१९ जेठ, काठमाडौं । लामो समयको खडेरीले परिवार पाल्नै गाह्रो भएपछि हुम्लाको मैलास्थित दलित बस्ती चौतारीगाउँ नै रित्तिएको छ । चौतारीगाउँका सबैजना परिवारसहित पेट पाल्न भारततिर गएपछि गाउँ रित्तिएको हो ।
सरकारले कर्णालीका खडेरी पीडितहरूका लागि निःशुल्क वितरण गर्ने भनिएको चामल कमिसनका कारण रोकिएपछि अधिकांश गाउँ प्रभावित भएका आजको अन्नपूर्णमा समाचार छ ।
खडेरीले लगातार दुई बालीको उत्पादन शून्य भएको छ । स्थानीय उत्पादनमा ९८ प्रतिशतसम्म ह्रास आउँदा मैलामा परिवार पाल्न मुस्किल भएको थियो । अन्य कुनै जोहो नभएपछि आफूहरू भोकमरीमा ज्यान जोगाउन भारत लागेको मैला–४ का अम्मलाल नेपालीले बताए । उनी परिवारसहित भारत जान बाजुराको कोल्टी पुगेका छन् ।
आफूसहित गाउँका २२ वटै घरधुरीका सबै सदस्य भारत गएको जानकारी गराउँदै अम्मलालले भने, ‘घरमा खाऔं भने एक दाना चामल छैन । काम गरेर खाऔं भने पनि के काम गर्नु ? विकासका योजना सञ्चालन नै भएका छैनन् । बाजुरादेखि तीनचार दिन भारी बोकेर ११ जनाको परिवार कसरी पाल्नु ? जेनतेन वैशाखसम्म त परिवार पालियो । एक्लो ज्यानले भारीमात्रै बोकेर परिवार धान्न अब सकिन्नजस्तो छ । त्यसैले परिवारसहित भारत लागेको हुँ ।’
मैला–४ कै चाउर्या नेपालीले गत साउनदेखिको खडेरीले कात्तिकमा पाक्ने बालीको उत्पादन निकै कम भए पनि जेठमा पाक्ने गहुँबाली केही राम्रो हुन्छ कि भन्ने आसले अहिलेसम्म गाउँमै भारी बोकेर परिवार पाल्दै आएको बताए । तर यो गहुँबालीबाट बिउ पनि नआएपछि बाध्य भएर परिवारसहित भारत लागेको उनको भनाइ छ ।
वैशाख र जेठमा मात्रै मैला गाविस–४ का २२ घर, वडा नम्बर ७ का ९ घर, ३ का ७ घर र २ का ४ घर सपरिवार भारत गएका छन् । अवस्थामा सुधार नआए जेठ अन्त्यसम्ममा थप ५० घरपरिवार भारत जान तयारीमा रहेको सुनारले बताए । खच्चर बाटो पुगेको हुम्लाको दक्षिण भेगमा पर्ने मैलाको बजारमा व्यापारिक चामल भए पनि स्थानीय बासिन्दासँग चामल किन्ने पैसा नभएपछि पेट पाल्नकै लागि भारत जानुपर्ने अवस्था रहेको मैला स्वास्थ्यचौकीकी कर्मचारी अम्बिका शर्माले बताइन् । उनका अनुसार भारत जानेमा लामो समयदेखि पेटभरि खान नपाएको बताउने दलित समुदायको संख्या बढी छ ।
