‘टेकनाथ रिजालले राम्रो ओढ्ने-ओछ्याउने समेत पाउनुभएन’

भुटानका राजबन्दी रिहाका लागि अन्तर्राष्ट्रिय अभियानको प्रेस विज्ञप्ति  

भुटानमा राजनीतिक बन्दीहरूको रिहाइको लागि ग्लोबल अभियान (GCRPPB), भुटानी राजनीतिक बन्दीहरूको तत्काल र बिना शर्त रिहाइको लागि अभियान गर्न २०१९ मा गठन गरिएको हेगमा रहेको संस्था हो । भुटानमा चार दशकदेखि मानवअधिकार बन्धकमा परेको छ । मानवअधिकारको आवाज उठाउने १ लाख भन्दा बढीलाई देश निकाला गरिएको छ । भुटान भित्रै रहेका मानव अधिकारका पक्षधरलाई खोजीखोजी जेलमा बन्दी बनाइएको छ। दुखदायी र पीडादायी जीवन बिताउन भुटानी राजाले विवश बनाइरहेका छन् । उनीहरूको तत्काल रिहाइका लागि भुटानी राजबन्दी रिहाका लागि अन्तर्राष्ट्रिय अभियान अन्तर्राष्ट्रिय समुदायसँग अपील गर्दछ ।

हालैका समाचारहरूका अनुसार GCRPPB आफ्नो गहिरो चिन्ता व्यक्त गर्न चाहन्छ । टेकनाथ रिजाल भुटानका पूर्व राजनीतिक बन्दी वा लोकतन्त्रको लागि भुटानी आन्दोलनको सबैभन्दा अग्लो नेतालाई अन्य उच्च–प्रोफाइलका बन्दीहरूले अदालतको बयान परिवर्तन गर्न दबाब दिने प्रयास भइरहेको छ ।

रिजालका वकिल राम कुमार सुवाललाई उद्धृत गर्दै www.pahichan.com मा ८ जुलाई २०२३ मा प्रकाशित समाचारमा उल्लेख भए बमोजिम भीआईपी अभियुक्त टोपबहादुर रायमाझीका वकिलले रिजाललाई बयान फेर्न दबाब दिइरहेका छन् ।

यसबाहेक, हामीले हाम्रो स्रोतबाट थाहा पाएका छौं कि उहाँलाई अर्को थुनुवा इन्द्रजित राई अभियुक्त मध्ये एक, जसलाई रिजालले आफ्नो बयानमा मुख्य अपराधीको रूपमा नाम दिएका थिए, उनीसँगै रिजाललाई राखिएको छ । तसर्थ, यही कारणले रिजालमा निरन्तर मनोवैज्ञानिक तनाव र असुरक्षा बढ्दै गएको छ ।

हाम्रो स्रोतले यो पनि उल्लेख गरेको छ कि रिजाल कमजोर र फिक्का देखिनुभएको छ र उहाँले बस्ने  ठाउँमा राम्रो ओढ्ने ओछ्याउने उपलब्ध गराउन अनुरोध गर्दा कारागार प्रशासनले बेवास्ता गरेको छ, जसको अभावमा उहाँ बारम्बार चिसोका कारण अस्वस्थ हुनुभएको छ ।

सन् १९८९ मा तत्कालीन नेपाल सरकारले भुटानलाई जबरजस्ती सुम्पिएपछि रिजाल १० वर्ष राजनीतिक बन्दी बन्नुभएको थियो । एम्नेस्टी इन्टरनेशनलको प्रतिवेदन अनुसार १० वर्ष राजनीतिक बन्दी हुँदा रिजाललाई भुटानको जेलमा अमानवीय यातना दिइयो । त्यसयता उहाँ मधुमेह, रक्तचाप र बुढेसकाल सँग सम्बन्धित अन्य रोग जस्ता विभिन्न गम्भीर रोगबाट पीडित हुनुहुन्छ । रिजाल ७६ वर्षको हुनुभएको छ ।

टेकनाथ रिजालले निर्वासन र भित्री भुटानी जनता माथिको अन्याय विरुद्धको लडाइमा कहिल्यै सम्झौता गर्नुभएन । भुटानी जनताको हितका लागि उहाँले आफ्नो सम्पूर्ण जीवन निःस्वार्थ रूपमा बलिदान गर्नुभयो । तसर्थ ७६ वर्षको उमेरमा कुनै पनि समझदार व्यक्तिलाई आफू नक्कली भुटानी शरणार्थी काण्डमा संलग्न भएको पत्याउन गाह्रो छ ।GCRPPB दृढतापूर्वक विश्वास गर्दछ कि श्री रिजाललाई नक्कली भुटानी शरणार्थी घोटालामा दोषी मध्ये एकको रूपमा गलत रूपमा आरोप लगाइएको छ र यसैले GCRPPB उनको तत्काल रिहाइको माग गर्दछ।

श्री रिजाललाई रिहा नगरेसम्म, GCRPPB नेपाल सरकारलाई निम्न कार्यहरू तुरुन्तै गर्न अनुरोध गर्दछ:

१. रिजालले अदालती बयानमा नाम लिएका कुनै पनि बन्दीहरूबाट टाढा चिसो नभएको छुट्टै कोठामा राखियोस् ।

२. कुनै अपरिचित आगन्तुकहरूले उहाँलाई भेट्नअनुमति दिनु अघि रिजालसँग परामर्श लिइयोस्।

३. रिजाललाई कोठामा न्यानो राख्न पर्याप्त सुत्ने सामग्री उपलब्ध गराइयोस् ।

४. रिजालको नाजुक स्वास्थ्य र बुढेसकालका कारण प्राथमिकताका आधारमा आवधिक रूपमा उचित चिकित्सा जाँचहरू प्रदान गरियोस् ।

५. रिजाललाई जेलमा उचित सुरक्षा उपायहरू प्रदान गरियोस् ।

GCRPPB राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय मानवअधिकार निकायहरू, नागरिक समाजका नेताहरुलाई कारागारमा रिजाललाई भेट्न र समय–समयमा उहाँको स्वास्थ्य अवस्था बारे सोधपुछ गर्ने व्यवस्था मिलाउन पनि अनुरोध गर्दछ । साथै, GCRPPB टेकनाथ रिजालका सबै शुभ चिन्तकहरूलाई उहाँको जीवनको यस कठिन समयमा उहाँको नैतिकता बढाउन जेलमा उहाँलाई भेट्न सम्भव भएमा उहाँलाई समर्थन र ऐक्यबद्धता देखाउन आग्रह गर्दछ ।

राम कार्की

संयोजक

भुटानी राजबन्दी रिहाका लागि अन्तर्राष्ट्रिय अभियान

हेग, नेदरल्यान्ड्स