फिजियोथेरापी आधुनिक चिकित्साको एक उपचार विधि हो । कुनै दुखाइको समस्या लिएर चिकित्सककहाँ जाँच गर्न जाँदा कतिपय अवस्थामा औषधिसँगै फिजियोथेरापीका लागि पनि सिफारिस गरिन्छ । नेपालमा विज्ञ फिजियोथेरापिस्टबाट गुणस्तरीय...
बिनय कँडेल सह-प्रमुख फिजियोथेरापिस्ट
१३ वर्षीया बालिका मस्तिष्क ट्युमरको रक्तश्रावले दृष्टिविहीन थिइन् । ‘शल्यक्रियापछि दृष्टि फर्कियो, त्यो सबैभन्दा ठूलो चमत्कार थियो ।
विल्हेल्म कोनराड रोन्टजेन जर्मनका भौतिकशास्त्री हुन् । उनले सन् १८९५ मा खिचेको हातको एक्स-रे तस्बिरलाई संसारकै पहिलो रेडियोग्राफी मानिन्छ । यसमा उनले आफ्नी पत्नी अन्ना बर्था रोन्टजेनको देब्रे हातको...
घरमा उनी कौसी खेती गर्छिन्, जसले उनलाई प्रकृतिसँग जोड्छ । योगा, श्वास-प्रश्वासको व्यायाम र ध्यानले उनको मानसिक स्वास्थ्य मजबुत बनाएको छ ।
आधुनिक जीवनशैलीमा मोबाइल फोन अपरिहार्य बनेको छ । सुत्ने बेलामा पनि धेरैजसो व्यक्तिहरू फेसबुक, इन्स्टाग्राम, टिकटक वा युट्युबमा स्क्रोल गर्दै समय बिताउँछन् । मोबाइलको उज्यालोले मस्तिष्कलाई दिनको भ्रम पार्छ,...
सबैलाई आफ्नो छाला सफा, चम्किलो र दागरहित देखियोस् भन्ने चाहना हुन्छ, तर कहिलेकाहीँ छालामा यस्ता निशानहरू देखा पर्छन् जसले मानिसहरूलाई आश्चर्यमा पार्छ । जस्तै: ससाना राता कोठीहरू । यी...
डा. सुयोग मैनाली वरिष्ठ प्लास्टिक कस्मेटिक तथा लेजर सर्जन
मुला जमिनमुनि फल्ने तरकारी हो । यसको बोक्रा रातो, सेतो, कालो, बैजनी र गुलाबी हुनसक्छ । यसको स्वाद खल्यो, गुलियो, पिरो र कहिलेकाही केही तितो पनि हुन्छ । जे...
धेरैजसो मानिसहरू मोटाइलाई साधारण समस्या ठान्छन्, तर मोटोपन आफैँमा एउटा ठूलो रोग हो ।
एकदिन आफैँले छामेर हेर्ने क्रममा आफ्नो स्तनमा गिर्खा फेला पारिन् । फेरि नसोचेको चुनौती आइलाग्यो उनको जीवनमा ।
प्यान्क्रियाज मानव शरीरको पेटमा रहेको एक महत्वपूर्ण ग्रन्थी हो, जसले पाचन प्रणाली र अन्तःस्रावी प्रणाली दुवैमा प्रमुख भूमिका खेल्छ । यो अंगले खाना पचाउने ईन्जाइमहरू उत्पादन गरेर पोषक तत्वहरू...
डा. विधाननिधि पौडेल पेट तथा कलेजोरोग विशेषज्ञ
काठमाडौं । पाटन स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानले विश्व स्तन क्यान्सर सचेतना महिनाको अवसरमा अन्तरक्रिया कार्यक्रम आयोजना गरेको छ । ‘चौथो स्टेजको स्तन क्यान्सर जीवनको अन्त्य होइन, यो साहस, माया र...
बढी रक्सी र धूम्रपानले रक्तनलीमा तनाव पैदा गरी रगत जमाएर मस्तिष्कघात गराउने सम्भावना बढाउँछ ।
प्रा. डा. राजीव झा स्नायु, नसा तथा मेरुदण्डरोग विशेषज्ञ
हामी पुरुषको पहिचान बोकेर हिँड्छौं, तर महिनावारी हुँदा लुकाउनुपर्ने बाध्यता हुन्छ ।
भाइटीका, दिदीबहिनी र दाजुभाइ बीचको सबैभन्दा आत्मीय पर्व हो । यस दिन हरेक दाजुभाइका लागि वर्षकै सबैभन्दा उत्कृष्ट र ममतामय बिहानी हुने गर्छ भन्दा फरक पर्दैन होला । दिदीबहिनीको...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
महिलामा मोटोपनको समस्या देखिने र शारीरिक बनावटमा परिवर्तन हुने मुख्य तीन वटा कारण हुन्छ ।
मधुमेह र उच्च रक्तचापको समस्या । प्राय सबैले यो समस्याबारे सुनेका छन् । उही मात्रामा सताउने ओस्टिओपोरोसिस भन्ने रोग अझै धेरैका लागि अपरिचित छ । यी दुवै समस्या जस्तो...
डा. दीपेन्द्र पाण्डे वरिष्ठ हाडजोर्नी सर्जन
जन्मिदा तौल र बाल्यकालमा तौल बढ्ने दरले पनि यौवनलाई छिटो ल्याउन सक्छ । दोस्रो, निस्क्रिय जीवनशैलीले ठूलो प्रभाव पार्छ ।
आईभीएफ अन्य प्रक्रिया भन्दा अलि लामो हो । यसमा डेढदेखि दुई महिना लाग्छ । तर यसको सफलता दर अरू प्रक्रियाभन्दा राम्रो छ ।
महिलाहरूमा थाइराइड र पीसीओडीजस्ता कारणले कपाल झर्न सक्छ । पुरुषहरूमा भने वंशाणुगत कारक बढी प्रभावशाली हुन्छ ।
झुट बोल्नु मानव स्वभावको एक हिस्सा हो । कहिलेकाहीँ हामी सामाजिक सद्भाव कायम राख्न, भावनाहरू जोगाउन वा अप्ठ्यारो परिस्थितिबाट बच्न सानातिना झुट बोल्छौँ । तर, अनावश्यक रूपमा जब झुट...
चिकित्सा विज्ञानमा पछिल्ला पाँच वर्षमा ‘रिजेनेरेटिभ मेडिसिन’ को युग सुरु भएको छ । जसले शरीरका क्षतिग्रस्त कोष, तन्तु र अंगहरूको पुनर्निर्माणमा मद्दत गर्छ । बढ्दो उमेर र विभिन्न कारणले...
पुरुषमा आत्महत्या बढ्नुको कारण उनीहरूका तरिकाहरू तुलनात्मक रुपमा हिंस्रक हुनु हो ।
उनले सालीको पनि स्केच बनाएका थिए, विहेमा जुत्ता नलुकाउने शर्तमा ।
घन्टौंसम्म डेस्कमा बसेर काम गर्नु अहिले धेरैको दैनिकी हो । तर, के तपाईंलाई थाहा छ ? यसरी बसेर काम गर्ने बानीले हाम्रो स्वास्थ्य, विशेषगरी मुटुलाई अप्रत्यक्ष रूपमा जोखिममा पारिरहेको...
डा. अशोक श्रेष्ठ मुटुरोग विशेषज्ञ
अहिले स्वास्थ्यबारे सचेत हुने धेरैले बिहान खाली पेटमा मेथी खाने गरेको पाइन्छ । कतिपयले तौल घटाउनका भन्दै यसको सेवन गर्छन् भने कतिपयले मुटुको स्वास्थ्यलाई फाइदा गर्छ भन्दै खान्छन् ।...
बियर, वाइन, ह्विस्की र भोड्का जस्ता पेय पदार्थहरूको फरक के हो ? के यी मध्ये कुन रक्सीले चाहिँ हानि गर्दैन ? कति मात्रामा रक्सी पिउनु उपयुक्त हुन्छ ? यी...
तौल नियन्त्रणका लागि महँगो डाइट आवश्यक छैन । स्थानीय खानाबाटै पनि सम्भव छ । त्यसका लागि महंगो खानाको विकल्प खोज्न सकिन्छ ।
गर्मीमा पसिना आउने समस्याले प्रायः सबैलाई सताउँछ । काखी र खुट्टा गन्हाउने समस्याले त झन् धेरै तनाव दिन्छ । दैनिक नुहाइधुवाइ गरेर कपडा फेर्दा पनि धेरैलाई पसिनाको दुर्गन्धले सताइरहेकै...
