+

ज्वरो आएमा के खाने, के नखाने ?

२०८१ साउन  २९ गते १४:०२ २०८१ साउन २९ गते १४:०२
ज्वरो आएमा के खाने, के नखाने ?

ज्वरो मानव शरीरको एक प्रतीकात्मक वा आत्मरक्षक प्रक्रिया हो । ज्वरो आउँदा मानव शरीरको ताप बढ्ने गर्छ । मानव शरीरको ताप सञ्चालन एक प्रणालीद्वारा हुन्छ । सो प्रणालीद्वारा तापक्रम बढाउने निर्णय गरिएपछि ज्वरो आउँछ । सामान्यतया शरीरको तापक्रम ९८.६ डिग्री फरेनहाइट ९३७ डिग्री सेल्सियस भन्दा माथि भएको अवस्थालाई ज्वरो मानिन्छ ।

१०४ डिग्री फरेनहाइट (४० डिग्री सेल्सियस) भन्दा माथि शरीरको तापक्रम पुग्नु खतराजनक मानिन्छ । ज्वरो आउनु शरीरमा कतै संक्रमण भएको पहिचान हो । भाइरस, ब्याक्टेरिया लगायत सूक्ष्म जीवाणुको संक्रमणका कारण वा शरीरमा ठूलै चोटपटक लाग्दा ज्वरो आउँछ ।

तर ज्वरो आउनु एक तनावपूर्ण, संघर्षपूर्ण र पीडादायी हुन्छ, किनकि यसले तपाईंको शरीरलाई कमजोर बनाउँछ र भोक नलाग्ने र कुनै पनि काम गर्न मन नलाग्ने बनाउँछ । जब तपाईंलाई ज्वरो आउँछ, तपाईंलाई केही खान वा पिउन मन नलाग्ने हुन सक्छ तर तपाईंको शरीरमा थप तनावले सामान्य रूपमा भन्दा ज्वरोको समयमा धेरै सन्तुलित आहार खानु महत्त्वपूर्ण छ । साथै, संक्रमणबाट लड्दै गरेको बेला शरीरको प्रतिरक्षा प्रणाली बलियो बनाउन पोषक तत्व र ऊर्जा चाहिन्छ ।

ज्वरो आउँदा खानैपर्ने र खान नहुने खानेकुरा

खिचडी (जाउलो) : यो चामल, दाल र हल्का मसलाले बनेको लोकप्रिय आरामदायी खाना हो । यो पचाउन सजिलो छ र कार्बोहाइड्रेट, प्रोटिन र आवश्यक पोषक तत्व प्रदान गर्छ । यसमा सामान्य चामलको तुलनामा धेरै पानी हुन्छ, जुन शरीरलाई हाइड्रेटेड राख्न आवश्यक हुन्छ ।

नरिवलको पानी : ज्वरोको बेला शरीरमा पानीको ठूलो कमी हुन्छ । शरीरलाई बलियो र हाइड्रेटेड राख्न नरिवल पानीको सेवन धेरै लाभदायक हुन्छ । नरिवलको पानीले शरीरको तापक्रम नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्छ र संक्रमणसँग लड्न पनि फाइदाजनक हुन्छ । नरिवलको पानी पिउनाले खानाबाट प्राप्त आवश्यक पोषक तत्व चाँडै कोषमा पुग्छ ।

फलफूल : ज्वरो आउँदा फलफूल साथी हुन् । धेरै फलमा पानीको मात्रा भरपुर हुने भएकाले रिहाइड्रेट गर्नका लागि अद्भुत हुन्छन् । साथै धेरैमा भिटामिन सीको महत्त्वपूर्ण मात्रा हुन्छ, जुन प्रतिरक्षा प्रतिक्रिया र कोषिका मर्मतका लागि आवश्यक हुन्छ । यदि भोक कम छ भने यी फलफूल खान सल्लाह दिइन्छ । तरबुजा, अनार, किवी, केरा र स्याउ जस्ता फलफूल खान पुग्न छ ।

चिकेन सुप : चिकेन सुप कुनै पनि रोगका लागि उपयुक्त खाना हो । यसले शरीरलाई पोषक तत्व प्रदान गर्छ र शरीरमा तरल पदार्थ सन्तुलनमा राख्न मद्दत गर्छ । यसले तापक्रम घटाउन पनि मद्दत गर्छ । साथै यसले शरीरभित्रका विषाक्त पदार्थलाई बाहिर निकाल्छ । सुपमा पाइने सोडियमले इलेक्ट्रोलाइट्स निर्माण गर्न मद्दत गर्छ । चिकन सुपमा भिटामिन, मिनरल्स, क्यालोरी र प्रोटिन पनि प्रशस्त हुन्छ ।

