‘अब के बाँकी छ र डाक्टर साब ? मलाई त स्टेज ४ क्यान्सर रे।’ यी शब्दहरू हरेक क्यान्सर विशेषज्ञको कानमा बारम्बार गुञ्जिन्छन् । तर जनचेतनाको प्रभाव र विज्ञान तथा...
डा. अरुण शाही क्यान्सररोग विशेषज्ञ
मान्छेले गर्ने धेरै काम अहिले आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स(एआई)ले गर्न थालेको छ । यो कृत्रिम वौद्धिकता अर्थात एआईको बढ्दो प्रयोगले धेरैको रोजगार खोस्दैछ भनेर पनि चर्चा भइरहन्छ । मान्छेको काम खोस्ने...
पेट स्वस्थ छ कि छैन भन्ने कुरा राम्रो पाचन शक्तिबाट मात्र थाहा हुँदैन । यसको सम्बन्ध रोग प्रतिरोधात्मक प्रणाली, मानसिक स्वास्थ्य र कति ऊर्जावान महसुस हुन्छ भन्ने कुरासँग पनि...
डा. खलील मिया पेट तथा कलेजो रोग विशेषज्ञ
यदि तनाव र चिन्ताले दैनिक जीवन प्रभावित गरिरहेको छ भने त्यो जागिर छाडेर नयाँ अवसर खोज्न सकिन्छ ।
लिची यतिबेलाको मौसमी फल हो । रसिलो र स्वादिलो यो फल नेपाल, भारत, चीन, थाइल्याण्ड लगायतका देशहरूमा निकै लोकप्रिय छ । गर्मीको मौसममा पाइने र रसिलो फल भएकाले धेरैको...
तौल घटाउन मात्र होइन, स्वस्थ र दीघार्यु रहन पनि उपवास बस्ने चलन बढिरहेको छ । कतिपयले साताको एक दिन, कोही दैनिक १८ घण्टा इन्टरमिटेन्ट फास्टिङ त कोही कम खानमा...
टिकटक वा अन्य प्ल्याटफर्ममा देखाइने विधिहरूले दाँतमा हानिकारक असर पनि गर्न सक्छन् । हानिकारक तत्वले दाँतको इनामेल खिइँदा कालान्तरमा दाँत झन् पहेँलो बनाउन सक्छ ।
हाडजोर्नी तथा नसासम्बन्धी रोग आम समस्याका रुपमा देखिन थालेको छ । यसमा एलोप्याथिक चिकित्सा पद्धतिले सकारात्मक भूमिका खेले पनि यसमा बिरामीले लामो औषधी सेवन गर्नुपर्ने हुनसक्छ । यसकारण पछिल्लो...
गर्मी मौसममा सफा पानी पिउनु जत्तिकै महत्वपूर्ण छ, सही बोतलको छनौट । बजारमा हेर्दा आर्कषक देखिने अनेकौं बोतल पाइन्छ । तर, तीमध्ये धेरैजसो बोत्तल स्वास्थ्यको हिसाबले उचित मानिँदैन ।...
डा. अनाम प्याकुरेल जनरल प्राक्टिसनर
कतिपय साधारण बानीहरू अपनाउनाले, अनुशासनमा रहनाले हाम्रो आयु लम्ब्याउन र बुढ्यौलीमा समग्र स्वास्थ्यको गुणस्तर सुधार गर्न सकिन्छ । मानव आयु जटिल कारकहरूको संयोजनबाट प्रभावित हुन्छ, जसमा जीवनशैली पनि समावेश...
हाम्रो शरीर सञ्चालन हुनका लागि विभिन्न पोषक तत्व आवश्यक पर्छ । त्यसै मध्येको एक महत्त्वपूर्ण खनिज पदार्थ हो – जिंक । स्वस्थ रहन प्रत्येक व्यक्तिलाई थोरै मात्रामा भए पनि...
सर, मलाई के भयो होला ? १६ वर्षीय आर्यन (नाम परिवर्तन) क्लिनिकको कुर्सीमा चुपचाप बसेका थिए । आफ्नो यौनाङ्ग वरपरको घाउ देखाउँदै आफ्नो समस्या सुनाउँदा उनको अनुहारमा लाज, डर...
धेरै मानिस टाउको दुख्नेबित्तिकै ब्रेन ट्युमर भएको हो कि भनेर सोच्छन् । तर, टाउको दुख्नेबित्तिकै ब्रेन ट्युमर भइहाल्छ भन्ने छैन । टाउको दुखेका १०० जनामा परीक्षण गर्ने हो भने...
प्रा. डा. राजीव झा स्नायु, नसा तथा मेरुदण्डरोग विशेषज्ञ
काठमाडौं । वीर अस्पतालमा ब्रेन ट्युमरको निःशुल्क शल्यक्रिया हुने भएको छ । अस्पतालको न्यूरो सर्जरी विभागका प्रमुख प्रा.डा.राजीव झाले आइतबार आयोजित कार्यक्रममा सो जानकारी दिँदै बिरामीहरूलाई समयमै स्वास्थ्य परीक्षण...
काठमाडौं । नेपालका अस्पतालमा बोर्ड नेतृत्व विकास सम्बन्धी एक दिवसीय कार्यशाला आयोजना गरिएको छ । नेपाल स्वास्थ्य सेवा व्यवस्थापक संघ र एसोसिएसन अफ प्राइभेट हेल्थ इन्स्टिच्युसन नेपालको संयुक्त आयोजनामा...
काठमाडौं । नेपालमा प्रत्येक वर्ष २५ सय देखि २६ सय ब्रेन ट्युमरका नयाँ बिरामी थपिने गरेका छन् । विश्व ब्रेन ट्युमर दिवसका अवसरमा आइतबार वीर अस्पतालमा आयोजित कार्यक्रममा सो...
भनिन्छ-जस्तो खान्छौं, शरीर त्यस्तै बन्छ । शरीर बन्न पोषक तत्व चाहिन्छ । जुन खानाबाट प्राप्त हुन्छ । यही पोषणले शरीर बनाउँछ । औषधिको पनि काम गर्छ । रोगबाट बचाउँछ...
बबिता अधिकारी पोषणविद्
काम गरेर थाकेपछि हाम्रो शरीरलाई आराम चाहिन्छ । दिउँसो काम गर्ने र राति आराम गर्ने हाम्रो आम प्रचलन हो । थकानपछि निदाएर उठ्दा शरीरमा नयाँ जोश आउँछ । थकान...
डा. अमित गौली कन्सल्टेन्ट फिजिसियन, इन्टरनल मेडिसिन
साना देखि ठूला रोगहरूको उपचार गर्न विभिन्न प्रकारका औषधिहरू प्रयोग गरिन्छ । तीमध्ये धेरै रोगजसाे संक्रामक राेगमा एन्टिबायोटिक्सकाे प्रयोग हुन्छ । यी औषधिहरूलाई जीवन रक्षकको रूपमा हेरिन्छ । एन्टिबायोटिक्सलाई...
टुसा उम्रिएका गेडागुडी अन्न स्वास्थ्यका लागि धेरै फाइदाजनक हुन्छ भन्ने कुरा धेरै सुनिन्छ । गेडागुडीलाई टुसा उमारेर खाँदा त्यसमा प्रोटिनको मात्रा धेरै बढ्ने पोषणविद्हरू बताउँछन् । गेडागुडी जस्तै आलु...
भूपाल बानियाँ पोषणविद्
आँखा हाम्रो शरीरको अति नै महत्वपूर्ण र संवेदनशील अंग हो, जसले हामीलाई वरपरको संसार देख्न सक्षम बनाउँछ । यो प्रकाशको उपस्थितिमा उत्कृष्ट रूपमा काम गर्छ, तर अँध्यारोमा हाम्रो दृष्टि...
सामान्यतया हाम्रो दैनिकी भनेको दिनमा काम गर्ने र रातमा सुत्ने भन्ने हुन्छ । तर सबै पेशा उस्तै खालका हुँदैनन् । स्वास्थ्य सेवा, सुरक्षा, सूचना प्रविधि जस्ता थुप्रै पेशा छन्,...
काठमाडौँ । अधिकांशलाई दाँतमा ब्रेसेस किन लगाउने भनेर प्रश्न सोध्यो भने प्राय सबैको एउटै जवाफ हुन्छ, राम्रो बन्न । तर, वीर अस्पतालका दन्त रोग विशषेज्ञ अथ्रोडोन्टिस डा. मनिष बज्रचार्यले...
रिस किन उठ्छ ? जब चाहेको जस्तो हुँदैन । तब उठ्छ । यो एक स्वभाविक प्रक्रिया हो, जसले तनाव, कुण्ठा वा असहज परिस्थितिप्रति प्रतिक्रिया व्यक्त गर्छ । तर, बिनाकारण...
डा. बासुदेव कार्की सिनियर कन्सल्टेन्ट साइक्यार्टिस्ट
चुरोटले शरीरलाई धेरै तरिकाले हानि पुर्याउँछ । यो यस्तो बानी हो । जसले मृत्युको मुखमा पुर्याउन सक्छ । चुरोटका कारण फोक्सोको क्यान्सरको जोखिम बढ्नुको साथै यो छाला, आँखा र...
