२१ वैशाख, काठमाडौं । फुर्सद हुनासाथ उनलाई झोलामा दुई/तीन जोर लुगा र क्यामरा बोकेर फुत्त घरबाट निस्किहाल्न मन लाग्छ । उनको घुम्ने भोक यस्तो छ कि कसैलाई पर्खदिँनन् । मनमौजी पारामा बिन्दास एक्लै हिँड्छिन्, एक्लै घुम्छिन् ।
काठमाडौंमै जन्मिएर हुर्किएकी जुली गिरीको यो शैली धेरैलाई अचम्म लाग्छ । तर, उनलाई अरुले अचम्म मानेको देखेर अचम्म लाग्छ ।
‘नेपाली केटी एक्लै घुम्न हिँडेको भनेर धेरैले मन पराउँदैनन् । घरबाट निस्किँदादेखि घुम्ने ठाउँमा भेटिने मान्छेसम्मले फरक रुपमा हेर्छन् । मलाई त्यस्तो कुराले अचम्म लाग्छ’ उनी भन्छिन्, ‘एक्लै घुम्नुकोजस्तो मजा समूहमा हुँदैन । मन लागेको ठाउँमा बस्यो, मन लागेको कुरा खायो, मन लागेको काम गर्यो ।’
कसैले यसो गरौं भन्दैन । कसैले यसो नगरौं भन्दैन । यसैमा रमाइलो लाग्छ उनलाई । आफैंले आफैंलाई बुझ्न पाएँ भन्ने लाग्छ । जिन्दगी जिएँ भन्ने लाग्छ । ३० वर्षकी उनले यसरी जिन्दगी जिएको पनि ५ वर्षभन्दा बढी भइसक्यो
कसैले यसो गरौं भन्दैन । कसैले यसो नगरौं भन्दैन । यसैमा रमाइलो लाग्छ उनलाई । आफैंले आफैंलाई बुझ्न पाएँ भन्ने लाग्छ । जिन्दगी जिएँ भन्ने लाग्छ । ३० वर्षकी उनले यसरी जिन्दगी जिएको पनि ५ वर्षभन्दा बढी भइसक्यो ।
घना जंगलको बीचमा चुरोट तान्दै आकाशतर्फ लम्किएको रुखलाई हेरेर बसिदिन्छिन् । भेटिने धेरै मान्छेको अनुहार क्यामरामा कैद गरेर बसिदिन्छिन् । खुला चौरमा गीत सुनेर घण्टौं सुतिदिन्छिन् । कहिले दिनको १० घण्टा लगातार हिँडिदिन्छिन् ।
घुम्दा यसै गर्नुपर्छ भन्ने उनको कुनै नियमित तालिका छैन । जस्तो कि जीवनमा यसै गर्छु भन्ने उनको निश्चित उद्देश्य छैन । उद्देश्य भनौं या इच्छा, एउटै छ । त्यो हो, घुम्ने । एक्लै घुम्ने । नेपालका मन लागेका ठाउँमा घुम्ने ।
यसरी भइन् घुमन्ते
सानो बेलामा बुवासँग पोखरा, वीरगञ्ज, चितवनतिर घुम्न जाँदा नै उनलाई ‘घुमन्ते किरो’ले समायो । बुवा नेपाल रेडक्रसमा सामान्य जागिरे । आमा, बुवा र भाइसँगै उनी इमाडोलमा बस्छिन् । दुई बहिनी मलेसिया गएका छन् । मलेसिया गएकी बहिनीले क्यामरा पठाइदिएपछि उनीभित्र रहेको फोटोग्राफीको सोखले पनि घुम्ने इच्छामा बल पुर्यायो ।
उनी नेपाल घुम्न निस्कनुकोपछि मुख्य कारण अर्को पनि छ । ८ वर्षअघि काम र फोटोग्राफीको तालिमको शिलशिलामा मलेसिया गइन् । त्यहाँ दुई वर्ष बसेर काम गरिन् ।
उनलाई मलेसियामा एकजना विदेशीले सोध्यो, कुन देशबाट हो ? ‘उसलाई मैले नेपालबाट घुम्न आएकोभन्दा माउन्ट एभरेस्ट, अन्नपूर्ण गएकी छस् भनेर सोध्यो । मैले गएको छैन भनेँ,’ उनले सुनाइन्, ‘नेपालमै त्यस्तो राम्रा ठाउँहरु छन्, मलेसिया किन आएको भनेर त्यो विदेशीले हप्कायो । मलाई पनि होजस्तै लाग्यो । त्यसपछि नेपाल घुम्छु भन्ने सोच आयो ।’