सन्तुलित जीवनशैली, नियमित निद्रा, स्वस्थ आहार र चिकित्सकीय परामर्शले दीर्घकालीन रूपमा तौल नियन्त्रण गर्न सहयोग पुग्छ ।
पाचन प्रणालीको भित्री सतहमा एक प्रकारको घाउ वा क्षति हुनुलाई चिकित्सकीय भाषामा ‘अल्सर’ भनिन्छ । पेटमा म्युकस नामक गाढा तरल पदार्थ हुन्छ, जसले पेटमा उत्पादन हुने ‘हाइड्रोक्लोरिक एसिड’बाट पेट...
डा. अजित खनाल कन्सल्टेन्ट ग्यास्ट्रोइन्ट्रोलोजिस्ट
हाम्रो शरीर अर्बाैं कोशिकाहरूले बनेको हुन्छ । यी कोशिकाको कार्यक्षमता समयसँगै कमजोर हुँदै जान्छ । कोशिकाहरूमा ‘टेलोमेयर’ नामक संरचना हुन्छ, जसले डिएनएलाई क्षति हुनबाट जोगाउँछ । प्रत्येक कोशिका विभाजनसँगै...
मान्छेको जीवन मुटुको धड्कन सुरु भएसँगै सुरु भएर मुटु चल्न बन्द हुँदासम्म रहन्छ । त्यसैले पनि मुटु शरीरको अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण अंग हो । यसले शरीरभरि रगत पम्प गरेर अक्सिजन...
नेपालमा मुटु रोगबाट मृत्यु हुनेमा ३५ देखि ७५ प्रतिशतमा उच्च रक्तचाप र मधुमेह रोगहरू जिम्मेवार हुने विज्ञ बताउँछन् ।
कम्मरमा दुखाइ हुन्छ ? अचानक खुट्टा झमझमाउँछ ? घाँटी दुख्ने र झमझम गर्ने हुन्छ ? यी स्लिप डिस्कका लक्षणहरू हुन सक्छन् । ‘साइन्स डायरेक्ट’मा प्रकाशित एक अध्ययनका अनुसार, विश्वभरमा...
डा. सरोजकुमार सुवाल हाडजोर्नी तथा नसारोग विशेषज्ञ
चाडपर्वको रौनकसँगै खानपानको मज्जा लिने चलन छ । दशैं, तिहार जस्ता चाडहरूमा मासुजन्य परिकार, मिठाइ, चिल्लो र मसलेदार खानेकुरा तथा पेय पदार्थहरूको उपभोग बढ्छ । साथै यो बेला खानाको...
कमला मोक्तान कलेजोको गम्भीर समस्यासँग जुधिरहेकी छिन् । कलेजो प्रत्यारोपण नै गर्नुपर्ने चिकित्सकले बताएका छन् । प्रत्यारोपणका लागि अन्य व्यवस्था मिलाए पनि खर्च अभाव भएको उनले बताएकी छिन् ।...
चाडबाडको बेलामा खाएको चिल्लो, मसालेदार खाना सहजै पच्दैन । एकातिर चिल्लोयुक्त अनेकथरी व्यञ्जन, त्यसमाथि भोक नलागे पनि पटक-पटक खाइरहने हुन्छ । यस किसिमको खानपानले कतिलाई अपचको समस्या हुन्छ भने...
डा. खलील मिया पेट तथा कलेजो रोग विशेषज्ञ
धेरै पटक मानिसहरूबीच चामल खानु स्वास्थ्यका लागि राम्रो हो कि रोटी भन्ने विषयमा बहस हुन्छ । रातको थालीमा रोटी हुनुपर्छ कि चामल, यो धेरै कुरामा निर्भर हुन्छ । यो...
कार्बोहाइड्रेट पोषक तत्वको एक प्रमुख प्रकार हो, जसले शरीरलाई ऊर्जाको मुख्य स्रोत प्रदान गर्छ । यो खाद्य पदार्थहरूमा पाइने जैविक यौगिक हो, जसमा कार्बन, हाइड्रोजन र अक्सिजनका अणुहरू हुन्छन्...
फिलिपिन्सले अमेरिकासँग मिल्दोजुल्दो चिकित्सा अध्ययन र रेसिडेन्सी प्रशिक्षण प्रणाली अपनाएको छ । नेपालले भने ब्रिटिश मोडलको प्रभाव रहेको भारतीय मोडल अनुसरण गरेको छ।
अहिले दशैंको उल्लासमय क्षण छ । काम तथा अध्ययनका लागि घरबाट टाढा रहेकाहरू घर फर्कने, जमघट गर्ने क्रम सुरु भइसकेको छ । कति जना यात्रामै छन् । कति यात्राको...
दशैंको उमंगमय माहोलमा परिवारसँग समय बिताउन सबैलाई मन लाग्छ । यो समयमा धेरैजना लामो यात्रा गरी आफ्नो घर–परिवारसँग भेटघाट गर्न टाढा टाढाबाट आवतजावत गर्छन् । तर, गर्भवती महिलाले यात्रा...
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
धेरैले अझै पनि रेबिज खोप नाइटोमा लगाइन्छ भन्ने ठान्छन्, तर यो गलत हो ।
डा. शेरबहादुर पुन सरुवारोग विशेषज्ञ
प्रदूषित वायुका कणहरू सिधै फोक्सोको भित्री भागमा पुग्छन्, जहाँ रगतमा अक्सिजन मिसिन्छ । यस्ता कणहरूले फोक्सोको अक्सिजन अवशोषण क्षमता कम गर्छ ।
काठमाडौं । फरच्युना हेल्थकेयर पा.लि.ले जेनजी आन्दोलनका घाइतेको उपचारका लागि निःशुल्क सिरिन्ज उपलब्ध गराएको छ । आन्दोलनका घाइतेको उपचार गरेका अस्पतालहरू निजामती कर्मचारी (सिभिल) अस्पताल, त्रिवि शिक्षण अस्पताल र...
गर्भावस्थाको ३७ हप्ता पूरा हुनुभन्दा पहिले बच्चा जन्मिनुलाई ‘प्रिम्याच्योर’ अर्थात समयपूर्व जन्म भनिन्छ । यस्ता बच्चाहरूमा विभिन्न स्वास्थ्य जोखिमहरू हुन सक्छन् । विशेष गरी ३२ हप्ताभन्दा पहिले जन्मेका बच्चाहरूमा...
डा. बाबुराम पाण्डे बालरोग विशेषज्ञ
हामीले थाहा पाएका सबै सूचना तथा खबरहरू सही हुँदैनन् । रे..रे..का भरमा समाजमा गलत हल्लाहरू फैलिने चलन पुरानै हो । तर, जब सामाजिक सञ्जालहरू आए त्यसपछि भ्रामक तथा मिथ्या...
फ्याटी लिभर भन्नाले सामान्य भाषामा कलेजोमा बोसो जम्मा हुने रोग भनेर चिनिन्छ । यो यस्तो अवस्था हो-जसमा कलेजोमा असामान्य रूपमा हानिकारक चिल्लो वा फ्याट जम्मा हुने गर्दछ । कलेजोका...
मनोसामाजिक परामर्शले शोकमा रहेका व्यक्तिलाई आफ्ना भावना व्यक्त गर्न, तनाव व्यवस्थापन गर्न र शोकलाई शक्तिमा बदल्न सहयोग गर्छ ।
पोष्टमार्टम भन्नाले मृत्युपश्चात गरिने शवको जाँच हो । नेपाली समाजमा पोष्टमार्टमबारे थुप्रै भम्र र गलत धारणाहरू रहेको पाइन्छ । पोष्टमार्टम सम्बन्धी हाम्रो समाजको यस्तै गलत धारणा र भ्रमका कारण...
३ असोज, काठमाडौं । पाटन स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानका मेडिकल अन्कोलोजिस्ट डा.अरुण शाहीले ‘एक्सेलेन्स इन ग्लोबल क्यान्सर सर्भिस एन्ड आउटरिच’ अवार्ड प्राप्त गरेका छन् । मेडिकल अन्कोलोजी सोसाइटी इन बंगलादेश(एमओएसबी)ले...
नेपाल फेरि एकपटक राजनितिक परिवर्तनको अवस्थामा पुगेको छ । परिवर्तन आफैंमा अपरिहार्य प्रक्रिया भए पनि अन्योलतासहितको परिवर्तनले आशा भन्दा बढी अनिश्चितता जन्माउँछ । कता-कता नेपाल अस्थिरताको घेरामा छ कि...
मधुमेह दीर्घकालीन स्वास्थ्य समस्या हो, जसले रगतमा चिनीको स्तर लाई असन्तुलित बनाउँछ । यो अवस्थाले शरीरका विभिन्न अंगहरूमा जटिलताहरू निम्त्याउन सक्छ, जसमा मिर्गौला, मुटु, रक्तनली, आँखा र स्नायु प्रणाली...