डा. नवीनकुमार मिश्र फोक्सो तथा दमरोग विशेषज्ञ
१९ जेठ, काठमाडौं । मस्तिष्कमृत्यु भएका व्यक्तिको अंग पाएर मिर्गौला र कलेजो प्रत्यारोपण गराएका बिरामी डिस्चार्ज भएका छन् । मकवानपुरका ५१ वर्षीय शिव महर्जनको भक्तपुरस्थित शहीद धर्मभक्त राष्ट्रिय प्रत्यारोपण...
बुढ्यौलीमा मांसपेशी क्षति अर्थात् सार्कोपेनिया विभिन्न शारीरिक, जैविक र जीवनशैलीसँग सम्बन्धित कारणले हुन्छ । बुढ्यौलीमा मांसपेशी क्षति एक सामान्य अवस्था हो, जसले ५० वर्षको उमेरपछि लगभग १०–१५ प्रतिशत मानिसहरूलाई...
मानव मस्तिष्क प्राकृतिक रूपमा नकारात्मक कुराहरूप्रति बढी संवेदनशील हुन्छ । यो एक प्रकारको जैविक संवेदनशीलता हामीलाई खतराबाट बचाउन विकसित भएको हो । तर मनोचिकित्सकको ओपिडीमा आउने अधिकांश व्यक्ति दिमागमा...
डा. आशिष ढकाल मानसिक रोग विशेषज्ञ
छोरीको पहिलो महिनावारीको समय भ्रम र चिन्ताले भरिएको हुन सक्छ । तर, अभिभावकको सही जानकारी र तयारीले यो अनुभवलाई सहज र सकारात्मक बनाउन सकिन्छ । केही विशेष सुझाव दिएर...
उच्च रक्तचाप के कारणले हुन्छ ? खोतल्दै गयो भने त्यसको प्रमुख कारण एउटा खानपान पनि हुनसक्छ । सबैभन्दा बढी चुरोट, मदिरा, बजारिया खानेकुरा, रातो मासु, चिल्लो र अत्याधिक नुनिलाे...
गर्मीको समय सुरु भएको छ । गर्मीसँगै वर्षा पनि सुरु हुँदैछ । यो समयलाई सरुवा रोगको मौसम पनि मानिन्छ । अब दूषित खाना र पानीसँग जोडिएका सरुवा रोगको जोखिम...
प्रा.डा. विद्या सागर प्रसाद इन्टरनल मेडिसिन
सुर्तीजन्य पदार्थ सेवन विश्वव्यापी रूपमा जनस्वास्थ्यको समस्या बनिरहेको छ । यो वर्षेनी लाखौं व्यक्तिको मृत्यु र अपांगताको कारण बनिरहेको छ । सुर्तीजन्य पदार्थको सेवनले विभिन्न क्यान्सर तथा दीर्घरोगहरू निम्त्याउँछ...
डा. दीपक ठाकुर सामाजिक तथा जनस्वास्थ्य दन्त विशेषज्ञ
नेपालमा सुर्तीजन्य पदार्थ नियन्त्रण नियमनका लागि प्रयास भएका छन् । राज्यले विज्ञापनमा पूरै प्रतिबन्ध लगाएको छ । त्यो एकदम राम्रो कुरा हो । अनि सुर्तीजन्य पदार्थका बट्टामा चुतावनीमूलक चित्रहरू...
प्रा. डा. विवेक आचार्य क्यान्सररोग विशेषज्ञ
नेपालमा औलो ज्वरोको इतिहास हजारौ वर्ष पुरानो छ । म्याक्स प्लाङ्क इन्स्टिच्यूट अफ इभोलुसनरी एन्थ्रोपोलोजीका मेगन मिसेलका अनुसार कालीगण्डकीको किनार मुस्ताङको चोखोपानी भन्ने स्थानमा तीन हजार वर्ष पुरानो मानवको...
डा. झलक गौतम जनस्वास्थ्यविद्
१६ जेठ, काठमाडौं । मिर्गौला प्रत्यारोपणपछि सगरमाथा चढेर कीर्तिमान बनाएका पेम्बा शेर्पालाई स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले सम्मान गरेको छ । शुक्रबार बिहान मन्त्रालयमा एक समारोह आयोजना गरी उनलाई सम्मान...
आमाको दूध बच्चाका लागि सर्वश्रेष्ठ हुन्छ । किनभने यसमा बच्चाको वृद्धि र विकासका लागि आवश्यक सबै पोषक तत्त्वहरू हुन्छन् । रोग प्रतिरोधी क्षमता बढाउने तत्त्व र सजिलै पच्ने गुण...
भर्खरै गरेका कुराहरू बिर्सिने, कुनै कुरामा ध्यान लगाउन खोज्दा पटक्कै नलाग्ने, दिमागमा भार परेको जस्तो भइरहने समस्या हुन्छ ? यस्तो लक्षणलाई अहिले विज्ञानले नयाँ नाम दिएको छ, ब्रेन फग...
स्वास्थ्य सेवा क्षेत्रमा ‘डाक्टर’ उपाधिको प्रयोग सधैं एक संवेदनशील र बहसको विषय रहँदै आएको छ। विशेषगरी फिजियोथेरापी पेशामा यो उपाधि प्रयोग गर्ने वा नगर्ने भन्ने विषयले नेपालमा मात्र होइन,...
बिनय कँडेल सह-प्रमुख फिजियोथेरापिस्ट
झाडापखाला आम नेपालीले सुन्दै, देख्दै र भोग्दै आएको स्वास्थ्य समस्या हो । गर्मी मौसम सुरु भएपछि यो रोगले धेरै सताउन थाल्छ । केही दशकअघि सम्म यो नेपालमा धेरैको ज्यान...
महिनावारी स्वच्छता महिलाहरूको स्वास्थ्य र सम्मानसँग जोडिएको महत्त्वपूर्ण विषय हो । यो महिनावारीको समयमा व्यक्तिगत सरसफाइ र स्वच्छता कायम राख्ने प्रक्रिया हो, जसले शारीरिक, मानसिक र सामाजिक रुपमा योगदान...
अनुराधाको आँखा बिहान साढे ३ बजे खुलेको थियो । बाहिर हल्का शीत परेको थियो, तर उनको मनमा घाम लागिरहेको थियो । आज उनकी प्यारी, एक्ली भान्जीको विवाह। ती भान्जी,...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
हाम्रो घाँटीमा रहने पुतली आकारको थाइराइड ग्रन्थीले टी ३ र टी ४ हर्मोन उत्पादन गर्छ । यो ग्रन्थीले मेटाबोलिज्म र ऊर्जा उपयोगलाई नियन्त्रण गर्छ । यो ग्रन्थीले क्याल्सिटोनिन हर्मोनमार्फत...
डा. ईश्वरी खनाल कन्सल्टेन्ट मनोचिकित्सक
पछिल्लो समय नेपालमा अकुपंचर चिकित्साबारे सचेतना बढेको देखिन्छ । यही कारणले होला, अकुपंचर सेवा लिन आउनेको संख्या दिनप्रतिदिन बढिरहेको छ । नेपालमा मात्र होइन, विश्वभर स्वास्थ्य उपचारको प्रभावकारी विधिका...
डा. नरेन्द्र लामिछाने अकुपञ्चर विशेषज्ञ
पछिल्लो समय हृदय रोग विश्वभरमा मृत्युको प्रमुख कारण बनिसकेको छ । नेपालमा पनि युवाहरूमा जीवनशैलीसँग सम्बन्धित समस्याहरू जस्तै तनाव, शारीरिक गतिविधिको कमी, अस्वस्थ खानपानको बानी, मोटोपन र धूम्रपान जस्ता...
डा. अभिषेक ठाकुर मुटुरोग विशेषज्ञ
मधुमेहको समस्यामा शरीरले रगतमा ग्लुकोजको मात्रा सही राख्न सक्दैन । रगतमा चिनीको मात्रा बढ्दा समयसँगै धेरै स्वास्थ्य समस्या निम्तिन सक्छ । मधुमेह छ भने उसको रगतमा चिनीको मात्रा उच्च...
डा. विनय भट्टराई मधुमेह, हार्मोन तथा थाइराइड रोग विशेषज्ञ
प्रदूषण, तनाव, बदलिँदो खानपान, निद्राको कमी र रसायनिक उत्पादन आदि कपाल झर्ने सबैभन्दा ठूला कारणहरू हुन् । यसका कारण कपाल कमजोर र सुख्खा हुन्छ । त्यसैले, कपाललाई यसको साइड...
मे २५- विश्व थाइरोइड दिवस ।विश्व थाइराइड दिवसले हामीलाई थाइराइडरोगप्रति सचेत रहन र समयमै जाँच गराउन प्रेरित गर्छ। यसबारे जानकारी राखेर समयमै पहिचान गरी निदान गर्न सके परिवार तथा...
