अनुशासन, भय र सम्मान मिलेर बनेको व्यक्तित्व थियो, पिताको । यो अघिल्लो पुस्तासम्मको कुरा हो । किनभने अहिले पिताको व्यवहार र भूमिका बद्लिएको छ । साथसाथै बच्चाले आफ्ना पिताप्रति राख्ने दृष्टिकोण र आस्था पनि फेरिएको छ । किनभने अहिलेका पिताहरु आफ्ना बच्चाका लागि अभिभावक वा मार्गदर्शक मात्र नभएर एक हितैषी मित्र बराबर हुन पुगेका छन् […]

सबैजनाको आ-आफ्नै किसिमको बानी हुन्छ । उनीहरूको आफ्नै सोच हुन्छ तर जब यो विवाहको कुरा आउँदछ वा यदि तपाईं कसैसँग सम्बन्ध गाँस्नुहुन्छ भने तपाईंले केही बानी र सोचमा सम्झौता गर्नैपर्छ । तपाईंको साथीसँग उही कुरा हुन्छ, जुन उसले तपाईंको लागि गर्छ । विवाहपछि साझेदारहरू अक्सर एक अर्काको खराब बानीको कारण रिसाउने गर्छन् । कहिलेकाँही सम्बन्धमा […]

कतिपय दम्पती यस्ता हुन्छन्, जसलाई देख्नसाथ भन्ने गरिन्छ, ‘चखेवाको जस्तै लोभलाग्दो जोडी ।’ कतिपय दम्पती यस्ता पनि हुन्छन्, जसलाई देख्नसाथ भन्ने गरिन्छ, ‘कस्तो मिल्नै नसक्ने, कुकुर र बिरालो जस्तो ।’ त्यसो त दम्पती थरीथरीका हुन्छन् । तर, मूल रुपमा दुईथरी हुन्छन् । एकथरी रहरलाग्दो, अर्कोथरी पट्यारलााग्दो । पहिलोथरी दम्पती आपसी समझदारी, सर्मपण, सद्भाव, प्रेमले भरिपूर्ण […]

विवाहपछि मान्छेले आफ्नो सुख–दुःख साट्ने अत्यान्तै निकटका भरपर्दो साथी पाउँछन् । श्रीमान श्रीमती भएपछि उनीहरुले एकअर्कासँग हरेक कुरा साझेदार गर्छन् । एउटाको दुःखमा अर्कोले हात दिने र एउटाको खुसीम अर्कोले साथ दिने सहयोगी सम्बन्ध निर्माण हुन्छ । त्यसैले कतिपय शोधमा के पाइएको छ भने, विवाहपछि एक्लोपना हट्छ । तर, पछिल्लो समयमा अक्सर दम्पती नै एक्लोपनको […]

काठमाडौं । आहार र व्यायाम जेष्ठ नागरिकहरूको स्वस्थ जीवनका लागि निर्णायक तत्वहरू हुन् । नियमित व्यायामसँगै स्वस्थ खानामा ख्याल गर्ने हो भने वृद्धावस्थामा समेत अस्पताल धाउनु नपर्ने चिकित्सकहरू बताउँछन् । अस्थिरोग, गठिया, हृदय रोग, उच्च रक्तचाप, मधुमेह, उच्च कोलेस्ट्रोल, डिमेन्सिया, डिप्रेसन र विभिन्न किसिमका क्यान्सर जस्ता स्वास्थ्य समस्याबाट टाढै रहन पनि स्वस्थ आहार र नियमित […]

सामाजिक सञ्जालको उच्च प्रयोग र वैवाहिक सन्तुष्टिमा सिधा सम्पर्क हुन्छ । सामाजिक सञ्जालले विवाहित दम्पतीको जीवन गुणस्तर र खुसीमा कमी ल्याउँछ । यही सामाजिक सञ्जालको बढ्दो प्रयोगका कारण पनि सम्बन्धविच्छेदका घटना लगातार बढिरहेको छ । नेपाल बाहिर गरिएका विभिन्न अध्ययनहरूले फेसबुक प्रयोगकर्तामा वार्षिक २० प्रतिशतले सम्बन्ध विच्छेदको घटना बढेको उल्लेख गरेको छ । एउटा अचुक […]

वात दोषको सिद्धान्त आकाश र वायुमा आधारित हुन्छ । यी दुवै घटनाहरूमा आकाश पहिलो तत्व हो, जुन धेरै सूक्ष्म हुन्छ । यसलाई आकाश वा अन्तरिक्ष पनि भनिन्छ । वायु आकाशपछिको दोस्रो प्रमुख तत्व हो । यो वायु आकाशबाट विकसित हुन्छ । वात यी दुई तत्वहरूको संयोजन हो । यद्यपि वात पनि सूक्ष्म हुन्छ, त्यसैले यसको […]

