स्वस्थ रहनका लागि शारीरिक स्वास्थ्य जति आवश्यक छ, त्यति नै महत्त्वपूर्ण मानसिक स्वास्थ्य पनि हो । आजकालको व्यस्त जीवनशैलीका कारण ठूला मानिसहरू मात्र होइन, बच्चाहरू पनि विभिन्न मानसिक स्वास्थ्य...
आयुर्वेदिक र एलोप्याथिक औषधिहरू सँगै प्रयोग गर्ने प्रवृत्ति आजकाल बढ्दो छ । किनकि, धेरैले यी दुवैको संयोजनले छिटो र प्रभावकारी उपचार हुने विश्वास गर्छन् । तर, यो बानी स्वास्थ्यको...
डा. सन्तोष घिमिरे जनरल फिजिसियन
आजकालको व्यस्त जीवनमा धेरैले आफ्नो स्वास्थ्यको राम्रोसँग ख्याल राख्न सकिरहेका हुँदैनन् । स्वस्थ आहार लिनुको सट्टा उनीहरूले अतिप्रशोधित खानालाई बढी प्राथमिकता दिइरहेका छन् । साथै, गुलियो खानेकुरा हाम्रो खानपानको...
पछिल्लो एक वर्षमा झार मार्ने पाराक्वेट विषादी खाएका झण्डै १२ जना बिरामीहरूको चितवन मेडिकल कलेजमा मृत्यु भएको छ ।
अगस्ट १३ विश्व अंगदान दिवस । यस दिनमा अंगदानले जीवन बचाउने कुराबारे सचेतना फैलाउने काम गरिन्छ । साथै अंगदान गरी कसैको जीवन बचाउन योगदान गर्ने व्यक्ति र उसको परिवारको...
तपाईं बाटोमा हिँडेका मानिसहरूको आँखातिर नियाल्नुहोस् । करिब हरेक १० जनामध्ये ३ जना चस्मा लगाएका भेटिन्छन् । भनिन्छ-जहाँ गुण हुन्छ, त्यहाँ दोष पनि हुन्छ । यस्तै सुविधायुक्त संसारको दोष हो...
अजितकुमार ठाकुर दृष्टि विशेषज्ञ
सामान्यतया चिन्ता भन्नाले कुनै पनि विषय, घटना, परिस्थिति तथा अवस्थाप्रति लामो समयसम्म सोचमा रहिरहने डर मिश्रित आवस्था हो । हरेक व्यक्तिले चिन्ताको अनुभव गर्छन्, तर दीर्घकालीन चिन्ताले जीवनको गुणस्तरलाई...
डा. सुमनप्रसाद अधिकारी वरिष्ठ नसा तथा मनोरोग विशेषज्ञ
सिरिन्ज एक महत्त्वपूर्ण चिकित्सा उपकरण हो, जसले औषधि, खोप वा रक्त जस्ता तरल पदार्थलाई शरीरमा प्रवेश गराउने वा बाहिर निकाल्ने काम गर्छ । बिरामीको उपचारमा यो उपकरणको उपयोगिता धेरै...
धेरैजसो महिलाहरूलाई प्रजनन क्षमता सम्बन्धी पर्याप्त जानकारी हुँदैन । खासगरी जैविक घडीको बारेमा त झन् न्यून जानकारी हुन्छ । यस्ता अवधारणाहरू तब मात्र सुनिन्छन्, जब कुनै जोडीले बच्चा जन्माउने...
डा. सचिनकुमार यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
नेपालको संविधानको धारा ३५ ले स्वास्थ्यलाई नागरिकको मौलिक हकको रूपमा उल्लेख गरेको छ । संघ, प्रदेश र स्थानीय तहको साझा अधिकार सूचीमा स्वास्थ्यलाई समेटिएको हुँदा तीनै तहले जनतालाई स्वास्थ्य...
औषधि भनेपछि झट्ट हामीलाई ट्याब्लेट, क्याप्सुल, झोल या इन्जेक्सन आदिको याद आउँछ । औषधिको मूल प्रयोजन कुनै पनि स्वास्थ्य समस्याको निराकरण गर्नु हो । अझ सहज तरिकाले भन्दा कुनै...
डा. दीर्घराज जोशी औषधि रसायन विज्ञ
हरेक वर्ष गर्मीयाम सुरू भएसँगै तराईका अधिकांश जिल्लामा सर्पदंश प्रमुख चुनौतीको रुपमा देखापर्ने गर्दछ । विज्ञहरूका अनुसार सर्पको वासस्थान मासिने गतिविधि बढ्दा सर्पहरू अस्वाभाविक रुपमा मानिसको वासस्थानमा आउने गरेका...
विश्वभरि अझै सयौं रोगको औषधि बन्न सकेको छैन। बनिसकेका औषधिले पनि सबै बिरामीलाई उत्तिकै प्रभावकारी काम गर्दैनन्।
यौन इच्छा हुनु स्वाभाविक हो । सामान्य हो । तर, यो इच्छा सीमाभन्दा धेरै बढ्छ भने समस्या भएको बुझिन्छ । जसले व्यक्ति शारीरिक मात्र होइन, मानसिक रुपमा पनि प्रभावित...
डा. ऋत पौडेल मनोचिकित्सक तथा यौनविद्
गर्भावस्थाको समयमा सक्रिय रहनु आमा र बच्चा दुवैको स्वास्थ्यका लागि अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण हुन्छ । यद्यपि, यो समयमा भारी व्यायाम वा थकाउने शारीरिक गतिविधिहरूबाट बच्नुपर्छ । तर, हल्का र नियमित...
बालबालिकाले झुक्किएर विषादी वा हानिकारक रसायन खाँदा गम्भीर स्वास्थ्य जोखिम निम्तिन सक्छ । उदाहरणका लागि, भर्खरै मकवानपुरका एउटा घटना घटेको छ ।यही साउन १३ गते रोपाइँ गर्ने बेला खेतमा...
डा. बाबुराम पाण्डे बालरोग विशेषज्ञ
धेरैले मोटोपनको समस्या झेलिरहेका हुन्छन् । मोटोपन घटाउन उनीहरू विभिन्न उपायको खोजीमा रहन्छन् । कतिपय उपवास बस्छन्, सन्तुलित खानपान अपनाउँछन् । नियमित व्यायाम गर्छन्, शारीरिक परिश्रम गर्छन् । सामान्यतया...
उमेर बढेसँगै शरीर पनि बुढो हुँदै जान्छ । यो स्वभाविक प्रक्रिया हो । तर, उमेर नपुग्दै शरीरको अंग बुढो हुनुलाई सामान्य मान्न सकिँदैन । विज्ञानले भन्छ, अस्वस्थ आनीबानीले पनि...
राँगा, खसी जस्ता रातो मासुमा स्याचुरेटेड फ्याट धेरै हुन्छ, जसले कोलेस्टेरोलको स्तर बढाउँछ ।
आस्था कार्की पोषणविद्
कुनै स्वास्थ्य समस्या भयो भने के गर्ने ? हामी सबैलाई थाहा छ, औषधि खाने । कुनै पनि रोग निको पार्ने औषधि लामो समयको अनुसन्धान र प्रयोगबाट तयार गरिएको हुन्छ...
कम प्युरिनयुक्त खानेकुराले युरिक एसिडको स्तरलाई नियन्त्रणमा राख्न मद्दत गर्छ ।
आस्था कार्की पोषणविद्
पछिल्लो समयका दम्पतीमा गर्भावस्था र परिवार नियोजन सम्बन्धी प्राथमिकताहरू परिवर्तन भइरहेका छन् । करियर र पारिवारिक जिम्मेवारीबीच सन्तुलन राख्न सन्तुलन सन्तान जन्माउने कुरामा पूर्वयोजना बनाउने गर्छन् । यसका लागि...
डा. मीना प्रधान स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
रक्सी, चुरोट र सुर्तीजन्य पदार्थले रक्तनलीलाई साँघुरो बनाउँछ, त्यसैले यस्ता कुरा सेवन गर्न पूर्ण रूपमा छाड्नुपर्छ ।
आस्था कार्की पोषणविद्
दक्षिण एसियाली देशहरूको भान्सामा प्रयोग हुने एक मसला हो-बेसार । यसको प्रयोग र फाइदाका विषयमा विभिन्न माध्यममा धेरै चर्चा हुने गरेको पाइन्छ । छातीमा जलन, अपच, मधुमेह, डिप्रेसन, अल्जाइमर...
जब कसैलाई मधुमेह हुन्छ, त्यसको अर्थ शरीरमा इन्सुलिन नामक हर्मोन या त पर्याप्त मात्रामा उत्पादन हुँदैन, या त उत्पादन भए पनि इन्सुलिनले ठिकसँग काम गर्न सक्दैन । इन्सुलिनले रगतमा...