हरेक छाला फरक हुन्छ र यसको सुन्दरता कायम राख्न फरक–फरक हेरचाहको उपाय अपनाउनुपर्ने हुन्छ । त्यसैले यो गर्मी मौसममा छालाको उचित हेरचाह गर्नका लागि आफ्नो छालाको प्रकार जान्न महत्त्वपूर्ण...
सरिता दुलाल पनेरु ब्युटिसियन
खानपानसँग सम्बन्धित खराब बानीहरूले पाचन प्रणालीमा नराम्रो असर पार्न सक्छ । यस्तो अवस्थामा पाचन प्रक्रिया सुस्त हुनसक्छ र पाचन प्रणालीलाई हानि पुग्न सक्छ । यसले गर्दा कब्जियत, एसिडिटी, पेट...
मायोपिया, जसलाई ‘नजिकको दृष्टिदोष’ पनि भनिन्छ । यो आँखाको यस्तो अवस्था हो, जहाँ व्यक्तिले नजिकका वस्तुहरू स्पष्ट देख्न सक्छ तर टाढाका वस्तुहरू धमिलो देखिन्छन्। यसको लक्षणमा टाढाका वस्तुहरू जस्तै...
अजित कुमार ठाकुर अजित कुमार ठाकुर
प्रायजसो गर्मी मौसममा नाकबाट रगत बग्ने समस्या धेरैलाई देखापर्छ । बोलीचालीको भाषामा नाकबाट रगत बग्नुलाई ‘नाथ्री फुटेको’ पनि भनिन्छ । अचानक नाकबाट रगत बग्ने समस्याले मानिसहरू डराउँछन् । तर, ...
डा. ढुण्डीराज पौडेल नाक, कान तथा घाँटीरोग विशेषज्ञ
आमा र शिशु दुवै बचाएकी प्रहरी जवान चन्द्रिका भन्छिन्, ‘म त्यहाँ पुग्दा चन्द्रालाई बेथाले च्यापेको थियो । मैले त्यस्तो दृश्य जीवनमा कहिल्यै देखेको थिइनँ । स्थानीयले सघाउनुको सट्टा रमिता...
७ जेठ, काठमाडौं । नेपालमा गर्भपतनलाई कानुनी मान्यता दिएको दुई दशक बढी भइसक्दा पनि असुरक्षित गर्भपतन गर्ने संख्यामा कमी नभएको विज्ञहरूले बताएका छन् । स्वास्थ्य सेवा विभाग परिवार कल्याण...
मेडिकल जर्नल ल्यान्सेटको पछिल्लो रिपोर्ट अनुसार, विश्वभर प्रोस्टेट क्यान्सरका केसहरू बढ्ने आँकलन गरिएको छ । उक्त प्रतिवेदन अनुसार, ल्यान्सेटले सन् २०२० मा प्रोस्टेट क्यान्सरका नयाँ केसहरू १४ लाख रहेकोमा...
‘मलाई क्यान्सर भएको थाहा पाएपछि बुबाले बाख्रा बेच्नुभयो।’ यो वाक्य मैले बर्दियाकी २८ वर्षीया एक युवती मुखबाट सुनेको थिएँ, जो स्तन क्यान्सरबाट पीडित थिइन् । गाउँको सबै सम्पत्ति बेचेर...
डा. अरुण शाही क्यान्सररोग विशेषज्ञ
हाम्रो शरीर कुनै पजलभन्दा कम छैन । शरीरमा यस्ता धेरै चीजहरू छन् जुन सामान्य देखिन्छन्, तर तिनीहरूको पछाडिको तर्क एकदमै फरक र अचम्मलाग्दो हुन्छ । त्यस्तै अचम्म लाग्दो तर्क...
उच्च तापक्रम, आद्रता र वातावरणीय परिवर्तनले शारीरिक, मानसिक र भावनात्मक अवस्थालाई असर गर्छ । जसको प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष प्रभाव यौन इच्छा, यौन व्यवहार र यौन सन्तुष्टिमा पर्न सक्छ ।...
बरफ भनेको जमेको अवस्थाको पानी हो । जुन सामान्यतया शून्य डिग्री सेल्सियस कम तापमानमा रहेको ठोस पदार्थ हुन्छ । अर्कोतर्फ, आइसक्रिम डेरी उत्पादनको प्रयोग गरी बनाइएको हुन्छ । जसमा...
रोगजारीका लागि मलेसिया गएका पाल्पाका ५६ वर्षीय रामबहादुर थापा (नाम परिवर्तन) लाई काम गर्ने क्रममा मस्तिष्कघात भयो । यस घटनापछि उनको जीवन पूरै बदलियो उनलाई हेमिप्लेजिया नामक अशक्त अवस्थाले...
समाजमा चुरोट सेवन गर्ने लत भएका अनगिन्ती मान्छे भेटिन्छन् । चुरोट सेवन स्वास्थ्यका लागि निकै हानिकारक छ, भन्ने कुरा सेवनकर्तामध्ये प्राय:लाई थाहा हुन्छ नै । तर, तलका धेरैले यसलाई...
कुनैपनि रोगबाट पूर्णरूपमा बच्न सम्भव छैन, तर केही खोपहरू छन्, जसले केही हदसम्म रोग र सङ्क्रमणबाट बच्न मद्दत गर्न सक्छन् । उमेर बढ्दै जाँदा शरीरको प्रतिरक्षा प्रणाली कमजोर हुँदै...
सामान्यतया चिन्ता भन्नाले कुनै पनि विषय, घटना, परिस्थिति तथा अवस्थाप्रति लामो समयसम्म सोचमा रहिरहने डर मिश्रित आवस्था हो । यसलाई हामी अर्को अर्थमा कुनै कुरामा अड्किएको अथवा अल्झिएको अवस्था...
साधना थापा साइकोथेरापिस्ट तथा एक्प्रेसिभ आर्ट्स थेरापिस्ट
हाम्रो आन्द्रामा १० करोडभन्दा बढी स्नायु कोषहरू हुन्छन् र यसले हाम्रो शरीरमा ९५ प्रतिशत सेरोटोनिन उत्पादन गर्छ । सेरोटोनिन एक रसायन हो, जुन हाम्रो मुड र खुसीसँग जोडिएको हुन्छ...
हाम्रो कोखाको दाहिने भागमा रहने कलेजो एउटा अभिन्न अंग हो । धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ, शरीरको सबैभन्दा ठूलो ग्रन्थी कलेजो हो ।
डा. विधाननिधि पौडेल पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
आलुमा तीलको छोप राखेर कागतीको रस हालेको अमिलो अचार । दही र रायो हालेर साँधेको भोगटे । यस्तो परिकार देखेपछि मात्र होइन, कल्पना गर्दा पनि मुखमा पानी आउँछ ।...
डा. कीर्तिपाल सुवेदी प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
कपाल झरेर तालु भएका व्यक्तिका लागि आजकाल कपाल प्रत्यारोपणको राम्रो विकल्प छ । हामी कपाल प्रत्यारोपणबारे मिडिया तथा सामाजिक सञ्जालतिर अनगिन्ती विज्ञापन आइरहेको देख्न सक्छौँ । कपाल प्रत्यारोपण कस्तो...
हाम्रो छालामा देखिने साना–गाढा खालका दाग वा उठेका धब्बाहरूलाई सामान्यतया कोठी भनिन्छ, जसलाई चिकित्सकीय भाषामा नेभस भनिन्छ । अधिकांश कोठीहरू जन्मजात वा बाल्यकालमा देखिन्छन् र यी सामान्यतया हानिरहित हुन्छन्...
डा. विकास पौडेल छाला, यौन तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ
पेटको स्वास्थ्यसँग खानपानको गहिरो सम्बन्ध छ, किनभने हामीले खाने खानाले पाचन प्रणाली, आन्द्राको स्वास्थ्य र समग्र शरीरलाई प्रत्यक्ष प्रभाव पार्छ । त्यसैले पेटलाई स्वास्थ राख्नका लागि खानपानमा विशेष ध्यान...
मोटोपना विश्वमा एक प्रमुख स्वास्थ्य समस्याको रुपमा देखा परिरहेको छ । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) को तथ्यांकअनुसार विश्वका हरेक ८ व्यक्तिमध्ये १ जनामा मोटोपनाको समस्या छ । १८ वर्षमाथिका...
घरायसीदेखि अन्य काम समेतको चटारोले गर्दा महिलाहरू आफ्नो स्वास्थ्यको खासै ख्याल राख्न भ्याउँदैनन् । समस्या धेरै गम्भीर नहुँदासम्म उनीहरूले स्वास्थ्यमा ध्यान दिँदैनन् । तर, महिला परिवारको आधार हुन्छिन् ।...
डा. रञ्जना यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
हामीले खाने प्रशोधित र प्याकेट बन्द खानामा अतिरिक्त नुन वा चिनी थपिएको हुन्छ । यस्ता खानामा स्वाद बढाउन नुन र चिनी दुवै बढी मात्रामा प्रयोग गरिन्छ । यी दुवै...
आयुष अधिकारी पोषणविद्
पसिना आउनु हाम्रो शरीरको एक प्राकृतिक प्रक्रिया हो, जसले शरीरको तापक्रम नियन्त्रण गर्न र अन्य शारीरिक कार्यहरूमा सहयोग गर्छ । पसिना एक तरल पदार्थ हो, जुन छालामा रहेका पसिना...
