हेल्थ फिचर

बालबालिकामा मानसिक स्वास्थ्य समस्या हुनसक्ने लक्षण

बालबालिकालाई विद्यालय पढ्न होइन, सिक्न पठाउने हो । घरमा पनि अभिभावकहरूले पढाउने होइन सिकाउने हो भन्ने बुझ्नुपर्छ । यसको लागि अभिभावकहरू पनि तनावरहित अवस्थामा हुनुपर्छ ।

आहार तथा पोषण

दूध र मासुमा हुनसक्छ एन्टिबायोटिक, शरीरलाई कति हानि गर्छ ?

काठमाडौं । हामी मासु किन खान्छौं ? सम्भवत: धेरैको जवाफ हुनसक्छ, ‘स्वादिलो भएर ।’ मुखको स्वाद फेर्नका लागि धेरैको भान्सामा माछामासु पाक्ने गरेको छ । मासु आफैंमा प्रोटिनको स्रोत...

आहार तथा पोषण

प्याकेटबन्द खानेकुरामा ‘आईएसओ’ लेखिएको छ भने के बुझिन्छ ?

हामीले कुनै सामान किन्दा ‘आईएसओ’ मान्यता प्राप्त भनेर खोलमा लेखेको देख्छौं । अनि विज्ञापनमा पनि यस्तै देखिरहेका हुन्छौं । खासमा ‘आईएसओ’ भनेको के हो त ? भन्ने जिज्ञासा धेरैमा...

क्यान्सर

विश्वभर किन बढ्दैछ प्रोस्टेट क्यान्सर ?

मेडिकल जर्नल ल्यान्सेटको भर्खरै प्रकाशित अनुसन्धान रिपोर्टअनुसार विश्वभर प्रोस्टेट क्यान्सरका बिरामी बढिरहेका छन् । सन् २०२० मा विश्वभर प्रोस्टेट क्यान्सरको नयाँ केस १४ लाख थियो । यो संख्या बढेर...

मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)

‘रिसलाई पनि व्यक्त गर्नुपर्छ’ (भिडियो)

काठमाडौं । रिस प्राकृतिक रूपले उत्पन्न हुने भावनात्मक क्रिया हो । हाम्रा भावनाहरूले विभिन्न समयमा विभिन्न विषयमा क्रिया गर्ने र क्रियाको प्रतिक्रिया जनाइराखेका हुन्छन् । हाम्रा यस्ता भावनाहरूलाई दिमागले...

आहार तथा पोषण

‘जंकफुड त बच्चाका लागि विषजस्तै हो’

काठमाडौं । ‘जंकफुड हानिकारक छ’ भनी चर्को स्वरमा निरन्तर खबरदारी गरिरहेकी छिन्, डा. अरुणा उप्रेती । लेख, अन्तर्वार्ता मात्र होइन, सामाजिक सञ्जालबाट पनि उनी यही कुरा जोडतोडले भनिरहेकी छिन्,...

मुटु रोग (उच्च रक्तचाप)

चिनीमात्र होइन, धेरै नुन खाँदा पनि बढ्छ रगतमा सुगर

यदि कसैलाई मधुमेहको समस्या छ भने उसले आफ्नो खानामा चिनी खानु हुँदैन भनिन्छ । तर चिनी मात्र होइन, कतिपय मधुमेहका बिरामीमा भने नुनको अत्याधिक सेवनले पनि रगतमा चिनीको मात्रा...

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

गर्भावस्थामा के-के गर्नुहुँदैन ? (भिडियो)

गर्भावस्थामा के-के गर्न हुन्छ, के हुँदैन ? यो धेरै सोधिने प्रश्न हो । गर्भवती अवस्थामा विभिन्न शारीरिक स्थितिबाट गुज्रिनुपर्ने भएकाले जीवनशैली, खानपान जस्ता कुरामा विशेष सर्तकता अपनाउनुपर्ने हुन्छ ।...

डा. श्वेता सिंह प्रसूति तथा स्त्रीरोग एवं नि:सन्तानपन विशेषज्ञ

मधुमेह तथा थाइराइड रोग

थाइराइडमा मोटोपनसँगै निम्तिन सक्ने ८ समस्या

थाइराइड घाँटीमा हुने ग्रन्थी हो । यो रुद्रघण्टीको ठ्याक्कै तल हुन्छ, जसले थाइराइड हार्मोन उत्पादन गर्छ । थाइराइड ग्रन्थीमा समस्या भयो भने थाइराइडको समस्या भएको मानिन्छ । हार्मोन बढी...

आहार तथा पोषण

भिटामिन ईको कमी हुँदा शरीरमा के हुन्छ ?

भिटामिन ईले मासंपेशी बलियो बनाउने, रगत पातलो बनाउने काम गर्छ । साथै यसले एन्टिअक्सिडेन्टका रुपमा पनि काम गर्छ । रोगप्रतिरोधक क्षमतालाई बलियो बनाउन र शरीरमा हुने विभिन्न एलर्जीबाट जोगाउन...

कल्पना राजवंशी पोषणविद्

दम एवं अस्थमा (श्वासप्रश्वास)

धुम्रपान सुरु गर्ने ‘गेट वे’ बन्दैछ ई-सिगरेट

इलेक्ट्रोनिक सिगरेट (भेप)को प्रयोग हाल विश्वभर नै व्यापक रुपमा भइरहेको छ । अझ युवाहरुमा यसको प्रयोग अत्याधिक छ । नेपालमा यकिन तथ्यांक नभएपनि युवाहरुमा यसको प्रयोग दिनानुदिन बढ्दै गइरहेको...

डा. विश्वबन्धु बगाले बालरोग विशेषज्ञ

संक्रामक रोग (फ्लु, कोरोना भाइरस)

गर्मीसँगै सक्रिय हुँदैछ कोभिड, कारण के हो ?