गर्भावस्था एउटा यस्तो अनुभव हो, जसमा आमा र परिवार दुवै विभिन्न प्रश्न र जिज्ञासाहरूले घेरिएका हुन्छन् । तीमध्ये एउटा साझा प्रश्न हो— गर्भमा छोरा छ कि छोरी ? यो...
डा. रञ्जना यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
औषधि हाम्रो जीवनको पर्याय हो । कुनै स्वास्थ्य समस्या हुनेबित्तिकै हामी स्वास्थ्य संस्थामा पुगेर जाँच गरी औषधि ल्याएर खान्छौँ । नभए एक नजिकैको औषधि पसलमा पुगिहाल्छौँ, औषधि किन्न ।...
डा. दीर्घराज जोशी औषधि रसायन विज्ञ
मधुमेह, चिनी रोग, सुगर, मधुमुत्र, इक्षुमेहः, क्षारमेहः, औदकमेहः, पिप्पलीमेहः र डायबिटिज जस्ता अनेकौं नामले परिचित यो रोगको मुख्य लक्षण रगतमा ग्लुकोजको मात्रा बढ्नु हो । यो रोग खानामा रहेको...
डा. हेमराज कोइराला वरिष्ठ योग तथा प्राकृतिक चिकित्सक एवं वरिष्ठ विशेषज्ञ रिजेनेरेटिव मेडिसिन
विश्व स्वास्थ्य संगठन र जीआईसीसी कार्यक्रममार्फत नेपालमा ३५ प्रकारका किमोथेरापी औषधिहरू निःशुल्क उपलब्ध भइरहेका छन् ।
नेपाल र भारतमा समोसा एक अत्यन्त लोकप्रिय खाजा मानिन्छ । स्कुल कलेजको क्यान्टिन, सडक किनारका साना पसल, ठूला स्थापित मिष्ठान्न गृहसम्ममा समोसा पाइन्छ । विभिन्न समारोह, भोजभतेरमा पनि समोसा...
प्रतीक जोशी खाद्य अनुसन्धान अधिकृत
हेपाटाइटिस भनेको कलेजो सुन्निने रोग हो, जुन प्रायः भाइरल सङ्क्रमणको कारणले हुन्छ । यसले कलेजोको क्यान्सर, कलेजो फेल हुने अवस्था र कलेजो सम्बन्धी अन्य रोगहरू निम्त्याउन सक्छ । यो...
सर्पलाई आम जनमानसले मृत्युको प्रतीक मानिरहेका हुन्छन् । यसैले होला सर्प देख्नेबित्तिकै मान्छे असाध्यै आत्तिन्छ र त्यसलाई मार्न खोजिहाल्छ । कि, आफ्नो क्षेत्रबाट टाढा लखेट्न खोज्छ । लखेट्ने स्थिति...
डा. हेमराज कोइराला वरिष्ठ योग तथा प्राकृतिक चिकित्सक एवं वरिष्ठ विशेषज्ञ रिजेनेरेटिव मेडिसिन
काठमाडौं । पाटन अस्पतालका मेडिकल अंकोलोजिस्ट डा.अरुण शाही क्यान्सर इम्युनोथेरापी उपचारमा विशेष कोर्स पूरा गर्ने पहिलो नेपाली चिकित्सक बनेका छन् । गतवर्ष यो कोर्स पूरा गरेका डा. शाहीलाई सोसाइटी...
महमा पाइने पोषक तत्वहरू जस्तै एन्टिअक्सिडेन्ट्स, एमिनो एसिड, भिटामिन र खनिजहरूले शरीरलाई ऊर्जा मात्र प्रदान गर्दैन, समग्र स्वास्थ्यलाई पनि सुधार गर्छ । यही कारणले आजको आधुनिक जीवनशैलीमा पनि मह...
चश्मा लगाउनेले पावर बढाउँछ भन्ने विश्वास वैज्ञानिक रूपमा गलत छ । चश्मा लगाउने कुरा आँखाले स्पष्ट देख्नका लागि हो ।
गर्भावस्थाको समयमा आमा र बच्चा दुवैका लागि सही खानपान जरुरी हुन्छ । गर्भावस्थामा आमाले जस्तो खानपान गर्छन्, त्यसको सोझो प्रभाव गर्भको शिशुमा पर्छ । त्यही कारणले गर्भावस्थामा सन्तुलित आहार...
मधुमेह एउटा दीर्घकालीन ग्लुकोज चयापचयसँग सम्बन्धित रोग हो । यसलाई चार प्रकारमा वर्गीकृत गरिएको छ । १. टायप १ मधुमेह : यसलाई इन्सुलिन आश्रित मधुमेह भनिन्छ । बाल्यवस्थामा सुरु...
डा. हेमराज कोइराला वरिष्ठ योग तथा प्राकृतिक चिकित्सक एवं वरिष्ठ विशेषज्ञ रिजेनेरेटिव मेडिसिन
हरेक दिन हामी खाना खान्छौँ किनभने हाम्रो शरीरलाई आवश्यक पोषक तत्त्व र ऊर्जा खानाबाट नै प्राप्त हुन्छ । यही आधारमा हामीले खानालाई विभिन्न श्रेणीमा विभाजन गरेका छौँ, जस्तै– स्वस्थ...
प्रा.डा. मनोज कुमार शाह पेट तथा कलेजो रोग विशेषज्ञ
तौल घटाउने उद्देश्य राख्नेहरूले प्राय: आफ्नो खानपानबाट ती खानेकुराहरू हटाउने निर्णय गर्छन्, जसले तौल बढाउन सक्छ । विशेष गरी, आलु र चामल यस्ता खानेकुराहरूको सूचीमा पहिलो नम्बरमा पर्छन् ।...
आलस हाम्रो स्थानीय खानेकुरा हो । हाम्रा लागि औषधि जस्तै हो । यो ओमेगा–३ फ्याटी एसिड, प्रोटिन र फाइबरले भरपुर हुन्छ ।
कतिपय जनावरहरूको सुँघ्ने शक्ति मान्छेकोभन्दा कैयौँ गुणा बढी हुन्छ । त्यस्तोमा कुकुर पनि पर्छ । कुकुरमा भएको यही क्षमताका कारण मान्छेहरूले यसलाई विस्फोटक पदार्थ, लागुऔषध र अन्य अवैध वस्तुहरू...
केही परिवारमा लगातार छोरा वा छोरी मात्र जन्मिनु कौतुहलको विषय बन्दै आएको छ । सामान्य धारणा अनुसार यो केवल संयोग हो । तर यो एक संयोग मात्रै नभएको अध्ययनले...
काठमाडौं । गत शुक्रबारदेखि भारत र नेपालमा समेत बलिउड फिल्म ‘सैयारा’ सिनेमा हलहरूमा चलिरहेको छ । भारत र नेपालमा पनि यसले उल्लेख्य व्यापार गर्न सफल भएको छ । मनोरञ्जन...
वर्षाको मौसमले दम (आस्थमा) रोगीहरूका लागि स्वास्थ्य चुनौतीहरू थप जटिल बनाउँछ । यो मौसममा वातावरणमा बढ्ने चिसो, आर्द्रता, ढुसी, बाेटबिरुवाका पराग पुंकेशर, धूलो र तापमानको उतार–चढावले सास फेर्ने समस्यालाई...
डा. नवीनकुमार मिश्र फोक्सो तथा दमरोग विशेषज्ञ
बेलुकातिर बायोप्सीको रिपोर्ट मेरो हातमा आयो । बुबालाई प्यान्क्रियाज क्यान्सर भएको पुष्टि भयो । मलाई थाहा थियो, यो क्यान्सर एकदमै नराम्रो हो ।
भर्खरै काठमाडौंका केही आईभीएफ सेन्टरमा प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो(सीआईबी)ले छापामारी केही व्यक्तिलाई नियन्त्रणमा लियो । उनीहरू प्रहरीको हिरासतबाट जमानतमा छुटिसकेका छन् यो खबरले निकै बजार ततायो । प्रहरीको आरोप...
बदलिँदो जीवनशैली र अस्वस्थ खानपानका कारण मधुमेह र प्रि-डाइबेडिजका बिरामीहरूको संख्या तीव्र रूपमा बढिरहेको छ । यस्तो अवस्थामा मधुमेहबाट पीडित व्यक्तिहरूका लागि स्वस्थ रहन रगतमा चिनीको मात्रा नियन्त्रणमा राख्नु...
डा. विनय भट्टराई मधुमेह, हार्मोन तथा थाइराइड रोग विशेषज्ञ
कहिलेकाहीं टाउको दुखाइ, महिनावारीको दुखाइ, मांसपेशीको तनाव वा अन्य शारीरिक असुविधाबाट राहत पाउन प्रायः सबैले दुखाइ निवारक औषधिको सहारा लिन्छन् । यस्ता औषधिले तत्काल राहत प्रदान गर्छन्, तर जथाभावी...