डा. विनय भट्टराई मधुमेह, हार्मोन तथा थाइराइड रोग विशेषज्ञ
नेपाल अहिले फेरि एउटा संक्रमणकालको डिलमा उभिएको छ । सडकमा धुलो उडिरहेको छ, जनताको मनमा अनिश्चितताको बादल घुमिरहेको छ । आन्दोलनको बलले पुरानो सरकार परिवर्तन भएर अन्तरिम सरकार बनेको...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
आन्दोलनका क्रममा हुने हिंसात्मक घटनाहरूले ठूलो मानवीय क्षति निम्त्याउछ । यस्ता घटनाहरूमा गोली लाग्ने, आगलागी वा अन्य चोटपटकका कारण मृत्यु हुने व्यक्तिहरूको पहिचान र मृत्युको कारण पत्ता लगाउन जटिल...
कुनै पनि रोग लाग्नै नदिन र त्यसलाई नियन्त्रण गर्न जीवनशैली सन्तुलित र स्वस्थवर्द्धक हुनु अतिआवश्यक हुन्छ । कहिलेकाहीँ केही बानीहरूले रोग निम्त्याउछ । जब कि केहीले रोगहरूलाई बढावा दिन्छन्...
नेपालमा हालै भएको जेन जी आन्दोलन र सामाजिक अशान्तिका घटनाहरूले समाजका सबै तहलाई प्रभावित पारेको छ । विशेष गरी जेन अल्फा भनेर चिनिने १२ वर्ष र त्यो भन्दा कम...
कोही व्यक्तिले जब कुनै भयानक तथा पीडादायी घटनाहरूको अनुभव गरेको छ वा त्यसको साक्षी बनिरहेको छ भने ऊ मानसिक रूपमा निकै विचलित हुन सक्छ । त्रसित र आत्तिएको अवस्थामा...
प्रा. डा. राजीव झा स्नायु, नसा तथा मेरुदण्डरोग विशेषज्ञ
मृतक र घाइतेको रगतमाथि खेलेर कुनै स्टन्ट नगर्न र आफूहरूलाई चेसको गोटी नबनाउन उनको आग्रह छ ।
‘यो आन्दोलन कुनै पार्टी, राजावादी वा स्वार्थ समूहका लागि होइन, बरू नेपालको भविष्यका लागि हो’
जेनजीहरूको बलिदानीपूर्ण संघर्षबाट देशमा राजनीतिक परिवर्तन आएको छ । नेपालको नयाँ खाका कोर्ने सुनौलो अवसरलाई सही तरिकाले सदुपयोग गर्न हाल गठन हुन लागेको मन्त्रीमण्डलको ठूलो भूमिका रहनेछ। प्रधानमन्त्रीको नियुक्ति...
काठमाडौँको नयाँ बानेश्वरमा रहेको निजामती कर्मचारी (सिभिल) अस्पताल, जहाँ सामान्यतया बिरामीको जीवन रक्षाका लागि दौडधुप हुन्छ प्राय । भदौ २३ गतेको दिन भने अस्पतालले युद्धभूमिको झल्को दिइरहेको थियो ।...
![घाइते जेनजी र उपचारमा खटिने स्वास्थ्यकर्मीलाई नि:शुल्क खाना [फोटोफिचर]](https://www.onlinekhabar.com/wp-content/uploads/2025/09/civil-food-3-500x272.jpg)
काठमाडौं । समानुभुती नेपालले अस्पतालमा उपचाररत घाइते र उपचारमा खटिएका स्वास्थ्यकर्मीलाई निःशुल्क खाना खुवाइरहेको छ । समानुभुती नेपालले यतिबेला निजामती (सिभिल) अस्पतालमा सबैभन्दा सक्रिय छ । सोमबार र मंगलबारको...
नेपाल अहिले अत्यन्तै संवेदनशील घडीमा छ। जेन्जी आन्दोलनले देशभर उथलपुथल ल्याएको छ । सरकारी संरचनाहरू जलाइएका छन्, व्यक्तिका घरमा आगजनी गरिएको छ । अस्पतालहरूमा भिडभाड बढेको छ । कैदीहरू...
पेशाले लेखा अधिकृत तिलक श्रेष्ठ(नाम परिवर्तन) २०८२ जेठ महिनामा वीर अस्पतालको फिजियोथेरापी युनिट आइपुगे । उनको समस्या थियो, ढाड दुखाइ । उपचारका लागि धेरैतिर भौतारिँदा पनि समस्या समाधान नभएपछि...
बिनय कँडेल सह-प्रमुख फिजियोथेरापिस्ट
अहिले स्वास्थ्यबारे सचेत हुने धेरैले बिहान खाली पेटमा मेथी खाने गरेको पाइन्छ । कतिपयले तौल घटाउनका लागि यसको सेवन गर्छन् भने कतिपयले मुटुको स्वास्थ्यलाई फाइदा गर्छ भन्दै खान्छन् ।...
सोच्नुहोस् त, यदि हाम्रो शरीरमा मांसपेशी नै भएन भने के हुन्थ्यो ? अनुहारमा हड्डी मात्र हुन्थ्यो । सायद हामी कुरुप र डरलाग्दा देखिने थियौँ । हातखुट्टा चल्दैनथे, हामी उभिन...
इन्टरमिटेन्ट फास्टिङ पछिल्लो समय सबैभन्दा चर्चित डाइट ट्रेन्ड बनिसकेको छ । यस्तो फास्टिङमा क्यालोरी वा कार्ब्सको मात्रामा नजर राख्ने झन्झट हुँदैन । यस फास्टिङमा के खाने भन्दा पनि खानाको...
नेपालमा बिहान उठ्नासाथ बच्चाहरूलाई दूध पिलाउनु प्रचलन जस्तै हो । शरीरलाई शक्ति दिनका लागि भन्दै बालकदेखि वयस्क र वृद्धवृद्धाहरूलाई हड्डी बलियो बनाउन भन्दै दूध पिउन दिइन्छ । जब बच्चाले...
आयुष अधिकारी पोषणविद्
जाजारकोटका ललित राउत जब कक्षा ८ मा पढ्दै थिए, तब उनको खुट्टामा अचानक दुखाइ सुरु भयो । सुरुमा यो सामान्य दुखाइ जस्तो लाग्यो, तर ठिक हुनुको सट्टा बढ्दै गयो...
एन्जाइटी र डिप्रेसन सामान्य मानसिक स्वास्थ्य समस्या भए पनि धेरैले समयमै चिन्न सक्दैनन् । डर, चिन्ता र उदासीपनले दैनिक जीवनमा असर पार्न थाले भने यसलाई सामान्य तनाव नभई रोगको...
डा. आशिष ढकाल मानसिक रोग विशेषज्ञ
पछिल्लो समय मानिसहरूले आफ्नो स्वादमा सम्झौता गर्न नचाहने प्रवृत्ति बढ्दो छ । बजारमा विभिन्न स्वादिष्ट तारेका खानाहरूका स्टलहरू देख्दा आफूलाई रोक्न गाह्रो पर्छ । घरमा पनि पिरो, मसलेदार वा...
बढ्दो उमेरसँगै शरीरमा विभिन्न रोगहरूले बास गर्छन् । शरीर कमजोर हुँदै जान्छ । मधुमेह, मोतियाबिन्दु, उच्च रक्तचाप, कम सुन्ने समस्या, हृदय रोग, जोर्नी दुख्ने आर्थराइटिस लगायतका समस्या देखिन सक्छन्...
मानसिक विकारका लक्षणहरू समयसँगै बिग्रँदै जान्छन् । मनोविकारको दर व्यक्तिहरूमा फरक–फरक हुन्छ । वंशाणुगत कारण, उमेर, स्वास्थ्य अवस्था र मनोविकारको आधारभूत कारणहरू रोगको प्रगतिका लागि जिम्मेवार हुन सक्छन् ।...
डा. सुमनप्रसाद अधिकारी वरिष्ठ नसा तथा मनोरोग विशेषज्ञ
वात्सल्य आईभीएफ सेन्टर भदौ १४ गते, आफ्नो ९ वर्षको यात्रा पूरा गरी १०औं वर्षमा प्रवेश गरेको छ । यो अवसरलाई ‘फेमिली डे’ को रूपमा मनाइएको थियो, जहाँ सयौं दम्पतीहरूले...
आधुनिक चिकित्सा विज्ञानभन्दा हजारौं वर्ष पुरानो इतिहास बोकेको चिकित्सा प्रणाली हो आयुर्वेद । नेपालमा आयुर्वेदिक चिकित्सक उत्पादन गर्ने तथा केही आधारभूत कार्यक्रमहरू भएका छन् । तर, आयुर्वेदिक औषधिको गहिरो...