उनमा अहिलेसम्म स्थिर स्वभाव बनेको छैन । एकैछिन भेट्दा पनि घरी-घरी १७ वर्षे चञ्चलता देखिन्छ । घरी-घरी गम्भिरता । समय र परिस्थितिमा आफूलाई ढालेर उस्तै बनिदिन्छिन् । घुम्न जाँदा पनि उनको शैली उस्तै छ ।
‘एक्लै हो ?’ भनेर सोध्ने मान्छेलाई मुडअनुसार जवाफ दिन्छिन् । कसैलाई ‘हो’ भनिदिन्छिन् । कसैलाई ‘साथीहरुसँग हो, उनीहरु अघि पुगे म पछि परें’ भनिदिन्छिन् ।
समाजशास्त्रमा बीए सकाएकी उनी अहिले मनोविज्ञानकी विद्यार्थी हुन् । उनलाई लाग्छ यसले पनि मान्छेले के सोचेर के भनिरहेका छन् भन्ने बुझ्न उनलाई सजिलो भएको छ ।
एक्लै हिँड्न लाग्दैन डर
उनी अहिले कुनै जागिर गर्दिनन् । केही ठाउँहरुमा जागिर गरेको पनि हो । तर, उनलाई त्यसमा ‘इन्जोई’ मिलेन । ‘जुन काममा ‘इन्जोई’ हुँदैन त्यो काम कसरी गर्नु त ? त्यसैले कहीँ पनि जागिरमा टिक्न सकिनँ,’ उनले सुनाइन्, ‘अहिले घुम्न कहिले बाबा, कहिले बहिनीहरुले पैसा दिन्छन् ।’
उनलाई घुम्न त्यसरी केले तान्छ त ? पहिलो त प्रकृतिले नै तान्ने हो । उनलाई एकान्तका प्रत्येक ढुंगा सुन्दर लाग्छ । रुख, बोटविरुवा, माटो सबै आफन्त लाग्छन् । भेटिने प्रत्येक मानिसको अनुहारमा नौलोपन मिल्छ । त्यसैमा काठमाडौंका मल्टिप्लेक्समा हेरिने चलचित्रकाभन्दा फरक कथा ।
‘प्रकृतिमा डुबेपछि अरु कुराको मतलब नहुने रहेछ,’ उनले भनिन्, ‘दोस्रो कुरा, फोटोग्राफी हो । मलाई फोटो खिच्न धेरै रमाइलो लाग्छ । तेस्रो पनि केही कुरा छ जसले मलाई घुम्न तान्छ । तर, त्यो के कुरा हो भन्ने खोजीमै छु म पनि ।’
समूहमा घुम्न जाने कुरा पनि हुन्छन् । त्यो उनलाई उति मन पर्दैन । प्रकृतिसँगको आफ्नो समय अरुसँग बाँड्न चाहँदिनन् । अझ घुम्न निस्कने कुरामा कसैको समय मिल्दैन, कसैको पैसा मिल्दैन । उनी दुवै कुरा मिलाउन सक्छिन्, यसैले एक्लै हिँडिदिन्छिन् ।
पहिले घरबाट केटी मान्छे एक्लै नहिँड भन्थे । तर एक्लै हिँड्दा केटी भएकैले उनलाई अहिलेसम्म कुनै अप्ठेरो परेको छैन । ‘एक्लै हिँड्ने भनेर केही सोधखोज नै नगरी हिँड्ने भन्ने त हुँदैन । सबै बुझेर, आफ्नो सुरक्षा मिलाएर नै हिँड्ने हो,’ उनले भनिन्, ‘हिँड्दा-हिँड्दा कहिलेकाहीँ आइपर्ने अप्ठेराहरु केटालाई पनि हुन्छ, केटीलाई पनि हुन्छ ।’
घुम्न निस्किँदा ट्रेजर, स्प्रे र चक्कु झोलामा बोक्छिन् तर त्यो अहिलेसम्म प्रयोग गर्न परेको भने छैन । उनलाई आशा छ अब पनि प्रयोग गर्न नपरोस्