प्रा.डा. विद्या सागर प्रसाद इन्टरनल मेडिसिन
जंगबहादुरले नेपालको इतिहासमा थुप्रै महत्वपूर्ण, विवादास्पद र ऐतिहासिक काम गरेका छन् ।
डा. झलक गौतम जनस्वास्थ्यविद्
हामीमध्ये धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ, शरीरको पछाडि, मिर्गौलाको माथिल्लो भागमा दुईवटा साना ग्रन्थीहरू हुन्छन् । जसलाई, एड्रेनल ग्रन्थी भनिन्छ । समोसा जस्तै आकार भएका यी अंगहरू यति साना देखिन्छन्...
डा. समिम अख्तर क्यान्सररोग विशेषज्ञ
महिलाहरूको नियमित र समान्य प्रक्रिया पनि कहिलेकाहीँ जटिल स्वास्थ्य समस्याका रुपमा देखा पर्न सक्छन् । यी समस्याहरू शारीरिक, प्रजनन, मानसिक वा सामाजिक कारणले हुन सक्छन्। महिलाहरूमा देखिने आम समस्या...
वर्षातको मौसममा तातो समोसा र जेरी खान कसलाई मन नपर्ला र ? तर, पछिल्लो समय समोसा जेरी जस्ता खानेकुरा पकाउन प्रयोग गरिने तेलको पुनः प्रयोगले हृदयघात, क्यान्सर र अन्य...
यदि सुईको डोज उच्च भयो वा अशुद्ध रूपमा दिइयो भने कार्डियाक अरेस्ट हुने जोखिम हुन्छ ।
डिम्ब तथा शुक्रकीट दानको विषयमा नेपाल सरकारले चाँडोभन्दा चाँडो स्पष्ट गाइडलाइन र नियमावली बनाउनुपर्छ ।
हरेक महिलाको जीवनमा यस्तो समय आउँछ, जब उनी आमा बन्नेबारे गम्भीर रूपमा सोच्न थाल्छिन् । सामान्यतया, विवाहको सुरुवाती दिनहरूमा बच्चाको बारेमा नसोच्ने जोडीहरूले पनि केही वर्षपछि यो चाहना राख्न...
गर्भावस्था महिलाको जीवनको विशेष समय हो, जसमा शारीरिक र मानसिक दुवै प्रकारका परिवर्तनहरू हुन्छन् । यो अवधिमा आमाको मानसिक स्वास्थ्य उनीहरूका लागि मात्र नभई गर्भमा रहेका शिशुका लागि पनि...
डा. मीना प्रधान स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
महिनावारीको मिति नजिकिँदा धेरै महिलाहरूले एकै किसिमको गुनासो गर्छन्-‘तल्लो ढाड दुखेर बस्न उठ्नै गाह्रो हुन्छ ।’ यो समस्या महिनावारीको समय नजिकिँदा मात्र होइन । महिनावारी हुँदा पनि देखिन सक्छ...
डा. सविता थापा प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
बिस्तारै र विचारपूर्वक खाना खानुले स्वास्थ्यमा सकारात्मक प्रभाव पार्छ । टिभी हेर्दै वा मोबाइल चलाउँदै खाना खानु सजिलो लाग्न सक्छ, तर विज्ञानले यसको नकारात्मक पक्षलाई उजागर गर्छ । खाना...
फेसनको दुनियाँमा हाई हिललाई महिलाको शैली, सुन्दरता र आत्मविश्वासको प्रतीक मानिन्छ । कार्यालय जाँदा, पार्टीमा वा विभिन्न समारोहमा हिल लगाउनु फेसनको अभिन्न अंग बनेको छ । यी आकर्षक हिलले...
डा. सरोजकुमार सुवाल हाडजोर्नी तथा नसारोग विशेषज्ञ
छोरा सुनिलको उपचार खर्च जुटाउन बिहान उठ्नेबित्तिकै बैठा टाउकोमा टोपी घचघच्याउँदै अस्पताल परिसर वरपर हात फैलाउँछन् । कसैले ५ रुपैयाँ दिन्छ, कसैले १० । एक दिनमा २०० जुट्यो भने...
काठमाडौं । ‘हेल्थ फाउण्डेसन नेपाल, युएसए (एचएफएन)’ ले आगामी सेप्टेम्बर १३ देखि १५ सम्म अमेरिकाको न्यूयोर्कमा १३औं वार्षिक सम्मेलन आयोजना गर्ने भएको छ। सम्मेलनबाट नेपाल र अमेरिकाबीचको स्वास्थ्य सहकार्यलाई...
हामी सास फेर्छौं, हाँस्छौँ, उफ्रिन्छौँ, कहिलेकाहीँ त बेस्सरी खोक्छौँ पनि । यी सबै काम सहजै भइरहँदा, छातीभित्रका करङहरूले कति मेहनत गरिरहेका छन् भन्नेमा हाम्रो ध्यानै जाँदैन । जब एकदिन...
डा. दीपेन्द्र पाण्डे वरिष्ठ हाडजोर्नी सर्जन
वर्षा ऋतुले असारदेखि भदौसम्म नेपाल लगायत भारतीय उपमहाद्वीपलाई शोभायमान बनाउँछ। आयुर्वेद अनुसार, वर्षा ऋतु पानी तथा वायु तत्वसँग सम्बन्धित छ । यो समय पोषण र रूपान्तरणको समय हो ।...
हामीले तोकेको उमेर समूहमा सबैभन्दा बढी कलेज पढ्दै गरेका त्यसमा पनि स्नातक पढ्दै गरेका युवाहरू बढी आउनुहुन्छ ।
आजकाल खराब जीवनशैली र बिग्रिएको खानपानका कारण धेरैलाई मोटोपनाको समस्याले सताइरहेको छ । बिस्तारै मानिसहरूको जीवनबाट शारीरिक गतिविधि कम हुँदै गइरहेको छ । यदि दैनिक ८ घण्टा एकै ठाउँमा...
अक्सर चोक–बजारमा समोसा, पकौडा, जेरी आदि एउटै तेलमा पटक–पटक पकाउने गरिन्छ । कतिपयले आफ्नै घर–भान्सामा पनि एक पटक खानेकुरा पकाएर बाँकी रहेको तेल पटक पटक प्रयोग गर्छन् । यसरी...
हामी सबैलाई थाहा छ, शारीरिक व्यायाम गर्नुका फाइदा अनेक छन् । मधुमेह, उच्चरक्तचाप र मुटु रोगजस्ता दीर्घ रोगलाई समेत नियन्त्रण गर्ने तागत व्यायाममा छ । यी रोग मात्र होइन,...
नाक मानव शरीरको एक महत्वपूर्ण अंग हो, जसले श्वासप्रश्वास, गन्ध पहिचान र अनुहारको सौन्दर्यमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । नाक शरीरको बाहिरी अंग हो, जसले बाह्य वातावरणसँग प्रत्यक्ष सरोकार राख्छ...
हामी जतिसुकै मौन रहन खोजे पनि, कहिलेकाहीं मौनताको पनि भाषा हुन्छ । र त्यो मौनता, शब्दभन्दा कडा हुन्छ । अहिले त्यही मौनता सेतो कोटभित्रबाट चिच्याउँदै छ, ‘म पनि सञ्जीव...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल नै वि.सं. १९९० मा 'कलेरा अस्पताल' को नामले स्थापित भएको हो । यो बाट पनि थाहा हुन्छ, बिगतमा काठमाडौंमा हैजा विकराल समस्याको रुपमा...
डा. शेरबहादुर पुन सरुवारोग विशेषज्ञ
४२ वर्षको उमेरमा बलिउड अभिनेत्री शेफाली जरीवालाको अचानक मृत्यु भएको कारण अझैसम्म पत्ता लागेको छैन । उनको मृत्युको अनुसन्धानमा जुटेका केही प्रहरी अधिकारीहरूले भनेका छन् शेफालीले एन्टी–एजिङ ट्याब्लेटसहित विभिन्न...
नेपालमा पछिल्ला केही वर्षयता स्वास्थ्य सेवा क्षेत्रमा गम्भीर दुविधा सिर्जना भइरहेको छ । एकातिर तथ्यांक हेर्दा मुलुकभर अझै गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवाको पहुँचबाट धेरै जनता वञ्चित छन् । अर्कोतिर, उपभोक्ता...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
सन्तान जन्माउन ढिलो हुँदा वा अत्यन्त कम हुँदा गर्भ बस्न र बसेमा पनि खेर जाने जस्ता जोखिम हुनसक्छ ।
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
डा.बच्चु कैलाश कैनीसँग अस्पताल व्यवस्थापकका रुपमा काम गरेको ३४ वर्षको अनुभव छ । नेपाल र बेलायतमा गरी ९ अस्पतालमा उनले अस्पताल व्यवस्थापकको जिम्मेवारी निभाएका छन् । १८ वर्षदेखि बेलायतमा...
