सरकारी निकायमा गृह र रक्षा सबैभन्दा धनी, अन्यको सम्पत्ति कति ?

११ मंसिर, काठमाडौं । नेपाल सरकारका निकायमध्ये गृह र रक्षा सबैभन्दा धनी मन्त्रालय रहेको देखिएको छ । सार्वजनिक सम्पत्ति व्यवस्थापन प्रणाली (पीएएमएस)मा प्रविष्ट भएको विवरण अनुसार सरकारी निकायमध्ये यी दुई मन्त्रालयसँग धेरै सम्पत्ति रहेको देखिएको हो ।

महालेखा नियन्त्रक कार्यालयका अनुसार तीनै तहका सरकारका खर्च भएर जाने र खर्च भएर नजाने जिन्सी तथा सम्पत्ति (घर, फर्निचर, मेसिनरी औजारलगायत) का आधारमा यस्तो सम्पत्तिको गणना हुने गरेको छ ।

जस अनुसार देशभरका सरकारी निकायको कुल सम्पत्ति १ खर्ब ५० अर्ब ९५ करोड ९१ लाख रुपैयाँ रहेको देखिएको छ । जसमा गृह मन्त्रालय एक्लैसँग ४४ अर्ब २८ करोड १७ लाख रुपैयाँ बराबरको सम्पत्ति छ । रक्षा मन्त्रालयसँग भने ४१ अर्ब ४४ करोड ६३ लाख रुपैयाँ बराबरको सम्पत्ति रहेको देखिएको छ । यसमा प्राकृतिक स्रोत साधनको भने मूल्य कायम गरी नदेखाइएको महालेखाले स्पष्ट पारेको छ ।

महालेखाको आंकडा अनुसार गृह र रक्षापछि धनी निकाय भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात मन्त्रालय हो । यो मन्त्रालयसँग ८ अर्ब १८ करोड ३८ लाख रुपैयाँ बराबरको सम्पत्ति छ । सरकारी निकायमध्ये सबैभन्दा कम दलित आयोगसँग २ करोड ५५ लाख रुपैयाँ मात्र सम्पत्ति रहेको विवरणमा उल्लेख छ ।

सम्पत्तिको विवरण ५० अर्ब १५ करोडले बढ्यो

महालेखा नियन्त्रकका अनुसार सरकारी सम्पत्तिको यो भ्यालु आर्थिक वर्ष २०७८/७९ सम्मको विवरणमा आधारित हो । आव २०७७/७८ सम्म प्रविष्ट भएको विवरणमा भने सरकारी निकायसँग १ खर्ब ८० करोड रुपैयाँ बराबरको मात्र सम्पत्ति रहेको देखिएको थियो । एक वर्षमा ५० अर्ब १५ करोड रुपैयाँ बढीको सम्पत्तिको विवरण आएको छ ।

कार्यालयका अनुसार यस्तो रेकर्डमा सरकारी भवनबाहेक अन्य निर्मित सम्पत्तिको रेकर्ड अझै आइसकेको छैन । मूल्य नखुलेका पुराना सम्पत्तिको रु. १ मात्र कायम गरिएको छ । अर्कोतर्फ सरकारी निकायका सम्पत्तिको यकिन मूल्यांकन समेत भइनसकेका कारण सार्वजनिक सम्पत्तिको वास्तविक मूल्य कायम गर्न भने अझै पनि समस्या रहेको कार्यालयले जनाएको छ ।

सरकारले सार्वजनिक संस्थाको यकिन सम्पत्ति मूल्यांकन गर्ने उद्देश्यले सरकारी निकायबाट सम्पत्तिको मूल्यांकन गरी त्यसलाई पीएएमएसमा प्रविष्ट गर्न थालिएको हो । यस्तो विवरणमा ठूला आयोजना, प्राकृतिक स्रोत र सम्पत्तिको विवरण भने प्रविष्ट भइसकेको छैन । यस विवरणमा विगतमा अस्तित्वमा रहेका र अहिले खारेज भइसकेका कतिपय निकायको समेत विवरण राखिएको छ ।

धेरै सम्पत्ति भएका १० सार्वजनिक निकाय

स्रोत : महालेखा नियन्त्रक कार्यालय