काठमाडौँ । नेपालको सोह्रौं योजनामा उल्लेख गरिएको मानव पुँजी निर्माणको दीर्घकालीन योजनाको सफलताका लागि सरकारले बाल पोषणभत्तामा वृद्धि गर्नुपर्नेमा सरोकारवालाले जोड दिएका छन् । सामाजिक सुरक्षा नागरिक समाज सञ्जालले...
सूर्ती, तमाखु, चुरोट, गुट्खा । मुखको क्यान्सर गराउने प्रमुख तत्व हुन, यी । यी तत्वको लत लाग्यो भने मुखको स्वास्थ्य विग्रिने भय त हुन्छ नै । विस्तारै गएर मुखको...
डा. समिम अख्तर क्यान्सररोग विशेषज्ञ
शरीरमा कुन भिटामिनको कमी भयो ? कमी भएका भिटामिनको नामसहित थरीथरीका सप्लिमेन्ट बजारमा पाइन्छन् । भिटामिन सप्लिमेन्टको बजार तीव्ररुपमा बढ्दै गइरहेको छ । यसरी बढ्नुको कारण हो, भिटामिन खाए...
डा. अनाम प्याकुरेल जनरल प्राक्टिसनर
गर्मीमा धेरैलाई काखीबाट अत्याधिक पसिना आउने समस्या हुन्छ । तर, पसिना भन्दा पनि बढी त्यसबाट आउने गन्धले समस्या निम्ताउँछ । काखी गन्हाउने समस्या मानव शरीरको एक सामान्य प्राकृतिक प्रक्रिया...
डा. विकास पौडेल छाला, यौन तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ
राति सुत्दा नाक बन्द हुने समस्या धेरैले अनुभव गर्ने एक आम स्वास्थ्य समस्या हो । यो अवस्थाले निद्रा खल्बलिनुका साथै दैनिक जीवनमा असहजता र थकान निम्त्याउन सक्छ । चिकित्सकीय...
डा. अरुण अधिकारी नाक, कान तथा घाँटीरोगका शल्यचिकित्सक
बच्चाहरू सधैँ खानका लागि उत्साहित हुन्छन् । मन पर्ने चीज खाँदा, उनीहरू खाँदै गरेको वस्तु कति ठूलो वा सानो हुनुपर्छ भनेर बिर्सन्छन् । यही कारणले खाना खाँदा अक्सर घाँटीमा...
डा. बाबुराम पाण्डे बालरोग विशेषज्ञ
बच्चाहरूमा देखिने सबैभन्दा बढी दीर्घकालीन समस्या मध्ये एक हो, आस्थमा । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ)का अनुसार विश्वमा करिब ३० करोडमा आस्थमा छ । त्यसमा सबैभन्दा बढी संख्या बच्चाको छ ।...
डा. अरुण कुमार सिंह बालरोग विशेषज्ञ
श्वसन प्रणालीमा दीर्घकालीन सुन्निने र कफ जम्ने रोग हो, दम । यसमा घ्यारघ्यार हुने, धेरै खोकी लाग्ने र श्वास फेर्न गाह्रो हुने लगायतका विभिन्न लक्षण देखिन्छ । नेपालमा हालको...
हरेक वर्ष विश्वभर लाखौँ मानिसहरूले हृदयाघातका कारण ज्यान गुमाउँछन् । अस्वस्थकर खानपान र अस्वस्थकर जीवनशैलीका कारण मुटु रोगको जोखिम बढ्छ । हृदयाघातको समयमा व्यक्तिलाई मध्य छातीमा तीव्र दुखाइ हुन्छ...
डा. आनन्द जिसी मुटुरोग विशेषज्ञ
बनाना, स्ट्रबेरी, चकलेट वा म्याङ्गो फ्लेभरका कण्डम । बजारमा थरीथरीका बास्नादार कण्डम छन् । यी कण्डमले गर्भ रोक्न र यौन संक्रमणबाट बचाउँछ । तर, यस्ता फ्लेभरले कुनै हानि गर्दैन...
डा. मोहन भुसाल छाला, यौन तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ
खान, बस्न, लगाउन जस्तै अपरिहार्य बनिसक्यो, मोबाइल फोन । बरु, साथी नभए पनि हुन्छ । तर, मोबाइलबिना बाँच्न सक्दैनन्, अहिलेका पुस्ता । मोबाइल अहिले जीवनको अभिन्न अंग बनिसकेको छ...
डा. ईश्वरी खनाल कन्सल्टेन्ट मनोचिकित्सक
केक, कुकिज, पेस्ट्रिज र आइसक्रिमले तपाईंको जिब्रोलाई कत्तिको लोभ्याउँछ ? यदि हेर्दा मुखै रसाउने परिकार स्वास्थ्यका लागि जोखिमयुक्त बन्न सक्छ । किनकी, यस्ता अल्ट्रा–प्रोसेस्ड खानेकुराले मोटोपन, मुटुरोग, मधुमेह र...
दिनभरको दौडधुप अनि कामको बोझले गर्दा हामी शारीरिक मानसिक दुवै तरिकाले थकित हुन्छौँ । ती थकान मेट्न हाम्रा लागि आनन्दको निद्रा आवश्यक हुन्छ । आनन्दको निद्राका लागि शान्त वातावरण...
धेरैजसो मानिसहरूले अनुभव गर्ने टाउको दुखाइको सबैभन्दा सामान्य प्रकार भनेको तनावको टाउको दुखाइ हो।
वर्षातको मौसम सुरु भयो । सडकहरू पानीले भरिएका हुन्छन् अनि जताततै हिलो र फोहोर हुन्छ । गाउँतिर यही समयमा हिलो खेतबारीमा धेरै काम गर्नुपर्ने हुन्छ । घर, आँगन तथा...
नेपालका मेडिकल शिक्षण संस्थानहरू फेरि एकपटक आन्दोलनको घेरामा छन् । रेजिडेन्ट डाक्टरहरूले उठाइएको मुद्दा ‘निर्वाह भत्ता’ को लागि मात्रै होइन यो आन्दोलन । स्वास्थ्य प्रणाली, चिकित्सा शिक्षा र नीति...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
पृथ्वी, पानी, अग्नि, वायु र आकाश । यी पाँच तत्व मिलेर मानव शरीर बन्छ । शरीरलाई निरोगी र दीर्घायु बनाउन यी तत्व सन्तुलनमा रहन आवश्यक छ । यिनलाई सन्तुलनमा...
रक्सी हाम्रो शरीरमा रगतको माध्यम हुँदै कलेजोमा पुग्छ । मदिरालाई पनि कलेजोले मेटाबोलाइज गर्छ । मेटाबोलाइज भनेको खानेकुरा पचाउने प्रक्रिया हो । मेटाबोलाइज गर्दा त्यसबाट विविध रसायन निस्कन्छ ।...
सर्पको टोकाइ विश्वभरका ग्रामीण र उच्च तापक्रम भएका भू-भागको एक स्वास्थ्य चुनौती हो। विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) का अनुसार प्रत्येक वर्ष विश्वभर करिब ५४ लाख मानिस सर्पको टोकाइको शिकार...
एन्जाइटी तनावपूर्ण जीवनयापन गर्ने युवालाई मात्र हुँदैन । बच्चालाई पनि हुनसक्छ । कसैमा बाल्यकालको सुरुवातबाटै यसको लक्षण देखिन सक्छ । जसले पछि गएर जीवनको गुणस्तरमै प्रभाव पार्न सक्छ ।...
राम्रो स्वास्थ्यका लागि, मौखिक स्वच्छताको विशेष ख्याल राख्न सल्लाह दिइन्छ । धेरैजसो मानिसहरू बिहान दाँत सफा गर्छन् तर जिब्रो सफा गर्दैनन् । यस्तो अवस्थामा जिब्रोमा जम्मा भएको फोहोर सफा...
डा. निर्मल भुसाल वरिष्ठ आयुर्वेद पञ्चकर्म विशेषज्ञ
कुन खानेकुराले के फाइदा दिन्छ ? कति तापक्रममा पकाउने ? स्वादिलो कसरी बनाउने ? भन्ने कुरा भान्सामा बस्ने प्रायले सहजै भन्न सक्छन् । सम्भवतः यसबारे राम्रै ज्ञान पनि हुन्छ...
शिशुको श्रवण क्षमता आमाको गर्भबाटै सुरु हुन्छ । गर्भमा हुर्किरहेको शिशुले विशेष गरी आमाको आवाज मात्र सुन्न सक्छ, किनभने आमाको आवाज नै उसले सबैभन्दा नजिकबाट सुन्छ । यद्यपि, उसले...
डा. बाबुराम पाण्डे बालरोग विशेषज्ञ
मानव शरीरमा रहेको मुटुले दिनमा १ लाख पटक रगत पम्प गर्छ । रक्तसञ्चार प्रणालीको अभिन्न अङ्गको रूपमा, मुटुले शरीरको हरेक भागमा रगतसँगै अक्सिजन आपूर्ति गर्छ, जसले गर्दा तन्तु र...