झण्डै एक वर्षअघि (५ मे २०२३) विश्व स्वास्थ्य संगठनले कोभिड-१९ को ‘विश्वव्यापी स्वास्थ्य संकटकाल’ समाप्त भएको घोषणा गरेको थियो । यो घोषणासँगै विश्वले सन्तोषको सास फेरेको छ । कोभिड-१९...

डा. शेरबहादुर पुन सरुवारोग विशेषज्ञ

निःसन्तान तथा बाँझोपन

आईभीएफबाट जन्माइएका शिशु कति स्वस्थ हुन्छन् ?

निःसन्तान दम्पतीका लागि ‘बरदान’ भनिंदै आइएको छ, आईभीएफ (कृत्रिम गर्भाधान) प्रविधिलाई । हुनपनि कति दम्पतीलाई यसले सन्तान सुख दिलाएको छ । यद्यपि यस विधिमाथि पनि कतिपय संशय भने बाँकी...

मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)

६ तरिका, कसरी मनलाई फुरुङ्ग बनाउने

बेचैनी, तनाव, चिन्ता, डर, क्रोध, पीडा, उदासी, इर्ष्या सबै मनोविकार हुन्, जसले तन र मन दुवैलाई सताउँछ । विभिन्न कारणले हामी यस्तो मनोदशाबाट गुज्रिरहेका हुन्छौं । यसले अरुलाई केही...

पेट तथा कलेजो रोग

कलेजो रोगबाट कसरी बच्ने ?

कलेजो शरीरको सबैभन्दा ठूलो आन्तरिक अंग हो, जसले स्वस्थ शरीरका लागि आवश्यक धेरै रसायन उत्पादन गर्छ । कलेजो अंगको साथै एक ग्रन्थी पनि हो, किनभने यसले शरीरका अन्य भागहरूले...

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

गर्भावस्थामा अल्ट्रासाउन्डको महत्त्व के छ ?

गर्भवती भएपछि महिलाको स्वास्थ्य अवस्थाबारे थाहा पाउन विभिन्न जाँच गरिन्छ । यसबाट आमा र बच्चाको स्वास्थ्य अवस्था र सम्भावित जोखिमबारे आँकलन गर्न सकिन्छ । त्यस्तै गर्भावस्थाको समयमा बच्चाको विकासको...

प्रा. डा. सुनिलमणि पोखरेल प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ

सामान्य चिकित्सा

इन्टिमेट हाइजिनमा कसरी ध्यान दिने ?

पहिले महिलाहरू इन्टिमेट हाइजिनको बारेमा कुरा गर्न हिच्किचाउँथे । जसकारण उनीहरू विभिन्न किसिमका संक्रमणबाट पीडित हुने गर्थे । तर अहिले समय बदलिएको छ, महिलाहरू इन्टिमेट हाइजिनको विषयमा सबै प्रकारको...

आहार तथा पोषण

एभरेष्ट र एमडीएच मसलामा क्यान्सर गराउने पदार्थ, खास कुरा के हो ?

भारतबाट उत्पादन हुने ‘एभरेष्ट’ र ‘एमडीएच’ ब्रान्डका केही प्याकेटबन्द मसलामा कीटनाशक एथिलिन अक्साइड पाइएको छ । हङकङको खाद्य सुरक्षा विभागले यस्तो दाबी गरेको हो । त्यहाँ अहिले यी दुवै...

आहार तथा पोषण

रिफाइन्ड तेल कसरी चिन्ने ?

खानेकुरा पकाउन रिफाइन्ड तेलको प्रयोग निकै हुन्छ । उच्च तापक्रम अर्थात् २०० डिग्री सेल्सियसमा उमालेर प्रशोधित गरिएको तेललाई रिफाइन्ड तेल सकिन्छ । यसमा तेलको गन्ध हटाउन र सफा देखाउन...

प्रणिती सिंह क्लिनिकल बेरियाट्रिक तथा पोषणविद्

मोटोपन

तौलको लेखाजोखा : कति पाइला हिंड्दा कति क्यालोरी बर्न हुन्छ ?

बढेको तौललाई घटाउन मान्छेहरू अनेक उपाय अपनाउँछन् । डाइट फलो गर्छन्, भारी व्यायाम गर्छन् । तर दैनिक हिंड्दा पनि तौल नियन्त्रण हुन्छ भन्ने कुरालाई भने नजरअन्दाज गरिरहेका हुन्छन् ।...

डा. अभिषेक ठाकुर मुटुरोग विशेषज्ञ

सामान्य चिकित्सा

अस्पतालमा बिरामी भेट्दै हुनुहुन्छ ? ७ कुरा ख्याल गरौं

कोही आफन्त, नातेदार, चिनेजानेका, साथीभाइ दुःख-बिमार भएर अस्पताल भर्ना भएका हुनसक्छन् । यस्तो अवस्थामा हामी अस्पताल पुग्ने गर्छौं, आडभरोसा दिनका लागि । यद्यपि, जसै बिरामीकहाँ पुग्छौं, हामीले अस्पतालको सामान्य...

स्नायु तथा नसा रोग

न्युरो सर्जरीमा महिला हात

७ वैशाख, काठमाडौं । गएको वैशाख ३ गते । सोमबार दिउँसो २ बजे । वीर अस्पतालस्थित सर्जिकल भवनको पाँचौं तला । यहाँ सन्नाटाबीच पनि कोलाहल प्रतीत हुन्छ । उही...

बालरोग

बच्चा किन डराउने, आत्तिने वा एक्लै बस्ने गर्छन् ?

एन्जाइटी एक भावनात्मक लक्षण हो, जुन भविष्यको चिन्ता वा सम्भावित खतराहरूको बारेमा चिन्ता र डरको भावनासँग सम्बन्धित हुन्छ । यसले शारीरिक र भावनात्मक लक्षणलाई संकेत गर्न सक्छ, जसले जीवनशैलीमा...

