलसँगै प्रतियोगिता सुरुवात गर्नेछ । अन्तिम खेल यूएईसँग १८ फागुनमा खेल्नेछ । सिंगल राउण्ड रोविन प्रणालीमा शीर्ष एक टिमले सन् २०२४ मा श्रीलंकामा हुने विश्वकप खेल्नेछ ।

दुई महिनादेखि घरेलु भूमिमा प्रशिक्षणरत नेपाली टिम आत्मविश्वासी छ । आईसीसी क्रिकेट विश्वकप लिग टूको पछिल्लो शृंखलामा सिनियर टिमले गरेको बहादुरीपूर्ण प्रदर्शनले युवा खेलाडीमा जोस बढेको छ । ‘हामी लामो समयदेखि विश्वकपमा पुग्न रोकिएका छौं । यसपल्ट टिमले राम्रो खेल्नेमा विश्वस्त छु,’ प्रमुख प्रशिक्षक जगत टमाटाले भनेका छन्, ‘विपक्षी सबै टिमलाई बराबरी रुपमा हेर्नेछौं । पाँचै खेल जित्नुपर्नेछ किनभने हाम्रा लागि सबै खेल फाइनलसरह हो ।’

उमेर समूहको विश्वकपमा नेपालको गौरवपूर्ण इतिहास छ । नेपालले आफ्नो पहिलो सहभागितामै सन् २००० मा समूह चरण पार गरेको थियो । सन् २०१६ मा पनि नेपाल क्वाटरफाइनलसम्म पुगेको थियो । यू–१९ विश्वकपको समूह चरण पार गर्ने एशोसिएट टोली नेपाल (सन् २००० र २०१६), अफगानिस्तान (सन् २०१४ र २०१८) र नामिविया (सन् २०१६) मात्र हो । सन् २०१६ देखि छनोट हुनका लागि नै गर्नुपरेको संघर्षले नेपाली क्रिकेटको ग्रासरुट र खेलाडी उत्पादनको न्यूनतालाई गिज्याइरहेको छ ।

गुल्सन झालाई सिनियर टिमका मुख्य प्रशिक्षक मोन्टी देशाईले रिलिज गर्न अस्वीकार गरेपछि नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान)ले मंगलबार साँझमात्र देव खनाललाई टिमको कप्तानमा नियुक्त गरेको थियो । देव पनि नेपालको सिनियर टिमबाट खेलिसकेका खेलाडी हुन् ।

‘झण्डै दुई महिनाको प्रशिक्षण अवधिमा हामीले सबै तयारी राम्ररी गरेका छौं । देशलाई जिताएर विश्वकप खेलाउने एउटै लक्ष्य लिएर गइरहेका छौ,’ ब्याटरको भूमिकामा प्रमुख आशाका रुपमा हेरिएका देवले थपे, ‘हाम्रो फाष्ट बलिङ राम्रो भएको छ । अरु सबै पक्षमा योजनासहित काम गरिरहेका छौं । हामीलाई विश्वास छ ।’

परम्परागत समस्याका रुपमा रहेको ब्याटिङ पंक्तिको नेतृत्व गर्नु देवका लागि अहिलेको चुनौति हो । नेपालले मूलतः घरेलु टोली यूएईविरुद्ध नै विशेष रणनीति बनाउनुपर्ने छ । अनुभवका आधारमा त्यस्तो खेलमा देवको भूमिका रहनेछ । यो प्रतियोगिता सिनियर टिममा फर्कनका लागि देवलाई पनि एउटा अवसर हुनसक्छ । उनले आफ्नो जिम्मेवारी बढी रहेको बताइसकेका छन् ।

गत वर्ष यू–१९ एसिया कप खेलेको नेपाली टिमका कप्तान देवसहित दीपेश कँडेल, दुर्गेश गुप्ता र अजुृन साउदमात्र यो टिममा छन् । सन् २०१६ को संस्करणमा पनि टिमको प्रशिक्षण सम्हालेका टमाटा सन्तुलित टिम रहेकाले यसपल्ट धेरै आशा गर्नसक्ने बताउँछन् । उनले भने, ‘हामी एकदमै राम्रो छौं भन्दिन । तर, हामीसँग सिनियर टिममा खेलिसकेका खेलाडी छन् । उमेर समूहमा नेपालमा उपलब्ध उत्कृष्ट प्रतिभा छानेर ल्याएका छौं ।’