डा. रवि शाही मुटुरोग विशेषज्ञ
गर्भावस्था महिलाका लागि जीवनको सबैभन्दा विशेष र सुन्दर, तर संवेदनशील समय हो । यस समयमा मन र शरीरमा धेरै परिवर्तनहरू हुन्छन् । यी परिवर्तनका बीचमा गर्भवती महिलाको मनमा धेरै...
आजकल महिलाहरूले आफ्नो शिक्षा र करियरलाई पहिलो प्राथमिकता दिन्छन् । युवा उमेरमा उनीहरूका लागि विवाह र परिवार विस्तारमा खासै ध्यान दिँदैनन् । यसले उनीहरूको प्रजनन् स्वास्थ्यलाई असर गर्न सक्छ,...
डा. सचिनकुमार यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
माटोको भाँडोमा पानी खाने चलन नयाँ होइन । परापुर्वकाल देखि नै माटोको भाँडोको प्रयोग हुन्थ्यो । त्यो बाहेक कुनै अर्को विकल्प पनि थिएन । समय बित्दै गयो । आधुनिक...
डा. अमृत भण्डारी आयुर्वेदिक चिकित्सक
शरीरका अङ्गहरूमा धेरै प्रकारका दुखाइहरू हुन्छन् जस्तै तीब्र, हल्का, तुरुन्तै निको हुने वा बारम्बार हुने दुखाइ । यदि दुखाइको समस्या कहिलेकाहीँ हुन्छ भने खासै समस्या हुँदैन तर यदि एउटै...
डा. अभिषेक ठाकुर मुटुरोग विशेषज्ञ
आदरणीय डा. ज्ञानेन्द्र मान सिंह कार्कीज्यू, नमस्कार। तपाईंलाई म नजिकबाट चिन्छु—एक कुशल प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ वा ल्याप्रोस्कोपिक सर्जन मात्र होइन, चिकित्सकहरूको हक, अधिकार र सम्मानका लागि सधैं अग्रसर...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
तपाईं ७, ८ वा १० घण्टासम्म केही नखाई बस्नुहोस् त । के हुन्छ ? स्वभाविक जवाफ हो–भोक लाग्छ । भोक लाग्नु शरीरको एक प्राकृतिक संकेत हो । यो संकेतले...
धेरै पटक आश्वासन पनि पायौँ । नेपाल सरकारको नीति कार्यक्रममा पनि यो घोषणा भएकै हो । अर्थ मन्त्रालयको बजेट भाषणमा यो कार्यक्रम आएकै हो । तर मन्त्री ज्यू यो...
नेपालको स्वास्थ्य सेवा प्रणाली अहिले संवेदनशील मोडमा उभिएको छ । आवासीय चिकित्सक, जो चिकित्सा सेवा प्रवाहको अग्रपङ्तीमा खटिएका छन्, उनीहरू न्यायोचित मागसहित आन्दोलनमा छन् । लामो समयदेखि चलेको यो...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
गर्मीको समय सुरु भएको छ । गर्मीसँगै वर्षा पनि सुरु हुँदैछ । यो समयलाई सरुवा रोगको मौसम पनि मानिन्छ । अब दूषित खाना र पानीसँग जोडिएका सरुवा रोगको जोखिम...
डा. विमल चालिसे प्रमुख कन्सल्टेन्ट फिजिसियन
१०, वैशाख, काठमाडौं । लुम्बिनी प्रदेशस्थित नेपालगन्जको भेरी अस्पतालमा पहिलो पटक मिर्गाैला प्रत्यारोपण भएको छ । शहीद धर्मभक्त राष्ट्रिय प्रत्यारोपण केन्द्रको सहयोगमा मंगलबार दुई जनाको मिर्गाैला प्रत्यारोपण भएको केन्द्रका...
संसारमा सबैभन्दा लामो अवधि बाँच्ने व्यक्तिको कुरा गर्दा, हालसम्मको तथ्यांक र गिनिज बुक अफ वर्ल्ड रेकर्ड्सका आधारमा जिन कालमेन्टलाई सबैभन्दा लामो आयु भएको व्यक्तिको मान्यता प्राप्त छ । उनको...
जब कुनैपनि शिशु जन्मन्छन्, तब उनीहरूको सम्पूर्ण पोषणको स्रोत हो आमाको दूध । उनीहरूको शारीरिक, मानसिक मात्र होइन भावनात्मक विकासका लागि पनि आमाको दूध जरुरी हुन्छ । त्यसैले त...
झिंगाको खुट्टा र शरीरमा साना रौंहरू हुन्छन्, जसले विभिन्न सूक्ष्मजीवहरू बोक्ने काम गर्छ । झिंगाले आफ्नो वातावरणमा गन्ध र तापक्रमको आधारमा खाना खोज्छ । झिंगाको प्रजनन् क्षमता अत्याधिक हुन्छ।...
कुनै परीक्षणका लागि रगत निकाल्दा वा बिराभी भई नसाबाट औषधि दिनु परेमा हात तथा पाखुराको नसामा सुई घोच्नु पर्ने हुन्छ । यस्तो बेला कतिपय व्यक्तिको रगत बग्ने नसा सजिलै...
भिटामिन डीको सबैभन्दा राम्रो स्रोत घाम हो । त्यसैले भिटामिन डीलाई ‘सन साइन भिटामिन’ पनि भनिन्छ । हाम्रो छाला सूर्यको प्रकाशसँग सम्पर्कमा आउँदा यो भिटामिन बन्छ । अर्थात् घामबाट...
कुरा गर्दा वा हाँस्दा मुख गन्हाउने व्यक्तिको छेउमा बस्न कसैलाई पनि मन पर्दैन । त्यो मान्छे जतिसुकै सुन्दर किन नहोस् । मुख तथा श्वास गन्हाउँदा अरूलाई समस्या हुन्छ भने...
डा. नियुक्ति अर्जेल गिजा तथा दन्तरोग विशेषज्ञ
प्राय खैनी खानेहरूलाई थाहा छ, बानी परेपछि यसको तलतल लागिरहन्छ । फुर्सदमा होस् वा कामको व्यस्ततामा ओठमा खैनी च्याप्न मन लाग्छ । किन होला ? खैनीको तलतल लाग्नुको मुख्य...
प्रा.डा. विद्या सागर प्रसाद इन्टरनल मेडिसिन
८ वैशाख, काठमाडौं । यही वैशाख महिनामा संघीय अस्पतालमा सुरु गर्न लागिएका सेवाहरूको सूची स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले सार्वजनिक गरेको छ । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या प्रदीप मन्त्री पौडेलको नीति...
सेन्सरी समस्या भनेको के हो, यस्तो समस्या भएका व्यक्तिहरूले कस्तो लक्षण देखाउँछन् ? अहिलेको अवस्थामा आम प्रश्न हुन् यी । यससँगै अर्को प्रश्न पनि जोडिएर आउँछ, सेन्सरी समस्या भएका...
विश्वको तथ्याकं हेर्दा हेलमेटको प्रयोग गर्दा टाउकाको चोटबाट ७५ प्रतिशत जोगिन सकिन्छ । हेलमेटको प्रयोगले मृत्युदर पनि ६ प्रतिशत घटाएको देखिएको छ ।
डा. रुपेश राउत न्युरोसर्जन परामर्शदाता
६ वैशाख, काठमाडौं । नेपालमा पछिल्ला वर्ष औषधिको व्यापारमा वृद्धि भएको छ । नेपाल औषधि उत्पादक संघ(एपोन)ले सार्वजनिक गरेको सेल्डडाटा अनुसार अघिल्लो आर्थिक वर्षमा औषधिको विक्री २० प्रतिशत बढेको...
निद्रा त्यति नै जरुरत छ, जति पोषिलो खाना र शुद्ध पानीको छ । किन मान्छेलाई निद्रा लाग्छ ? निदाउनु किन जरुरी छ ? यी रहस्यहरू जान्नका लागि अर्को महत्वपूर्ण...
५ वैशाख, काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्री प्रदीप पौडेलले युएईका अधिकारीहरूसँग नेपालको स्वास्थ्यका लागि सघाउन आग्रह गरेका छन् । अबुधाबीमा रहेका मन्त्री पौडेलले त्यहाँका स्वास्थ्य विभाग अध्यक्ष मन्सुर...
राजधानी काठमाडौं र विभिन्न शहरमा रहेका ठूला सरकारी अस्पतालमा सेवाग्राहीको व्यापक भीड हुने समस्या नयाँ होइन् । त्यहाँ सामान्य जाँच गराउन पनि लामै पालो कुर्नुपर्छ । कुनै ठूलो जाँच...
डा. पुष्प मणि खराल जनरल प्राक्टिसनर
४ वैशाख, काठमाडौं । कान नसुन्ने व्यक्तिलाई सुन्ने बनाउने ‘कक्लियर इम्प्लान्ट’ प्रत्यारोपण सेवा वीर अस्पतालले सुरु गरेको छ । बुधबार दुई जनाको शल्यक्रिया गरी ‘कक्लियर इम्प्लान्ट’ उपकरण राखिएको वीर...