डा. दीर्घराज जोशी औषधि रसायन विज्ञ
कहिलेकाहीं राति धेरै खाना खाएपछि बिहान भारीपन महसुस हुन्छ । कहिले त पेटभरि खाना खाँदा निद्रामा समेत असर पर्छ । भारी र धेरै तेल–मसला भएको खानालाई पचाउन हाम्रो शरीरले...
हाम्रो खानपान कत्तिको आनन्ददायक रह्यो भन्ने कुरा खानाको स्वादले निर्धारण गर्छ । हाम्रो जिब्रोलाई मिठो लाग्ने खानेकुरा खाँदा हाम्रो मुड राम्रो बनिरहेको हुन्छ भने नमिठो खानेकुरा खाँदा मुड बिग्रिन्छ...
नेपाल कृषिप्रधान देश हो, यहाँको आधा भन्दा बढी जनसंख्या जीविकोपार्जनका लागि कृषिमा निर्भर छ । आर्थिक सर्वेक्षण २०८०/०८१ अनुसार कुल ग्राहस्थ उत्पादनमा कृषि क्षेत्रको योगदान २४.७१ प्रतिशत रहेको छ...
बढ्दो उमेरसँगै शरीरमा धेरै परिवर्तनहरू हुन्छन् । उमेर बढ्दै जाँदा हाम्रा जोर्नीहरूको लचकता र बलियोपन बिस्तारै कम हुँदै जान्छ जसले गर्दा हातखुट्टा दुख्ने समस्या हुन्छ । घुँडाका जोर्नीहरूमा रहेको...
सामान्य बुझाइका लागि फ्याटी लिभर भनेको कलेजोमा बोसो जमेको अवस्थालाई बुझ्न सकिन्छ । फ्याटी लिभर प्रायः सुरुमा कुनै लक्षण नदेखाउने ‘साइलेन्ट’ रोग हो, जसलाई रुटिन चेकअप वा अल्ट्रासाउन्ड जाँचबाट...
डा. एकानन्द सिंह कलेजो प्रत्यारोपण सर्जन
जो व्यक्तिहरूलाई बारम्बार कब्जियतको समस्या हुन्छ, उनीहरूमा तौल बढ्ने मात्र नभई विभिन्न रोगहरूको जोखिम पनि बढ्छ । हरेक दिन पेट राम्रोसँग सफा नहुँदा शरीरमा विभिन्न स्वास्थ्य समस्याहरू निम्तिन सक्छन्...
डा. अमृत भण्डारी आयुर्वेदिक चिकित्सक
खाना बनाउँदा हरियो तरकारीलाई देखेर प्रायः मनमा यस्तो प्रश्न उठ्न सक्छ, तिनलाई पकाउँदा भिटामिन र खनिजजस्ता पोषक तत्वको मात्रा कम हुँदैन र ? त्यसोभए, तरकारीलाई नपकाई खानु स्वास्थ्यका लागि...
हाम्रो शरीरको एक महत्त्वपूर्ण अंग हो कलेजो, जसले शरीरबाट विषालु तत्त्वहरू बाहिर निकाल्ने, खानालाई ऊर्जामा परिणत गर्ने र धेरै जीवनरक्षक प्रोटिनहरू बनाउन मद्दत गर्छ । तर, पछिल्लो समय परिवर्तित...
डा. खलील मिया पेट तथा कलेजो रोग विशेषज्ञ
धेरै महिलाहरूलाई लाग्छ कि, सुत्केरी पछिको समय गर्भावस्था भन्दा पनि बढी कठिन हुन्छ । किनभने यो समयमा शरीरलाई रिकभरी र आराम चाहिन्छ, तर नयाँ आमाको जिम्मेवारी धेरै हुन्छन् ।...
अनुहारको पक्षघात एक यस्तो अवस्था हो, जसमा अनुहारका मांसपेशीहरू कमजोर भई काम गर्न छोड्छन् । यो समस्या स्नायुमा अचानक आएको गडबडीका कारण देखिन्छ, जसले अनुहारको एक भागको स्वरूप नै...
प्रा. डा. राजीव झा स्नायु, नसा तथा मेरुदण्डरोग विशेषज्ञ
युरिक एसिड हाम्रो शरीरमा प्रोटिनको विघटनबाट बन्ने एक प्रकारको फोहोर पदार्थ हो । जब प्रोटिन टुक्रिन्छ, त्यसबाट निस्कने अनावश्यक तत्वहरू मध्ये एक युरिक एसिड हो । सामान्य अवस्थामा, यो...
डा. मनिषा भोछिभोया बाथरोग विशेषज्ञ
फ्रेन्च फ्राइज कतिको खानुहुन्छ ? साताको ३ पटकभन्दा बढी फ्रेन्च फ्राइज जस्ता आलुको परिकार तारेको खानुहुन्छ भने यसको मात्रा आजैदेखि घटाउनुहोस् । किनकि, हालै भएका केही अध्ययनहरूले साताको तीन...
यात्राको नाम सुन्दा कतिपय व्यक्तिको अनुहारमा खुसीको सट्टा चिन्ता छाउँछ । यो किनभने उनीहरूलाई कार वा बसमा चढ्दा वाकवाकी हुन्छ । यो समस्यालाई ‘मोसन सिकनेस’ भनिन्छ । मोसन सिकनेसको...
प्रा.डा. विद्या सागर प्रसाद इन्टरनल मेडिसिन
काठमाडौंको एक प्रतिष्ठित कर्पोरेट हाउसमा काम गर्ने ३८ वर्षीय मनोज न्यौपाने, सो कम्पनीका कार्यकारी प्रमुख हुन् । स्कुल काल देखि तीष्ण दिमागका उनी पढाइमा अब्बल थिए । उनी अत्यन्तै...
डा. हेमराज कोइराला वरिष्ठ योग तथा प्राकृतिक चिकित्सक एवं वरिष्ठ विशेषज्ञ रिजेनेरेटिव मेडिसिन
दाँत खिइने, कीराले खाने, टुक्रिने वा गिजाको समस्या भएमा दाँतको स्वास्थ्य बिग्रन सक्छ । यसले गर्दा दाँत उखेल्नु पर्ने वा कृत्रिम दाँत राख्नु पर्ने अवस्था आउन सक्छ । टुटेको...
डा. नियुक्ति अर्जेल गिजा तथा दन्तरोग विशेषज्ञ
गर्दन बाङ्गिने वा कडा हुने समस्या धेरैलाई हुन्छ । नेपालीमा यसलाई गर्दन अक्डियो वा बाउँडियो भन्ने गरिन्छ, तर मेडिकल भाषामा यसलाई टोर्टिकोलिस भनिन्छ । यो अवस्थामा गर्दनका मांसपेशीहरू कडा...
डा. सरोजकुमार सुवाल हाडजोर्नी तथा नसारोग विशेषज्ञ
क्यान्सर भयो भन्ने सुन्दा बिरामीलाई जुन तहको दु:ख महसुस हुन्छ निको भयो भनेको सुन्दा त्यही खालको सुख, आनन्द महसुस हुन्छ । तर कहिलेकाहीँ त्यही रोग केही वर्ष वा महिनापछि...
डा. अरुण शाही क्यान्सररोग विशेषज्ञ
काठमाडौं । हामी मध्ये कतिपयमा सुत्दा घुर्ने समस्या हुन्छ । प्रायको घरमा एक न एकजना घुर्ने व्यक्ति हुन्छन् । धेरैलाई लाग्छ, यो एउटा बानी मात्र हो । अनि, यसरी...
अस्वस्थ खानपान र खराब जीवनशैलीका कारण धेरैजसो मानिसहरू ग्यास, एसिडिटी र अन्य पाचनसम्बन्धी समस्याहरूबाट पीडित हुन्छन् । यी समस्याहरू प्रायः तारेको, भुटेको र अत्यधिक मसालेदार खाना खानाले निम्तिन्छन् । ...
डा. खलील मिया पेट तथा कलेजो रोग विशेषज्ञ
शरीर स्वस्थ रहन हर्मोन सन्तुलनमा हुन आवश्यक छ । र, हर्मोन सन्तुलन पर्याप्त निद्रा, स्वस्थकर खानपान र सक्रिय दिनचर्याले हुन्छ । तर, अहिलेको भागदौड दिनचर्या, तनाव, अस्वस्थ खानपान, अनियमित...
डा. मधु पाण्डे मधुमेह, थाइराइड र हार्मोन विशेषज्ञ
परोपकार प्रसूति तथा स्त्री रोग अस्पताल नेपालको एक मात्र स्त्री रोग अस्पताल हो । यो अस्पताल प्रसूति गृहको नामले चिनिन्छ । नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्रमा एक महत्वपूर्ण संस्थाको रूपमा स्थापित...
