विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथा हो भन्ने कुरामा विवाद छैन । समुद्री सतहबाट ८ हजार ८४८ मिटर अग्लो सगरमाथा मात्र होइन विश्वका ८ हजार मिटर अग्ला १४ मध्ये ८ वटा चुचुरा हाम्रै देश नेपालमा पर्दछन् ।
तर विश्वको सबैभन्दा अग्लो शिखरको रुपमा सगरमाथाले पहिरिँदै आएको ताज भने खोसिने जोखिम बढेको छ ।
वैज्ञानिकहरुले विश्वको सर्वोच्च शिखरको ताज सगरमाथाबाट खोसेर मध्य अमेरिकी इक्वेडरको चिम्बोराजो पर्वतलाई दिइनुपर्ने बताएका छन् ।
पृथ्वीको केन्द्रबाट मापन गर्न चिम्बोराजोको उचाइ सगरमाथाको उचाइ भन्दा २ माइल बढि पाइएको छ । पृथ्वीको केन्द्रबाट चिम्बोराजोको उचाइ ३ हजार ९६७ माइल रहेको छ भने सगरमाथाको उचाई ३ हजार ९६५ माइल रहेको छ ।
पृथ्वी पूर्ण गोलाकार नभएको र भूमध्यरेखिय क्षेत्रमा बढि फुकेको भएको कारणले गर्दा भूमध्य रेखिय क्षेत्रको नजिक पर्ने चिम्बोराजोको उचाई पृथ्वीकेा केन्द्रबाट निकै बढ्न पुगेको हो । पृथ्वीको भुमध्यरेखिय क्षेत्रको अर्धव्यास ध्रुविय क्षेत्रको भन्दा १३ माइल बढि छ । सगरमाथा पृथ्वीको उत्तरी गोलार्धमा पर्दछ ।
जबकी समुद्री सतहबाट भने सगरमाथाको उचाई २९ हजार २८ फिट छ । सगरमाथा भन्दा ८ हजार ५२९ फिट होँचो चिम्बोराजोको उचाइँ भने जम्मा २० हजार ५ सय फिट रहेकेा छ ।
फ्रान्सको इन्स्टिच्युट डी रिचर्से पोर ले डेभलपमेन्ट नामक संस्थाले गरेको पछिल्लो मापन अनुसार चिम्बोराजोको चुचुरो पृथ्वीको केन्द्रभन्दा ३ हजार ९६७ माइल अग्लो रहेको छ ।
यदि पृथ्वीको केन्द्रबाट मापन गर्ने हो भने ३ हजार ९६५ माइल अग्लो सगरमाथा त विश्वका अग्ला २० शिखरहरु भित्र पनि पर्दैन ।
चिम्बोराजो हिमाल आरोहण सुरु भएको २८० औँ वर्षगाँठका अवसरमा यो तथ्यांक सार्वजनिक गरिएको छ । चिम्बोराजोको आरोहण सन् १७३६ मै सुरु भएको थियो ।
गत फेब्रुअरीमा फ्रान्सको उक्त संस्थाको अगुवाइमा शोधकर्ताहरुको एक टोलीले चिम्बोराजो हिमालको सफल आरोहण गरेको थिया । शोधकर्ताहरुको चिम्बोराजोको चुचुरोमा २ घण्टा बिताएर स्याटेलाइट डाटाहरु संकलन गरेका थिए ।
आरोहण सकेर हिमालको फेँदीमा आइसकेपछि शोधकर्ताहरुले चिम्बोराजो हिमाल पृथ्वीको केन्द्रबाट झण्डै ६३ लाख ८४ हजार ४ सय १५ अग्लो रहेको पत्ता लगाउन सफल भए ।
यो सँगै उनीहरुले चिम्बोराजो सगरमाथा भन्दा अग्लो रहेको निष्कर्ष निकालेका छन् ।
स्मरण रहोस् सगरमाथाको ताज खोस्ने प्रयत्नहरु यसअघि पनि नभएका होइनन् । कतिपयले पृथ्वीको सबैभन्दा अग्लो चुचुरोको रुपमा अमेरिकाको मौनाकीलाई लिने गर्दछन् ।
वास्तवमा समुद्रको पिँधबाटै मापन गर्नेहो भने मौनाकी सगरमाथा भन्दा निकै अग्लो छ । तर समुद्रको सतहभन्दा माथि उठेको भाग भने सगरमाथा भन्दा निकै होँचो छ ।
अर्को रोचक कुरा, यदि तपाइँले विश्वको भूगोल तथा इतिहासका बारेमा पढ्नुभएको छ भने थाहा पाउनुभएकै होला एउटा कुरा । सगरमाथाको उचाइ पत्ता लाग्नुअघि विश्वको सबैभन्दा अग्लो शिखरको रुपमा उहीँ चिम्बोराजो हिमालकै नाम थियो । सगरमाथा पत्ता लागेपछि चिम्बोराजो निकै होँचो ठहरियो ।
अहिले फेरि पृथ्वीको केन्द्रबाट नापेरै भएपनि यसले आफ्नो ताज फिर्ता लिने कोसिस गर्दैछ ।
चिम्बोराजो र सगरमाथाबीच यसरी तुलना गरौँ
सगरमाथा चिम्बोराजो
स्थानः हिमालय, नेपाल कर्डिलेरा अक्सिडेन्टल, इक्वेडर
समुद्री सतहबाट उचाइः २९ हजार २८ फिट २० हजार ५ सय फिट
पृथ्वीको केन्द्रबाट उचाइः ३,९६५ माइल ३,९६७ माइल
आरोहण गर्न लाग्ने तयारीः ४० दिन १४ दिन
पहिलो आरोहणः सन् १९५३ सन् १८०२
डेलीमेलको सहयोगमा