गत फागुनको अन्त्यतिर, हिँउले ढाकिएको डोल्पाको सानो शहर दुनैमा पुगेका थियौं हामी । सिलसिला थियो, निःशुल्क स्वास्थ्य शिविरको । र यसको बन्दोबस्ती मिलाइदिएको थियो ब्याक टु लाइफ इभीले ।...
डा. अरुण केसी नाक, कान, घाँटीरोग विशेषज्ञ
रोगसँग लड्न सिपाहीको काम गर्ने रक्षा तन्त्र हो, प्रतिरक्षा प्रणाली । प्रतिरक्षा प्रणाली विभिन्न कोषहरू, तन्तु, अङ्ग र रासायनिक तत्त्वहरूको एक सञ्जाल हो, जसले शरीरलाई हानिकारक बाहिरी र भित्री...
४ वैशाख, काठमाडौं । आयोडिनयुक्त नुन सम्बन्धी ऐन जारी भएको २७ वर्षपछि कार्यान्वयनमा आउने भएको छ । आयोडिनयुक्त नुन उत्पादन तथा बिक्री वितरण ऐन २०५५ कार्यान्वयनका लागि बाटो खुलेको...
३ वैशाख, काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले नागरिकको स्वास्थ्य सम्बन्धी सबै विवरण भएको प्रणाली लागू गर्ने तयारी गरेको छ । स्वास्थ्य मन्त्रालयले व्यक्तिका सबै स्वास्थ्य विवरण एकै ठाउँमा...
भनिन्छ, आँखाले पनि बोल्छ । किनकी, आँखा यस्तो अंग हो, जसले मन र मस्तिष्कमा चलिरहेको भावलाई पोख्ने गर्छ । त्यसैले त चाहे त्यो सुखको क्षण होस्, दुख:को अवस्था होस्...
हामीले विभिन्न व्यक्तिबाट धेरै पटक सुनिरहेका हुन्छौँ नि, ‘मान्छे मासु खाने जाति नै होइन, मासु खाने खालका दाँत र पचाउन सक्ने क्षमता मान्छेसँग छँदैछैन । जसले जे तर्क गरेपनि...
फिजियोथेरापी एक स्वायत्त आधुनिक चिकित्सा प्रणाली हो।भौतिक चिकित्सा भनेर चिनिने यस विषयमा डिप्लोमा देखि विद्यावारिधिसम्म अध्ययन, अध्यापन हुन्छ । अध्ययन पश्चात फिजियोथेरापी सहायक वा फिजियोथेरापिस्टले नेपाल स्वास्थ्य व्यवसायी परिषद्मा...
बिनय कँडेल सह-प्रमुख फिजियोथेरापिस्ट
मान्छे उस्तै रहदैन । जस्तो पहिला थियो । उमेर ढल्किएसँगै मान्छेको रुप रङ परिर्वतन हुन्छ । मन पनि क्रमिक रुपमा परिवर्तन हुँदै जान्छ । इन्द्रीयहरू शिथिल हुँदै जान्छन् ।...
स्वास्थ्यमा गुणस्तरीयता भनेको जटिल र बहुआयामिक विषयमा हो । यसमा घन्टौँ छलफल गर्न सकिन्छ । ठूला अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनहरूमा, अत्याधुनिक प्रविधिका विषयमा छलफल हुने ठाउँमा पनि गुणस्तर कामय गर्ने विषयमा...
२ वैशाख, काठमाडौं । परोपकार प्रसूति तथा स्त्रीरोग अस्पतालले सिमुलेसन ल्याब सञ्चालनमा ल्याएको छ । मातृ तथा नवजात शिशुको उपचार तथा स्याहारका लागि दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्ने उद्देश्यले स्थापना...
१ वैशाख, काठमाडौं । आवासीय चिकित्सकको विषयलाई लिएर नेपाल चिकित्सक संघले दुई बुँदे माग राखी ७२ घण्टे अल्टिमेटम दिएको छ । चिकित्सा शिक्षा स्नातकोत्तर तह (पीजी) को सिट र...
जन्मअघि आमाको गर्भबाट पाइने पोषण हाम्रो शरीर बनाउने प्रारम्भिक जग हो । जन्मपछिको आहार चयनले हाम्रो स्वास्थ्य, ऊर्जास्तर, रोगप्रतिरोधी क्षमता, मानसिक स्थिति र दीर्घकालीन जीवनशैली निर्धारण गर्छ । खानालाई...
मोदनाथ पौडेल पोषणविद्
वि.सं. २०८१ मा स्वास्थ्य क्षेत्रले केही उपलब्धि, विवाद र वैदेशिक सहायता अनुदान कटौतीको असर बेहोर्नुपर्यो । यस वर्ष स्वास्थ्य बीमाको चर्चासँगै वरिष्ठलाई पन्छाएर कनिष्ठलाई स्वास्थ्य सचिव नियुक्ति गरिएको विषय...
हाँसो, मानव जीवनको एक अभिन्न र प्राकृतिक हिस्सा हो, जसले हामीलाई आनन्द, उत्साह र हल्कापन प्रदान गर्छ। यो केवल भावनात्मक अभिव्यक्ति मात्र होइन, यसले हाम्रो शारीरिक, मानसिक र सामाजिक...
पेटको बोसो, जसलाई चिकित्सकीय भाषामा ‘भिसेरल फ्याट’ भनिन्छ, जुन स्वास्थ्यका लागि जोखिमपूर्ण मानिन्छ । यो बोसो पेटको मांसपेशीभित्र र कलेजो, आन्द्रा जस्ता अङ्ग वरिपरि जम्मा हुन्छ । जसले मधुमेह,...
खानपिन जति स्वास्थ हुन्छ त्यति नै स्वास्थ्य राम्रो हुन्छ । जब स्वास्थ्य राम्रो हुन्छ, जीवन सहज र ऊर्जावान हुन्छ । त्यसैले स्वस्थ खाना खानु निकै जरुरी छ । स्वस्थ...
खानेकुरा देख्दा वा कल्पना गर्ना साथ हरकोहीको मुखमा र्याल आउँछ । एकछिन सोचौं त, यस्तो किन हुन्छ ? धेरैलाई लाग्न सक्छ, र्याल फाल्ने पदार्थ भएकोले शरीरका लागि अनावश्यक कुरा...
डा. अजित खनाल कन्सल्टेन्ट ग्यास्ट्रोइन्ट्रोलोजिस्ट
कसैको अनुहारमा एक–दुईवटा टक्क मिलेका कोठीले आकर्षण थप्छ, सुन्दरताको परिचय बन्छ । कतिपयले स्टाइलका लागि अनुहारको कुनै भागमा गाजलको कोठी समेत बनाएर हिँड्ने गर्छन् । तर कसैलाई भने अनुहारभरि...
डा. मोहन भुसाल छाला, यौन तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ
अहिले खानपान र जीवनशैलीमा ध्यान दियो भने भोलि ठूलो रोग लाग्नबाट बच्न सकिन्छ भन्ने धेरैलाई थाहा हुन्छ । तर त्यसमा त्यति चासो नदिएको देख्छौँ हामी । स्वस्थ समाज निर्माणका...
डा. पुष्प मणि खराल जनरल प्राक्टिसनर
अमेरिकाको न्यूयोर्कमा रहेका स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्री प्रदीप पौडेलले त्यहाँ बस्ने नेपालीहरूसँग अर्न्तक्रिया तथा छलफल गरेका छन् । नेपाली जनसम्पर्क समिति अमेरिका तथा जीपी कोइराला फाउण्डेसनले गरेको कार्यक्रममा मन्त्री...
वायु प्रदूषणमा धेरै खालका रसायन हुन्छन् । वायु प्रदूषण १० माइक्रोग्राम भन्दा पनि सानो हुन्छ, जुन फोक्सोको भित्री तहसम्म पुग्छन् र फोक्सोमा असर गर्छन् ।
२७ चैत, काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्री प्रदीप पौडेलले माल्दिभ्सका चिकित्सकहरूलाई नेपालमा स्नातकोत्तर(पीजी) अध्ययन गराउने वातावरण बनाउन पहल भइरहेको बताएका छन् । संयुक्त राष्ट्रसंघीय जनसंख्या तथा विकास आयोगको...
पाचन प्रणाली मानव शरीरको एक जटिल र महत्त्वपूर्ण प्रणाली हो, जसले खानालाई ऊर्जामा परिणत गर्ने, पोषक तत्त्वहरू अवशोषित गर्ने काम गर्छ । साथै बाँकी रहेको विकारयुक्त पदार्थ बाहिर निकाल्ने...
महिनावारीको समयमा रक्तस्राव हुँदा केही मात्रामा त्यहाँ जम्मा हुँदै जान सक्छ । त्यो रगत बाहिर निस्कन नपाएर प्राय: डिम्बाशयमा जम्मा भई सिस्ट रुपमा बढ्न थाल्छ । यो सँगै दुखाइ...