नेपालले कप्तान ब्याटर देव, अर्जुन कुमाल, स्पिनर दीपेश कँडेल, अलराउण्डर विशाल विक्रम केसी तथा तीव्र बलरहरु हेमन्त धामी र दुर्गेश गुप्तामाथि धेरै आशा राखेको छ ।

नेपालले विदेशी परिस्थितिमा प्रशिक्षण पाएको छैन । यद्यपी नेपालले सिनियर टिमसँग सातवटा अभ्यास खेल खेलेर आफ्नो तयारीलाई टुंग्याएकाले खेलाडीलाई एक्स्पोजरको कमी हुन नदिइएको प्रशिक्षक टमाटाले बताए ।

टिमका प्रमुख खेलाडी गुल्सन झा उपलब्ध नहुनुको घाटालाई कम गर्न नेपालले नयाँ योजना बनाउनेछ । आईसीसी विश्वकप लिग टू पनि नेपालका लागि उत्तिकै महत्वपूर्ण भएकाले प्रशिक्षक टमाटाले गुल्सनको अनुपस्थितिमा त्यति गुनासो गरेका छैनन् ।

यू-१९ विश्वकपमा यस्तो छ नेपालको इतिहास

गत वर्ष वेष्ट इण्डिजले आयोजना गरेको यू–१९ विश्वकपको छनोट कोरोना महामारीले प्रभावित रह्यो । सेप्टेम्बर २०२१ मा यूएईमा हुने तय गरिएको प्रतियोगितामा नेपाल यूएई, मलेसिया, ओमान र सिंगापुर थिए । तर, कोरोनाका कारण प्रतियोगिता आयोजना असम्भव भएपछि आईसीसीले पछिल्लो पाँच छनोट प्रतियोगिताको नतिजाका आधारमा यूएईलाई छनोट गर्ने निर्णय गरेपछि नेपाल खेल्नै नपाई ठगियो ।

सन् २०२० मा दक्षिण अफ्रिकामा भएकोे विश्वकपका लागि नेपाल छनोट प्रतियोगितामा हदैसम्म अगाभी बन्यो । यू–१९ विश्वकप एसिया छनोट डिभिजन वानमा ६ टिमको सहभागिता थियो । नेपालले यूएईसँगको खेल डकवर्थ लेविस नियमका आधारमा १ रनले पराजित हुनु ले नै विश्वकपको ढोका बन्द गरिदियो । नेपालले दिएको २४७ रनको लक्ष्य पछ्याएको यूएईले ३० ओभरमा ३ विकेट गुमाएर १२२ रन बनाउँदा वर्षा सुरु भएपछि खेल रद्ध गरियो । डकवर्थ लेविस नियमले यूएईलाई १ रनले विजयी घोषणा गरियो ।

सन् २०१८ मा न्युजिल्याण्डमा सम्पन्न विश्वकपका लागि नेपालले एशिया क्षेत्रीय छनोटमा अफगानिस्तानसँग पछि परेको थियो । सिंगापुर र मलेसियासमेत सहभागी प्रतियोगिता डवल राउण्ड रोविनमा खेलाइँदा नेपालले अफगानिस्तानसँगै २ खेल हारेपछि विश्वकप खेल्न पाएन ।

तर त्यसअघि सन् २०१६ मा इतिहास दोहोर्‍याउँदै नेपालले उमेरसमूहको विश्वकपमा समूह चरण पार गरेको थियो । समूह डीमा न्युजिल्याण्ड र आयरल्याण्डलाई हराएर समूह उपविजेताका रुपमा क्वाटरफाइनल पुगेको नेपाल बंगलादेशसँग पराजित भयो ।

त्यसअघि सन् २०१४ को विश्वकपमा पनि नेपाल छनोट नजिक पुगेर फर्किनुपरेको थियो । सन् २०१३ मा एसीसी इलाइट कपको फाइनलमा अफगानिस्तानसँग हारेपछि नेपालले विश्वकप खेल्न पाएन । सन् २०१२ को विश्वकपमा छनोट हुन नेपालले शानदार प्रदर्शन गरेको थियो । १० टिम समावेश ग्लोवल क्वालिफायरमा दोस्रो हुँदै नेपालले विश्वकप खेलेको थियो ।

