+

आँखामा आनो किन आउँछ, बेवास्ता गरे कस्तो समस्या आउँछ ?

२०८१ भदौ  ५ गते १४:१३ २०८१ भदौ ५ गते १४:१३
आँखामा आनो किन आउँछ, बेवास्ता गरे कस्तो समस्या आउँछ ?

आँखामा परेलाको डिल सुन्नियो वा डल्लो देखियो भने धेरैले भन्छन्, ‘झुट बोल्ने बानीले गर्दा आँखामा आनो आयो ।’ कतिले त खिसिट्युरी पनि गर्छन् ।

अस्पताल आउनेहरूले पनि झुट बोलेर आउँछ हो भनेर प्रश्न गर्छन् । तर यो मात्र एक भ्रम हो ।

आँखाको डिलमा आउने डल्लोलाई आनो भनिन्छ । जुन झुट बोलेर नभई ‘स्टेफाइलोकोकस’ ब्याक्टेरियाको सङ्क्रमणले आउँछ । वास्तवमा आँखाको डिलमा विभिन्न प्रकारका आँसुका ग्रन्थीहरु हुन्छन् । ती ग्रन्थीहरु  बाह्य ब्याक्टेरियाले संक्रमण गरेमा डल्लो निस्किन्छ । यो अवस्थालाई आनो भन्ने गरिन्छ ।

आनो भित्री र बाहिरी गरी दुई प्रकारको हुन्छ ।

बाहिरी आनो

आँखाको माथिपट्टि ५० वटा ग्रन्थी हुन्छ भने तलपट्टि २० वटा जति हुन्छन् । ती ग्रन्थीमाथि परेलाको जरा हुन्छ । सो जरामा संक्रमण भएपछि बाहिरबाटै डल्लो आउँछ भने त्यो बाहिरी आनो हो । ब्याक्टेरियल संक्रमणले जराबाट निस्किने ग्रन्थीको प्वाललाई बन्द गरिदिन्छ । जसकारण सानो फोका हुँदै डल्लोको रुप लिन्छ ।

भित्री आनो

आँखाको ढकनीको भित्री भागमा तेल उत्पादन हुने ग्रन्थी हुन्छ । सो ग्रन्थीमा संक्रमण भई अवरोध आएमा त्यसलाई भित्री आनो भनिन्छ । यो आनो आफूले छाम्दा वा अरुले हेर्दा देखिने र अप्ठ्यारो महसुस हुन्छ तर आँखा पाक्ने भने हुँदैन ।

के कस्ता कारणले संक्रमण हुनसक्छ ?

आँखाले देख्ने सतहमा आँखाले देख्न नसकिने कीटाणुहरू हु्नसक्छन् । ती कीटाणुहरूको सम्पर्कमा आउँदा हातले आँखा छुने, माड्ने र मिच्ने गरेमा संक्रमण आँखामा पुग्छ । जसकारण आनो आँउछ ।

त्यस्तै, आँखाको डिलमा फोहोर हुँदा वा आँखामा पहिला नै चायाको पत्र जस्तो पर्ने समस्या हुँदा पनि आँखा पाक्छ । मधुमेह भएका व्यक्तिमा पनि पटक-पटक आनो आउन सक्छ ।

को बढी जोखिममा ?

यो समस्याले सबैभन्दा बढी स्कुल जाने बालबालिका र युवा उमेर समूहलाई सताएको देखिन्छ । किनकि यो उमेर समूहका व्यक्ति वातावरणमा प्रत्यक्ष र अप्रत्यक्ष रुपमा बढी आवतजावत गर्छन् । फोहोर हात आँखामा पर्ने र संक्रमण हुने सम्भावना बढी हुन्छ ।

यो समस्या कति सामान्य ?

धेरैजसो आनो आउने समस्यालाई सामान्य मान्न सकिन्छ । कतिपय उपचार नै नगरी डल्लोबाट पिप बगेर आफैं ठीक हुन्छ । यस्तोमा घरमै आनो आएको ठाउँमा तातो भात वा अण्डालाई सफा कपडाले बेरेर सेक्ने गरेमा त्यसबाट पिप निस्किएर आफैं निको हुन्छ ।

साथै आँखाको डिलको सरसफाइमा पनि ध्यान दिनुपर्छ । आनोको लागि आँखा नपोल्ने छुटै स्याम्पु पाइन्छ । सो स्याम्पु लगाएर बेलुकी लगाएर आँखाको डिल सफा गरेर सुत्ने हो भने निको हुन्छ ।

तर कतिपय अवस्थामा भने यसले असामान्य रुप लिन्छ । अर्थात् कहिलेकाहीं आनोबाट संक्रमण फैलिने डर हुन्छ । संक्रमण फैलिएर आँखाको वरपरको भाग सुन्निने, आँखा खोल्नै कठिन हुने,  त्यहाँबाट निस्किएको पिपले आँखा वरपर फैलियो भने तुरुन्त एन्टिबायोटिक औषधि चलाउनुपर्छ । नत्र जटिलता बढ्दै जान्छ ।

कस्तो अवस्थामा अस्पताल जाने ?

