मनको कुरा मनमै राख्दा वेचैन हुन्छ । औडाह हुन्छ । आफ्नो इच्छा के छ, रुची के छ, आकंक्षा के छ, दुःख–सुख के छ ? यावत सम्बन्धमा खुलेर चर्चा गर्नु उपयुक्त हुन्छ । जब हामी मनभित्रै कुरा लुकाएर राख्छौं, त्यसले गुनासो पैदा गर्छ । गुनासोले खटपट ल्याउँछ । समबन्धलाई खल्लो बनाइदिन्छ । खासगरी यो कुरा दम्पतीको […]

परिवारमा पहिलो सन्तानको महत्व बढी हुन्छ, दोस्रो वा तेस्रो सन्तानभन्दा । पहिलो सन्तानले । परिवारबाट जुन किसिमको माया र हेरचाह पाउँछ, त्यसपछिका सन्तानहरु त्यस्तै वातावरणम हुर्कन पाउँदैनन् । जब दोस्रो वा तेस्रो सन्तान जन्मन्छन्, पहिलो सन्तानले उनीहरुमाथि आफ्नो नियन्त्रण लाद्न खोज्छन् । उनीहरुले आफ्ना भाई बहिनीलाई माया त गर्छन्, साथसाथै ईष्र्या पनि । किनभने आफुले […]

सम्बन्ध बनाउन जति सजिलो छ, त्यसलाई निर्वाह गर्न उत्तिकै गाह्रो हुन्छ । जीवनमा खुशीहरु राम्रो सम्बन्धबाटै अँउँछन् । भनिन्छ, जोडीहरु स्वर्गमै तय गरिएको हुन्छ । तपाईंको सम्बन्ध तपाईको व्यवहार, तपाईंको सुझबुझ तथा एक–अर्कालाई सम्झन सक्ने क्ष्ँमतामा निर्भर गर्दछ । पुरै जिन्दगी बिताउने सक्ने त्यस्तो व्यक्तिलाई खोज्नु आफेंमा एटा गाह्रो कार्य हो । हरेक सम्बन्धमा उतार–चढावहरु […]

हिजोआज शिक्षित युवतीहरु विवाह भएको २–४ वर्षपछि नै सम्बन्ध विच्छेद गर्न बाध्य हुन्छन् । आखिर किन सम्बन्ध विच्छेद गर्ने स्थिति आउँछ ? श्रीमान्–श्रीमतीलाई एक–अर्काको व्यवहार मन नपर्नु सम्बन्ध विच्छेद हुने पहिलो कारण हो । दुबैमध्ये कुनै एकका घरका सदस्यहरुको हस्तक्षेप धेरै हुनु तथा उनीमाथि उनीहरुको अत्याधिक प्रभाव हुनु दोस्रो कारण हो । दुबै अथवा कुनै […]

दम्पतीबीचको सम्बन्धमा फाटो ल्याउने एउटा निहुँ हो, शंका । शंकाले लंका जलाउँछ भनिन्छ । दाम्पत्य सम्बन्धमा पनि एकअर्कामाथि गरिने शंका झगडाको बिउ बन्छ । शंका गरेपछि त्यसलाई मनमै राख्ने होइन, प्रश्न गर्ने बानी राम्रो हो । कुनैपनि कुरामा स्पष्ट र पारदर्शी भएको राम्रो हो । आपसी सम्बन्ध बलियो र सुमधुर बनाउनका लागि विश्वास र भरोसाको […]

मदिरा एवं खैनी–चुरोटको लत लागेकाहरुलाई कुनै उपदेश, अर्ति, गालीले काम गर्दैन । तपाईंले पुराण नै सुनाएपनि मदिरा सेवन गर्नेहरु त्यसको लत छाड्दैनन् । ‘खाने मुखलाई जुँगाले छेक्दैन’ भने झै अनेक बहाना गरेर पिउन बस्छन् । तपाईंले उनीहरुलाई मदिराको अवगुणबारे बखान गर्नुहोस्, एकछिन सुने र बुझे जस्तो गर्छन् । तर, मदिरा देख्नसाथ ¥याल काड्न थाल्छन् । […]

अहिलेको क्षणलाई तपाईं मान्नसक्नुहुन्छ, यो एक व्यवसायिक विश्राम हो । यो विश्रामले तपाईंलाई घरभित्रै बन्दी बनाएको ठान्नुहुन्छ वा परिवारसँग नजिक ल्याएको ? यो तपाईंको सोच्ने शैलीमा भर पर्छ । खासमा यतिबेला तपाईं÷हामी परिवारसँग एकाकार हुन पाएका छौं । एकअर्काको स्पन्दनलाई अरु नजिकबाट महसुष गर्न पाएका छौं । एकअर्काको श्वासप्रश्वासलाई नजिकबाट अनुभूत गर्न पाएका छौं । […]