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

गर्भावस्थामा मधुमेह भएमा कस्तो जोखिम हुन्छ ? (भिडियो)

काठमाडौं । पछिल्लो समय नेपालमा मधुमेहको समस्या बढ्दै गएको चिकित्सकहरू बताउँछन् । साथै केही महिलामा गर्भावस्थामा मधुमेहको समस्या देखा परेको पनि पाइन्छ । जसलाई चिकित्सकीय भाषामा ‘जेस्टेसनल डायबिटिज’ भनिन्छ...

सामान्य चिकित्सा

४५ टिप्स, महिलाले कसरी गर्ने आफ्नो स्वास्थ्यको ख्याल ?

गृहिणीहरु आफ्नो स्वास्थ्यलाई लिएर अलि हेलचेक्र्याइँ गर्छन् । जसकारण भविष्यमा गम्भीर स्वास्थ्य समस्याको जोखिम हुनसक्छ । योग र व्यायामका साथै स्वस्थ शरीरका लागि स्वस्थ आहार पनि महत्वपूर्ण हुन्छ ।...

औषधि ज्ञान

कसरी चिन्ने एन्टिबायोटिक औषधि, किन जथाभावी खान हुँदैन ?

काठमाडौं । चिकित्सा विज्ञानका लागि ‘एन्टिबायोटिक’ वरदान मात्र होइन, अभिशाप पनि हुनसक्ने संशय गरिंदैछ । किनभने यसको प्रयोग यति व्यापक हुँदै गएको छ कि भोलिको दिन मान्छेको शरीरमा एन्टिबायोटिकले...

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

गृहिणीलाई कस्तो रोगको जोखिम हुनसक्छ ?

गृहिणीले श्रीमान्, छोराछोरी र परिवारका अन्य सबै सदस्यको ख्याल राखिरहेका हुन्छ । खानपान, सन्तानको पढाइ, वृद्धवृद्धाको औषधिदेखि हरेक कुरामा उनीहरुले ध्यान दिन्छन् । सबैको ख्याल राख्ने गृहिणीलाई आफ्नै स्वास्थ्यबारे...

डा. अमर प्रजापति जनरल फिजिसियन

रेबिज

मुसाले टोकेमा रेबिज हुनसक्छ ?

रेबिज संक्रमित कुकुरले टोकेमा रेबिज रोग लाग्न सक्छ भन्ने त हामीले सुनिरहेको र देखिरहेकै कुरा हो । मुसाले टोक्यो भने चाहि के रोग लाग्छ त ? यो प्रश्न धेरैको...

डा. शेरबहादुर पुन सरुवारोग विशेषज्ञ

छाला तथा सौन्दर्य रोग

गर्भावस्थामा छाला चिलाउने, डाबर आउने समस्या भए के गर्ने ?

गर्भावस्थाकै कारण महिलाको छालामा विभिन्न प्रकारको परिवर्तन देखा पर्छ । गर्भावस्थामा छाला सुख्खा र संवेदनशील हुन्छ, जसले गर्दा पनि छाला सम्बन्धी विभिन्न समस्या देखा पर्छ । छाला सुख्खा हुने,...

डा. विकास पौडेल छाला, यौन तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

गर्भावस्थामा उच्च रक्तचापको समस्या भए के गर्ने ?

गर्भावस्थाको समयमा उच्च रक्तचापको सम्भावना अन्य महिलाहरूको तुलनामा पहिले नै उच्च रक्तचापको समस्या भएका महिलाहरूमा बढी हुन्छ । तर, गर्भावस्थाकै कारण पनि उच्च रक्तचापको समस्या देखा पर्छ । गर्भावस्थामा...

प्रा. डा. सुनिलमणि पोखरेल प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ

सामान्य चिकित्सा

नवदम्पतीले एकअर्काको विगतबारे बताउन जरुरी छ ?

विवाहपछि आफ्ना जीवनसाथीको बारेमा चासो राख्नु स्वभाविक हो । एकअर्काको इच्छा, आकांक्षा, उद्देश्य, आनीबानी, स्वभाव, रुचिबारे थाहा हुनु पनि पर्छ । यसले गर्दा आफूहरुमा के कुरा मिल्दो छ, के...

डा. ऋषभ कोइराला मानसिक रोग विशेषज्ञ

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

गर्भावस्थामा पिसाब संक्रमण भए के गर्ने ?

गर्भावस्थामा पिसाबको संक्रमणले महिलालाई सताइरहेको हुन्छ । पिसाबको संक्रमणले मूत्राशय, मूत्रमार्ग र मिर्गौलालाई असर पार्छ । गर्भावस्थामा महिलाको शरीरमा धेरै परिवर्तन हुन्छ । जसले गर्दा अन्य बेला भन्दा पिसाबको संक्रमण...

डा. रविनबहादुर बस्नेत प्रमुख कन्सल्टेन्ट युरोसर्जन

सिड्नीमा दोस्रो पटक चक्कु प्रहारको घटना, प्रहरीले भन्यो ‘आतंकवादी’ हमला

४ वैशाख, काठमाडौं । अष्ट्रेलियाको सिड्नीमा चक्कु प्रहारबाट ६ जनाको ज्यान गएको घटना सेलाउन नपाउँदै फेरि चक्कु प्रहारको अर्को घटना भएको छ । यो घटनामा भने कसैको मृत्यु भएको...

सामान्य चिकित्सा

मान्छेको शरीरमा ‘एन्टिबायोटिक’ले काम गर्न छाड्यो भने के हुन्छ ?

एन्टिबायोटिक लगायतका एन्टिमाइक्रोवियल औषधिहरूको प्रभावकारितामा कमी हुँदै आएको तथ्य बाहिर आएको छ । एन्टिबायोटिक जस्ता प्रतिजैविक पदार्थ, जसले स्वास्थ्य उपचारका लागि संक्रमण गराउने सूक्ष्मजीव विरुद्ध औषधिको रूपमा प्रयोग गर्नुपर्ने...