कुनै पनि व्यक्तिले मलद्वारबाट ग्यास छोड्नु एक सामान्य प्रक्रिया हो । सामान्य व्यक्तिले दिनमा पाँचदेखि पन्ध्र पटक ग्यास छोड्छन् । यदि ग्यास छोड्दा हुने असुविधा वा लज्जालाई बेवास्ता गरियो...
फाइमोसीस भनेको पुरुषको लिङ्गको माथिल्लो भागको छाला (फोरस्किन) ग्लान्स (लिङ्गको टाउको) माथिबाट आंशिक वा पूर्ण रूपमा पछाडि तान्न नसक्ने अवस्था हो। जन्मँदा करिब ९० प्रतिशत नवजात शिशुमा यो सामान्य...
डा. सरोज गिरी मूत्ररोग विशेषज्ञ
स्वस्थ रहनका लागि शारीरिक स्वास्थ्य जति आवश्यक छ, त्यति नै महत्त्वपूर्ण मानसिक स्वास्थ्य पनि हो । आजकालको व्यस्त जीवनशैलीका कारण ठूला मानिसहरू मात्र होइन, बच्चाहरू पनि विभिन्न मानसिक स्वास्थ्य...
आयुर्वेदिक र एलोप्याथिक औषधिहरू सँगै प्रयोग गर्ने प्रवृत्ति आजकाल बढ्दो छ । किनकि, धेरैले यी दुवैको संयोजनले छिटो र प्रभावकारी उपचार हुने विश्वास गर्छन् । तर, यो बानी स्वास्थ्यको...
डा. सन्तोष घिमिरे जनरल फिजिसियन
आजकालको व्यस्त जीवनमा धेरैले आफ्नो स्वास्थ्यको राम्रोसँग ख्याल राख्न सकिरहेका हुँदैनन् । स्वस्थ आहार लिनुको सट्टा उनीहरूले अतिप्रशोधित खानालाई बढी प्राथमिकता दिइरहेका छन् । साथै, गुलियो खानेकुरा हाम्रो खानपानको...
पछिल्लो एक वर्षमा झार मार्ने पाराक्वेट विषादी खाएका झण्डै १२ जना बिरामीहरूको चितवन मेडिकल कलेजमा मृत्यु भएको छ ।
अगस्ट १३ विश्व अंगदान दिवस । यस दिनमा अंगदानले जीवन बचाउने कुराबारे सचेतना फैलाउने काम गरिन्छ । साथै अंगदान गरी कसैको जीवन बचाउन योगदान गर्ने व्यक्ति र उसको परिवारको...
तपाईं बाटोमा हिँडेका मानिसहरूको आँखातिर नियाल्नुहोस् । करिब हरेक १० जनामध्ये ३ जना चस्मा लगाएका भेटिन्छन् । भनिन्छ-जहाँ गुण हुन्छ, त्यहाँ दोष पनि हुन्छ । यस्तै सुविधायुक्त संसारको दोष हो...
अजितकुमार ठाकुर दृष्टि विशेषज्ञ
सामान्यतया चिन्ता भन्नाले कुनै पनि विषय, घटना, परिस्थिति तथा अवस्थाप्रति लामो समयसम्म सोचमा रहिरहने डर मिश्रित आवस्था हो । हरेक व्यक्तिले चिन्ताको अनुभव गर्छन्, तर दीर्घकालीन चिन्ताले जीवनको गुणस्तरलाई...
डा. सुमनप्रसाद अधिकारी वरिष्ठ नसा तथा मनोरोग विशेषज्ञ
सिरिन्ज एक महत्त्वपूर्ण चिकित्सा उपकरण हो, जसले औषधि, खोप वा रक्त जस्ता तरल पदार्थलाई शरीरमा प्रवेश गराउने वा बाहिर निकाल्ने काम गर्छ । बिरामीको उपचारमा यो उपकरणको उपयोगिता धेरै...
धेरैजसो महिलाहरूलाई प्रजनन क्षमता सम्बन्धी पर्याप्त जानकारी हुँदैन । खासगरी जैविक घडीको बारेमा त झन् न्यून जानकारी हुन्छ । यस्ता अवधारणाहरू तब मात्र सुनिन्छन्, जब कुनै जोडीले बच्चा जन्माउने...
डा. सचिनकुमार यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
नेपालको संविधानको धारा ३५ ले स्वास्थ्यलाई नागरिकको मौलिक हकको रूपमा उल्लेख गरेको छ । संघ, प्रदेश र स्थानीय तहको साझा अधिकार सूचीमा स्वास्थ्यलाई समेटिएको हुँदा तीनै तहले जनतालाई स्वास्थ्य...
औषधि भनेपछि झट्ट हामीलाई ट्याब्लेट, क्याप्सुल, झोल या इन्जेक्सन आदिको याद आउँछ । औषधिको मूल प्रयोजन कुनै पनि स्वास्थ्य समस्याको निराकरण गर्नु हो । अझ सहज तरिकाले भन्दा कुनै...
डा. दीर्घराज जोशी औषधि रसायन विज्ञ
हरेक वर्ष गर्मीयाम सुरू भएसँगै तराईका अधिकांश जिल्लामा सर्पदंश प्रमुख चुनौतीको रुपमा देखापर्ने गर्दछ । विज्ञहरूका अनुसार सर्पको वासस्थान मासिने गतिविधि बढ्दा सर्पहरू अस्वाभाविक रुपमा मानिसको वासस्थानमा आउने गरेका...
विश्वभरि अझै सयौं रोगको औषधि बन्न सकेको छैन। बनिसकेका औषधिले पनि सबै बिरामीलाई उत्तिकै प्रभावकारी काम गर्दैनन्।
यौन इच्छा हुनु स्वाभाविक हो । सामान्य हो । तर, यो इच्छा सीमाभन्दा धेरै बढ्छ भने समस्या भएको बुझिन्छ । जसले व्यक्ति शारीरिक मात्र होइन, मानसिक रुपमा पनि प्रभावित...
डा. ऋत पौडेल मनोचिकित्सक तथा यौनविद्
गर्भावस्थाको समयमा सक्रिय रहनु आमा र बच्चा दुवैको स्वास्थ्यका लागि अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण हुन्छ । यद्यपि, यो समयमा भारी व्यायाम वा थकाउने शारीरिक गतिविधिहरूबाट बच्नुपर्छ । तर, हल्का र नियमित...
बालबालिकाले झुक्किएर विषादी वा हानिकारक रसायन खाँदा गम्भीर स्वास्थ्य जोखिम निम्तिन सक्छ । उदाहरणका लागि, भर्खरै मकवानपुरका एउटा घटना घटेको छ ।यही साउन १३ गते रोपाइँ गर्ने बेला खेतमा...
डा. बाबुराम पाण्डे बालरोग विशेषज्ञ
धेरैले मोटोपनको समस्या झेलिरहेका हुन्छन् । मोटोपन घटाउन उनीहरू विभिन्न उपायको खोजीमा रहन्छन् । कतिपय उपवास बस्छन्, सन्तुलित खानपान अपनाउँछन् । नियमित व्यायाम गर्छन्, शारीरिक परिश्रम गर्छन् । सामान्यतया...
उमेर बढेसँगै शरीर पनि बुढो हुँदै जान्छ । यो स्वभाविक प्रक्रिया हो । तर, उमेर नपुग्दै शरीरको अंग बुढो हुनुलाई सामान्य मान्न सकिँदैन । विज्ञानले भन्छ, अस्वस्थ आनीबानीले पनि...
राँगा, खसी जस्ता रातो मासुमा स्याचुरेटेड फ्याट धेरै हुन्छ, जसले कोलेस्टेरोलको स्तर बढाउँछ ।
आस्था कार्की पोषणविद्
कम प्युरिनयुक्त खानेकुराले युरिक एसिडको स्तरलाई नियन्त्रणमा राख्न मद्दत गर्छ ।
आस्था कार्की पोषणविद्
पछिल्लो समयका दम्पतीमा गर्भावस्था र परिवार नियोजन सम्बन्धी प्राथमिकताहरू परिवर्तन भइरहेका छन् । करियर र पारिवारिक जिम्मेवारीबीच सन्तुलन राख्न सन्तुलन सन्तान जन्माउने कुरामा पूर्वयोजना बनाउने गर्छन् । यसका लागि...
डा. मीना प्रधान स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
रक्सी, चुरोट र सुर्तीजन्य पदार्थले रक्तनलीलाई साँघुरो बनाउँछ, त्यसैले यस्ता कुरा सेवन गर्न पूर्ण रूपमा छाड्नुपर्छ ।
आस्था कार्की पोषणविद्
दक्षिण एसियाली देशहरूको भान्सामा प्रयोग हुने एक मसला हो-बेसार । यसको प्रयोग र फाइदाका विषयमा विभिन्न माध्यममा धेरै चर्चा हुने गरेको पाइन्छ । छातीमा जलन, अपच, मधुमेह, डिप्रेसन, अल्जाइमर...