हिजोको दिनसम्म तपाईंको दैनिकी कति धपेडीमा थियो ? दैनिक काम–व्यवहारले एक क्षण फुर्सद दिएको थिएन । यस्तो बेफुर्सदिलो समयमा तपाईंले परिवारसँग समय बिताउन पाउनै भएन । जतिबेला तपाईं अफिस÷कार्यथलोको लागि तयारी गरिरहनुभएको थियो, त्यसबेला बालबच्चाहरु विद्यालय जाने हतारोमा थिए । साँझ घर फर्कदा उनीहरु होमवर्क वा पढाई–लेखाईमा व्यस्त थिए वा मस्त निदाइसकेका थिए । शनिबार […]

बच्चालाई पाल्नु, पढाउनु, हुर्काउनु आमाबुवाको दायित्व हो । तर, यत्तिमा मात्र उनीहरुको भूमिका सीमित हुन्न । भनिन्छ, बच्चाले आफ्ना आमाबुवालाई नै आदर्श बनाउने गर्छन् । जब उनीहरु साना हुन्छन्, त्यसबेला आमाबुवा नै सबैथोक हुन भन्ने लाग्छ । त्यसैले त आमाबुवाले जे गर्छन्, उनीहरुले त्यसको सिको गर्छन् । किनभने उनीहरुलाई लाग्छ, आमाबुवाले गरेका हरेक कुरा सही […]

बुढाबुढीको झगडा परालको आगो । क्षणमै सल्कन्छ र क्षणमै सेलाउँछ । तर, सधै यस्तो हुँदैन । बेलाबखत बुढाबुढीको झगडा पनि भुसको आगो जस्तै भित्रभित्रै सल्कन्छ । त्यसले उनीहरुको सम्बन्ध त खराब बनाउँछ नै, बालबच्चा र परिवारलाई समेत पिरोल्छ । जबकी श्रीमान र श्रीमतीबीच झगडा हुन ठूलो निहुँ चाहिँदैन । सानै कुरामा पनि उनीहरुबीच विवाद हुन्छ […]

भनिन्छ, जीवनमा आमाबाबुले भन्दा राम्रोसँग छोराछोरीलाई कसैले पनि पाठ पढाउन सक्दैन । तर, जीवनको विभिन्न चरणहरुमा यस्तो कैयौं प्रकारका विषयहरु आउने गर्छन् । जुन मोडमा आफ्नै आमाबाबुहरु समेत साथीहरुभन्दा टाढा हुनसक्छन् । आफ्नो जीवनका केही विषयहरु हुन्छन् ती आमा बुबाको सट्टा साथीहरुलाई सोध्नु राम्रो मानिन्छ । यसको कारण यो हो कि जो कोही पनि आफ्नो […]

रिस उठेपछि बदला लिन खोज्नु धेरै मानिसको स्वभाव हुन्छ । हामीहरु धेरैलाई लाग्न सक्छ कसैले हामीमाथि आक्रमण गर्छ वा केही भन्छ भने त्यसमाथि तत्कालै आक्रमण गरिहालौं । यदि ऊ हामीभन्दा बलियो छ भने हामीहरु मनभित्रै कुण्ठा बोकेर बस्ने गर्छौं । यदि कमजोर व्यक्ति छ भने हामी त्यसको प्रत्याक्रमणमा उत्रिहाल्छौं । कसैले गरेको आलोचनामा मात्रै पनि […]

बच्चालाई काखमा लिएर उनीहरुलाई सुताउनका लागि आमाले सानो स्वरमा बच्चाकै लागि मायाले भरिएको गीत (लोरी) गुन्गुनाउँछिन् । त्यस्ता गीतहरु बच्चालाई उनीहरुका आमाहरुले मात्र होइन, उनीहरुका हजुर आमा, फुपुहरुले सुनाउँछन् । तीनै गीतहरुलाई एउटी छोरीले आफू आमा बनेपछि पुनः आफ्ना सन्तानहरुलाई सुनाउँछिन् । भनिन्छ, साना बच्चाहरुलाई राम्रो निन्द्राका लागि प्राचिन कालदेखि नै आमाहरुले त्यसरी गीत सुनाउँदै […]

हाम्रो सामाजिक मान्यता अनुसार दुई व्यक्ति एउटा बन्धनमा बाधिनु नै विवाह हो । जसमा दुई व्यक्ति शारीरिक, मानसिक तथा भावनात्मक रुपले एक अर्काप्रति समाहित हुने गर्छन् । उनीहरुबीच एक आपसमा सहमति हुने गर्छ । जसले उनीहरुलाई जीवनभर एकअर्काप्रति समर्पित भएर बाच्न सहयोग पुर्‍याउँछ । जब दुई व्यक्ति जीवनभर एकसाथ हिड्ने निर्णय गर्छन्, तब उनीहरुबीच आपसी […]