वायु प्रदूषण, विशेष गरी सहरी क्षेत्रहरूमा, स्वास्थ्यका लागि गम्भीर चुनौती बनेको छ । काठमाडौं जस्ता शहरमा प्रदूषणको मात्रा बढ्दै जाँदा, यसले गर्भवती महिलाहरू र उनीहरूको गर्भमा रहेका बच्चाको स्वास्थ्यमा...
गर्भ रहेको खबरले महिलामा अलिकति खुसी, अलिकति उत्सुकता, भावी बच्चाको माया र अलिकति डर मिश्रित अनुभव हुन्छ ।
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
मस्तिष्क मृत्यु भन्नाले मस्तिष्क र ब्रेनस्टेमको सम्पूर्ण क्रियाशीलताको स्थायी र अपरिवर्तनीय अन्त्य जनाउँछ । मस्तिष्क मृत्यु प्रमाणित भएपछि ती व्यक्ति कानुनी तथा चिकित्सकीय रूपमा मृत घोषित हुन्छन्, यद्यपि मुटु...
धमनीमा कोलेस्टेरोल, सुगर वा धूम्रपानले प्लाक बनेर रगत बग्न अवरोध हुन्छ । यसले खुट्टाको अट्याक, हातको अट्याक वा ब्रेन अट्याक निम्त्याउन सक्छ ।
डा. सन्दीप राज पाण्डे भास्कुलर तथा इन्डोभास्कुलर सर्जन
लामो समयसम्म प्रयास गर्दा सन्तान भएको छैन भने एकपटक यो परीक्षण गर्नुपर्छ । शुक्रकीट विश्लेषणले शुक्रकीटको संख्या, गतिशीलता र आकार जाँच्छ ।
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
चिकित्सा पेशा व्यापार हो कि सेवा ? यो प्रश्न सोचनीय छ । पछिल्ला केही कानुनी घटनाक्रमहरूले चिकित्सा पेशा तथा स्वास्थ्य सेवालाई ठूलो बहसको केन्द्रमा ल्याइदिएको छ । उपभोक्ता अदालतले...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
‘दिनमा एक स्याउ खानुहोस्, डाक्टरबाट टाढा रहनुहोस् ।’ यो उखान निकै प्रचलित छ । विश्वभर स्याउलाई निकै मन पराइन्छ । विभिन्न रङ र स्वादमा पाइने स्याउले हामीलाई स्वस्थ रहन...
वर्षा सुरु भएसँगै नेपालका तराई तथा भारतको उत्तर–पूर्वी क्षेत्रहरूमा नैरोबी फ्लाई भनिने ‘पेडेरस बिटल’ नामक कीराबाट हुने छालासम्बन्धी रोगको संक्रमण बढ्न थालेको छ। विशेषगरी नेपालका कोशी प्रदेश, मधेस, सुदुरपश्चिम...
डा. विकास पौडेल छाला, यौन तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ
गर्भावस्थाको विशेष यात्रा पहिलो महिनाबाट सुरु हुन्छ । जहाँ केवल शारीरिक परिवर्तन मात्र होइन, भावनात्मक उतारचढावले पनि जीवनको गति परिवर्तन गर्न थाल्छ। २४ घण्टा, एक दिन हुँदै महिनौं पुग्दा...
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
के हुन्थ्यो होला, यदि संसारमा कोही पनि मान्छे कहिल्यै बिरामी पर्दैनथ्यो भने ? यस्ताे परिकल्पना गर्दा मात्रै पनि थुप्रै कुरा हाम्रो दिमागमा आउन सक्छ । तर मानव विकासको इतिहास...
डा. पुष्प मणि खराल जनरल प्राक्टिसनर
गर्भावस्थाको दोस्रो महिनामा के के हुन्छ ? पहिलोपटक गर्भवती बन्दै गरेकी महिलाको मस्तिष्कमा आउने प्रश्न हो, यो । पाँचौंदेखि आठौं हप्ता बीचको यो चरणमा महिलालाई बल्ल गर्भ रह्यो भन्ने...
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
संविधानतः नि:शुल्क स्वास्थ्य सेवा पाउनु नेपाली नागरिकको नैसर्गिक अधिकार हो । नागरिकले केही सीमित सेवा मात्र नि:शुल्क रुपमा पाउछन् भने बाँकी धेरै सेवा लिन शुल्क बुझाउनुपर्छ । सरकारी तवरबाट...
कलेजोले मैनजस्तो चिल्लो पदार्थ उत्पादन गर्छ, त्यो हो कोलेस्टेरोल । यो शरीरका लागि अत्यावश्यक हुन्छ । यसले कोषिकाको झिल्ली, भिटामिन डी र केही हर्मोनहरू बनाउन आवश्यक हुन्छ । कोलेस्टेरोलले...
डा. माधव विष्ट मुटुरोग विशेषज्ञ
तेस्रो महिनामा केही लक्षणहरू पहिलो दुई महिनाकै निरन्तरता हुन सक्छन्, भने केही नयाँ लक्षणहरू पनि थपिन्छन् ।
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
महिनावारी महिलाको जीवनमा हुने प्राकृतिक र नियमित प्रक्रिया हो । जुन, सामान्यतया स्वस्थ प्रजनन् प्रणालीको संकेत मानिन्छ। तर कतिपय महिलाका लागि यो प्रक्रिया अत्यन्त पीडादायक हुन सक्छ । महिनावारीसँग...
पुस्कर राज जोशी हेल्थ असिस्टेन्ट
गर्मीको आगमनसँगै नेपालका विभिन्न क्षेत्रमा बालबालिकाहरूमा झाडापखालाको प्रकोप बढ्दो छ । विशेषगरी तराईका जिल्लाहरूमा यो रोगले बालबालिकालाई बढी प्रभावित गरिरहेको छ । अस्पतालहरूमा हरेक दिन सयौं बालबालिकाहरू झाडापखालाको बिरामी...
डा. अरुण कुमार सिंह बालरोग विशेषज्ञ
गर्भावस्थाको चौथो महिना पुग्दासम्म पहिलाको जस्तो वाकवाक लाग्ने, खानेकुरा हेर्न मन नलाग्ने, रिँगटा चल्ने जस्ता दु:ख दिने लक्षण हराउन थाल्छन्। यो समय भनेको पहिलो त्रैमासिक सकिएर दोस्रो सुरु हुने...
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
नेपालमा सामान्यतया खाइने खानेकुरामा दाल, भात, तरकारी, मासु, रोटी र सागपात पर्छन् । दाल, भात, तरकारीमा केही घण्टा राख्नेबित्तिकै हल्का अमिलो र गन्ध आउन थाल्छ । १२ घण्टामा तीव्र...
जब गर्भावस्था उच्च जोखिमको श्रेणीमा पर्छ, तब आमा र शिशु दुवैको स्वास्थ्यमा विशेष ध्यान दिनु आवश्यक हुन्छ । उच्च जोखिम गर्भावस्थामा रोग प्रतिरोधात्मक प्रणाली बलियो हुनु अत्यन्त जरूरी हुन्छ...
डा. रञ्जना यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
गर्भावस्थाको पाँचौं महिना त्यो विशेष चरण हो, जहाँ गर्भमा हुर्किँदै गरेको सन्तान पहिलो पटक हलचल गर्दै आमासँग संवाद गर्न थाल्छ । पेटमा आएको त्यो सानो कम्पन, पहिलो चालले एक...
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
तपाईंले कत्तिको याद गर्नु भएको छ ? नुहाउँदा, लुगा धुँदा होस् वा स्वमिङ पुलमा घन्टौं भिज्दा हातको औँला खुम्चिएर किन चाउरी पर्छन् ? चाउरी पर्दा पानीमा डुब्नु अघि पहिले...
गर्भावस्थाको ६ महिनासम्म आइपुग्दा २४ देखि २८ साता पुग्छ । यो महिना गर्भवती महिलाको लागि विशेष हुन्छ । किनभने यो बेला बच्चाको चाल तीव्ररुपमा महसुस हुन्छ । जसले आमा...
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
८ असार, काठमाडौं । रातको अँध्यारोमा पेट्रोलियम ट्यांकरको स्टेयरिङ सम्हाल्दै ५३ वर्षीय जित नारायण यादवले ३० वर्ष बिताए । अमलेखगन्जदेखि थानकोटसम्मको लामो यात्रामा उनलाई आँखाको धमिलोपनले सधैं सताइरह्यो ।...
खर्च गर्न नसक्नेहरू समेत अरुसँग हात फैलाएर, घरखेत बेचेर समेत उपचारका लागि विदेश जाने रहेछन् ।
गर्भावस्थाको समयमा महिलाहरूले जति समस्याहरूको सामना गर्नुपर्छ, त्योभन्दा धेरै कठिनाइहरू बच्चा जन्माउने बेला वा त्यसपछि झेल्नुपर्ने हुन्छ । सुत्केरी पछिको समय तिनीहरूको जीवनको नयाँ सुरुवात मात्र होइन, यो एक...