जब कसैलाई मधुमेह हुन्छ, त्यसको अर्थ शरीरमा इन्सुलिन नामक हर्मोन या त पर्याप्त मात्रामा उत्पादन हुँदैन, या त उत्पादन भए पनि इन्सुलिनले ठिकसँग काम गर्न सक्दैन । इन्सुलिनले रगतमा...
गर्भावस्था एउटा यस्तो अनुभव हो, जसमा आमा र परिवार दुवै विभिन्न प्रश्न र जिज्ञासाहरूले घेरिएका हुन्छन् । तीमध्ये एउटा साझा प्रश्न हो— गर्भमा छोरा छ कि छोरी ? यो...
डा. रञ्जना यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
औषधि हाम्रो जीवनको पर्याय हो । कुनै स्वास्थ्य समस्या हुनेबित्तिकै हामी स्वास्थ्य संस्थामा पुगेर जाँच गरी औषधि ल्याएर खान्छौँ । नभए एक नजिकैको औषधि पसलमा पुगिहाल्छौँ, औषधि किन्न ।...
डा. दीर्घराज जोशी औषधि रसायन विज्ञ
मधुमेह, चिनी रोग, सुगर, मधुमुत्र, इक्षुमेहः, क्षारमेहः, औदकमेहः, पिप्पलीमेहः र डायबिटिज जस्ता अनेकौं नामले परिचित यो रोगको मुख्य लक्षण रगतमा ग्लुकोजको मात्रा बढ्नु हो । यो रोग खानामा रहेको...
डा. हेमराज कोइराला वरिष्ठ योग तथा प्राकृतिक चिकित्सक एवं वरिष्ठ विशेषज्ञ रिजेनेरेटिव मेडिसिन
विश्व स्वास्थ्य संगठन र जीआईसीसी कार्यक्रममार्फत नेपालमा ३५ प्रकारका किमोथेरापी औषधिहरू निःशुल्क उपलब्ध भइरहेका छन् ।
नेपाल र भारतमा समोसा एक अत्यन्त लोकप्रिय खाजा मानिन्छ । स्कुल कलेजको क्यान्टिन, सडक किनारका साना पसल, ठूला स्थापित मिष्ठान्न गृहसम्ममा समोसा पाइन्छ । विभिन्न समारोह, भोजभतेरमा पनि समोसा...
प्रतीक जोशी खाद्य अनुसन्धान अधिकृत
हेपाटाइटिस भनेको कलेजो सुन्निने रोग हो, जुन प्रायः भाइरल सङ्क्रमणको कारणले हुन्छ । यसले कलेजोको क्यान्सर, कलेजो फेल हुने अवस्था र कलेजो सम्बन्धी अन्य रोगहरू निम्त्याउन सक्छ । यो...
सर्पलाई आम जनमानसले मृत्युको प्रतीक मानिरहेका हुन्छन् । यसैले होला सर्प देख्नेबित्तिकै मान्छे असाध्यै आत्तिन्छ र त्यसलाई मार्न खोजिहाल्छ । कि, आफ्नो क्षेत्रबाट टाढा लखेट्न खोज्छ । लखेट्ने स्थिति...
डा. हेमराज कोइराला वरिष्ठ योग तथा प्राकृतिक चिकित्सक एवं वरिष्ठ विशेषज्ञ रिजेनेरेटिव मेडिसिन
काठमाडौं । पाटन अस्पतालका मेडिकल अंकोलोजिस्ट डा.अरुण शाही क्यान्सर इम्युनोथेरापी उपचारमा विशेष कोर्स पूरा गर्ने पहिलो नेपाली चिकित्सक बनेका छन् । गतवर्ष यो कोर्स पूरा गरेका डा. शाहीलाई सोसाइटी...
महमा पाइने पोषक तत्वहरू जस्तै एन्टिअक्सिडेन्ट्स, एमिनो एसिड, भिटामिन र खनिजहरूले शरीरलाई ऊर्जा मात्र प्रदान गर्दैन, समग्र स्वास्थ्यलाई पनि सुधार गर्छ । यही कारणले आजको आधुनिक जीवनशैलीमा पनि मह...
चश्मा लगाउनेले पावर बढाउँछ भन्ने विश्वास वैज्ञानिक रूपमा गलत छ । चश्मा लगाउने कुरा आँखाले स्पष्ट देख्नका लागि हो ।
गर्भावस्थाको समयमा आमा र बच्चा दुवैका लागि सही खानपान जरुरी हुन्छ । गर्भावस्थामा आमाले जस्तो खानपान गर्छन्, त्यसको सोझो प्रभाव गर्भको शिशुमा पर्छ । त्यही कारणले गर्भावस्थामा सन्तुलित आहार...
मधुमेह एउटा दीर्घकालीन ग्लुकोज चयापचयसँग सम्बन्धित रोग हो । यसलाई चार प्रकारमा वर्गीकृत गरिएको छ । १. टायप १ मधुमेह : यसलाई इन्सुलिन आश्रित मधुमेह भनिन्छ । बाल्यवस्थामा सुरु...
डा. हेमराज कोइराला वरिष्ठ योग तथा प्राकृतिक चिकित्सक एवं वरिष्ठ विशेषज्ञ रिजेनेरेटिव मेडिसिन
हरेक दिन हामी खाना खान्छौँ किनभने हाम्रो शरीरलाई आवश्यक पोषक तत्त्व र ऊर्जा खानाबाट नै प्राप्त हुन्छ । यही आधारमा हामीले खानालाई विभिन्न श्रेणीमा विभाजन गरेका छौँ, जस्तै– स्वस्थ...
प्रा.डा. मनोज कुमार शाह पेट तथा कलेजो रोग विशेषज्ञ
तौल घटाउने उद्देश्य राख्नेहरूले प्राय: आफ्नो खानपानबाट ती खानेकुराहरू हटाउने निर्णय गर्छन्, जसले तौल बढाउन सक्छ । विशेष गरी, आलु र चामल यस्ता खानेकुराहरूको सूचीमा पहिलो नम्बरमा पर्छन् ।...
आलस हाम्रो स्थानीय खानेकुरा हो । हाम्रा लागि औषधि जस्तै हो । यो ओमेगा–३ फ्याटी एसिड, प्रोटिन र फाइबरले भरपुर हुन्छ ।
कतिपय जनावरहरूको सुँघ्ने शक्ति मान्छेकोभन्दा कैयौँ गुणा बढी हुन्छ । त्यस्तोमा कुकुर पनि पर्छ । कुकुरमा भएको यही क्षमताका कारण मान्छेहरूले यसलाई विस्फोटक पदार्थ, लागुऔषध र अन्य अवैध वस्तुहरू...
केही परिवारमा लगातार छोरा वा छोरी मात्र जन्मिनु कौतुहलको विषय बन्दै आएको छ । सामान्य धारणा अनुसार यो केवल संयोग हो । तर यो एक संयोग मात्रै नभएको अध्ययनले...
काठमाडौं । गत शुक्रबारदेखि भारत र नेपालमा समेत बलिउड फिल्म ‘सैयारा’ सिनेमा हलहरूमा चलिरहेको छ । भारत र नेपालमा पनि यसले उल्लेख्य व्यापार गर्न सफल भएको छ । मनोरञ्जन...
वर्षाको मौसमले दम (आस्थमा) रोगीहरूका लागि स्वास्थ्य चुनौतीहरू थप जटिल बनाउँछ । यो मौसममा वातावरणमा बढ्ने चिसो, आर्द्रता, ढुसी, बाेटबिरुवाका पराग पुंकेशर, धूलो र तापमानको उतार–चढावले सास फेर्ने समस्यालाई...
डा. नवीनकुमार मिश्र फोक्सो तथा दमरोग विशेषज्ञ
बेलुकातिर बायोप्सीको रिपोर्ट मेरो हातमा आयो । बुबालाई प्यान्क्रियाज क्यान्सर भएको पुष्टि भयो । मलाई थाहा थियो, यो क्यान्सर एकदमै नराम्रो हो ।
भर्खरै काठमाडौंका केही आईभीएफ सेन्टरमा प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरो(सीआईबी)ले छापामारी केही व्यक्तिलाई नियन्त्रणमा लियो । उनीहरू प्रहरीको हिरासतबाट जमानतमा छुटिसकेका छन् यो खबरले निकै बजार ततायो । प्रहरीको आरोप...
बदलिँदो जीवनशैली र अस्वस्थ खानपानका कारण मधुमेह र प्रि-डाइबेडिजका बिरामीहरूको संख्या तीव्र रूपमा बढिरहेको छ । यस्तो अवस्थामा मधुमेहबाट पीडित व्यक्तिहरूका लागि स्वस्थ रहन रगतमा चिनीको मात्रा नियन्त्रणमा राख्नु...