यू–१९ एसीसी इलाइट कपको फाइनलमा पुग्न असमर्थ भएपछि नेपालले सन् २०१० को विश्वकप खेल्न पाएन । दुई वर्षअघि विश्वकप प्लेट च्याम्पियनसिपको फाइनलमा पुगेको नेपालका लागि यो नतिजा अप्रत्यासितजस्तै थियो ।

सन् २००८ को विश्वकपमा सहभागी १६ टिमलाई चार समूहमा विभाजन गरिएको थियो । हरेक समूहबाट शीर्ष दुई टिम सुपर क्वाटरफाइनलमा पुगेका थिए भने अन्तिम दुई टिम प्लेट क्वाटरफाइनलमा पुगेका थिए । नेपालले प्लेट क्वाटरफाइनलमा जिम्बावे र सेमिफाइनलमा नामिवियालाई हराएर वेष्ट इण्डिजसँग प्लेट च्याम्पियनसिपको फाइनल खेलेको थियो । फाइनलमा नेपाल ७ विकेटले पराजित रह्यो ।

एसीसी यू–१९ कप जितेको आधारमा नेपाल सन् २००६ को यू–१९ विश्वकपका लागि छानिएको थियो । यो विश्वकपमा नेपालको अहिलेसम्मकै सर्वश्रेष्ठ प्रदर्शन थियो । कनिष्क चौगाईंको कप्तानीमा रहेको नेपाल टिममा पारस खड्का, ज्ञानेन्द्र मल्लजस्ता अहिलेका भेट्रान खेलाडी करिअरको सुरुवाती समयमा थिए । समूह डीमा रहेको नेपालले जिम्बावे र इंग्ल्याण्डसँग हार ब्यहोरे पनि आयरल्याण्डलाई पराजित गरेको थियो ।

समूहमा अन्तिम दुईमा परेसँगै नेपाल प्लेट च्याम्पियनसिपमा पुगेको थियो । प्लेट च्याम्पियनसिपको क्वाटरफाइनलमा युगान्डा, सेमिफाइनलमा दक्षिण अफ्रिका र फाइनलमा न्युजिल्याण्डलाई हराउँदै नेपालले ऐतिहासिक प्लेट च्याम्पियनसिप उपाधि जितेको थियो ।

सन् २००३ को युथ एसिया कप जितेपछि नेपाल अर्को वर्ष यू–१९ विश्वकपका लागि छानिएको थियो । समूह डी मा दक्षिण अफ्रिकालाई हराए पनि शीर्ष दुईमा पर्न असफल नेपाली टिम प्लेट च्याम्पियनसिपतर्फ समूह बीको शीर्ष दुईभित्र पर्न सकेन ।

नेपालले सन् २००२ को यू-१९ विश्वकप पनि युथ एसिया कप विजेताकै हैसियदमा छनोट पाएको हो । प्रतियोगिताको समूह सी मा अन्तिम दुईमा परेपछि प्लेट च्याम्पियनसिपमा प्रवेश पाएको थियो । प्लेट च्याम्पियनसिपको समूह २ मा विजेता बनेको नेपालले सेमिफाइनलमा बंगलादेशलाई पराजित गरेको थियो भने फाइनलमा जिम्वावेसँग हारेको थियो ।

सन् २००० मा नेपालले युथ एसिया कपको शीर्ष दुईभित्र रहेर पहिलोपल्ट यू–१९ विश्वकप खेल्न पाएको थियो । समूह सीको शीर्ष दुईभित्र रहेर अर्को चरणमा पुगे पनि सुपर लिगको समूह २ बाट माथि जान सकेन ।

नेपालको खेल

१२ फागुन (२४ फेब्रुअरी) : सिंगापुरविरुद्ध
१३ फागुन (२५ फेब्रुअरी) : कुवेतविरुद्ध
१५ फागुन (२७ फेब्रुअरी) : हङकङविरुद्ध
१६ फागुन (२८ फेब्रुअरी) : मलेसियाविरुद्ध
१८ फागुन (२ मार्च) : यूएईविरुद्ध