आहार तथा पोषण

कस्तो अवस्थामा दूध पिउनु उचित हुन्न ?

दूधमा प्रोटिन, भिटामिन ए, बी-१, बी-१२, भिटामिन डी, पोटासियम र म्याग्नेसियम भरपुर हुन्छ । माछामासु नखाने व्यक्तिका लागि दूध प्रोटिनको मुख्य स्रोत हो । दूधलाई यसकारण पनि पूर्ण भोजन...

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

७ लक्षण, जुन गर्भावस्थामा जोखिमपूर्ण हुन्छ

गर्भावस्था र प्रसूति आफैंमा प्राकृतिक अवस्था भएपनि कहिलेकाहीं यसमा जटिलता आउन सक्छ । गर्भावस्थाको जटिलतालाई बुझाउन शरीरले केही लक्षण वा संकेत दिन्छ । तल्लो पेट दुख्ने गर्भावस्थामा पेट हल्का...

डा. उपमा बस्नेत प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ

अल्जाइमर

बिर्सने समस्या रोग पनि हुनसक्छ (भिडियो)

बिर्सने समस्या लिएर अस्पताल आउनेहरूको संख्या बढ्दो छ । ‘म कुरा बिर्सिन थालेको छु’ के भएको होला ? भन्ने प्रश्न कतिपय अधवैंशे बिरामीको हुन्छ । बिर्सने समस्या कतिपय अवस्थामा...

डा. आशिष ढकाल मानसिक रोग विशेषज्ञ

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

गर्भावस्थामा मोटोपन भए के-के समस्या हुनसक्छ ? (भिडियो)

मोटोपनले दुई अवस्थामा प्रत्यक्ष असर गर्छ । पहिलो- गर्भधानको बेला, दोस्रो- गर्भावस्थामा । गर्भावस्थामा मोटोपन एक बाध्यात्मक अवस्था हो । जबकि मोटोपनले यसबेला धेरै किसिमको हानि गर्ने जोखिम हुन्छ...

डा. श्वेता सिंह प्रसूति तथा स्त्रीरोग एवं नि:सन्तानपन विशेषज्ञ

आहार तथा पोषण

भान्छाको औषधि प्याज

हामीले पकाउने प्राय: तरकारीमा प्याज अनिवार्य जस्तै प्रयोग भएको हुन्छ । त्यसैले हरेकको भान्छामा प्याज राखिएकै हुन्छ । दाल पकाउँदा होस् वा मासु पकाउँदा, आजभोलि त जुनसुकै तरकारीको परिकारमा...

डा. पुनेश्वर केशरी आयुर्वेदिक चिकित्सक

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

गर्भावस्थामा श्रीमानको भूमिका कस्तो हुनुपर्छ ?

जब श्रीमती गर्भवती हुन्छिन्, श्रीमानको भूमिका के हुनसक्छ ? सामान्य लाग्ने यो प्रश्न दाम्पत्य सम्बन्धदेखि सन्तानसुखसम्म जोडिएको छ । गर्भवती बेलामा शारीरिक र भावनात्मक उथलपुथलबाट गुज्रिनुपर्ने हुन्छ । त्यसले...

डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ

यौन तथा प्रजनन रोग

यौन दुर्बलताको के छ समाधान ?

यौन सम्भोगका लागि पुरुषको यौनाङ्ग निश्चित समयसम्म उत्तेजित भई कडा हुनैपर्छ, जसलाई अङ्ग्रेजीमा ‘इरेक्सन’ भनिन्छ । ‘इरेक्सन’ नहुने वा भएपनि आवश्यक समयसम्म उत्तेजित नभई केही समयमै यौनाङ्ग लुलो हुने...

डा. रन्जित बराल वरिष्ठ मुटुरोग विशेषज्ञ तथा उड्डयन चिकित्सा परामर्शदाता एवं जनरल फिजिसियन

सामान्य चिकित्सा

नयाँ वर्षमा डाक्टरहरूको के छ संकल्प ?

काठमाडौं । वार्षिक पात्रो फेरिएसँगै हामी जीवनमा केही नयाँपन खोज्न थाल्छौं । विगतमा गरेका कतिपय गल्ती–कमजोरी सच्याउन खोज्छौं । अधुरा रहेका कतिपय योजना–लक्ष्य पूरा गर्न खोज्छौं । अर्थात् ३६५...

नाक, कान तथा घाँटीरोग

‘अहिलेको प्रदूषणले नाक र घाँटीका बिरामी ह्वात्तै बढे’

काठमाडौं । सहरी क्षेत्रमा बसोबास गर्नेले महसुस गरेकै हुनपर्छ, वायुमण्डलमा धुलो र धुवाँको मात्रा अत्याधिक छ । यसैको कारण रुघा लाग्ने, नाक बन्द हुने, घाँटी खसखस गर्ने, आँखा चिलाउने...

हाड जोर्नी तथा नसा रोग

कारण विनाको रोगले ६० लाख सिध्यायो, खर्च अभावले थप उपचारमा समस्या

काठमाडौं । रोग लाग्नुको कारण हुन्छ । त्यही कारण पहिल्याउँदै चिकित्सकले उपचार गर्छन् । तर रौतहट, चन्द्रपुरका विवेक भण्डारीको हकमा यो नियम लागू भएन । काठमाडौंमा बसेर शिक्षण पेशा...

छाला तथा सौन्दर्य रोग

चिकित्सकले कपालमा तेल लगाउन सुझाउँदैनन् ?

कपालमा तेल धेरैले लगाउने गर्छन् । कपालमा तेल लगाउनु ठीक कि बेठीक यसमा आ-आफ्नै बुझाइ होलान् । कतिपयले कपालमा तेल लगाउनुलाई सही मान्छन् भने कतिपयले गलत । कपालमा तेल...