डा. मीना प्रधान स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
गर्भावस्थाको सातौं महिना पुग्दासम्म २९ देखि ३२ हप्ता पुगिसकेको हुन्छ । यो अन्तिम त्रैमासिकको सुरुवाती चरण हो । जुन गर्भवती महिलाका लागि एक महत्वपूर्ण कोसेढुंगा हो । यो समयसम्म...
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
अहिले उच्च रक्तचाप नेपालीहरूमा एक मुख्य स्वास्थ्य समस्याका रुपमा देखिन्छ। हाम्रो परिवार, टोल-छिमेक तथा चिनेजानेका धेरैमा यो समस्या रहेको हामीले देख्ने गर्छौं । उच्च रक्तचापले हृदयघात, मस्तिष्कघात, मिर्गौला फेल...
डा. पुष्प मणि खराल जनरल प्राक्टिसनर
पाठेघरले पेटलाई थिच्दा ग्यास्ट्रिकको समस्या वा पेट ढुस्स हुनसक्छ । बच्चाको टाउको तल सर्दै जाने हुँदा पिसाब थैलीलाई थिच्दा पिसाब छिटो-छिटो लाग्न सक्छ ।
म कहिलेकाहीँ आफैँलाई सोध्छु- के म यो देशको होइन, त्यो माटोको होइन ? जसका लागि दिनरात खटिएँ, सेवा गरें, जसको पीडामा मलम लगाउन खोजेँ ? के मैले रोजेको यो...
डा. अमन न्यौपाने
संघीय अस्पतालहरूको दरबन्दी थप गर्दा अस्पतालको व्यवस्थापकीय जनशक्तिलाई उपेक्षा गरेको भन्दै नेपाल स्वास्थ्य सेवा व्यवस्थापक संघले आपत्ति जनाएको छ । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले हालै मात्रै संघीय अस्पतालहरुमा जनशक्ति...
सामान्य रुपमा अस्पताल भन्नेबित्तिकै त्यहाँ चिकित्स र स्वास्थ्यकर्मी हुन्छन्, उनीहरू भएपछि उपचार सेवा सहजै पाइहालिन्छ भन्ने आम बुझाइ रहेछ पाइन्छ । यस्तै आम बुझाइ नेपालको सरकारी संयन्त्रका जिम्मेवार पदमा...
स्वास्थ्य समस्या हुनु स्वभाविक हो । तर, केही जटिलताहरू देखिएमा तुरुन्त चिकित्सकलाई देखाइहाल्नुपर्छ ।
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
बालबालिकाका लागि पर्याप्त निद्रा अत्यन्तै जरुरी हुन्छ । यसले उनीहरूको रोग प्रतिरोधी क्षमता बढाउँछ र उनीहरूको मानसिक तथा शारीरिक वृद्धिमा पनि सकारात्मक प्रभाव पार्छ । पछिल्लो समयमा धेरै बालबालिकाहरू...
डा. बाबुराम पाण्डे बालरोग विशेषज्ञ
केही दिनअघि एक वृद्धको अप्रत्याशित मृत्यु भयो । कारण थियो, मासु घाँटीमा अड्किनु । त्यो दिन बिहान अरु दिनजस्तै सामान्य थियो, परिवारसँगै खाजा खाने क्रममा अचानक वृद्धको घाँटीमा मासुको...
डा. अरुण अधिकारी नाक, कान तथा घाँटीरोगका शल्यचिकित्सक
काठमाडौं । वीर अस्पताल, जहाँ देशभरका बिरामीको थामिनसक्नु भीड लाग्छ । त्यहाँका सबैजसो विभाग उत्तिकै भरिभराउ हुने गर्छ । तर, मुटुरोग विभागको शल्यक्रिया सेवा भने यसको अपावाद थियो ।...
के तपाईंको बच्चा पहिले पढाइमा राम्रो थियो तर अहिले उसको ग्रेड घट्दैछ ? के उसलाई अहिले पढ्नका लागि धेरै कर गर्नुपर्छ ? के तपाईंको बच्चाले सुनेको कुरा चाँडै बुझ्छ...
अजित कुमार ठाकुर अजित कुमार ठाकुर
जतिबेला पनि निद्रा लाग्नु एक यस्तो अवस्था हो, जसमा व्यक्ति दिनभर थकान, सुस्त वा अनियन्त्रित निद्राको अनुभव गर्छ । यो अवस्थाले दैनिक जीवन, काम र सामाजिक सम्बन्धमा असर पार्छ...
प्रा.डा. विद्या सागर प्रसाद इन्टरनल मेडिसिन
शिलाजित एसियाको चट्टानी पहाडहरूमा पाइने एक प्राकृतिक पदार्थ हो । यो सम्भावित स्वास्थ्य लाभहरूका लागि परिचित छ र शताब्दी औँ देखि आयुर्वेदिक चिकित्सामा प्रयोग हुँदै आएको छ । धेरै...
महिलाहरूले ३० वर्षको उमेर पार गरेपछि आफ्नो शरीरमा विभिन्न परिवर्तन अनुभव गर्छन् । यसमध्ये पेटको बोसो बढ्ने समस्या एक सामान्य तर गम्भीर चिन्ताको विषय हो । पेटको बोसो बढ्नु...
डा. उपमा बस्नेत प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
पछिल्लो समय नेपाली समाजमा ‘ग्रीन टी’ पिउने चलन बढ्दै गइरहेको छ । खासगरी स्वास्थ्यप्रति सचेत हुनेले ग्रीन टीलाई आफ्नो दैनिकीमा समावेश गर्छन् । कोही तौल घटाउन, कोही स्वास्थ्य सुधार्न...
अझै पनि ग्रामीण भेगमा छारे रोग लाग्यो भने धामी झाक्रीलाई देखाउने गरिन्छ । जबकि, यो ट्युमर हुनसक्ने मुख्य लक्षणमा पर्छ ।
मधुमेह र मोटोपनाले मांसपेशीलाई कमजोर बनाउँछ । यो अवस्थालाई चिकित्सा विज्ञानमा सार्कोपेनिया भनिन्छ । मांसपेशी कमजोर हुँदा लड्ने, हड्डी भाँचिने र दैनिक काममा कठिनाइ हुन्छ । मधुमेहले रगतमा चिनीको...
डा. दीपेन्द्र पाण्डे वरिष्ठ हाडजोर्नी सर्जन
तपाईं हामीलाई कुनै स्वास्थ्य समस्या भयो भने उपचारका लागि सम्भव भएसम्म पक्कै पनि विशेषज्ञ चिकित्सक नै खोजी गर्छौं । सम्बन्धित रोग विशेषज्ञ भेटिएन भने विशेषज्ञता हासिल गरेका जनरल फिजिसियनकहाँ...
आजकल खराब जीवनशैली र तनावका कारण मानिसहरूमा डिप्रेसनको समस्या बढ्दै गएको छ । यद्यपि, यो समस्या एक्लोपन, खराब मूड र चिन्ताबाट सुरु हुन्छ, तर समयसँगै यो समस्या तीव्र रूपमा...
डा. सुमनप्रसाद अधिकारी वरिष्ठ नसा तथा मनोरोग विशेषज्ञ
लम्पी स्किन एक संक्रामक भाइरल रोग हो, जुन मुख्य रूपमा गाई र राँगाभैँसीमा लाग्छ । यो रोग लामखुट्टे, टोक्ने झिँगा र किर्नाजस्ता कीराको टोकाइबाट सर्ने गर्छ । संक्रमित गाईभैँसीको...
‘अब के बाँकी छ र डाक्टर साब ? मलाई त स्टेज ४ क्यान्सर रे।’ यी शब्दहरू हरेक क्यान्सर विशेषज्ञको कानमा बारम्बार गुञ्जिन्छन् । तर जनचेतनाको प्रभाव र विज्ञान तथा...
डा. अरुण शाही क्यान्सररोग विशेषज्ञ
मान्छेले गर्ने धेरै काम अहिले आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स(एआई)ले गर्न थालेको छ । यो कृत्रिम वौद्धिकता अर्थात एआईको बढ्दो प्रयोगले धेरैको रोजगार खोस्दैछ भनेर पनि चर्चा भइरहन्छ । मान्छेको काम खोस्ने...
पेट स्वस्थ छ कि छैन भन्ने कुरा राम्रो पाचन शक्तिबाट मात्र थाहा हुँदैन । यसको सम्बन्ध रोग प्रतिरोधात्मक प्रणाली, मानसिक स्वास्थ्य र कति ऊर्जावान महसुस हुन्छ भन्ने कुरासँग पनि...
डा. खलील मिया पेट तथा कलेजो रोग विशेषज्ञ
यदि तनाव र चिन्ताले दैनिक जीवन प्रभावित गरिरहेको छ भने त्यो जागिर छाडेर नयाँ अवसर खोज्न सकिन्छ ।
लिची यतिबेलाको मौसमी फल हो । रसिलो र स्वादिलो यो फल नेपाल, भारत, चीन, थाइल्याण्ड लगायतका देशहरूमा निकै लोकप्रिय छ । गर्मीको मौसममा पाइने र रसिलो फल भएकाले धेरैको...
