चामल वा रोटी, रातिको खानामा के खाने ?

धेरै पटक मानिसहरूबीच चामल खानु स्वास्थ्यका लागि राम्रो हो कि रोटी भन्ने विषयमा बहस हुन्छ । रातको थालीमा रोटी हुनुपर्छ कि चामल, यो धेरै कुरामा निर्भर हुन्छ । यो कस्तो प्रकारको चामल वा रोटी खाइरहेको छ भन्नेमा पनि निर्भर गर्छ । कसरी खाइरहनुभएको छ, यो धेरै महत्त्वपूर्ण छ ।

हाम्रो थालीमा चामल होस् वा रोटी, दुवैमा कार्बोहाइड्रेट पाइन्छ । सामान्यतया रोटीमा चामलको तुलनामा कम कार्बोहाइड्रेट हुन्छ भन्ने मानिन्छ, त्यसैले स्वास्थ्यको दृष्टिकोणले यो धेरै राम्रो हो भनेर खाइन्छ ।

‘डाइटिक्स फर न्यूट्रिफाई टुडे’ की प्रमुख तथा डाइटिशियन नाजनीन हुसेन भन्छिन्, ‘यदि खस्रो पिठो वा धेरै फाइबर भएको रोटी खाइन्छ भने ठिक छ, तर यदि पूर्णरूपमा प्रशोधित पिठोको रोटी खाइन्छ भने, यो चामलजस्तै हुन्छ र यो खाँदा चिनीको स्तर तीव्र रूपमा बढ्छ ।’

उनको भनाइ छ लामो समयसम्म पोलिस गरिएको चामल खानु स्वास्थ्यका लागि राम्रो होइन, तर पोलिस नगरिएको चामल राम्रो हुन्छ । फाइबरलाई ध्यानमा राखेर डाक्टर वा डाइटिशियनले धेरै पटक मानिसहरूलाई ब्राउन राइस वा बिना पोलिसको चामल खाने सल्लाह दिन्छन् ।

चामललाई दाल, दही वा तरकारीसँग खानुपर्छ भन्ने सल्लाह पनि दिइन्छ । चामलको खिचडी वा पुलाउ बनाएर खाँदा पनि यो शरीरका लागि राम्रो हुन्छ ।

हामीले खाइरहेको चिल्लो पिठो चिनी, मैदा र नुनजस्तै सेतो विष बन्दै गइरहेको प्रमुख कन्सल्टेन्ट डाक्टर एम वली भन्छन् ।

‘हाम्रो खाने तरिका पनि गलत छ हामी रोटी धेरै र तरकारी कम खान्छौ’ उनी भन्छन्, ‘यदि चामलसँग धेरै तरकारी खाइन्छ भने, यसको ग्लाइसेमिक इन्डेक्स राम्रो हुन्छ, अर्थात् यसबाट बनेको चिनी शरीरमा बिस्तारै घुल्छ । यसरी यो रोटीभन्दा राम्रो हुन्छ ।’

डा. वलीको भनाइ अनुसाररोटीको पिठोमा हरियो सागपात वा लौका जस्ता तरकारी मिसाएर बनाउनुपर्छ, यसो हुँदा यो सन्तुलित हुन्छ ।

चामल वा रोटी, कुन राम्रो ?

चामल र रोटीमा आधारभूत फरकमा जसलाई धेरै ऊर्जाको आवश्यकता छ, उसका लागि चामल राम्रो हुन्छ । उदाहरणका लागि, धेरै शारीरिक परिश्रम गर्नेहरूका लागि चामल राम्रो हुन्छ ।

तर यदि धेरै खाना खानबाट जोगिन चाहने हो वा बारम्बार खाना खान चाहने हो भने रोटी राम्रो विकल्प हो, किनभने यसमा धेरै फाइबर हुन्छ । यसले पेट लामो समयसम्म भरिएको महसुस गराउँछ ।

रोटीलाई पनि राम्रो प्रोटिनसँग खानु राम्रो हुने डाइटिशियन माला मनराल बताउँछिन् । ‘मासु खानेहरूका लागि धेरै विकल्पहरू छन् र शाकाहारीहरूले रोटीसँग तरकारी वा दाल आदि लिन सक्छन्’ माला भन्छिन् ।

मालाका अनुसार के खाने भन्ने कुरा व्यक्तिको काम र जीवनशैलीमा निर्भर गर्छ । यदि बसेर गर्ने खालको काम छ भने कम क्यालोरी कम भए पनि पुग्छ । यस्ता व्यक्तिलाई रोटी खाने सल्लाह दिइन्छ किनभने यस्ता व्यक्तिहरूले धेरै चामल खाएमा मोटोपनको खतरा हुन्छ ।

उनी भन्छिन् , ‘प्रत्येक व्यक्तिको शारीरिक गतिविधि र उमेरको हिसाबले निश्चित मात्रामा क्यालोरीको आवश्यकता हुन्छ । क्यालोरीको ५० प्रतिशत कार्बोहाइड्रेटबाट, ३० प्रतिशत प्रोटिनबाट र करिब २० प्रतिशत चिल्लोबाट प्राप्त गर्नु राम्रो मानिन्छ ।’

यसमा कार्बोहाइड्रेटका लागि रोटी, चामल र प्रोटिनका लागि दाल वा मांसाहारीहरूका लागि अण्डा जस्ता खानेकुरा समावेश गर्नु राम्रो हुन्छ ।

कुनै व्यक्तिले चामल खानुपर्छ वा रोटी भन्ने कुरा धेरै हदसम्म उसको स्वास्थ्यमा पनि निर्भर गर्छ । सामान्यतया मधुमेहका बिरामीहरूलाई चामल खानबाट जोगिन र धेरै फाइबर भएको खाना खाने सल्लाह दिइन्छ ।

फ्रिजमा राखिएको चामललाई फाइबरको मात्राका हिसाबले राम्रो मानिन्छ । नाजनीन भन्छिन्, ‘चामललाई फ्रिजमा राख्दा यसको रेसिस्टेन्ट स्टार्च फाइबरमा परिवर्तन हुन्छ । अर्थात् यसलाई खाँदा रगतमा ग्लुकोजको मात्रा अचानक बढ्दैन ।’

के कुनै क्षेत्रको हिसाबले पनि मानिसहरूको खाना निर्धारण हुन्छ ?

बाल्यकालदेखि जस्तो खानेकुरा खाने बानी हुन्छ, सामान्यतया त्यसलाई पचाउन हाम्रा लागि सजिलो हुन्छ र त्यही खानाले हामीलाई सन्तुष्टि पनि दिन्छ । नाजनीन हुसेन भन्छिन्, ‘जुन क्षेत्रमा जुन चीजको उत्पादन हुन्छ, त्यो त्यहाँको मुख्य खाना हुन्छ र सामान्यतया मानिसहरूले त्यस्तै खाना खानुपर्छ ।’

उदाहरणका लागि, केही मानिसहरूका लागि चामल प्रमुख खाना हो, उनीहरूका लागि रोटीलाई चामलभन्दा राम्रो भन्न सकिँदैन ।

‘धेरै क्षेत्रमा मानिसहरूलाई रोटी पकाउन पनि आउँदैन ‘डाक्टर वली भन्छन्, ‘धेरैजसो मानिसहरू चामल खान्छन् । दक्षिण भारतमा त मधुमेहका बिरामीहरूले पनि चामल खान्छन्, तर यो चामलमा धेरै चीजहरू मिसाएर पकाइन्छ जसले गर्दा यसलाई पचाउन प्याङ्क्रियाजमा धेरै दबाब पर्दैन ।’