डा. रुपक विक घिमिरे छाला तथा यौनरोग विशेषज्ञ

सामान्य चिकित्सा

शरीरको नापजाँच : उमेर र उचाइअनुसार सही तौल कति हुनुपर्छ ?

शरीरको तौल सन्तुलित हुँदा धेरै गम्भीर रोगको जोखिम कम गर्छ । स्वस्थ आहार र सक्रिय जीवनशैली अपनाएर तौल नियन्त्रणमा राख्न र गम्भीर रोगको सिकार हुनबाट बच्न सकिन्छ । सामान्य...

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

गर्भावस्था : आठ भ्रम र सत्य

गर्भवती हुँदा महिलालाई परिवारमा वा आफन्तले फरक-फरक सल्लाह दिइरहेका हुन्छ । महिलाले प्राप्त गर्ने त्यस्ता केही सल्लाह तार्किक हुन्छ तर केही सल्लाह भ्रम मात्र पनि हुनसक्छ । जो पहिलोपटक...

डा. सविता थापा प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ

नेत्ररोग

लामो समय स्क्रिन हेर्दा बच्चाको आँखामा निम्तिन सक्ने ३ समस्या

बच्चाहरू धेरैजसो ल्यापटप, मोबाइल, ट्याब्लेटमा गेम खेल्न वा भिडियो हेर्नमा तल्लीन हुन्छन् । यसबाहेक मोबाइल नहेरी खाना नखाने बानी पनि धेरै बालबालिकामा देखिन्छ । लामो समय स्क्रिनमा हेर्दा बच्चामा...

डा. प्रतीक्षा अमात्य नेत्ररोग विशेषज्ञ

नेत्ररोग

आँखाको कस्तो समस्यामा शल्यक्रिया गर्न सकिन्छ, कति लाग्छ खर्च ?

कतिपयमा जन्मजात अन्धोपनको समस्या हुन्छ भने कतिपयमा उमेर बढ्दै जाँदा न्यून दृष्टिको समस्या देखा पर्छ । विश्वमै अन्धोपनको मुख्य कारण मोतीबिन्दु हो । आँखाको प्रकाश धमिलो हुँदै गएर दृष्टि...

दीपककुमार साह वरिष्ठ दृष्टि विशेषज्ञ

सर्पले टोकेमा के गर्ने, के हो एन्टिभेनम ?

सर्प दुई प्रकारका हुन्छन्, विषालु र विषरहित । विषरहित सर्पले टोकेमा शरीरमा कुनै किसिमको हानि हुँदैन । विषालुले टोकेमा ज्यान समेत जान सक्छ । नेपालमा गोमन, करेत र भाइपर...

मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)

बच्चाले झुटो बोल्नुका ४ कारण

बच्चाहरुले कतिपय अवस्थामा झुटो बोलिरहेका हुन्छन् । जानी नजानी सबै बच्चाले कुनै न कुनै बेला झुटो बोल्छन् । कति अभिभावकले बच्चाले झुटो बालेकै कारण कुटपिटसमेत गर्छन् । बच्चाहरुले झुटो...

डा. अमित झा बालबालिका तथा किशोरकिशोरी मनोचिकित्सक

सामान्य चिकित्सा

गर्मीयाम किन धेरै लाग्छ झाडापखाला ?

प्रत्येक वर्ष झाडापखालाले नेपालको कुनै न कुनै ठाउँमा महामारीको रुप लिने गरेको छ । जसको चपेटामा सबैभन्दा बढी बालबालिका पर्छन् । विश्व स्वास्थ संगठन (डब्लुएचओ)का अनुसार विश्वभरमा प्रत्येक वर्ष...

डा. अनाम प्याकुरेल जनरल प्राक्टिसनर

सामान्य चिकित्सा

दुर्लभ समूहको रगत आवश्यक परे के गर्ने ?

रक्तदान गरिएको रगत राख्ने र खाँचो परेकालाई रगत उपलब्ध गराउने ठाउँ भनेको ‘ब्लड बैंक’ रक्तसञ्चार सेवा हो । शल्यक्रिया, सुत्केरी, गर्भवती, विभिन्न दुर्घटनामा परेका घाइते तथा विभिन्न बिरामीलाई रगत...

पेट तथा कलेजो रोग

चिनी पनि कलेजोको लागि हानिकारक

शरीरलाई स्वस्थ राख्न सबै अंगको आ-आफ्नै योगदान हुन्छ । जसमध्ये कलेजोको भूमिका पनि धेरै अवस्थामा निकै महत्वपूर्ण हुन्छ । हाम्रो पेट र आन्द्राबाट निस्कने सबै रगत कलेजोमार्फत शरीरमा जान्छ...

संक्रामक रोग (फ्लु, कोरोना भाइरस)

भाइरल ज्वरोका बिरामी बढे, के छ उपचार ?

काठमाडौं । ग्राण्डी अस्पतालका जनरल फिजिसियन डा. अमित गौलीका अनुसार ओपीडीमा अहिले दैनिक करिब ४० जना रुघाखोकी तथा ज्वरोको लक्षण लिएर आइरहेका छन् । ‘दैनिक ओपीडीमा यतिका मानिस हुनु...

स्नायु तथा नसा रोग

स्ट्रोकको उपचारमा किन न्युरो इन्टरभेन्सनल पद्धति प्रभावकारी मानिन्छ ?

पछिल्लो समय बिरामीको मृत्यु हुने कारणमा स्ट्रोक अर्थात् मस्तिष्कघात पनि एक मुख्य कारण हो । यसमा मस्तिष्कमा रक्तसञ्चार बन्द हुने वा अचानक मस्तिष्कमा रगतको नसा फुट्ने आपतकालीन अवस्था हो...