तौल घटाउन मात्र होइन, स्वस्थ र दीघार्यु रहन पनि उपवास बस्ने चलन बढिरहेको छ । कतिपयले साताको एक दिन, कोही दैनिक १८ घण्टा इन्टरमिटेन्ट फास्टिङ त कोही कम खानमा...
टिकटक वा अन्य प्ल्याटफर्ममा देखाइने विधिहरूले दाँतमा हानिकारक असर पनि गर्न सक्छन् । हानिकारक तत्वले दाँतको इनामेल खिइँदा कालान्तरमा दाँत झन् पहेँलो बनाउन सक्छ ।
हाडजोर्नी तथा नसासम्बन्धी रोग आम समस्याका रुपमा देखिन थालेको छ । यसमा एलोप्याथिक चिकित्सा पद्धतिले सकारात्मक भूमिका खेले पनि यसमा बिरामीले लामो औषधी सेवन गर्नुपर्ने हुनसक्छ । यसकारण पछिल्लो...
गर्मी मौसममा सफा पानी पिउनु जत्तिकै महत्वपूर्ण छ, सही बोतलको छनौट । बजारमा हेर्दा आर्कषक देखिने अनेकौं बोतल पाइन्छ । तर, तीमध्ये धेरैजसो बोत्तल स्वास्थ्यको हिसाबले उचित मानिँदैन ।...
डा. अनाम प्याकुरेल जनरल प्राक्टिसनर
कतिपय साधारण बानीहरू अपनाउनाले, अनुशासनमा रहनाले हाम्रो आयु लम्ब्याउन र बुढ्यौलीमा समग्र स्वास्थ्यको गुणस्तर सुधार गर्न सकिन्छ । मानव आयु जटिल कारकहरूको संयोजनबाट प्रभावित हुन्छ, जसमा जीवनशैली पनि समावेश...
हाम्रो शरीर सञ्चालन हुनका लागि विभिन्न पोषक तत्व आवश्यक पर्छ । त्यसै मध्येको एक महत्त्वपूर्ण खनिज पदार्थ हो – जिंक । स्वस्थ रहन प्रत्येक व्यक्तिलाई थोरै मात्रामा भए पनि...
सर, मलाई के भयो होला ? १६ वर्षीय आर्यन (नाम परिवर्तन) क्लिनिकको कुर्सीमा चुपचाप बसेका थिए । आफ्नो यौनाङ्ग वरपरको घाउ देखाउँदै आफ्नो समस्या सुनाउँदा उनको अनुहारमा लाज, डर...
धेरै मानिस टाउको दुख्नेबित्तिकै ब्रेन ट्युमर भएको हो कि भनेर सोच्छन् । तर, टाउको दुख्नेबित्तिकै ब्रेन ट्युमर भइहाल्छ भन्ने छैन । टाउको दुखेका १०० जनामा परीक्षण गर्ने हो भने...
प्रा. डा. राजीव झा स्नायु, नसा तथा मेरुदण्डरोग विशेषज्ञ
काठमाडौं । वीर अस्पतालमा ब्रेन ट्युमरको निःशुल्क शल्यक्रिया हुने भएको छ । अस्पतालको न्यूरो सर्जरी विभागका प्रमुख प्रा.डा.राजीव झाले आइतबार आयोजित कार्यक्रममा सो जानकारी दिँदै बिरामीहरूलाई समयमै स्वास्थ्य परीक्षण...
काठमाडौं । नेपालका अस्पतालमा बोर्ड नेतृत्व विकास सम्बन्धी एक दिवसीय कार्यशाला आयोजना गरिएको छ । नेपाल स्वास्थ्य सेवा व्यवस्थापक संघ र एसोसिएसन अफ प्राइभेट हेल्थ इन्स्टिच्युसन नेपालको संयुक्त आयोजनामा...
काठमाडौं । नेपालमा प्रत्येक वर्ष २५ सय देखि २६ सय ब्रेन ट्युमरका नयाँ बिरामी थपिने गरेका छन् । विश्व ब्रेन ट्युमर दिवसका अवसरमा आइतबार वीर अस्पतालमा आयोजित कार्यक्रममा सो...
भनिन्छ-जस्तो खान्छौं, शरीर त्यस्तै बन्छ । शरीर बन्न पोषक तत्व चाहिन्छ । जुन खानाबाट प्राप्त हुन्छ । यही पोषणले शरीर बनाउँछ । औषधिको पनि काम गर्छ । रोगबाट बचाउँछ...
बबिता अधिकारी पोषणविद्
काम गरेर थाकेपछि हाम्रो शरीरलाई आराम चाहिन्छ । दिउँसो काम गर्ने र राति आराम गर्ने हाम्रो आम प्रचलन हो । थकानपछि निदाएर उठ्दा शरीरमा नयाँ जोश आउँछ । थकान...
डा. अमित गौली कन्सल्टेन्ट फिजिसियन, इन्टरनल मेडिसिन
साना देखि ठूला रोगहरूको उपचार गर्न विभिन्न प्रकारका औषधिहरू प्रयोग गरिन्छ । तीमध्ये धेरै रोगजसाे संक्रामक राेगमा एन्टिबायोटिक्सकाे प्रयोग हुन्छ । यी औषधिहरूलाई जीवन रक्षकको रूपमा हेरिन्छ । एन्टिबायोटिक्सलाई...
टुसा उम्रिएका गेडागुडी अन्न स्वास्थ्यका लागि धेरै फाइदाजनक हुन्छ भन्ने कुरा धेरै सुनिन्छ । गेडागुडीलाई टुसा उमारेर खाँदा त्यसमा प्रोटिनको मात्रा धेरै बढ्ने पोषणविद्हरू बताउँछन् । गेडागुडी जस्तै आलु...
भूपाल बानियाँ पोषणविद्
आँखा हाम्रो शरीरको अति नै महत्वपूर्ण र संवेदनशील अंग हो, जसले हामीलाई वरपरको संसार देख्न सक्षम बनाउँछ । यो प्रकाशको उपस्थितिमा उत्कृष्ट रूपमा काम गर्छ, तर अँध्यारोमा हाम्रो दृष्टि...
सामान्यतया हाम्रो दैनिकी भनेको दिनमा काम गर्ने र रातमा सुत्ने भन्ने हुन्छ । तर सबै पेशा उस्तै खालका हुँदैनन् । स्वास्थ्य सेवा, सुरक्षा, सूचना प्रविधि जस्ता थुप्रै पेशा छन्,...
काठमाडौँ । अधिकांशलाई दाँतमा ब्रेसेस किन लगाउने भनेर प्रश्न सोध्यो भने प्राय सबैको एउटै जवाफ हुन्छ, राम्रो बन्न । तर, वीर अस्पतालका दन्त रोग विशषेज्ञ अथ्रोडोन्टिस डा. मनिष बज्रचार्यले...
रिस किन उठ्छ ? जब चाहेको जस्तो हुँदैन । तब उठ्छ । यो एक स्वभाविक प्रक्रिया हो, जसले तनाव, कुण्ठा वा असहज परिस्थितिप्रति प्रतिक्रिया व्यक्त गर्छ । तर, बिनाकारण...
डा. बासुदेव कार्की सिनियर कन्सल्टेन्ट साइक्यार्टिस्ट
चुरोटले शरीरलाई धेरै तरिकाले हानि पुर्याउँछ । यो यस्तो बानी हो । जसले मृत्युको मुखमा पुर्याउन सक्छ । चुरोटका कारण फोक्सोको क्यान्सरको जोखिम बढ्नुको साथै यो छाला, आँखा र...
डा. नवीनकुमार मिश्र फोक्सो तथा दमरोग विशेषज्ञ
१९ जेठ, काठमाडौं । मस्तिष्कमृत्यु भएका व्यक्तिको अंग पाएर मिर्गौला र कलेजो प्रत्यारोपण गराएका बिरामी डिस्चार्ज भएका छन् । मकवानपुरका ५१ वर्षीय शिव महर्जनको भक्तपुरस्थित शहीद धर्मभक्त राष्ट्रिय प्रत्यारोपण...
बुढ्यौलीमा मांसपेशी क्षति अर्थात् सार्कोपेनिया विभिन्न शारीरिक, जैविक र जीवनशैलीसँग सम्बन्धित कारणले हुन्छ । बुढ्यौलीमा मांसपेशी क्षति एक सामान्य अवस्था हो, जसले ५० वर्षको उमेरपछि लगभग १०–१५ प्रतिशत मानिसहरूलाई...
मानव मस्तिष्क प्राकृतिक रूपमा नकारात्मक कुराहरूप्रति बढी संवेदनशील हुन्छ । यो एक प्रकारको जैविक संवेदनशीलता हामीलाई खतराबाट बचाउन विकसित भएको हो । तर मनोचिकित्सकको ओपिडीमा आउने अधिकांश व्यक्ति दिमागमा...
