पीपलको रुख किन पूजनीय ?

कृतिसँग हिन्दू धर्मको निकट सम्बन्ध छ । हिन्दू धर्मले पशुपक्षी, वृक्षवनस्पति, सरिसृप एवं कीतपतंगमाथि समेत श्रद्धाभाव राख्दछ । प्रसंग हो पीपलको । हिन्दू धर्ममा पीपललाई देव वृक्ष अर्थात् देवताहरूको रुख मानिएको छ । स्कन्द पुराणमा भनिए अनुसार पीपलको बोटमा देवीदेवताहरूको वास हुन्छ ।

पीपल भगवान् विष्णुको जीवन्त एवं पूर्णतः मूर्तिमान स्वरूप हो । गीतामा कृष्णले भनेका पनि छन्- वृक्षहरूमा म पीपल हुँ । यसकारण हिन्दू धर्मावलम्बीहरू पीपलको सेवा, स्याहार एवं पूजा गर्दछन् । मान्यताअनुसार पीपलको आराधना गर्नाले सम्पूर्ण देवीदेवताको आशीर्वाद प्राप्त हुन्छ । मानिसहरू निरोगी हुन्छन् भने पीपलको रुख रोप्नेहरूको कहिल्यै वंशनाश हुँदैन । योगी तथा ऋषिमुनिहरू पनि पीपलकै बोटमुनि तपस्यारत हुन रुचाउँछन् ।

पीपलको महत्व धार्मिक दृष्टिले मात्रै छ त ? होइन, यो रुखको ज्योतिष, आयुर्वेद एवं वैज्ञानिक दृष्टिले समेत उत्तिकै ठूलो महत्व छ । के छन् त ती कुरा ? हेरौँ,

पीपलको पूजा शनिबार मात्र

पौराणिक कथाअनुसार देवता र दानवहरू मिलेर समुद्र मन्थन गर्ने क्रममा लक्ष्मीभन्दा पहिले दरिद्रता उत्पत्ति भएकी थिइन् । लक्ष्मीले पआफू प्रकट भएपछि विष्णुलाई पतिका रूपमा वरण गरिन् । यसबाट दरिद्रता रिसाइन् । यो देखेर विष्णुले दरिद्रतालाई आफ्नो प्रिय वृक्ष पीपलको बोटमा बस्न अनुरोध गर्दै आफू समयसमयमा भेट्न आउने वाचा गरे । प्रत्येक शनिबार विष्णुसँगै लक्ष्मी पनि आफ्नी दिदीलाई भेट्न आउँछिन् । यसकारण शनिबारका दिन पीपलको पूजा एवं परिक्रमा गर्नु निकै शुभ मानिन्छ ।

पीपलको आयुर्वेदिक महत्व

-पीपलमा विषरोधी क्षमता हुन्छ । कुनै विषालु जीवजन्तुले टोकेमा उक्त व्यक्तिलाई थोरै समयको अन्तरालमा पीपलको पातको रस पिउन दिँदा विषको प्रभाव विस्तारै कम हुन थाल्छ ।

-कमलपित्त भएको अवस्थामा पीपलको ३-४ वटा पातको रसमा मिश्रीपानीमा मिलाएर दिनमा दुईपटक पिउँदा ४ देखि ५ दिनमै सकारात्मक असर देखा पर्छ ।

-पीपलको पातमा एन्टीअक्सिडेन्ट तत्व पाइन्छ तसर्थ यसलाई नियमित चपाएर त्यसको रस निल्दा तनाव हट्नुका साथै तरोताजा एवं ऊर्जावान् महसुस हुन्छ ।

-श्वासप्रश्वाससम्बन्धी समस्यामा पनि पीपलले निकै फाइदा पुर्‍याउँछ । पीपलको बोक्राको भित्री भागलाई सुकाएर धूलो पारी त्यसको सेवन गर्दा वा पीपलको पातलाई दूधमा उमालेर खाँदा दमका रोगीलाई फाइदा पुग्छ ।

-पेटसम्बन्धी समस्या छ भने पीपलको फलले राम्रो लाभ पुर्‍याउँछ ।

-पीपलको बोक्रा वा पात कुटेर त्यसको रस निकालेर छालामा लगाउँदा छाला मुलायम एवं सुन्दर बन्नुका साथै चाउरीसमेत हटाउँछ ।

पीपलको ज्योतिषीय महत्व

-चिनामा ग्रह बिग्रिएको देखिए आइतवार बाहेक अन्य दिन नियमित रूपले पीपललाई जल चढाउँदा ग्रहदोष शान्त हुन्छ ।

-शनिले दुःख दिइरहेको छ भने हरेक शनिवार पीपलको बोटमा सखर हालेको दूध चढाएर सातपटक परिक्रमा गर्नुपर्छ । यसो गर्दा शनिश्चर प्रसन्न हुन्छन् र उनको आशीर्वाद प्राप्त हुन्छ ।

-हरेक शनिवार पीपलको बोटछेउमा तोरीको तेलमा भिजाइएको बत्ती बाल्दा शनिदोष शान्त हुन्छ । यसका साथै हरेक शनिवार दुवै हातले पीपलको रुख छोएर १०८ पटक ॐ नमः शिवाय मन्त्र जप्दा लाभ प्राप्त हुन्छ ।

-पीपलको सेवा गर्नाले पितृदोष समेत शान्त हुन्छ ।

-पीपललाई पूजा एवं परिक्रमा गर्नाले कालसर्प दोष पनि शान्त हुन्छ ।

वैज्ञानिक दृष्टिमा पीपलको फाइदा

पीपलले अक्सिजनलाई शुद्ध पार्ने काम गर्छ । भनिन्छ, पीपलले २४ सै घन्टा अक्सिजन उत्सर्जन गर्छ, जब कि अरू रुखले रातको समयमा कार्बनडाइअक्साइड वा नाइट्रोजन ग्यास उत्सर्जन गर्छन् । यसका साथे पीपलको बोटले पर्यावरण शुद्ध पार्नमा पनि सबैभन्दा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्छ ।