डा. प्रसन्ना कार्की इन्टरभेन्सनल न्युरोसर्जन

सामान्य चिकित्सा

आकस्मिक कक्षमा खटिंदा डर, दुःख र असफलता बढी हुन्छ

एक साँझ एक जना २३ वर्षीय बिरामीलाई ओम अस्पतालको आकस्मिक कक्षमा ल्याइयो पेट दुख्यो भनेर । उनलाई मिर्गौलाको क्यान्सर रहेछ । गम्भीर बिरामी भएकाले सम्बन्धित चिकित्सकको जाँच गराएर दुखाइ...

डा. सानुभाइ खड्का एमडी जनरल प्राक्टिसनल

औषधि ज्ञान

खोकी लाग्यो, के औषधि खाने ?

सामान्यतया खोकी लागेको बेला चिकित्सकलाई चेकजाँच गराउने गरिंदैन । बरु आफूखुसी औषधि खासगरी कफ सिरप खाने प्रवृत्ति छ । कतिपयले पहिले नै प्रयोग गरेर बाँकी रहेको कफ सिरप पनि...

डा. अमित गौली कन्सल्टेन्ट फिजिसियन, इन्टरनल मेडिसिन

औषधि ज्ञान

रुघा लाग्दा किन आफूखुसी साइनेक्स जस्ता औषधि खान हुँदैन ?

मौसम परिवर्तनसँगै रुघाखोकी र ज्वरोको प्रकोप बढ्छ । यस्तो अवस्थामा आफूखुसी रुघाखोकीको औषधि किनेर खाइहाल्ने प्रवृत्ति व्यापक छ । रुघाखोकीको औषधिको प्रयोग पिनास, नाकबाट पातलो सिंगान बग्ने, नाक चिलाउने,...

डा. अरुण अधिकारी नाक, कान तथा घाँटीरोगका शल्यचिकित्सक

आहार तथा पोषण

गर्मीयाममा अपचको समस्या किन हुन्छ ?

खाना पचाउनमा रक्तसञ्चारको खास भूमिका हुन्छ । रक्तसञ्चारले नै पेटमा खानेकुरा सोस्न र पचाउन मद्दत गर्छ । तर यो पाचनक्रिया गर्मीयाममा धीमा हुन पुग्छ । किनभने मौसमी प्रभावले जब...

डा. विधाननिधि पौडेल पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ

सामान्य चिकित्सा

डाक्टरलाई कस्तो रोगको जोखिम हुनसक्छ ?

सन् २०२० मा गरिएको एक अध्ययनअनुसार १२ फरक अंगको शल्यक्रिया गर्ने ५३ जना सर्जनमध्ये ६५ प्रतिशतमा गर्दनको, ३० प्रतिशतमा मेरुदण्डको र ११ प्रतिशतमा काँधको समस्या पाइएको थियो । कतिपय...

प्रा.डा. लोचन कार्की जनरल फिजिसियन

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

गर्भवती आमालाई कुनै दीर्घरोग भए गर्भको बच्चालाई सर्छ ?

गर्भावस्थामा कुनै दीर्घरोग लागेमा गर्भको बच्चामा सो रोग सर्न सक्छ ? स्वभाविक चासोको विषय हो यो । किनभने गर्भावस्थामा उच्च रक्तचाप, मधुमेह, थाइराइड गडबडी जस्ता समस्या देखा पर्न सक्छन्...

डा. कीर्तिपाल सुवेदी प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ

सामान्य चिकित्सा

पोस्टमार्टमबाट के कुरा पत्ता लाग्छ ?

हत्या वा कुनै शंकास्पद मृत्यु भएमा सो मृत्युको कारण के हुनसक्छ भनी पत्ता लगाउन पोस्टमार्टम गरिन्छ । पोस्टमार्टम एक शल्यपरीक्षण हो, जसमा मृत शरीरको भित्री र बाहिरी अंगहरुको जाँच...

स्नायु तथा नसा रोग

प्रश्नोत्तर : माइग्रेनबारे के भन्छन् चिकित्सक ?

माइग्रेन के हो ? माइग्रेन भनेको एक प्रकारको टाउको दुख्ने समस्या हो । माइग्रेन हुँदा टाउको एक भागमा असह्य टाउको दुखाइ हुन्छ । जसकारण यसलाई अर्ध टाउको दुखाइ पनि...

डा. सुनिल कोइराला वरिष्ठ कल्सल्टेन्ट न्युरोलोजिस्ट

यौन तथा प्रजनन रोग

५ स्वास्थ्य परीक्षण, जुन असुरक्षित यौन सम्पर्क भएमा गर्नैपर्छ

असुरक्षित यौन सम्बन्धका कारण यौनांगमा संक्रमण हुने जोखिम बढी हुन्छ । एकभन्दा बढीसँग यौन सम्पर्क राख्ने, कण्डमको प्रयोग नगरी यौन सम्बन्ध राख्ने गर्दा एचआईभी, हर्पिज, क्लेमाइडिया, भिरिंगी, एचपीभी जस्ता...

डा. प्रज्ज्वल पुडासैनी छाला, यौन तथा कपाल प्रत्यारोपण विशेषज्ञ

सामान्य चिकित्सा

१२ टिप्स, जसले निद्रालाई सहज पार्छ

हामीमध्ये कतिलाई रातमा निद्रा नलाग्ने हुनसक्छ । कतिले त निद्रा नलागेर कैयौं रात कोठाको भित्ता हेरेर रात बिताउनुभएको होला ? कतिमा बिहान उठ्ने समय भएको ठानेर रातको २ बजे...

मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)

चाहिनेभन्दा बढी सोच्नुहुन्छ ? यस्ता स्वास्थ्य समस्या निम्तिन सक्छन्

हामी कुनै परिस्थिति वा विगतलाई लिएर आवश्यकताभन्दा बढी सोच्छौं । कतिपटक आफूले गर्न नसक्ने वा अधुरो छोडेका कुराहरूबारे सोचिन्छ । ती कुरालाई लिएर बढी सोच्छौं, जसको कुनै जवाफ हु्ँदैन...

