आईपीओ

कम्पनीले पहिलो पटक सर्वसाधारणलाई शेयर बिक्री गर्छ भने त्यसलाई प्रारम्भिक सार्वजनिक निष्काशन अर्थात् आईपीओ भनिन्छ । आईपीओ गरिसकेको कम्पनीले आफ्नो व्यवसाय विस्तारका क्रममा आवश्यक पूँजी संकलन गर्न पुनः सर्वसाधारणमा शेयर जारी गर्छ भने त्यसलाई थप शेयर निष्काशन अर्थात् फरदर पब्लिक अफरिङ (एफपीओ) भनिन्छ ।

आईपीओ र एफपीओ दुवै कम्पनीका लागि शेयर जारी गरेर पूँजी जुटाउने विधि हुन् ।

पहिलो पटक कम्पनी सार्वजनिक स्वामित्वमा जाने प्रक्रियालाई आईपीओ भनिन्छ भने संगठित संस्था पहिले नै सार्वजनिक भइसकेपछि थप शेयर जारी गर्ने प्रक्रियालाई एफपीओ भनिन्छ ।

आईपीओ सामान्यतया संगठित संस्थाहरूले वृद्धि, विस्तार वा अन्य कर्पोरेट उद्देश्यको लागि पूँजी जुटाउन प्रयोग गर्छन् भने एफपीओ कम्पनीहरूले ऋण घटाउन, अर्को कम्पनी प्राप्त गर्न वा व्यवसाय थप गर्न आवश्यक पूँजी जुटाउन निष्काशन गरिन्छ ।

आईपीओमा कम्पनीको शेयर पहिलो पटक स्टक एक्सचेन्जमा सूचीकृत हुन्छ भने एफपीओमा कम्पनीको शेयर पहिले नै दोस्रो बजारमा कारोबार भइरहेको हुन्छ ।

आईपीओमा कम्पनीले विगतमा गरेको प्रगति र प्रदान गरिरहेको प्रतिफलप्रति लगानीकर्ता र मिडियाको चासो हुन्छ । एफपीओले आईपीओ जत्तिकै ध्यान नपाउन सक्छ किनकि कम्पनीले पहिले नै शेयर जारी गरिसकेको हुन्छ । कम्पनीको अवस्था, आर्थिक विवरण, लाभांश वितरण जस्ता लगानीकर्तासँग सम्बन्धित क्रियाकलाप सार्वजनिक हुन्छन् र एफपीओ सामान्यतया आईपीओे भन्दा महँगो हुनसक्छ ।

आईपीओको लागि नियामकीय शर्तहरू सामान्यतया केही जटिल हुनसक्छन् । किनकि कम्पनी सार्वजनिक रूपमा परिचित भइसकेको हुँदैन । उसले सूचीकृत कम्पनीको रूपमा लामो यात्रा तय गर्नुपर्ने हुन्छ । आईपीओका लागि पहल गर्ने, सूचीकृत कम्पनीको मापदण्ड अनुसार वित्तीय विवरण तयार गर्ने लगायत कार्य अनिवार्य हुन्छ । एफपिओमा पनि नियामकीय शर्तहरू हुन्छन्, ती आईपीओको तुलनामा केही खुकुलो हुन्छ । किनभने एफपीओ निकाल्ने कम्पनी पहिला नै बजारमा स्थापित भइसकेको हुन्छ ।

छोटकरीमा आईपीओ भनेको केही सीमित शेयरधनीको स्वामित्वमा रहेको कम्पनी सर्वसाधारणमाझ पुर्‍याउनु हो भने एफपीओ भनेको पहिले नै सार्वजनिक भएको कम्पनीले थप शेयर जारी गर्नु हो ।