इखालु रविनको लोभलाग्दो उडान

९ माघ, काठमाडौं । सुर्खेतमा भएको ३४औं राष्ट्रिय पुरुष भलिबल प्रतियोगिताको विभागीय डर्बीमा एपीएफसँग पराजित भएपछि नेपाल पुलिसका रविन चन्दलाई रातभर निद्रा परेन ।

समूह चरणको खेलमा पुलिस एपीएफसँग ३-१ सेटमा पराजित भएको थियो । ‘लिगमा एपीएफसँग हारेको दिन निद्रा नै परेन’ दुई हप्तापछि अनलाइनखबरसँग उनले त्यो हारेपछिको रात सम्झे, ‘म पुलिसको वेष्ट खेलाडी हो । मैले राम्रो खेलिनँ, मैले राम्रो खेले मात्रै अन्यले पनि खेल्छन् भन्ने लागेर रातभर मनमा कुरा खेलिरहृयो ।’

नेपाल पुलिसका मुख्य खेलाडी रहेका २४ वर्षीय रविनले त्यो हारलाई ठूलो इखका रूपमा लिए । जसले उनलाई खेल सुधार्न मद्दत मिल्यो । समूह चरणको अन्तिम खेलमा कोशीलाई ३-० को सेटमा पराजित गर्दै समूह उपविजेता बनेर सेमिफाइनलमा पुगेको पुलिसले आर्मीलाई हरायो ।

समूह चरणमा एक खेल हारेपछि गर्जेको पुलिस फाइनलमा पनि रोकिएन, बदला लिंदै एपीएफलाई हराएर च्याम्पियन बन्यो । ‘समूह चरणको हारको इखले नै आर्मीसँग सेमिफाइनल जित्दै फाइनलमा पनि एपीएफलाई हराइयो’, उनी गर्वका साथ भन्छन् ।

आर्मीसँगको सेमिफाइनल ३-० को सेटमा जितेको पुलिसले फाइनल खेल ३-१ को सेटमा जितेको थियो । ‘प्रतियोगिता सोचे जस्तै भयो’ रविन भन्छन्, ‘टिमले जित्यो, निकै खुसी छु ।’

रविनको टिमले उपाधि मात्रै जितेन, प्रतियोगितामा उनी सर्वोत्कृष्ट खेलाडी घोषित भए । आर्मी र एपीएफसँगको खेलमा गरेको प्रदर्शनले नै उनी राष्ट्रिय भलिबल प्रतियोगितामा पहिलो पटक सर्वोत्कृष्ट भए । चितवनमा भएको राष्ट्रियस्तरको प्रतियोगितामा उत्कृष्ट खेलाडी बनेको भए पनि नेपाल भलिबल संघले नै आयोजना गरेको राष्ट्रिय प्रतियोगितामा उनी पहिलोपल्ट उत्कृष्ट बनेका हुन् ।

रविनलाई राम्रो साथ दिएका पुलिसकै पहल गहतराज उदीयमान खेलाडी बने । रविन राष्ट्रिय टिममा अपोजिट स्पाइकरको भूमिकामा खेल्ने भए पनि पुलिस टिमबाट ओपन स्पाइकरको जिम्मेवारीमा थिए ।

उनी नेपाल पुलिस क्लबका लागि निर्विकल्प र पहिलो रोजाइका ओपन स्पाइकर हुन् । नेपाल पुलिस क्लब राष्ट्रिय प्रतियोगितामा बारम्बार फाइनल पुगे पनि उपाधिमा चुक्ने गथ्र्यो । त्यो पीडाले केही गर्नुपर्छ भन्ने अनुभूति भएको रविन सुनाउँछन् ।

रविनको भलिबल यात्रा

बैतडीको मेलौली नगरपालिका वडा नम्बर ४ का रविनले स्कूल पढ्दादेखि नै भलिबल खेल्थे । रमाइलोको लागि उनले फुटबल र क्रिकेट पनि खेले । स्कूलमा भलिबल नै खेल्नुपर्छ भन्दै सिकाउने हरि भण्डारी थिए ।

महेन्द्रनगर झरेर पढ्न थालेपछि कभर्ड हल देखेर उनलाई पनि भलिबल नै खेल्नुपर्ने रहेछ भन्ने लाग्यो । भलिबल खेल्न थालेपछि उचाइ पनि बढेको भान हुन थालेपछि भलिबलप्रतिको मोह पनि आकाशिंदै गयो ।

महेन्द्रनगरमै उनले अन्तर्राष्ट्रिय प्रशिक्षक जगदीश भट्टसँग भलिबलको आधारभूत सीप सिक्ने मौका पाए । उनको खेल सुधि्रंदै गयो । २०७३/७४ सालमा सुदूरपश्चिम प्रदेशबाट उनले यू-१८ र यू-१९ भलिबल प्रतियोगिता पनि खेले ।

