दृश्य दक्षिण–पश्चिम लण्डनको एभोन किनारमा अवस्थित पर्यटन केन्द्रको हो, जहाँ मानव निर्मित एउटा विशाल चौकुने तलाउ छ । तलाउको चारैतर्फ घरहरूको बरण्डामा प्रख्यात व्यक्तिहरूका प्रस्तर मूर्ति छन् । शताब्दीऔं पुरानो त्यो आस्थाको केन्द्रमा अहिले १८औं शताब्दीपछिका संरचना ज्यादा छन् । मदन राई लामाखुलेले आप्mनो नियात्रा संग्रह ‘युरोप यात्राका सम्झनाहरू’ को थालनी यही रोमन बाथबाट गरेका छन् ।

उनले बेलायतको रोमन बाथसहित आफू पुगेको युरोपका प्रमुख पर्यटकीय स्थलहरूको बडो दृश्यात्मक वर्णन गरेका छन् । मूलतः कविको परिचय बनाएका खोटाङ, लामाखुका राईले २०१८ अप्रिलदेखि अगष्टसम्मको चार महीने युरोप यात्रा वृत्तान्तका रूपमा ल्याएको पुस्तक पाठकका लागि रोचक र ज्ञानवद्र्धकका साथै कुशल पथप्रदर्शक पनि सावित हुने देखिन्छ ।

‘जंगबहादुरको बेलाइत यात्रा’ र तारानाथ शर्माको ‘बेलायततिर बरालिंदा’ पछि नेपाली लेखकको बेलायत–युरोप विचरणबारे थुप्रै किताब आएका छन् । ती नियात्राकारको भीडमा लामाखुलेले आफ्नो मौलिकतालाई चुस्त–दुरुस्त राखेका छन् । यसअघि उनका ‘नबिर्सिएका पाइलाहरू’ (नियात्रा) तथा दुई कविता संग्रह (सप्तकोशी र घाइते आकाश) प्रकाशित छन् ।

भ्रमणस्थलहरूको इतिहास, तथ्य–तथ्यांक र तात्कालिक परिवेशसहित मिहिन वर्णन भएको यात्रा संस्मरण हो, ‘युरोप यात्राका सम्झनाहरू’ । नियात्रा केवल आफूले देखेको ठाउँको टिपोट मात्र नभएर अरूका लागि आकर्षक जानकारी पनि हो भन्ने मान्यतालाई उनले स्थापित गरेका छन् । लामाखुलेले यात्राको रोचक वर्णनसँगै युरोपप्रति आम नेपालीमा रहेको भ्रम र यथार्थ तथा त्यहाँका नेपालीले आफ्नो संस्कृति जोगाउन गरेका पहलहरूबारे पनि खुलाएका छन् ।

सुन्दर र व्यवस्थित मुलुकको रूपमा परिचित स्विट्जरल्याण्ड पुगेर लेखकले त्यहाँको सुन्दरतासँगै अव्यवस्थाको पनि चित्रण गरेका छन् । किताबमा लण्डनमा किरात राईहरूको साकेला नाच, साहित्यकारहरूसँगको भेटघाट र ब्रिगेजको मिठाईको स्वाददेखि आइफेल टावर र पीसाको टावरसम्मको वर्णन छ ।

संग्रहमा समेटिएको ४२ संस्मरणमध्ये ३३ वटा बेलायतका विभिन्न ठाउँ र बाँकी फ्रान्स, इटली, स्विट्जरल्याण्ड लगायत मुख्य युरोपको यात्रा वृत्तान्त छ ।

लामाखुलेले १७ अप्रिल २०१८ मा श्रीमतीको साथमा काठमाडौं विमानस्थलबाट उडान भरेदेखिको विवरण संग्रहमा समेटेका छन् । विमानको खानपान, दोहा विमानस्थलमा पट्यार लाग्दो ट्रान्जिट, हिथ्रो विमानस्थलमा छोरी–ज्वाइँसँग भेट लगायतको वर्णन किताबको पहिलो खण्डमा छ । दोहाको ट्रान्जिटमा ६ घण्टा निदाउँछन् लामाखुले ।

लाभेण्डर फूलको फार्ममा देवेन्द्र खेरेस लगायत कवि–साहित्यकारहरूसँगको भेटलाई उनले रोचक ढंगले प्रस्तुत गरेका छन् । बेलायतवासी राईहरूले लण्डनको बोकिममा १० एकड जमीन किनेर साकेला स्थान बनाएको कुरा संस्कृतिप्रेमीको लागि प्रेरक छ । त्यहाँको वस्तुस्थितिलाई पनि उनले व्याख्या गरेका छन् ।

अप्रिल २२ मा लामाखुले दम्पती समुद्रतिर लाग्छन् । लामाखुलेले समुद्र नदेखेकाहरूलाई त्यहाँको सम्भावित जोखिमबारे मनग्गे जानकारी दिएका छन् । ‘अपरान्ह ३ बजेपछि ३ किलोमिटर पर पुग्ने समुद्रको पानी ६ बजेर १० मिनेट जाँदा अघिकै किनार छुन आइपुग्ने’ कुराले समुद्र नदेखेका पाठकमा कौतूहल समेत जगाउँछ ।

युरोपका मगन्तेको पारा, हाटबजार, ट्राफिक जाम लगायत स–साना लाग्ने विषयलाई लेखकले रोचक ढंगले प्रस्तुत गरेका छन् । भूपू लाहुरे–लाहुरेनीहरूको बेलायती जीवन, भलाकुसारी र आत्मीयताको विवरण नवौं निबन्धमा छ । लामाखुलेले बाजाहाङ चोङबाङसँगको रमाइलो भेटको स्मरण त्यही निबन्धमा छ ।

लण्डनको रेस्टुरेन्टमा खान जाँदा ३० थरी परिकार ल्याएको, रेस्टुरेन्ट बाहिर हरेराम हरेकृष्णको भजन गाउँदै झाँकी आएको, गोर्खा सैनिकको सालिक हेरेर नतमस्तक भएको प्रसंग २२औं निबन्धमा छ ।

लामाखुलेको नियात्रा संग्रहमा सलल बगेको भाषाशैली हुँदाहुँदै पनि अनावश्यक शब्द (कतै त वाक्य पनि) र मैले सोधें भन्नको लागि मैले सोधनी गरें जस्ता घुमाउरा शब्दावलीले असहज बनाएको छ । कतिपय ठाउँमा झिंजो लाग्ने खालको लम्बेतान प्रस्तुति छ । त्रिभुवन विमानस्थलबाट उडान भरेपछि विमानको खाना र मदिराको बखानमा डेढ पेज खर्च भएको छ ।

यस्ता कमजोरी हुँदाहुँदै पनि पुस्तक पठनीय र जानकारीमूलक पनि छ ।

कृति : युरोप यात्राका सम्झनाहरू

विधा : नियात्रा

प्रकाशक : ओरिएन्टल प्रकाशन

पृष्ठ : २७२

मूल्य : रु.३५०