आँखाको डिल वरपर रातो हुनु, डल्लो आउनु र सो घाउ दुख्ने सुरुवाती लक्षण हो । यो लक्षण हुँदै आँखाको सरसफाइमा ध्यान दिने र तातोले सेकेमा पनि निको नभए वा संक्रमण फैलिएमा डल्लोमा कुनै परिवर्तन आएन भने अस्पताल जानुपर्छ ।

पहिचान तथा उपचार

लक्षण हेरेर पनि यसको अनुमान लगाउन सकिन्छ । सुरुमा आनो सुकाउन एन्टिबायोटिक औषधिको प्रयोग गरिन्छ । त्यसले पनि नभएको खण्डमा सानो शल्यक्रिया गरी त्यहाँ जमेको पिप निकालिन्छ ।

बाहिरी आनोको शल्यक्रिया गर्दा छालाको भागबाट आँखाको डिल हुँदै चिरेर निकालिन्छ । भित्री आनोमा भने परेलाको भाग फर्काएर भित्रबाट छिरेर शल्यक्रिया हुन्छ ।

जटिलता

यदि कुनै किसिमको हेरचाह नै भएन भने सानो डल्लोबाट सुरु भएको आनो फैलिंदै जान सक्छ । जसले आँखाको पूरै भाग सुनिन्छ  । यस्तोमा आँखा झिम्किन र चलाइरहन कठिन हुनसक्छ । बिस्तारै आँखा हेर्न नसकिने अवस्थामा पुग्छ । यस्तो अवस्थामा पनि उपचार भएन भने आँखाको नसालाई खराब बनाई दृष्टिमा समस्या आउँछ ।

आनो एकपटक आएपछि आँखाको सरसफाइमा ध्यान नदिए पटक-पटक आइरहने सम्भावना हुन्छ । शल्यक्रिया गरिएको अवस्थामा पनि पछि पनि आउने सम्भावना हुन्छ ।

आँखामा आउने सबै डल्लो आनो हुँदैन

हामीमध्ये धेरैलाई आँखाको डिलमा जस्तो डल्लो आए पनि आनो भन्ने लाग्छ । तर केलेजियन भन्ने आँखाको डिलमा आउने डल्लो आनो होइन । यो कुनै कारणवश आँखालाई चिल्लो प्रदान गर्ने ग्रन्थीमा अवरोध वा बन्द हुँदा देखिन्छ । तर आनो जस्तै देखिन्छ । जुन संक्रमण विना आँखामा डल्लो भएर महिनौं बस्छ । यो समस्या भएमा तातोले सेक्ने र आँखाको सरसफाइमा ध्यान दिए हराएर जान सक्छ ।

रोकथामका उपाय

 – बाहिर गएर आएमा वा कुनै काम गरिसकेपछि हात धुने

– पटक-पटक हातले आँखा नमाड्ने, नछुने र नमिच्ने

– आँखाको सरसफाइमा ध्यान दिने

– धुलो, धुवाँ र फोहोरबाट आँखालाई बचाउने

– वृद्धावस्थामा मधुमेहको जाँच गराउने

– आँखालाई असर पर्नेगरी मेकअपका सामान प्रयोग नगर्ने

– कन्ट्याक्ट लेन्स प्रयोग गर्नेले लेन्स लगाउँदा र निकाल्दा हात राम्ररी धोएर मात्र लगाउने ।

आँखा आँखामा आनो डा. समता शर्मा
डा. समता शर्मा
लेखक
डा. समता शर्मा
नेत्ररोग विशेषज्ञ

डा. शर्मा हाल भक्तपुर लोकन्थलीस्थित बीपी नेत्र प्रतिष्ठान (चियर्स अस्पताल) र ललितपुरस्थित ग्लोबल आई हस्पिटलमा कार्यरत छिन् । नेत्ररोगमा एमडी र पेडियार्टिक अप्थालमोलोजी तथा अकुप्लास्टिकमा फेलोसिप समेत गरेकी उनको नेपाल मेडिकल काउन्सिल दर्ता नम्बर ८६७१ हो ।

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
Khusi chhu

खुसी

Dukhi chhu

दुःखी

Achammit chhu

अचम्मित

Utsahit Chhu

उत्साहित

Akroshit Chhu

आक्रोशित

प्रतिक्रिया

भर्खरै पुराना लोकप्रिय

फिचर

क्यान्सरका कारण पनि देखिन सक्छ मुटुमा समस्या

क्यान्सरका कारण पनि देखिन सक्छ मुटुमा समस्या

हड्डी खिइने समस्या ‘ओस्टियोआर्थराइटिस’बारे भ्रम र सत्य  

हड्डी खिइने समस्या ‘ओस्टियोआर्थराइटिस’बारे भ्रम र सत्य  

बाल क्यान्सरको लक्षणलाई बेवास्ता नगरौं (भिडियो)

बाल क्यान्सरको लक्षणलाई बेवास्ता नगरौं (भिडियो)

गुणस्तरीय खाद्यवस्तु उत्पादन गर्न उद्योगले ध्यान दिनुपर्ने १४ कुरा  

गुणस्तरीय खाद्यवस्तु उत्पादन गर्न उद्योगले ध्यान दिनुपर्ने १४ कुरा  

आत्महत्याको सोच आउनै नदिन के गर्ने ?

आत्महत्याको सोच आउनै नदिन के गर्ने ?

क्यान्सरका बिरामीलाई होम केयर सेवा कसरी दिने ?

क्यान्सरका बिरामीलाई होम केयर सेवा कसरी दिने ?