कोरोनाको भय, लकडाउन र निशेषाज्ञाका कारण अधिकांश दम्पती घरभित्रै बसे । कतिका लागि यो बसाई निकै रोमाञ्चक रह्यो भने कतिका लागि उकुसमुकुस । कति दम्पतीले एकसाथ बस्न पाउँदाको आनन्द लिए भने कति दम्पतीले भने सम्बन्ध अरु बिगारे । कोरोना भाइरसले विश्वभरि नै लकडाउनको परिस्थिति निम्त्यायो । नेपालीहरू पनि झण्डै ६ महिना यही स्थितिमा गुज्रिनु प¥यो […]

काठमाडौं । न त कुनै कक्षा, न त कुनै तालिम । जीवन भोगाइको क्रममा आफैँले सिक्ने र अनुभव गर्दै जाने कुरा नै प्रेम हो । प्रेम सम्बन्धको विषय सबैको लागि एउटै हुँदैन । प्रेमलाई मान्छेले कसरी बुझ्छ ? त्यसमा निर्भर हुन्छ उसको प्रेमसम्बन्ध कस्तो हुन्छ भन्ने कुरा । एकले अर्काेको कुरामा विश्वास गर्ने र भरोषा […]

‘सम्बन्ध विच्छेद’ दाम्पत्य जीवनमाथि लागिएको एक यस्तो घाउ हो, जसलाई विच्छेद गर्नेले भुल्न चाहे पनि समाजले उनीहरुलाई कोट्याइरहन्छन् । मान्छेहरु सोध्छन्, ‘अब के गर्ने ?’, ‘विवाह गरिसकेपछि सम्बन्ध तोड्न हुँदैनथ्यो’, ‘अब एक्लो जीवन कसरी बिताउँछौं ?’ हाम्रो समाजले विवाहलाई एक अनिवार्य आवश्यक्ता मान्छ । जब युवतीको कुरा आउँछ, तब विवाह अपेक्षाकृत जरुरी मानिन्छ । विवाहलाई […]

सम्बन्ध विच्छेद कुनै सजिलो निर्णय होइन । वर्षौँदेखि सम्हालेर राखेको सम्बन्ध जब टुट्छ, त्यतिबेला व्यक्तिको मनमस्तिष्कमा निकै ठूलो असर पर्छ । आफैंलाई नराम्रो लागिरहेको अवस्थामा बाहिरी समाजले सोध्ने विभिन्न किसिमको प्रश्नले झन् ठूलो असर पार्छ । त्यसमा पनि विशेषगरी दोस्रो सम्बन्ध पनि टुट्दा यस्तो समस्या धेरै हुन्छ । यो स्थिति नेपालमा मात्र होइन, धेरै मुलुकहरुमा […]

भर्खरै मात्र कतिपय वैवाहिक जीवनमा बाँधिएका छन् । विवाहका सुरुवाती दिनहरु जति रोमाञ्चक हुन्छन्, उत्तिनै द्विविधा र असमझदारी पनि । फरक पृष्टभूमीमा हुर्किएका, फरक सोंच र व्यवहार भएका दुई व्यक्ति आपसमा एकाकार हुँदा सबैकुरा ठिकठाक मिल्छ भन्ने हुँदैन । नव-विवाहित जोडीले एकअर्कालाई स्वीकार्नुपर्ने हुन्छ । यसरी आपसमा मिल्नका लागि एकअर्काले कतिपय कुरा त्याग्नुपर्ने पनि हुन्छ […]

एउटा पुरानो कथा छ, झगडाको ओखती । कथा अनुसार श्रीमान–श्रीमतीबीच स–सानो कुरामा ठाकठुक परिरहन्छ । कुनै निहुँ पाउनसाथ उनीहरु एकअर्कालाई आरोप–प्रत्यारोप लगाउन थाल्छन् । झगडा हुन्छ । दम्पतीबीच बेलाबखत झगडा हुनु स्वभाविक हो । तर, उनीहरुबीच बारम्बार झगडा हुन्छ । घरको माहौल नै खराब हुन्छ । एकदिन श्रीमती एक वैद्यकहाँ जान्छन् । आफ्नो सममस्या सुनाउँदै […]

कार्यथलोबाट फर्किएपछि श्रीमान् कराउँछन्, ‘खै, एक कप चिया बनाऊ त ।’ श्रीमतीले हतार/हतार चिया बनाएर ल्याइदिन्छे । सोफामा ढल्किएर तात्तातो चियाको चुस्की लिदै गर्दा श्रीमान् सोध्छन्, ‘मेरो मोबाइलको चार्जर खोजेर चार्जमा राखिदेऊ ।’ कुनै आज्ञाकारी बालक झैं‌ श्रीमतीले त्यसै गर्छिन् । त्यसपछि उनी बालबच्चाका लागि नास्ता बनाउन थाल्छिन् । श्रीमान् भन्छन्, ‘ए, टिभीको रिमोट कहाँ […]