डा. सुरेश अधिकारी कन्सल्टेन्ट साइक्यार्टिस्ट

अटिजम्

अटिजम भएका बच्चाका लागि कस्तो थेरापी ?

अटिजम स्नायुसम्बन्धी समस्या हो, जुन बालबालिकाको विकासका क्रममा देखिने गर्छ । यसलाई ‘न्युरो डेभलपमेन्ट डिसअर्डर’ पनि भनिन्छ । तर यो कुनै प्रकारको रोग होइन, मस्तिष्कको विशेष अवस्था मात्र हो...

डा. अमित झा बालबालिका तथा किशोरकिशोरी मनोचिकित्सक

दम एवं अस्थमा (श्वासप्रश्वास)

धुम्रपान छोड्नासाथ स्वास्थ्यमा कस्तो प्रभाव देखिन्छ ?

हालै गरिएको एक अध्ययनअनुसार चुरोटमा हुने हानिकारक रसायनले मुटुको कार्यप्रणालीलाई नराम्ररी असर गर्ने जनाएको छ । चुरोटको धुवाँमा विभिन्न किसिमका हानिकारक रसायन हुन्छन्, जुन श्वासप्रश्वासको क्रममा रगतमा मिसिन पुग्छ...

आहार तथा पोषण

१७ कुरा, जुन किराना पसल वा मार्टले खानेकुरा बेच्दा ध्यान दिनैपर्छ

हामीले खरिद गर्ने दैनिक उपभोग्य खानेकुराले कतै हाम्रो स्वस्थ्यलाई सोझै खराब पो बनाइरहेको छ कि ? यसमा संशय मात्र होइन चनाखो पनि हुनुपर्छ । स्वस्थ्यवर्द्धक, स्वच्छ, ताजा खानेकुरा खानु...

स्नायु तथा नसा रोग

तीनमध्ये एक जनामा स्नायुरोग, जोखिम कम गर्न के गर्ने ?

विश्वभर नै स्नायु रोगबाट पीडित हुनेको संख्या बढिरहेको छ । द ल्यान्सेट न्युरोलोजीको नयाँ अध्ययनअनुसार विश्वमा ३ अर्ब ४० करोड भन्दा बढी मानिसमा स्नायुसम्बन्धी कुनै न कुनै समस्या छ...

आहार तथा पोषण

रातिको खानामा भात कि रोटी ?

अधिकांश नेपालीले मुख्य खानाका रूपमा भातलाई नै लिने गरेको पाइन्छ । त्यसैले नेपालीको खानामा बिहान–बेलुकी नै भात हुने गर्छ । तर जब मोटोपनले सताउँछ, त्यसलाई नियन्त्रण गर्न भने बेलुकाको...

भूपाल बानियाँ पोषणविद्

मानसिक स्वास्थ्य (डिप्रेसन, एन्जाइटी)

के हो बाइपोलर डिसअर्डर ?

बाइपोलर डिसअर्डर एक मनोविकार हो । खासगरी डोपामिन हार्मोनको असन्तुलनका कारण यो समस्या हुन्छ । यसले गर्दा व्यक्तिको मुड वा व्यवहारमा छिनछिनमै परिवर्तन आउन थाल्छ । बाइपोलरको अवस्था हेरी...

मुख तथा दन्त रोग

बच्चाको दाँत कति महिनाभित्र आइसक्छ ?

शिशु जन्मिएको ६ महिना पुगेपछि दाँत उम्रिन थाल्छ । यसलाई दूध दाँत भनिन्छ । तर बच्चाहरुको दाँत आउने उमेर भने एउटै हुँदैन । कसैको ६ महिनामै आउँछ भने कसैको...

डा. मनिषा मल्ल बाल दन्तरोग विशेषज्ञ

रक्तरोग

गल्तीवश शरीरमा अर्कै ब्लड ग्रुपको रगत चढाइयो भने के हुन्छ ?

कुनै दुर्घटना हुँदा वा रोग लाग्दा आपतकालीन अवस्थामा रगत चढाउनुपर्‍यो भने समान समूहको रगत खोज्न निकै सकस हुन्छ । धेरै पटक एउटै समूहको रगत (ब्लड ग्रुप) फेला पार्न धेरै...

डा. अजयकुमार झा रगत तथा क्यान्सर रोग विशेषज्ञ

आहार तथा पोषण

नुनबारे जान्नैपर्ने कुरा

नुन हाम्रो खानाको अनिवार्य हिस्सा हो । खानेकुरामा नुन कमी वा बढी हुँदा खानाको स्वाद नै परिवर्तन गरिदिन्छ । तर नुनको बढी प्रयोग हानिकारक हुनसक्छ । उच्च रक्तचाप जस्ता...

आयुष अधिकारी पोषणविद्

सामान्य चिकित्सा

पानीमा डुबेको व्यक्तिलाई कसरी गर्ने प्राथमिक उपचार ?

नेपालमा वार्षिक औसतमा ३९० जनाको पानीमा डुबेर ज्यान जाने गरेको राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणको तथ्यांक छ । यसरी पानीमा डुबेर मृत्यु हुने कारण धेरै हुनसक्छ ।...

डा. अनाम प्याकुरेल जनरल प्राक्टिसनर

नेत्ररोग

किन गरिन्छ आँखाको कस्मेटिक सर्जरी ? (भिडियो)

हाम्रा आँखा संसार हेर्ने झ्याल मात्र होइनन्, हाम्रा भावनाहरू र भित्री मनका प्रतिबिम्ब पनि हुन् । यद्यपि, हाम्रो उमेर बढ्दै जाँदा हाम्रो आँखा वरपरको संवेदनशील छालाले बुढ्यौलीका लक्षण देखाउन...