उनी जहाँ गइन् राम्रा मान्छे नै भेटिन् । केही मान्छेहरु चाहीँ नभएको घटना कल्पना गरेर उनलाई डर देखाउन खोज्छन् । यहाँ यस्तो भएको थियो, खतरा छ भन्ने जस्ता कुरा गर्छन् । त्यो पनि शैली हेरेर उनी बुझिहाल्छिन् ।
आत्मसुरक्षा
घुम्न निस्किँदा ट्रेजर, स्प्रे र चक्कु झोलामा बोक्छिन् । ‘ट्रेजरले कसैलाई छोइदिँदा झनक्क करेन्ट लाग्ने हुन्छ । स्प्रे आँखामा राखिदिँदा आँखा पोल्छ । त्यसले ५/६ मिटर परसम्म हान्न मिल्छ । यसैले केही परिहाल्ला भनेर बोक्छु । सेल्फ डिफेन्सको ट्रेनिङ पनि लिएको छु,’ उनले भनिन् ।
तर त्यो अहिलेसम्म प्रयोग गर्न परेको भने छैन । उनलाई आशा छ अब पनि प्रयोग गर्न नपरोस् ।
त्यससँगै उनको झोलामा टर्च लाइट हुन्छ । ३ जोर टिसर्ट, ३ वटा ट्राउजर । चिसो ठाउँमा हो भने डाउन ज्याकेट पनि बोक्छिन् । चकलेट, बिस्कुट र केही औषधीहरु राख्छिन् । क्यामरा र तीन वटा लेन्स बोक्दा उनको झोला भारी भइसकेको हुन्छ ।
उनी मुस्ताङ, रारा, जुम्ला, अन्नपूर्ण बेस क्याम्प घुमिन् । पाँँचपोखरी पनि गइन् । पोखरा, चितवन, लुम्बिनी, पाल्पालगायतका सजिलै पुगिने ठाउँहरु त धेरैपटक एक्लै घुमेकी छिन् । ‘अब बर्दिया र सगरमाथा जाने रहर छ,’ उनले योजना सुनाइन्, ‘बर्दिया त स्कुटर लिएरै जान्छु होला । भनेको ठाउँमा रोकेर बस्न पाइयो । फोटो खिच्न पाइयो । स्कुटरमा पनि सजिलो लाग्छ ।’
उनी प्लेन चढेर घुमिन् । बस चढेर घुमिन् । स्कुटर चढेर घुमिन् । पैदल घुमिन् । उनकै शब्दमा उनले ‘घुमाइको सबै मजा’ उठाएकी छिन् । हरेक कुरामा नौलो, रमाइलो भेटेकी छिन् ।
एक्लै हिँडिरहँदा शान्त बाटोमा खुट्टाको टकटकले उनलाई तान्छ । बस चढेर जाँदा छेउछाउको जंगल र बीचको सडक उनलाई सुन्दर लाग्छ । स्कुटरमा जाँदा मन लागेको ठाउँमा रोकेर बस्न, फोटो खिच्न पाउने सुविधा उनका लागि विशेष छ ।
उनलाई खानेकुरा पनि यहि हुनुपर्छ भन्ने छैन । पोलेर देउन्, भुटेर देउन्, उसिनेर देउन् उनलाई मीठो लाग्छ । बाहिर हिँड्दा सकेसम्म शाकाहारी बन्छिन् ।
पाँचपोखरी जाँदा फोनको टावर नटिपेर ४/५ दिन घरमा सम्पर्क हुन सकेन । टावर टिप्ने ठाउँमा पुगेपछि बहिनीलाई फोन गर्दा त फेसबुक हेर भनेर रिसाइ । म हराएँ भनेर सबैतिर हल्लाखल्ला भैसकेको रहेछ । फेसबुकमा फोटोसहित म हराएको सूचना सेयर भएको रहेछ ।
‘नेपालको जहाँजहाँ घुम्न जान्छु, लाग्छ अहो ! हाम्रो देश कति सुन्दर छ । नेपाली भएर नै त्यस्तो लागेको होइन । बाहिरबाट आउनेसँग कुराकानी गर्दा उनीहरु पनि त्यही भन्छन्,’ उनले भनिन् ।
अब उनलाई एभरेस्ट बेस क्याम्प र बर्दियासँगै, मार्दी, तिलिचो, शे-फोक्सुण्डो जान मन छ । ‘पैसा भए त हिँडिहाल्थें तर, अहिले पैसा छैन,’ उनले हाँस्दै भनिन् ।