२०–२५ वर्षको अन्तराललाई मात्रै हेर्ने हो भने पनि नेपालीहरूमा सम्पन्नता धेरै आएको देखिन्छ । घर, बाटोघाटको अवस्था फेरिएको छ । गाउँमा बस्ने धेरैजना शहरमा बस्न थालेका छन् । सवारी...
डा. अनिल भट्टराई सहप्राध्यापक तथा कार्डियोभास्कुलर सर्जन
हाम्रो व्यक्तित्वमा दाँतको खास भूमिका हुन्छ । मिलेका दाँतका पङ्क्ति सौन्दर्यको एक महत्वपूर्ण हिस्सा हो । साथसाथै यसको साइनो स्वास्थ्यसँग पनि जोडिएको छ । दाँत राम्रो, बलियो, स्वस्थ छ...
डा. सोनम साह दन्त चिकित्सक
अहिले धेरैको दैनिकी अफिसमा लामो समय बसेर कम्पुटर, ल्यापटपमा काम गर्नुपर्ने खालको हुन्छ । दिनको ७–८ घण्टा वा त्यो भन्दा बढी समयसम्म पनि एउटै पोजिसनमा बसेर काम गर्नुपर्ने हुनसक्छ...
नेपालबाट रोजगार तथा पढाइका लागि विदेश जाने छोराछोरीहरूले स्वदेश फर्किँदा आमाबुबा तथा आफन्तलाई कोसेलीका रुपमा आहार पूरक अर्थात् डाइटरी सप्लिमेन्टहरू ल्याउन थाले । प्रायगरी माछाको तेल, क्याल्सियम, एन्टिअक्सिडेन्ट क्याप्सुल,...
विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) स्थापना भएको दिन अप्रिल ७ मा प्रत्यक वर्ष विश्व स्वास्थ्य दिवस मनाइन्छ। डब्लुएचओले वर्ष २०२५ को विश्व स्वास्थ्य दिवसको नारा ‘हेल्थी बिगनिङ्स, होपफुल फ्युचर’ अर्थात्...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
‘एन्टिअक्सिडेन्ट’ एक प्रकारको रासायनिक यौगिक हो, जसले हाम्रो शरीरका कोशिकाहरूलाई ‘फ्री र्याडिकल्स’ नामक हानिकारक अणुहरूबाट जोगाउँछ। फ्री र्याडिकल्स अक्सिजनसँग सम्बन्धित अस्थिर अणुहरू हुन्, जुन शरीरमा मेटाबोलिज्म (खानालाई ऊर्जामा परिणत...
स्थापनाको १३ वर्ष पार गर्दै गर्दा प्रतिष्ठानले अनेकौं आरोह-अवरोह पार गरेको छ । कर्णाली अञ्चल अस्पतालबाट विश्वविद्यालयको स्वरूप धारण गरिसकेको छ ।
दाबी समीक्षामा अपर्याप्त दक्ष जनशक्ति र अवलम्बन गरिएको विधि तथा प्रक्रिया आफैमा कमजोर रहेकाले दाबी परीक्षण समयमै हुन नसक्दा सेवा प्रदायक संख्या मर्कामा पर्दै आएका छन् ।
२४ चैत, काठमाडौं ।आर्थिक कठिनाइबिना सबै नागरिकलाई आवश्यक स्वास्थ्य सेवा उपलब्ध गराउने उद्देश्यले स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम सुरु भएको ९ वर्ष पूरा भएको छ । तर, अहिलेसम्म न लक्षित सबैसम्म...
बिजनेस रिसर्च इनसाइटको रिपोर्टले देखाउँछ, अघिल्लो वर्ष अर्थात २०२४ मा सनस्क्रिनको कारोबार १२ अर्ब ६० करोड डलर बराबारको रहेको छ । यो आकार सन् २०२५ मा बढेर १३ अर्ब...
स्वास्थ बीमा बोर्डका नीति निर्माताहरू र स्वास्थ मन्त्री ज्यूलाई मेरो प्रश्न छ, तपाईंहरूले देशका सम्पूर्ण बिरामी नागरिकलाई आफ्नै ठानेर समान व्यवहार गर्नु पर्दैन ? कि निजी अस्पतालमा बीमा मार्फत...
तराई तथा पहाडी भू-भागमा गर्मी तथा वर्षा याममा सर्पको बिगबिगी हुन्छ। पहिले पहाडी क्षेत्रमा भन्दा तराई–मधेसमा सर्पको टोकाइबाट धेरैले समस्या भोगेको पाइन्थ्यो । पछिल्लो समय जलवायु परिवर्तनका कारण पहाडी...
२२, चैत, काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्यामन्त्री प्रदिप पौडेलले सरकारले नागरिक आरोग्य सेवालाई ७५३ वटै स्थानीय तहमा बिस्तार गर्ने बताए । शुक्रबार राष्ट्रिय आयुर्वेद पञ्चकर्म तथा योग सेवा केन्द्र...
कुनै पनि कुराले तनावमा हुँदा टाउको दुखेको महसुस धेरैलाई हुन्छ । यस्तो हुनुको पछाडि तनाव हुँदा कोर्टिसोल हर्मोन रिलिज हुन्छ । जसले गर्दा मस्तिष्क वरपरको मांसपेशी खुम्चिएर टाउको दुखेको...
डा. नरेन्द्र लामिछाने अकुपञ्चर विशेषज्ञ
२१ चैत, काठमाडौं । सर्वोच्च अदालतले चिकित्सा शिक्षा स्नातकोत्तर तह(पीजी) को म्याचिङ रोक्न चिकित्सा शिक्षा आयोगलाई आदेश दिएको छ । निजी मेडिकल कलेजका सिटलाई छाडेर सरकारीमा मात्रै म्याचिङ गर्ने...
अस्टियोपोरोसिस यस्तो अवस्था हो जसले हड्डीको घनत्व घटाउने, कमजोर बनाउने र हड्डी सजिलै भाँचिने सम्भावना बढाउने गर्छ। यो रोग खासगरी उमेर ढल्केका व्यक्तिहरू, विशेष गरी महिनावारी रोकिएका महिलाहरू, र...
डा. सुशील शर्मा जोर्नी प्रत्यारोपण विशेषज्ञ
पेटमा बोसो जम्दा शरीर भद्धा देखिने मात्रै होइन यसले विभिन्न स्वास्थ्य समस्यासमेत निम्त्याउँछ । अनावश्यक बोसो बढ्दै जाने हो भने मधुमेह, उच्च रक्तचाप जस्ता दीर्घरोगले ग्रस्त बनाउने जोखिम रहन्छ...
सुरक्षा बस्नेत योग प्रशिक्षक
काठमाडौंबासीको आँखा पोल्ने, नाक बन्द हुने, खोकी लाग्ने, श्वास फेर्न गाह्रो हुने जस्ता समस्या देखिएका छन् ।
३५ वर्ष उमेर पार भएपछि सन्तान जन्माउनु पनि सामान्य भइसकेको छ । तर उमेर बढेसँगै प्रजनन् क्षमतामा असर पर्छ । र, महिलाको सन्तान उत्पादनका लागि आवश्यक डिम्बको गुणस्तरमा कमी...
डा. कीर्तिपाल सुवेदी प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
२० चैत, काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयकी अतिरिक्त सचिव डा.संगीता कौशल मिश्राको रिटमा सर्वाेच्च अदालतले अग्राधिकार दिएको छ । आज भएको सुनुवाईपछि सर्वाेच्चले अन्तरिम आदेश जारी गर्नु नपर्ने...
पछिल्ला दिनमा जसरी नसर्ने रोगहरू बढिरहेका छन्, यसका लागि मुख्य दुई कारणलाई जिम्मेवार मानिएको छ । मान्छेको शारीरिक श्रम कम हुनु र आवश्यकताभन्दा बढी खानु। शरीरलाई चाहिने भन्दा बढी...
डा. पुष्प मणि खराल जनरल प्राक्टिसनर
२० चैत, काठमाडौं । सरकारी सेवामा आवद्ध नर्सहरूको संघ(गोनान)ले आफ्नो स्थापना दिवसको अवसरमा काठमाडौं उपत्यकाका सरकारी अस्पतालहरूमा कार्यरत नर्सको पाठेघरको मुखको क्यान्सरको जाँच गरिएको छ । नर्सहरूको स्वास्थ्य र...
आजकल, छालाको हेरचाहका लागि बजारमा धेरै प्रकारका उत्पादन र उपचारहरू उपलब्ध छन् । जसले छालालाई चम्किलो बनाउने दाबी पनि गर्दछ, तर त्यस्ता उत्पादनहरूमा हानिकारक रसायनको पनि प्रयोग भएको हुन्छ...
आइतबारको दिन सरकारी अस्पतालमा सधैँ भीडभाड हुन्छ। ओपीडीमा बिरामीको लाम लागिरहेको थियो। त्यही बीचमा पोस्टमार्टम गर्नुपर्ने केस आएको छ भनेर फोन आयो। मैले सहकर्मी डाक्टरलाई ओपीडी सम्हाल्न भने र...