डा. बेन लिम्बू नेत्ररोग विशेषज्ञ तथा अकुलोप्लास्टी सर्जन

योग तथा प्राणायाम

गर्भावस्थामा शारीरिक समस्या कम गराउने ६ योगासन (भिडियो)

गर्भावस्थाको समय सुन्दर पल हो तर सहज भने अवश्य हुँदैन । किनकि यस समयमा आमाको शरीरमा हार्मोनल परिवर्तन आउँछन् । जसले शरीरमा थकान, कमजोरी, दुखाइ, मुड परिवर्तन जस्ता समस्या...

सन्ध्या नेपाल योग प्रशिक्षक

मिर्गौला तथा मुत्र रोग

मिर्गौला रोगको जोखिमबाट बच्न के गर्ने ?

प्रसिद्ध मेडिकल जर्नल ‘द ल्यान्सेट’का अनुसार सन् २०१९ सम्ममा विश्वभर करिब ७० करोड मानिस दीर्घ मिर्गौला रोग (क्रोनिक किड्नी डिजिज अर्थात् सीकेडी)ले ग्रसित छन् । १४ लाखभन्दा बढीले यसबाट...

कमल रानाभाट जनस्वास्थ्यविद्

आयुर्वेद

प्रजनन् क्षमता बढाउने १० खानेकुरा

गर्भधारणका लागि पुरुषको स्पर्म (शुक्राणु)को गुणस्तर राम्रो हुनु र महिलाको डिम्ब अर्थात् अण्डा पनि गुणस्तरीय हुनु अति आवश्यक छ । तर बढ्दो तौल, खराब खानपान, अत्याधिक तनाव र बढ्दो...

डा. मनिष सिंह आयुर्वेदिक चिकित्सक

प्रसूति तथा स्त्रीरोग

बाँझोपनको उपचार गर्नुअघि डाक्टरलाई सोध्नुपर्ने ३ प्रश्न

विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्ल्युएचओ)का अनुसार जीवनशैली, खानपान र आनीबानीले प्रजनन् क्षमतामा सोझो असर गरिरहेको छ । पछिल्लो समय बाँझोपनको समस्या लिएर अस्पताल धाउनेको संख्या बढेको छ । त्यसो त...

नेत्ररोग

मोतीबिन्दुको शल्यक्रिया कसरी गरिन्छ ?

जब आँखाको प्राकृतिक ‘क्रिस्टलाइन लेन्स’ अपारदर्शी हुन्छ, यस्तो अवस्थालाई मोतीबिन्दु भनिन्छ । मोतीबिन्दु (क्याटर्‍याक्ट) प्रायः बुढापाकाहरुमा हुन्छ । यद्यपि यो बुढ्यौलीको समस्या मात्र होइन, बालबालिका, किशोरकिशोरी वा युवाहरुमा हुनसक्छ...

डा. सम्यम बजिमय नेत्ररोग विशेषज्ञ

बालरोग

शिशुले दूध पिउन मान्दैन ? यी ६ कारण हुनसक्छन्

बच्चाहरू आफ्नो शारीरिक समस्या बताउन सक्दैनन्, तर केही संकेत भने दिन्छन् । त्यही संकेतलाई याद गरेर बच्चाको समस्या पत्ता लगाउन सकिन्छ । बच्चाले समस्या हुँदा देखाउने विभिन्न संकेतमध्ये एउटा...

डा. अनिल ओझा डेभलपमेन्ट पेडियाट्रिसियन

औषधि ज्ञान

औषधिमा ‘एमजी’ भनेको के हो ?

औषधिको कभरमा एमजी लेखेको त हामीले देखेकै छौं । यो भनेको औषधिको डोज अर्थात् मात्रा हो । एमजीको पूरा रुप मिलिग्राम हो । औषधिलाई तीन डोज अर्थात् मात्रामा विभाजन...

डा. निमेश पौडेल जनरल फिजिसियन

मेडिकल उपकरण

६ नयाँ प्रविधि, जसले स्वास्थ्य क्षेत्रमा ठोस परिवर्तन ल्याउँदैछन्

अहिले तात्तातो बहसको विषय बनिरहेको छ, स्वास्थ्य प्रविधिको आविष्कार । आजभोलि स्वास्थ्य सेवाको छलफल लागत र दक्षतामा केन्द्रित भइरहेको छ । अहिले सबैभन्दा फस्टाइरहेको उद्योगमध्ये स्वास्थ्य प्रविधि पनि एक...

सामान्य चिकित्सा

शरीरबाट पसिना किन निस्किन्छ ?

सामान्यतया पसिना आउनु स्वास्थ्यका लागि राम्रो मानिन्छ । पसिनाबाट शरीरमा रहेको फोहोर (विषाक्त पदार्थ) बाहिर निस्कन्छ । शरीरमा पसिना ग्रन्थीको संख्या लगभग ३० लाख हुन्छ । शरीरको केही भागमा...

यौन तथा प्रजनन रोग

यौन स्वास्थ्यसम्बन्धी आठ भ्रम

विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ)का अनुसार दैनिक एक लाख मानिस यौन प्रसारित रोगबाट प्रभावित छन् । यत्तिका संख्या बढिरहँदा पनि अझै पनि समाजमा यौन प्रसारित रोगबारे खुलेर कुरा गर्दैनन् ।...

मेडिकल उपकरण

एक्स-रे किन गरिन्छ ?

कुनै न कुनै समयमा शरीरको कुनै अंगको एक्स-रे हामीमध्ये धेरैले गराएकै हुन्छौं । यो जाँचबारे सबैजसो मानिसले बाल्यकालदेखि नै सुनेकै हुन्छन् । एक्स-रे भन्नेबित्तिकै हाम्रो दिमागमा एउटा कालो तस्वीर...