श्रीमान् र श्रीमती घरभित्र भएर पनि बोलचाल हुँदैन किन ? एउटै शयन कक्षमा भएर पनि आपसमा भलाकुसारी हुँदैन किन ? एउटै ओछ्यानमा भएर पनि अन्तरङ्ग क्षण साटिरहेका हुँदैनन् किन ? किनभने उनीहरूबीचमा अहिले घुस्रिएको छ, सामाजिक सञ्जाल । अर्थात् फेसबुक, इन्स्टाग्राम, ट्विटर इत्यादि । जब उनीहरू सामाजिक सञ्जालभित्र प्रवेश गर्छन्, आफ्ना पार्टनर भुल्छन् । फेसबुक, […]

श्रीमान र श्रीमतीले हरेक कुरा एकअर्कासँग साझेदारी गर्नुपर्छ । उनीहरू एकअर्कामा खुलस्त र पारदर्शी हुनुपर्छ । आफ्नो मनका लागेको कुरा निर्धक्क भन्नुपर्छ । यसरी उनीहरूबीचको अन्तर्क्रियात्मक सम्बन्धले नै दाम्पत्य जीवनमा प्रेम र भरोसा दिगो राख्छ । हामीलाई यस्तै लाग्छ । तर मनका सबैकुरा आफ्ना श्रीमान् वा श्रीमतीसँग पोख्नैपर्छ ? सबैकुरा एकअर्कामा साझेदारी गर्नु उचित हुन्छ […]

बेला बखत श्रीमान्-श्रीमतीबीच मनमुटाव हुनु, ठाकठुक पर्नु सामान्य हो। पारिवारिक जीवन चलाउने क्रममा कतिपय कुरामा उनीहरूको मन मिल्दैन । त्यही कारण झगडा हुन्छ । वास्तवमा दम्पतीबीच हुने यस्ता झगडाले उनीहरूलाई थप परिपक्क र व्यवहारिक पनि बनाउँदै लैजान्छ। यद्यपि यो स्थिति सधैं कायम रहे वा बारम्बार यस्तै अवस्था दोहोरिएमा त्यो सामान्य मान्न सकिँदैन। दम्पतीबीच हुने मनमुटाव […]

२०४६ साल असारको एक साँझ आमालाई असजिलो भयो । आमालाई असजिलो बनाउने म थिएँ, उहाँको पेटमा । रात छिप्पिँदै गयो, आमालाई व्यथाले झन् च्याप्दै लग्यो । पीडा र छट्पटी बढेसँगै आमालाई घरबाट बाहिर निकालियो । पिँढीको एक छेउमा गुन्द्रीको बार लगाइयो र म त्यही गुन्द्रीले बेरेको सानो चेपमा जन्मिएँ । आफ्नो जन्मकथा आमाबाट सुन्दा १० […]

दम्पतीबीच किन ठाकठुक पर्छ ? के निहुँमा उनीहरुबीच मनमुटाव हुन्छ ? कुन कारणले दाम्पत्य सम्बन्धलाई धरापमा पार्छ ? खासमा यसका लागि श्रीमान–श्रीमतीले गर्ने एकअर्काप्रतिको अपेक्षा वा बुझाई जिम्मेवार छ । भनिन्छ नि, विवाह भनेको सम्झौता हो । दाम्पत्य जीवनमा आपसमा धेरै कुरा सम्झौता गर्नुपर्ने हुन्छ । सबै कुरा आफुले भनेजस्तै, सोचेजस्तै ठीकठाक नहुन सक्छ । […]

‘जीवनभर एकअर्काको साथ नछाड्ने’ वाचा गर्दै जोडिएका कतिपय दाम्पत्य जीवन नराम्ररी टुट्न पुग्छ । आखिर दम्पतीबीच किन हुन्छ सम्बन्ध विच्छेद ? यसमा एक मात्र जवाफ छैन । व्यवहारिक तालमेल नमिल्नु, एकअर्कामा विश्वासको कमी हुनु, पारिवारिक बेमेल हुनुदेखि विवाहेतर सम्बन्धसम्मले दम्पतीलाई सम्बन्ध विच्छेदको मोडमा पुर्‍याउँछ । यसले श्रीमान र श्रीमतीको जीवनलाई मात्र आघात पुर्‍याउँदैन, बालबच्चा, परिवार, […]

एकअर्काप्रति विश्वास, भरोसा, आत्मीयताले दाम्पत्य जीवन सुखमय हुन्छ। एकअर्काको दुःखसुख बुझ्ने, रुचि र आकांक्षा बुझ्ने हुनुपर्छ । साथसाथै आपसमा ख्याल पनि राख्नुपर्छ। जब श्रीमान्-श्रीमती दुवै मानसिक र शारीरिक रुपमा स्वस्थ, तन्दुरुस्त हुन्छन्। तब उनीहरूको जीवन हाँसीखुसी बित्छ। पार्टनरको पारिवारिक स्वास्थ्य – परिवारमा कसलाई कस्तो स्वास्थ्य समस्या छ भन्नेबारे जानकारी हुनैपर्छ । मधुमेहदेखि उच्च रक्तचाप जस्ता […]