डा. अमन न्यौपाने
काठमाडौं । वीर अस्पतालमा पार्किन्सन तथा छारे रोगको उपचारका लागि अत्याधुनिक ‘डिप ब्रेन स्टिमुलेसन’ तथा ‘स्पाइनल स्टिमुलेसन’ प्रविधि सञ्चालनमा आएको छ । आइतबारबाट अमेरिकी न्यूरो विशेषज्ञहरूको सहयोगमा सो सेवा...
संघले सोमबार विज्ञप्ति जारी गर्दै अहिलेको म्याचिङ प्रक्रियालाई अविलम्ब रोकी पूर्वनिर्धारित सिट संख्या अनुसार म्याचिङको सूचना निकाल्न आयोगसँग माग गरेको छ ।
प्रायगरी सामान्य व्यक्तिलाई अस्पतालको सबै किसिमको सेवा, उपचार पद्धति, त्यहाँ बोलिने अस्पतालको भाषा बारे थाहा हुँदैन । सुरुमा कहाँ जाने ? भर्ना कसरी लिइन्छ ? कसलाई भेट्ने ? अस्पतालमा...
आजकाल अस्वस्थ जीवनशैलीका कारण वयस्कदेखि बालकालिका सम्म मोटोपनको समस्याबाट पीडित छन् । यही मोटोपन गम्भीर स्वास्थ्य समस्याका कारण बनिरहेको छ। मोटोपनाका कारण बालबालिकामा शारीरिकसँगै मानसिक स्वास्थ्य समस्या पनि देखिन...
१७ चैत, काठमाडौं । छाला रोग विशेषज्ञहरुको संस्था सोसाइटी अफ डर्माटोलोजिस्ट, भेनेरोलोजिस्ट एण्ड लेप्रोलोजिस्ट अफ नेपालको नयाँ कार्यसमिति चयन भएको छ । शुक्रबार काठमाडौंमा सम्पन्न १९ औं राष्ट्रिय सम्मेलनको...
एन्टिबायोटिक औषधि दिने र खानेको कमी छैन । सामान्य स्वास्थ्य समस्या हुँदा पनि एन्टिबायोटिक औषधि खाने चलन यति बढ्दो छ की यसले भविष्यमा स्वास्थ्य समस्या ठूलो ल्याउने देखिएको छ...
डा. संजीव जोशी इन्टर्नल मेडिसिन
खासगरी किशोरीहरू खुलेर कुरा गर्दैनन्, यौन स्वास्थ्यका विषयमा । त्यसैले उनीहरू आफ्नो समस्या आफैँभित्र लुकाएर बसिरहेका हुन्छन् । जब कि उनीहरूमा यस्ता अनेकन समस्या हुन्छन् । जस्तो-: महिनावरीको बेला...
१७ चैत, काठमाडौं । विकास समिति अन्तर्गत सञ्चालन भइरहेका संघीय अस्पतालको आम्दानीबाट एक प्रतिशत रकम स्वास्थ्य बीमा कोषमा जम्मा हुने भएको छ। स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्री प्रदीप पौडेलले संघीय...
मधुमेहको समस्यामा सुगर नियन्त्रण गर्न एकदमै जरुरी हुन्छ । खानपानमा नियन्त्रण र जीवनशैली परिवर्तन गरेर रगतमा चिनीको मात्रा सामान्य बनाउन सकिन्छ । गुलियो त मधुमेहको बिरामीका लागि मन्द विष...
डा. विनय भट्टराई मधुमेह, हार्मोन तथा थाइराइड रोग विशेषज्ञ
१५ चैत, काठमाडौं । नेपालका महिला र बालबालिकामा हुने कुपोषण कम गर्न अमेरिकी परोपकारी संस्थाले सहायता गर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गरेको छ । पोषणसम्बन्धी एक विश्व सम्मेलनमा सहभागी हुन फ्रान्सको...
५५ वर्षीय भानुचन्द्र मौनतामै बाँचिरहेका थिए । किनभने उनका दुवै कानले सुन्ने क्षमता गुमाइसका थिए । वर्षौदेखि उनले कुनैपनि आवाज सुनेका थिएनन् । हामीले उनको कानको शल्यक्रिया गरिदियौँ ।...
डा. अरुण केसी नाक, कान, घाँटीरोग विशेषज्ञ
गुप्तांग सफा र स्वच्छतामा ध्यान दिन निकै आवश्यक छ । किनकी गुप्तांग वरपर फोहोर भएमा संक्रमण हुने जोखिम बढ्छ । जसले पिसाबथैलीमा समेत समस्या पार्न सक्छ । असामान्य खालको...
डा. सविता थापा प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
गर्भपात महिलाहरूका लागि एक कठिन समय हो । यो समयमा महिलाहरू शारीरिक र मानसिक दुवै समस्याबाट पीडित हुन्छन् । गर्भपातपछि शरीरमा केही हर्मोनल परिवर्तन आउँछ । हर्मोनल परिवर्तनका कारण...
घुँडाको जोर्नी खिएर अन्तिम अवस्थामा पुगेका बिरामीका लागि घुँडाको जोर्नी प्रत्यारोपण उत्तम उपचार हो। यस शल्यक्रिया पश्चात् लाखौं बिरामीहरू घुडाको दीर्घ दुखाइबाट मुक्त भई नयाँ जीवन महसुस गर्छन्। घुँडाको...
डा. सुशील शर्मा जोर्नी प्रत्यारोपण विशेषज्ञ
१४ चैत, काठमाडौं । वरिष्ठ चिकित्सक खगेन्द्रबहादुर श्रेष्ठको निधन भएको छ । त्रिपुरेश्परस्थित ब्लुक्रस अस्पतालका संरक्षक डा. श्रेष्ठको ८९ वर्षको उमेरमा निधन भएको हो । ललितपुरको कुपन्डोल निवासी डा....
सामाजिक सञ्जालतिर आफूखुसी राखिएका स्वास्थ्य सम्बन्धी टिप्सहरू अनुसरण गर्नु कति घातक हुन्छ, भारतमा भएको एक घटनाले देखाएको छ । सामाजिक सञ्जालमा दिइएको सुझावअनुसार तौल घटाउन ‘वाटर फास्टिङ’ गर्दा केही...
महिलाहरू शारीरिक सामिप्यतालाई लिएर पुरुषको जस्तो खुलेर कुरा गर्दैनन् । उनीहरू पुरुषको जति यौन चाहना भए पनि पार्टनरसमक्ष राख्दैनन् । किनकी महिला लजालु स्वभावका हुन्छन् । जुन स्वभाविक हो...
डा. उपमा बस्नेत प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
हामी धेरैले के ठानिरहेका हुन्छौँ भने मानसिक रोग वृद्धवृद्धालाई लाग्दैन, यो कम उमेरका व्यक्तिलाई मान्त्रै हुन्छ । तर, त्यो होइन । वृद्धवृद्धालाई मानसिक रोग अरु उमेरका व्यक्तिलाई भन्दा बढी...
१३ चैत्र, काठमाडौं । नेपाल नेत्रज्योति संघले आफ्नो सञ्जालमार्फत एक वर्षमा ३४ हजार भन्दा बढी आँखाका बिरामीको निःशुल्क शल्यक्रिया गरेको छ। वर्ष २०२४ मा ३४ हजार ४२५ जनाको आँखा...
मदिरा सेवन गरेपछि टाउको दुख्ने एक सामान्य समस्या हो, जसलाई मानिसहरू ‘ह्याङओभर’ भनेर चिन्छन् । त्यसैले अधिक रक्सी पिएपछि प्रायः मानिसहरू ह्याङओभर भएको बताउँछन् । अमेरिकी वेबसाइट नेसनल इन्स्टिच्युट...
१२ चैत, काठमाडौं । अब वीर अस्पतालमा स्तन, पाठेघर तथा पाठेघरको मुखको क्यान्सरको नियमित निःशुल्क परीक्षण हुने भएको छ । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्री प्रदीप पौडेलले सुरु गरेको यस...
भर्खरै नयाँ आमा बनेका महिलाहरू शरीरमा हुने परिवर्तन, विशेष गरी पेटको बोसोको बारेमा चिन्तित हुन्छन् । त्यसैले यस्तो समस्याबाट बच्नका लागि विभिन्न उपायहरू अपनाउँछन् । जति उपाय अपनाउँदा पनि...
क्षयरोग विश्वमा एक प्रमुख जनस्वास्थ्य समस्याको रुपमा रहेको छ । विगतका केही शताब्दी अघिदेखि नै मानिसलाई क्षयरोग लाग्ने गरेको देखिन्छ । विश्वभर हरेक वर्ष लगभग १ करोड मान्छेलाई क्षयरोगले...
डा. रुपेश राउत न्युरोसर्जन परामर्शदाता
मिर्गौलामा पनि क्षयरोग हुनसक्छ । यो सुन्दा कतिपयलाई अचम्म लाग्न सक्छ । किनकी क्षयरोग फोक्सोमा मात्र हुन्छ भन्ने धेरैको बुझाइ छ । सामान्यतया फोक्सोको क्षयरोग धेरै सुनिन्छ । तर...
डा. अनिलपुकार साह कन्सल्टेन्ट युरोलोजिस्ट