डा. विनय भट्टराई मधुमेह, हार्मोन तथा थाइराइड रोग विशेषज्ञ
कहिलेकाहीं टाउको दुखाइ, महिनावारीको दुखाइ, मांसपेशीको तनाव वा अन्य शारीरिक असुविधाबाट राहत पाउन प्रायः सबैले दुखाइ निवारक औषधिको सहारा लिन्छन् । यस्ता औषधिले तत्काल राहत प्रदान गर्छन्, तर जथाभावी...
प्रा.डा. विद्या सागर प्रसाद इन्टरनल मेडिसिन
जंगबहादुरले नेपालको इतिहासमा थुप्रै महत्वपूर्ण, विवादास्पद र ऐतिहासिक काम गरेका छन् ।
डा. झलक गौतम जनस्वास्थ्यविद्
हामीमध्ये धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ, शरीरको पछाडि, मिर्गौलाको माथिल्लो भागमा दुईवटा साना ग्रन्थीहरू हुन्छन् । जसलाई, एड्रेनल ग्रन्थी भनिन्छ । समोसा जस्तै आकार भएका यी अंगहरू यति साना देखिन्छन्...
डा. समिम अख्तर क्यान्सररोग विशेषज्ञ
महिलाहरूको नियमित र समान्य प्रक्रिया पनि कहिलेकाहीँ जटिल स्वास्थ्य समस्याका रुपमा देखा पर्न सक्छन् । यी समस्याहरू शारीरिक, प्रजनन, मानसिक वा सामाजिक कारणले हुन सक्छन्। महिलाहरूमा देखिने आम समस्या...
वर्षातको मौसममा तातो समोसा र जेरी खान कसलाई मन नपर्ला र ? तर, पछिल्लो समय समोसा जेरी जस्ता खानेकुरा पकाउन प्रयोग गरिने तेलको पुनः प्रयोगले हृदयघात, क्यान्सर र अन्य...
यदि सुईको डोज उच्च भयो वा अशुद्ध रूपमा दिइयो भने कार्डियाक अरेस्ट हुने जोखिम हुन्छ ।
डिम्ब तथा शुक्रकीट दानको विषयमा नेपाल सरकारले चाँडोभन्दा चाँडो स्पष्ट गाइडलाइन र नियमावली बनाउनुपर्छ ।
हरेक महिलाको जीवनमा यस्तो समय आउँछ, जब उनी आमा बन्नेबारे गम्भीर रूपमा सोच्न थाल्छिन् । सामान्यतया, विवाहको सुरुवाती दिनहरूमा बच्चाको बारेमा नसोच्ने जोडीहरूले पनि केही वर्षपछि यो चाहना राख्न...
गर्भावस्था महिलाको जीवनको विशेष समय हो, जसमा शारीरिक र मानसिक दुवै प्रकारका परिवर्तनहरू हुन्छन् । यो अवधिमा आमाको मानसिक स्वास्थ्य उनीहरूका लागि मात्र नभई गर्भमा रहेका शिशुका लागि पनि...
डा. मीना प्रधान स्त्री तथा प्रसूतिरोग विशेषज्ञ
महिनावारीको मिति नजिकिँदा धेरै महिलाहरूले एकै किसिमको गुनासो गर्छन्-‘तल्लो ढाड दुखेर बस्न उठ्नै गाह्रो हुन्छ ।’ यो समस्या महिनावारीको समय नजिकिँदा मात्र होइन । महिनावारी हुँदा पनि देखिन सक्छ...
डा. सविता थापा प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
बिस्तारै र विचारपूर्वक खाना खानुले स्वास्थ्यमा सकारात्मक प्रभाव पार्छ । टिभी हेर्दै वा मोबाइल चलाउँदै खाना खानु सजिलो लाग्न सक्छ, तर विज्ञानले यसको नकारात्मक पक्षलाई उजागर गर्छ । खाना...
फेसनको दुनियाँमा हाई हिललाई महिलाको शैली, सुन्दरता र आत्मविश्वासको प्रतीक मानिन्छ । कार्यालय जाँदा, पार्टीमा वा विभिन्न समारोहमा हिल लगाउनु फेसनको अभिन्न अंग बनेको छ । यी आकर्षक हिलले...
डा. सरोजकुमार सुवाल हाडजोर्नी तथा नसारोग विशेषज्ञ
छोरा सुनिलको उपचार खर्च जुटाउन बिहान उठ्नेबित्तिकै बैठा टाउकोमा टोपी घचघच्याउँदै अस्पताल परिसर वरपर हात फैलाउँछन् । कसैले ५ रुपैयाँ दिन्छ, कसैले १० । एक दिनमा २०० जुट्यो भने...
काठमाडौं । ‘हेल्थ फाउण्डेसन नेपाल, युएसए (एचएफएन)’ ले आगामी सेप्टेम्बर १३ देखि १५ सम्म अमेरिकाको न्यूयोर्कमा १३औं वार्षिक सम्मेलन आयोजना गर्ने भएको छ। सम्मेलनबाट नेपाल र अमेरिकाबीचको स्वास्थ्य सहकार्यलाई...
हामी सास फेर्छौं, हाँस्छौँ, उफ्रिन्छौँ, कहिलेकाहीँ त बेस्सरी खोक्छौँ पनि । यी सबै काम सहजै भइरहँदा, छातीभित्रका करङहरूले कति मेहनत गरिरहेका छन् भन्नेमा हाम्रो ध्यानै जाँदैन । जब एकदिन...
डा. दीपेन्द्र पाण्डे वरिष्ठ हाडजोर्नी सर्जन
वर्षा ऋतुले असारदेखि भदौसम्म नेपाल लगायत भारतीय उपमहाद्वीपलाई शोभायमान बनाउँछ। आयुर्वेद अनुसार, वर्षा ऋतु पानी तथा वायु तत्वसँग सम्बन्धित छ । यो समय पोषण र रूपान्तरणको समय हो ।...
हामीले तोकेको उमेर समूहमा सबैभन्दा बढी कलेज पढ्दै गरेका त्यसमा पनि स्नातक पढ्दै गरेका युवाहरू बढी आउनुहुन्छ ।
आजकाल खराब जीवनशैली र बिग्रिएको खानपानका कारण धेरैलाई मोटोपनाको समस्याले सताइरहेको छ । बिस्तारै मानिसहरूको जीवनबाट शारीरिक गतिविधि कम हुँदै गइरहेको छ । यदि दैनिक ८ घण्टा एकै ठाउँमा...
अक्सर चोक–बजारमा समोसा, पकौडा, जेरी आदि एउटै तेलमा पटक–पटक पकाउने गरिन्छ । कतिपयले आफ्नै घर–भान्सामा पनि एक पटक खानेकुरा पकाएर बाँकी रहेको तेल पटक पटक प्रयोग गर्छन् । यसरी...
हामी सबैलाई थाहा छ, शारीरिक व्यायाम गर्नुका फाइदा अनेक छन् । मधुमेह, उच्चरक्तचाप र मुटु रोगजस्ता दीर्घ रोगलाई समेत नियन्त्रण गर्ने तागत व्यायाममा छ । यी रोग मात्र होइन,...
नाक मानव शरीरको एक महत्वपूर्ण अंग हो, जसले श्वासप्रश्वास, गन्ध पहिचान र अनुहारको सौन्दर्यमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । नाक शरीरको बाहिरी अंग हो, जसले बाह्य वातावरणसँग प्रत्यक्ष सरोकार राख्छ...
हामी जतिसुकै मौन रहन खोजे पनि, कहिलेकाहीं मौनताको पनि भाषा हुन्छ । र त्यो मौनता, शब्दभन्दा कडा हुन्छ । अहिले त्यही मौनता सेतो कोटभित्रबाट चिच्याउँदै छ, ‘म पनि सञ्जीव...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल नै वि.सं. १९९० मा 'कलेरा अस्पताल' को नामले स्थापित भएको हो । यो बाट पनि थाहा हुन्छ, बिगतमा काठमाडौंमा हैजा विकराल समस्याको रुपमा...
डा. शेरबहादुर पुन सरुवारोग विशेषज्ञ
४२ वर्षको उमेरमा बलिउड अभिनेत्री शेफाली जरीवालाको अचानक मृत्यु भएको कारण अझैसम्म पत्ता लागेको छैन । उनको मृत्युको अनुसन्धानमा जुटेका केही प्रहरी अधिकारीहरूले भनेका छन् शेफालीले एन्टी–एजिङ ट्याब्लेटसहित विभिन्न...