डा. आशिष ढकाल मानसिक रोग विशेषज्ञ
छोरीको पहिलो महिनावारीको समय भ्रम र चिन्ताले भरिएको हुन सक्छ । तर, अभिभावकको सही जानकारी र तयारीले यो अनुभवलाई सहज र सकारात्मक बनाउन सकिन्छ । केही विशेष सुझाव दिएर...
उच्च रक्तचाप के कारणले हुन्छ ? खोतल्दै गयो भने त्यसको प्रमुख कारण एउटा खानपान पनि हुनसक्छ । सबैभन्दा बढी चुरोट, मदिरा, बजारिया खानेकुरा, रातो मासु, चिल्लो र अत्याधिक नुनिलाे...
गर्मीको समय सुरु भएको छ । गर्मीसँगै वर्षा पनि सुरु हुँदैछ । यो समयलाई सरुवा रोगको मौसम पनि मानिन्छ । अब दूषित खाना र पानीसँग जोडिएका सरुवा रोगको जोखिम...
प्रा.डा. विद्या सागर प्रसाद इन्टरनल मेडिसिन
सुर्तीजन्य पदार्थ सेवन विश्वव्यापी रूपमा जनस्वास्थ्यको समस्या बनिरहेको छ । यो वर्षेनी लाखौं व्यक्तिको मृत्यु र अपांगताको कारण बनिरहेको छ । सुर्तीजन्य पदार्थको सेवनले विभिन्न क्यान्सर तथा दीर्घरोगहरू निम्त्याउँछ...
डा. दीपक ठाकुर सामाजिक तथा जनस्वास्थ्य दन्त विशेषज्ञ
नेपालमा सुर्तीजन्य पदार्थ नियन्त्रण नियमनका लागि प्रयास भएका छन् । राज्यले विज्ञापनमा पूरै प्रतिबन्ध लगाएको छ । त्यो एकदम राम्रो कुरा हो । अनि सुर्तीजन्य पदार्थका बट्टामा चुतावनीमूलक चित्रहरू...
प्रा. डा. विवेक आचार्य क्यान्सररोग विशेषज्ञ
नेपालमा औलो ज्वरोको इतिहास हजारौ वर्ष पुरानो छ । म्याक्स प्लाङ्क इन्स्टिच्यूट अफ इभोलुसनरी एन्थ्रोपोलोजीका मेगन मिसेलका अनुसार कालीगण्डकीको किनार मुस्ताङको चोखोपानी भन्ने स्थानमा तीन हजार वर्ष पुरानो मानवको...
डा. झलक गौतम जनस्वास्थ्यविद्
१६ जेठ, काठमाडौं । मिर्गौला प्रत्यारोपणपछि सगरमाथा चढेर कीर्तिमान बनाएका पेम्बा शेर्पालाई स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले सम्मान गरेको छ । शुक्रबार बिहान मन्त्रालयमा एक समारोह आयोजना गरी उनलाई सम्मान...
आमाको दूध बच्चाका लागि सर्वश्रेष्ठ हुन्छ । किनभने यसमा बच्चाको वृद्धि र विकासका लागि आवश्यक सबै पोषक तत्त्वहरू हुन्छन् । रोग प्रतिरोधी क्षमता बढाउने तत्त्व र सजिलै पच्ने गुण...
भर्खरै गरेका कुराहरू बिर्सिने, कुनै कुरामा ध्यान लगाउन खोज्दा पटक्कै नलाग्ने, दिमागमा भार परेको जस्तो भइरहने समस्या हुन्छ ? यस्तो लक्षणलाई अहिले विज्ञानले नयाँ नाम दिएको छ, ब्रेन फग...
स्वास्थ्य सेवा क्षेत्रमा ‘डाक्टर’ उपाधिको प्रयोग सधैं एक संवेदनशील र बहसको विषय रहँदै आएको छ। विशेषगरी फिजियोथेरापी पेशामा यो उपाधि प्रयोग गर्ने वा नगर्ने भन्ने विषयले नेपालमा मात्र होइन,...
बिनय कँडेल सह-प्रमुख फिजियोथेरापिस्ट
झाडापखाला आम नेपालीले सुन्दै, देख्दै र भोग्दै आएको स्वास्थ्य समस्या हो । गर्मी मौसम सुरु भएपछि यो रोगले धेरै सताउन थाल्छ । केही दशकअघि सम्म यो नेपालमा धेरैको ज्यान...
महिनावारी स्वच्छता महिलाहरूको स्वास्थ्य र सम्मानसँग जोडिएको महत्त्वपूर्ण विषय हो । यो महिनावारीको समयमा व्यक्तिगत सरसफाइ र स्वच्छता कायम राख्ने प्रक्रिया हो, जसले शारीरिक, मानसिक र सामाजिक रुपमा योगदान...
अनुराधाको आँखा बिहान साढे ३ बजे खुलेको थियो । बाहिर हल्का शीत परेको थियो, तर उनको मनमा घाम लागिरहेको थियो । आज उनकी प्यारी, एक्ली भान्जीको विवाह। ती भान्जी,...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
हाम्रो घाँटीमा रहने पुतली आकारको थाइराइड ग्रन्थीले टी ३ र टी ४ हर्मोन उत्पादन गर्छ । यो ग्रन्थीले मेटाबोलिज्म र ऊर्जा उपयोगलाई नियन्त्रण गर्छ । यो ग्रन्थीले क्याल्सिटोनिन हर्मोनमार्फत...
डा. ईश्वरी खनाल कन्सल्टेन्ट मनोचिकित्सक
पछिल्लो समय नेपालमा अकुपंचर चिकित्साबारे सचेतना बढेको देखिन्छ । यही कारणले होला, अकुपंचर सेवा लिन आउनेको संख्या दिनप्रतिदिन बढिरहेको छ । नेपालमा मात्र होइन, विश्वभर स्वास्थ्य उपचारको प्रभावकारी विधिका...
डा. नरेन्द्र लामिछाने अकुपञ्चर विशेषज्ञ
पछिल्लो समय हृदय रोग विश्वभरमा मृत्युको प्रमुख कारण बनिसकेको छ । नेपालमा पनि युवाहरूमा जीवनशैलीसँग सम्बन्धित समस्याहरू जस्तै तनाव, शारीरिक गतिविधिको कमी, अस्वस्थ खानपानको बानी, मोटोपन र धूम्रपान जस्ता...
डा. अभिषेक ठाकुर मुटुरोग विशेषज्ञ
मधुमेहको समस्यामा शरीरले रगतमा ग्लुकोजको मात्रा सही राख्न सक्दैन । रगतमा चिनीको मात्रा बढ्दा समयसँगै धेरै स्वास्थ्य समस्या निम्तिन सक्छ । मधुमेह छ भने उसको रगतमा चिनीको मात्रा उच्च...
डा. विनय भट्टराई मधुमेह, हार्मोन तथा थाइराइड रोग विशेषज्ञ
प्रदूषण, तनाव, बदलिँदो खानपान, निद्राको कमी र रसायनिक उत्पादन आदि कपाल झर्ने सबैभन्दा ठूला कारणहरू हुन् । यसका कारण कपाल कमजोर र सुख्खा हुन्छ । त्यसैले, कपाललाई यसको साइड...
मे २५- विश्व थाइरोइड दिवस ।विश्व थाइराइड दिवसले हामीलाई थाइराइडरोगप्रति सचेत रहन र समयमै जाँच गराउन प्रेरित गर्छ। यसबारे जानकारी राखेर समयमै पहिचान गरी निदान गर्न सके परिवार तथा...
हरेक छाला फरक हुन्छ र यसको सुन्दरता कायम राख्न फरक–फरक हेरचाहको उपाय अपनाउनुपर्ने हुन्छ । त्यसैले यो गर्मी मौसममा छालाको उचित हेरचाह गर्नका लागि आफ्नो छालाको प्रकार जान्न महत्त्वपूर्ण...
सरिता दुलाल पनेरु ब्युटिसियन
खानपानसँग सम्बन्धित खराब बानीहरूले पाचन प्रणालीमा नराम्रो असर पार्न सक्छ । यस्तो अवस्थामा पाचन प्रक्रिया सुस्त हुनसक्छ र पाचन प्रणालीलाई हानि पुग्न सक्छ । यसले गर्दा कब्जियत, एसिडिटी, पेट...
मायोपिया, जसलाई ‘नजिकको दृष्टिदोष’ पनि भनिन्छ । यो आँखाको यस्तो अवस्था हो, जहाँ व्यक्तिले नजिकका वस्तुहरू स्पष्ट देख्न सक्छ तर टाढाका वस्तुहरू धमिलो देखिन्छन्। यसको लक्षणमा टाढाका वस्तुहरू जस्तै...