यी खेलमा उनको प्रदर्शन र उचाइमा लोकेन्द्रसिंह भाटको नजर पर्‍यो । अहिले नेपाल पुलिस क्लबमा भलिबलका सहायक प्रशिक्षक रहेका लोकेन्द्रले नै रविनलाई पुलिस क्लबको बाटो देखाए । ‘मलाई लोकेन्द्र भाट दाइले नै पुलिसमा खेल्न जाने हो ? भनेर ल्याउनुभयो’, रविन सम्मानका साथ भन्छन् ।

पुलिसमा आएपछि २०७५ को राष्ट्रिय खेलकुदमा डेब्यू गर्ने मौका पाए । जुन प्रतियोगितामा पुलिसले स्वर्ण पदक नै जितेको थियो । ‘पुलिस क्लबका इम (इमबहादुर राना) दाइ, चन्द्र (चन्द्र) दाइहरूको खेल हेरेर हुर्केको म’ रविनले भने, ‘पछि इम दाइसँगै खेल्ने र चन्द्र कुँवर दाइको प्रशिक्षणमा खेल्ने अवसर पाएँ, धेरै खुशी लाग्छ ।’

पुलिसमा आउनुअघि उनले बैतडी जिल्लाबाट सातौं राष्ट्रिय खेलकुदका लागि जिल्ला छनोट खेलेका थिए, उनले प्रदेशमा भने स्थान बनाउन सकेनन् । तर, पुलिसमा अनुबन्ध भएपछि राष्ट्रियस्तरका सबै खेल खेल्दै आएका रविनले नेपालका लागि अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता पनि खेलेका छन् ।

राष्ट्रिय टिमबाट घरेलु कोर्टमा डेब्यू

रविनले २०७६ सालको मंसिरमा नेपालमै भएको दक्षिण एसियाली खेलकुद सागमा नेपालका लागि डेब्यु गरे । आफ्नो पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय खेल घरेलु मैदानमा बंगलादेशसँग खेलेका उनी त्यसलाई आफ्नो सपना पूरा भएको क्षण मान्छन् ।

‘सानैबाट नेपालको लागि खेल्ने सपना पूरा भएको थियो’ ४ वर्षअघिको अन्तर्राष्ट्रिय डेब्यू सम्झँदा उनी भावुक बने, ‘घरेलु दर्शकका अगाडि खेल्न पाउँदा म निकै खुसी थिएँ ।’

उनका लागि त्यो ड्रिम डेब्यू थियो । आफ्ना मन पर्ने खेलाडी इमबहादुर राना मगरको नेतृत्वमा र आधा जस्तो आफ्नै विभागीय क्लब पुलिसका खेलाडी भएको राष्ट्रिय टिमबाट उनले डेब्यू गरेका थिए । ‘मलाई नेपाल टिमबाट डेब्यू गर्दा निकै सहज भयो, सेटमा ५ जना पुलिसका खेलाडी हुनुहुन्थ्यो ।’

त्यसयता रविनले नेपालका लागि ६ वटा अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता खेलिसकेका छन् । उनलाई हरेक प्रतियोगिता सिक्ने अवसर बनेका छन् ।

यस्तोमा चीनमा भएको १९औं एसियन गेम्स नेपाली भलिबल खेलाडीका लागि निकै खास भयो । नेपालले विश्व वरीयतामा नवौं स्थानमा रहेको इरानसँग खेल्ने मौका पायो । विश्वको बलियो टिमहरूसँग खेल्दा धेरै सिक्ने मौका हुन्छ । उनीहरू विश्वकप र ओलम्पिक खेल्ने टिम धेरै नयाँ अनुभव हुन्छ ।

दुर्भाग्य, रविनले टिममा रहे पनि कोर्टमा उत्रिएर त्यो अनुभव भने लिन पाएनन् । चीन जानुभन्दा एकहप्ता अगाडि उनको एङ्कलमा समस्या देखिएको थियो ।

उनी भन्छन्, ‘कोचले खेलाउनुभयो भने खेल्छु भन्ने थियो, तर खेल्न पाइनँ ।’ एसियन गेम्स लगत्तै श्रीलंकामा हुने काभा पुरुष भलिबल च्यालेन्ज कप खेल्नुपर्ने भएकाले प्रशिक्षक हान अविङले रविनलाई आराम दिएका थिए ।

नेपाली पुरुष भलिबल किन पछि ?