बच्चालाई सुताउने बेलामा विभिन्न कथा सुनाउने प्रचलन नेपाली समाजमा पहिलेदेखि नै चल्दै आएको हो । यद्यपि पछिल्लो समय प्रविधिको विकाससँगै लोरी संस्कृति हराउँदै गएको पाईन्छ । तर, बच्चालाई नीति कथाका मन्त्रहरु पढाउनेदेखि विभिन्न दन्त्य कथा सुनाउने प्रचलन परापूर्वकालदेखि चल्दै आएको पाइन्छ । जो कोहीको पनि बाल्यकालमा आमा वा हजुरआमाले धेरै लोरी सुनाउने गरेको इतिहास पाइन्छ […]

एउटा विवाहित जोडीलाई सम्बन्धविच्छेद सबैभन्दा कठिन समय हो । तर, समय र परिस्थितिको कारण अहिले पनि धेरै सम्बन्ध छुटिरहेका छन् । बच्चा पनि भइसकेको अवस्थामा यसरी सम्बन्ध छुट्दा बालबालिकामा भने नकारात्मक असर परिरहेको हुन्छ । यहाँ सम्बन्धविच्छेद भएको जोडीको बच्चाहरुमा भने नकारात्मक असर उल्लेख गरिएको छ – अल्पकालीन असर १. आक्रोश बालबालिकामा आमाबाबुको सम्बन्धविच्छेदपछि देखिने […]

टेलिभिजनमा एउटा विज्ञापन देख्नु भएको होला, जसमा दुई जना साथीहरु धेरै दिनपछि भेट्छन् । पहिलो साथीले दोस्रो साथीलाई सोध्छिन्-तिमी अहिले के गरिरहेकी छौ ? दोस्री साथीले गर्वका साथ भन्छिन्-बैंकमा जागिर खाइरहेकी छु, अनि तिमी नी ? पहिली साथीले अलि अफ्ट्यारो मान्दै भन्छिन्- ‘म त केवल एउटी गृहिणी मात्र हुँ ।’ उक्त विज्ञापनमार्फत् समाजमा गृहिणीहरुलाई कसरी […]

आमाको सर्वाेच्चताको विषयमा धेरै चर्चाहरु हुन्छन् । शास्त्रलाई उद्धृत गर्दै आमाको विषयमा धेरै चर्चाहरु चल्ने गर्छन् । दर्शन, विज्ञान, धर्मदेखि पूर्ण रुपमा भौतिकवादमा विश्वास गर्ने व्यक्तिहरुसम्मले स्वीकारेको कुरा हो आमाको सर्वाेच्चता । भौतिकवादको पूरा विरोध गर्ने वेदान्तले समेत प्रकृतिको रुपमा आमाको महत्वलाई प्रस्तुत गरेको छ । सांख्य दर्शनले त झनै प्रकृति नै सृष्टिको मुख्य कारकको […]

जसरी हामीहरुको दैनिक जीवनमा शिष्टाचार महत्व छ । हिजोआज त्योभन्दा धेरै सामाजिक सञ्जाल वा इन्टरनेटको प्रयोग गर्दा शिष्टाचारको ख्याल गर्नुपर्ने देखिन्छ । सामाजिक सञ्जालको बढ्दो प्रयोगका कारण पछिल्लो समय अनलाइन शिष्टाचारको अवधारणा समेत धेरै आउने गर्छ। सामाजिक सञ्जाल चलाउँदा होस् या अरु इन्टरनेटको प्रयोगमा समेत हामीले केही कुरालाई ध्यान नदिँदा समस्या सिर्जना हुनसक्ने देखिन्छ । […]

सवैको स्वभाव एवं प्रवृत्ति एकनास हुँदैन । श्रीमान र श्रीमतीको पनि हरेक कुरा आपसमा मिल्दैन । हुन त व्यवहारिक जीवन चलाउन उनीहरुले धेरै कुरामा सम्झौता गर्नुपर्ने हुन्छ । एकअर्काको आनीबानी, प्रवृत्ति स्विकार्नुपर्ने हुन्छ । तर, कतिपय स्वभाव वा प्रवृत्तिलाई उनीहरुले सहजै पचाउन सक्दैनन् । श्रीमान र श्रीमतीबीच कलह पैदा गर्नका लागि उनीहरुका त्यस्तै आनीबानी पनि […]

जीवन विताउनका लागि श्रीमान् वा श्रीमती नै चाहिन्छ त ? दाम्पत्य जीवन विताउनै पर्छ ? यसमा एउटा ठूलो जमातले सहमतिको टाउको हल्लाउन सक्छन् । तर, एउटा जमात यस्ता पनि छन्, जो दाम्पत्यलाई बन्धन ठान्छन् र त्यसबाट उन्मुक्त जीवन विताउन राजी हुन्छन् । विवाह गर्नैपर्छ भन्नेमा सबैको राय मिल्छ भन्ने छैन । कतिपय यस्ता हुन्छन्, जो […]