अजित कुमार ठाकुर अजित कुमार ठाकुर
प्रायजसो गर्मी मौसममा नाकबाट रगत बग्ने समस्या धेरैलाई देखापर्छ । बोलीचालीको भाषामा नाकबाट रगत बग्नुलाई ‘नाथ्री फुटेको’ पनि भनिन्छ । अचानक नाकबाट रगत बग्ने समस्याले मानिसहरू डराउँछन् । तर, ...
डा. ढुण्डीराज पौडेल नाक, कान तथा घाँटीरोग विशेषज्ञ
आमा र शिशु दुवै बचाएकी प्रहरी जवान चन्द्रिका भन्छिन्, ‘म त्यहाँ पुग्दा चन्द्रालाई बेथाले च्यापेको थियो । मैले त्यस्तो दृश्य जीवनमा कहिल्यै देखेको थिइनँ । स्थानीयले सघाउनुको सट्टा रमिता...
७ जेठ, काठमाडौं । नेपालमा गर्भपतनलाई कानुनी मान्यता दिएको दुई दशक बढी भइसक्दा पनि असुरक्षित गर्भपतन गर्ने संख्यामा कमी नभएको विज्ञहरूले बताएका छन् । स्वास्थ्य सेवा विभाग परिवार कल्याण...
मेडिकल जर्नल ल्यान्सेटको पछिल्लो रिपोर्ट अनुसार, विश्वभर प्रोस्टेट क्यान्सरका केसहरू बढ्ने आँकलन गरिएको छ । उक्त प्रतिवेदन अनुसार, ल्यान्सेटले सन् २०२० मा प्रोस्टेट क्यान्सरका नयाँ केसहरू १४ लाख रहेकोमा...
‘मलाई क्यान्सर भएको थाहा पाएपछि बुबाले बाख्रा बेच्नुभयो।’ यो वाक्य मैले बर्दियाकी २८ वर्षीया एक युवती मुखबाट सुनेको थिएँ, जो स्तन क्यान्सरबाट पीडित थिइन् । गाउँको सबै सम्पत्ति बेचेर...
डा. अरुण शाही क्यान्सररोग विशेषज्ञ
हाम्रो शरीर कुनै पजलभन्दा कम छैन । शरीरमा यस्ता धेरै चीजहरू छन् जुन सामान्य देखिन्छन्, तर तिनीहरूको पछाडिको तर्क एकदमै फरक र अचम्मलाग्दो हुन्छ । त्यस्तै अचम्म लाग्दो तर्क...
उच्च तापक्रम, आद्रता र वातावरणीय परिवर्तनले शारीरिक, मानसिक र भावनात्मक अवस्थालाई असर गर्छ । जसको प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष प्रभाव यौन इच्छा, यौन व्यवहार र यौन सन्तुष्टिमा पर्न सक्छ ।...
बरफ भनेको जमेको अवस्थाको पानी हो । जुन सामान्यतया शून्य डिग्री सेल्सियस कम तापमानमा रहेको ठोस पदार्थ हुन्छ । अर्कोतर्फ, आइसक्रिम डेरी उत्पादनको प्रयोग गरी बनाइएको हुन्छ । जसमा...
रोगजारीका लागि मलेसिया गएका पाल्पाका ५६ वर्षीय रामबहादुर थापा (नाम परिवर्तन) लाई काम गर्ने क्रममा मस्तिष्कघात भयो । यस घटनापछि उनको जीवन पूरै बदलियो उनलाई हेमिप्लेजिया नामक अशक्त अवस्थाले...
बिनय कँडेल सह-प्रमुख फिजियोथेरापिस्ट
समाजमा चुरोट सेवन गर्ने लत भएका अनगिन्ती मान्छे भेटिन्छन् । चुरोट सेवन स्वास्थ्यका लागि निकै हानिकारक छ, भन्ने कुरा सेवनकर्तामध्ये प्राय:लाई थाहा हुन्छ नै । तर, तलका धेरैले यसलाई...
कुनैपनि रोगबाट पूर्णरूपमा बच्न सम्भव छैन, तर केही खोपहरू छन्, जसले केही हदसम्म रोग र सङ्क्रमणबाट बच्न मद्दत गर्न सक्छन् । उमेर बढ्दै जाँदा शरीरको प्रतिरक्षा प्रणाली कमजोर हुँदै...
सामान्यतया चिन्ता भन्नाले कुनै पनि विषय, घटना, परिस्थिति तथा अवस्थाप्रति लामो समयसम्म सोचमा रहिरहने डर मिश्रित आवस्था हो । यसलाई हामी अर्को अर्थमा कुनै कुरामा अड्किएको अथवा अल्झिएको अवस्था...
साधना थापा साइकोथेरापिस्ट तथा एक्प्रेसिभ आर्ट्स थेरापिस्ट
हाम्रो आन्द्रामा १० करोडभन्दा बढी स्नायु कोषहरू हुन्छन् र यसले हाम्रो शरीरमा ९५ प्रतिशत सेरोटोनिन उत्पादन गर्छ । सेरोटोनिन एक रसायन हो, जुन हाम्रो मुड र खुसीसँग जोडिएको हुन्छ...
हाम्रो कोखाको दाहिने भागमा रहने कलेजो एउटा अभिन्न अंग हो । धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ, शरीरको सबैभन्दा ठूलो ग्रन्थी कलेजो हो ।
डा. विधाननिधि पौडेल पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
आलुमा तीलको छोप राखेर कागतीको रस हालेको अमिलो अचार । दही र रायो हालेर साँधेको भोगटे । यस्तो परिकार देखेपछि मात्र होइन, कल्पना गर्दा पनि मुखमा पानी आउँछ ।...
डा. कीर्तिपाल सुवेदी प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
कपाल झरेर तालु भएका व्यक्तिका लागि आजकाल कपाल प्रत्यारोपणको राम्रो विकल्प छ । हामी कपाल प्रत्यारोपणबारे मिडिया तथा सामाजिक सञ्जालतिर अनगिन्ती विज्ञापन आइरहेको देख्न सक्छौँ । कपाल प्रत्यारोपण कस्तो...
हाम्रो छालामा देखिने साना–गाढा खालका दाग वा उठेका धब्बाहरूलाई सामान्यतया कोठी भनिन्छ, जसलाई चिकित्सकीय भाषामा नेभस भनिन्छ । अधिकांश कोठीहरू जन्मजात वा बाल्यकालमा देखिन्छन् र यी सामान्यतया हानिरहित हुन्छन्...
डा. विकास पौडेल छाला, यौन तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ
पेटको स्वास्थ्यसँग खानपानको गहिरो सम्बन्ध छ, किनभने हामीले खाने खानाले पाचन प्रणाली, आन्द्राको स्वास्थ्य र समग्र शरीरलाई प्रत्यक्ष प्रभाव पार्छ । त्यसैले पेटलाई स्वास्थ राख्नका लागि खानपानमा विशेष ध्यान...
मोटोपना विश्वमा एक प्रमुख स्वास्थ्य समस्याको रुपमा देखा परिरहेको छ । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) को तथ्यांकअनुसार विश्वका हरेक ८ व्यक्तिमध्ये १ जनामा मोटोपनाको समस्या छ । १८ वर्षमाथिका...
घरायसीदेखि अन्य काम समेतको चटारोले गर्दा महिलाहरू आफ्नो स्वास्थ्यको खासै ख्याल राख्न भ्याउँदैनन् । समस्या धेरै गम्भीर नहुँदासम्म उनीहरूले स्वास्थ्यमा ध्यान दिँदैनन् । तर, महिला परिवारको आधार हुन्छिन् ।...
डा. रञ्जना यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
हामीले खाने प्रशोधित र प्याकेट बन्द खानामा अतिरिक्त नुन वा चिनी थपिएको हुन्छ । यस्ता खानामा स्वाद बढाउन नुन र चिनी दुवै बढी मात्रामा प्रयोग गरिन्छ । यी दुवै...
आयुष अधिकारी पोषणविद्
पसिना आउनु हाम्रो शरीरको एक प्राकृतिक प्रक्रिया हो, जसले शरीरको तापक्रम नियन्त्रण गर्न र अन्य शारीरिक कार्यहरूमा सहयोग गर्छ । पसिना एक तरल पदार्थ हो, जुन छालामा रहेका पसिना...
काठमाडौँ । नेपालको सोह्रौं योजनामा उल्लेख गरिएको मानव पुँजी निर्माणको दीर्घकालीन योजनाको सफलताका लागि सरकारले बाल पोषणभत्तामा वृद्धि गर्नुपर्नेमा सरोकारवालाले जोड दिएका छन् । सामाजिक सुरक्षा नागरिक समाज सञ्जालले...
सूर्ती, तमाखु, चुरोट, गुट्खा । मुखको क्यान्सर गराउने प्रमुख तत्व हुन, यी । यी तत्वको लत लाग्यो भने मुखको स्वास्थ्य विग्रिने भय त हुन्छ नै । विस्तारै गएर मुखको...
डा. समिम अख्तर क्यान्सररोग विशेषज्ञ