नेपालमा पछिल्ला केही वर्षयता स्वास्थ्य सेवा क्षेत्रमा गम्भीर दुविधा सिर्जना भइरहेको छ । एकातिर तथ्यांक हेर्दा मुलुकभर अझै गुणस्तरीय स्वास्थ्य सेवाको पहुँचबाट धेरै जनता वञ्चित छन् । अर्कोतिर, उपभोक्ता...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
सन्तान जन्माउन ढिलो हुँदा वा अत्यन्त कम हुँदा गर्भ बस्न र बसेमा पनि खेर जाने जस्ता जोखिम हुनसक्छ ।
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
डा.बच्चु कैलाश कैनीसँग अस्पताल व्यवस्थापकका रुपमा काम गरेको ३४ वर्षको अनुभव छ । नेपाल र बेलायतमा गरी ९ अस्पतालमा उनले अस्पताल व्यवस्थापकको जिम्मेवारी निभाएका छन् । १८ वर्षदेखि बेलायतमा...
वायु प्रदूषण, विशेष गरी सहरी क्षेत्रहरूमा, स्वास्थ्यका लागि गम्भीर चुनौती बनेको छ । काठमाडौं जस्ता शहरमा प्रदूषणको मात्रा बढ्दै जाँदा, यसले गर्भवती महिलाहरू र उनीहरूको गर्भमा रहेका बच्चाको स्वास्थ्यमा...
गर्भ रहेको खबरले महिलामा अलिकति खुसी, अलिकति उत्सुकता, भावी बच्चाको माया र अलिकति डर मिश्रित अनुभव हुन्छ ।
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
मस्तिष्क मृत्यु भन्नाले मस्तिष्क र ब्रेनस्टेमको सम्पूर्ण क्रियाशीलताको स्थायी र अपरिवर्तनीय अन्त्य जनाउँछ । मस्तिष्क मृत्यु प्रमाणित भएपछि ती व्यक्ति कानुनी तथा चिकित्सकीय रूपमा मृत घोषित हुन्छन्, यद्यपि मुटु...
धमनीमा कोलेस्टेरोल, सुगर वा धूम्रपानले प्लाक बनेर रगत बग्न अवरोध हुन्छ । यसले खुट्टाको अट्याक, हातको अट्याक वा ब्रेन अट्याक निम्त्याउन सक्छ ।
डा. सन्दीप राज पाण्डे भास्कुलर तथा इन्डोभास्कुलर सर्जन
लामो समयसम्म प्रयास गर्दा सन्तान भएको छैन भने एकपटक यो परीक्षण गर्नुपर्छ । शुक्रकीट विश्लेषणले शुक्रकीटको संख्या, गतिशीलता र आकार जाँच्छ ।
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
चिकित्सा पेशा व्यापार हो कि सेवा ? यो प्रश्न सोचनीय छ । पछिल्ला केही कानुनी घटनाक्रमहरूले चिकित्सा पेशा तथा स्वास्थ्य सेवालाई ठूलो बहसको केन्द्रमा ल्याइदिएको छ । उपभोक्ता अदालतले...
डा. बालकृष्ण साह प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
‘दिनमा एक स्याउ खानुहोस्, डाक्टरबाट टाढा रहनुहोस् ।’ यो उखान निकै प्रचलित छ । विश्वभर स्याउलाई निकै मन पराइन्छ । विभिन्न रङ र स्वादमा पाइने स्याउले हामीलाई स्वस्थ रहन...
वर्षा सुरु भएसँगै नेपालका तराई तथा भारतको उत्तर–पूर्वी क्षेत्रहरूमा नैरोबी फ्लाई भनिने ‘पेडेरस बिटल’ नामक कीराबाट हुने छालासम्बन्धी रोगको संक्रमण बढ्न थालेको छ। विशेषगरी नेपालका कोशी प्रदेश, मधेस, सुदुरपश्चिम...
डा. विकास पौडेल छाला, यौन तथा सौन्दर्य विशेषज्ञ
गर्भावस्थाको विशेष यात्रा पहिलो महिनाबाट सुरु हुन्छ । जहाँ केवल शारीरिक परिवर्तन मात्र होइन, भावनात्मक उतारचढावले पनि जीवनको गति परिवर्तन गर्न थाल्छ। २४ घण्टा, एक दिन हुँदै महिनौं पुग्दा...
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
के हुन्थ्यो होला, यदि संसारमा कोही पनि मान्छे कहिल्यै बिरामी पर्दैनथ्यो भने ? यस्ताे परिकल्पना गर्दा मात्रै पनि थुप्रै कुरा हाम्रो दिमागमा आउन सक्छ । तर मानव विकासको इतिहास...
डा. पुष्प मणि खराल जनरल प्राक्टिसनर
गर्भावस्थाको दोस्रो महिनामा के के हुन्छ ? पहिलोपटक गर्भवती बन्दै गरेकी महिलाको मस्तिष्कमा आउने प्रश्न हो, यो । पाँचौंदेखि आठौं हप्ता बीचको यो चरणमा महिलालाई बल्ल गर्भ रह्यो भन्ने...
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
संविधानतः नि:शुल्क स्वास्थ्य सेवा पाउनु नेपाली नागरिकको नैसर्गिक अधिकार हो । नागरिकले केही सीमित सेवा मात्र नि:शुल्क रुपमा पाउछन् भने बाँकी धेरै सेवा लिन शुल्क बुझाउनुपर्छ । सरकारी तवरबाट...
कलेजोले मैनजस्तो चिल्लो पदार्थ उत्पादन गर्छ, त्यो हो कोलेस्टेरोल । यो शरीरका लागि अत्यावश्यक हुन्छ । यसले कोषिकाको झिल्ली, भिटामिन डी र केही हर्मोनहरू बनाउन आवश्यक हुन्छ । कोलेस्टेरोलले...
डा. माधव विष्ट मुटुरोग विशेषज्ञ
तेस्रो महिनामा केही लक्षणहरू पहिलो दुई महिनाकै निरन्तरता हुन सक्छन्, भने केही नयाँ लक्षणहरू पनि थपिन्छन् ।
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
महिनावारी महिलाको जीवनमा हुने प्राकृतिक र नियमित प्रक्रिया हो । जुन, सामान्यतया स्वस्थ प्रजनन् प्रणालीको संकेत मानिन्छ। तर कतिपय महिलाका लागि यो प्रक्रिया अत्यन्त पीडादायक हुन सक्छ । महिनावारीसँग...
पुस्कर राज जोशी हेल्थ असिस्टेन्ट
गर्मीको आगमनसँगै नेपालका विभिन्न क्षेत्रमा बालबालिकाहरूमा झाडापखालाको प्रकोप बढ्दो छ । विशेषगरी तराईका जिल्लाहरूमा यो रोगले बालबालिकालाई बढी प्रभावित गरिरहेको छ । अस्पतालहरूमा हरेक दिन सयौं बालबालिकाहरू झाडापखालाको बिरामी...
डा. अरुण कुमार सिंह बालरोग विशेषज्ञ
गर्भावस्थाको चौथो महिना पुग्दासम्म पहिलाको जस्तो वाकवाक लाग्ने, खानेकुरा हेर्न मन नलाग्ने, रिँगटा चल्ने जस्ता दु:ख दिने लक्षण हराउन थाल्छन्। यो समय भनेको पहिलो त्रैमासिक सकिएर दोस्रो सुरु हुने...
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
नेपालमा सामान्यतया खाइने खानेकुरामा दाल, भात, तरकारी, मासु, रोटी र सागपात पर्छन् । दाल, भात, तरकारीमा केही घण्टा राख्नेबित्तिकै हल्का अमिलो र गन्ध आउन थाल्छ । १२ घण्टामा तीव्र...
जब गर्भावस्था उच्च जोखिमको श्रेणीमा पर्छ, तब आमा र शिशु दुवैको स्वास्थ्यमा विशेष ध्यान दिनु आवश्यक हुन्छ । उच्च जोखिम गर्भावस्थामा रोग प्रतिरोधात्मक प्रणाली बलियो हुनु अत्यन्त जरूरी हुन्छ...
डा. रञ्जना यादव प्रसूति तथा स्त्रीरोग विशेषज्ञ
गर्भावस्थाको पाँचौं महिना त्यो विशेष चरण हो, जहाँ गर्भमा हुर्किँदै गरेको सन्तान पहिलो पटक हलचल गर्दै आमासँग संवाद गर्न थाल्छ । पेटमा आएको त्यो सानो कम्पन, पहिलो चालले एक...
डा. दिजा खनाल प्रसूति तथा स्त्री रोग विशेषज्ञ
तपाईंले कत्तिको याद गर्नु भएको छ ? नुहाउँदा, लुगा धुँदा होस् वा स्वमिङ पुलमा घन्टौं भिज्दा हातको औँला खुम्चिएर किन चाउरी पर्छन् ? चाउरी पर्दा पानीमा डुब्नु अघि पहिले...