नेपालको लागि भलिबल यस्तो खेल हो, जसमा उपलब्धिको आधारमा हेर्ने हो भने पुरुष टिमकोभन्दा बढी सफलता महिला टिमले पाएको छ ।

महिला टिमले २०७६/७७ सालमा लगातार दुई वटा काभाकै प्रतियोगिता जित्यो ।

तर पुरुष टिमले सन् २०१७ मा माल्दिभ्समा भएको दोस्रो एभीसी सेन्ट्रल जोनमा तेस्रो हुँदै काँस्य पदक जितेको थियो । त्यो नै पुरुष टिमले अहिलेसम्म जितेको एकमात्र पदक हो ।

पुरुष टिमले सफलता नपाउनुको कारण खोतल्दै रविन भन्छन्, ‘हामीहरूलाई म्याच एक्सपोजरको कमी हुन्छ । डाइट पनि पुग्दैन । गुणस्तरीय प्रशिक्षण हुँदैन ।’

नेपालले जहिले पनि प्रतियोगिताको एक महिनाअघि टिम बनाएर अभ्यास गर्ने गरेकाले खेलाडीले प्रशिक्षणमा लामो समय पाउँदैनन् । ‘प्रशिक्षण ३/४ महिना लामो भयो भने हामीले पनि उपाधि जित्न सक्छौं’ रविनसँग आत्मविश्वास छ ।

हरेक प्रतियोगिताका लागि प्रशिक्षक फेरिनु नेपाली भलिबल लागि नौलो होइन, पछिल्लो पटक काभा पुरुष भलिबल च्यालेन्ज कपमा पनि त्यस्तै भयो । १९औं एसियन गेम्सको पूर्वसन्ध्यामा पुरुष टिमको जिम्मेवारी हानलाई दिइयो ।

त्यसअघि महिला टिमका प्रशिक्षक जान डी ब्रान्टले नै दुवै टिम हेरिरहेका थिए । हानले सिकाउने कुरा त सिकाए, तर नतिजा नेपालको पक्षमा आएन । श्रीलंकामा नेपालको पुरुष टिमले बंगलादेश र अफगानिस्तानलाई हराए पनि साउदी अरेबियालाई कमजोर आँक्दा उपाधि जित्ने अवसर गुमायो ।

‘साउदीलाई हामीले सहज लिंदा हार्न पुग्यौं । म्याच अनुभव, मैत्रीपूर्ण खेल खेलेको भए सहज हुन्थ्यो’ रविनलाई लाग्छ, ‘हामीले हाम्रो र वेष्ट खेलेको हो, तर हामीभन्दा माथिल्लो स्तरको खेल र प्रतिस्पर्धी हुँदा उपाधिको सुनौलो अवसरबाट चुक्यौं ।’

अर्को समस्या उचाइ पनि हो । नेपाली खेलाडी अग्ला भनेकै ६.२ देखि ६.३ फिटसम्मका छन् । जबकि विदेशी भलिबल खेलाडीको उचाइ ७ फिट वा त्योभन्दा बढी पनि छ । ‘उचाइले निकै फरक पार्छ’ रविनको अनुभवले भन्छ, ‘विदेशीको उचाइ ७ फिट हुँदा हामीलाई स्कोर गर्न गाह्रो हुन्छ ।’

विशेषतः नेपालीलाई मिडब्लकर र क्विकमा उचाइले निकै बाधा पार्ने गरेको छ ।

नेपालको नेतृत्व गर्ने चाहना

बैतडीमा कुनै समय खेल्दै गर्दा राष्ट्रिय टिममा आउने सपना देखेका रविनको उचाइ र उमेर मात्रै होइन सपना पनि हुर्कंदै गएको छ ।

रविनले मात्र नभएर नेपालको राष्ट्रिय पुरुष भलिबलले टिमको अबको लक्ष्य कुनै पदक वा उपाधि जित्ने नै छ । रविन भन्छन्, ‘यत्रो वर्ष खेलियो । अब देशका लागि उपाधि दिलाउने इच्छा छ ।’

त्यति मात्रै होइन, उनी नेपालको लागि उत्कृष्ट खेलाडी हुँदै नेपाल भलिबल टिमको कप्तानी गर्न चाहन्छन् । उनी इटालियन आउट साइट हिटर तथा इटालीको राष्ट्रिय भलिबल टिमका कप्तान इभान जात्सेभ जस्तै बन्न चाहन्छन् ।

भलिबलका निकै मनपर्ने खेलाडी इभानको उदाहरण दिंदै रविन भन्छन्, ‘मैले सकें र भाग्यले साथ दियो भने नेपालको लागि उत्कृष्ट खेलाडी बन्दै टिमको कप्तानी गर्ने इच्छा लिएको छु ।’

रविनले परिवारबाट पनि पूर्ण साथ पाएका छन् । जसले गर्दा खेलमा केन्द्रित हुन पनि उनलाई सहज छ । उनी घरको ध्यान कसरी राख्ने भनेर सोच्छन, तर उनको परिवारले सधैं उनलाई राम्रो खेल्न प्रेरित गरिरहन्छ । यसले गर्दा पनि अरू केही नसोची खेलमा केन्द्रित हुन सहयोग पुगेको रविन बताउँछन् ।

तस्वीर :  चन्द्रबहादुर आले/अनलाइनखबर