लगाएको लुगाले गर्दा हो कि किन हो बाहिरतिर भेट्ने मान्छे पहिला त उनलाई विदेशी नै ठान्छन् । ‘अन्नपूर्ण बेस क्याम्प (एबीसी) जाँदा मानिसहरु मैले बुझ्दिन होला भन्ने ठानेर नेपालीमा कुरा गरिरहेका थिए, ‘कहाँबाट एक्लै आइछे यो केटी । अनुहार त नेपालीजस्तो पनि छ,’ भनेर उनीहरु कुरा गरिरहेका थिए । मलाई हाँसो उठ्यो अनि मैले म काठमाडौंबाट हो भनिदिएँ ।’ नेपाली बोलेपछि उनीहरु छक्कै परेको उनले सम्झिइन् ।
एक्लै देखेर प्राथमिकता दिएको उनलाई मन पर्दैन । ‘बाटोमा र कतिपय होटलहरुमा पनि एक्लै देखेर प्राथमिकता दिन्छन् । कसैले त्यसरी दिएको प्राथमिकता मलाई मन पर्दैन,’ उनले भनिन् ।
हराएको सूचना
घुम्न निस्किएपछि उनी मिलेसम्म घरमा फोन गरिरहन्छिन् । पहिले त्यस्तो बानी थिएन । एउटा घटनाले उनको बानी परिवर्तन भयो ।
एकपटक पाँचपोखरी जाँदा फोनको टावर नटिपेर ४/५ दिन घरमा सम्पर्क हुन सकेन । टावर टिप्ने ठाउँमा पुगेपछि बहिनीलाई फोन गर्दा त ‘फेसबुक हेर्’ भनेर रिसाइ । हराएँ भनेर सबैतिर हल्लाखल्ला भैसकेको रहेछ । हुनु नहुनु काण्ड मच्चेको रहेछ । फेसबुकमा फोटोसहित म हराएको सूचना सेयर भएको रहेछ । सबै साथीहरुबीच पनि हल्लाखल्ला । सबैले फेसबुकमा फोटो हालेका । घरबाट त प्रहरीमा हराएको खबर भइसकेको रहेछ ।
घटना सुनाउँदै उनले भनिन्, ‘अहिले चाहीँ जसरी हुन्छ घरमा सूचना दिइरहन्छु । कसैको मोबाइल मागेर भए पनि फोन गरिदिन्छु । फेसबुकमा पनि केही लेखिराख्छु ।’
अहिलेसम्म सिंगल, अनि भविष्य ?
विज्ञापनमा सुनिने ‘डरके आगे जित हे’ भन्ने भनाइले उनी प्रेरणा पाउँछिन् । डर लागे पनि अघि बढिरहन, घुमिरहन उनी पछि हट्दिनन् ।
आफ्नो सपना बाँड्न नपरोस् भनेर उनी अहिलेसम्म ‘सिंगल’ छिन् ।
‘मेरो यो सबै कुरा बुझिदिने मान्छे त कहाँ भेटिन्छ र ? कोही केटा राम्रो लाग्छ त्यो स्वभाविक पनि हो ।
मेरो भविष्य भनेको थानकोटबाट कलंकीसम्म हुने जामजस्तो छ । विस्तारै विस्तारै जाम खुल्दै जान्छ, भविष्य अघि बढ्दै जान्छ
तर, उनीहरुले सोचेजस्तो भइदिन सक्दिनँ,’ उनी भन्छिन्, ‘यो गर, यो नगर भनेर मलाई कसैले सम्झाउन नपरोस् । कसैका लागि सोचेर मैले गर्न खोजेका कुरामा अंकुश नलागोस् ।’
यसैगरी कहिलेसम्म चल्छ त ? यसमा उनलाई चिन्ता छैन । अहिलेसम्म सोचेको र चाहेको पुगेको छ । अगाडि पनि पुग्ला ।
‘म वर्तमानमा रमाइरहेको छु । भविष्यका लागि चिन्ता गर्दिनँ । मेरो भविष्य भनेको थानकोटबाट कलंकीसम्म हुने जामजस्तो छ । विस्तारै विस्तारै जाम खुल्दै जान्छ, भविष्य अघि बढ्दै जान्छ,’ उनी आफ्नै बिन्दास शैलीमा भन्छिन्, ‘घरबाट स्कूल, स्कूलबाट घर, कलेजमा त्यस्तै, त्यसपछि बिहे अनि बच्चा यसमा आफ्नो जिन्दगी भेट्दिनँ ।’