तरकारी :   सिजनअनुसारका तरकारीले अत्यावश्यक भिटामिन र खनिजको अतिरिक्त आपूर्ति गर्छ । जसले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई समर्थन गर्न सक्छ र ज्वरोबाट छुटकारा पाउन मद्दत गर्छ ।

दही : दहीले शरीरलाई चिसो र आरामदायी हुन्छ । यो प्रोबायोटिक्सको राम्रो स्रोत हो, यसको राम्रो ब्याक्टेरिया, जसले अन्य हानिकारक सूक्ष्मजीवहरूलाई नष्ट गर्छ । दही पनि प्रोटिनको एक अविश्वसनीय स्रोत हो, त्यसैले यदि तपाईंलाई धेरै भोक छैन भने तपाईंले अझै पनि थोरै मात्रामा धेरै पोषक तत्व पाउनुहुनेछ । यो ताजा हुनुपर्छ र फ्रिजबाट भर्खरै निकालिएको चिसो हुनु हुँदैन ।

उच्च प्रोटिनयुक्त खाना : जब संक्रमणसँग लड्ने कुरा आउँछ, प्रोटिन सूचीको शीर्षमा हुन्छ । गेडागुडी, ओखर बदाम, कुखुरा, माछा र अण्डा जस्ता प्रोटिनयुक्त खानेकुरामा स्वस्थ प्रोटिन, ओमेगा-३ फ्याटी एसिड, भिटामिन बी-६ र बी-१२, जिंक र सेलेनियम पाइन्छ, जसले हड्डीको स्वास्थ्य, मस्तिष्कको स्वास्थ्य र समग्र प्रतिरक्षा सुधार गर्न मद्दत गर्छ । स्वाभाविक रूपमा । तपाईंलाई पूरै खाने मन नलाग्ने भए पनि तपाईंले स–साना  खानाहरु सुप, सलाद, साना टुक्राको रुपमा लिनुपर्छ । यो तेल वा मसालेदार हुनु हुँदैन ।

कुखुराको मासुमा प्रचूर मात्रामा प्रोटिन हुन्छ । प्रोटिन कुनै पनि रोगसँग लड्न आवश्यक हुन्छ । त्यसैले ज्वरो आएको बेला कम तेलमा पकाएको कुखुरा खान सकिन्छ । तर पचाउन गाह्रो हुने रातो मासु खानु हुँदैन ।

ज्वरो आएमा खान नहुने खानेकुरा

चामल : भात खान कुनै कडा प्रतिबन्ध छैन तर चामल एक जटिल कार्बोहाइड्रेट हो, पचाउन धेरै गाह्रो हुन सक्छ । जाउलोको तुलनामा पचाउन लामो समय लाग्न सक्छ । जसले गर्दा पाचन क्षमतामा असुविधा हुनसक्छ । चामल स्टार्चयुक्त खाना भएकाले यसले शरीरलाई थप निर्जलीकरण गर्ने क्षमता राख्छ, जसले ज्वरोको प्रभावलाई बढाउँछ ।

रक्सी, सोडा, चिया र कफी पेय : यी पेय पदार्थ निर्जलीकरण, निद्रामा बाधा र पेट दुखाइ निम्त्याउँछ । जबकि ज्वरो आएको बेला शरीरलाई पर्याप्त मात्रामा रसिलो पदार्थ चाहिन्छ, संक्रमणबाट लड्न आराम दिने पेयपदार्थ चाहिन्छ ।

प्रशोधित खानेकुरा : केक, कुकीज, पेस्ट्री, क्यान्डी, आइसक्रिम, क्र्याकर, चिप्स, पकौडा, लड्डु, भटुरा, अचार समोसा आदिले पेटको सतहलाई चर्‍याउन सक्छ र पाचन समस्यालाई बढाउँछ, शरीरमा सुन्निने समस्या हुन्छ र तपाईंको प्रतिरक्षा प्रणालीमा हस्तक्षेप गर्न सक्छ ।

त्यसैगरी भुटेको खानेकुरा, मसालेदार र चिल्लो खानेकुराबाट टाढा रहनुपर्छ । तिनीहरू पचाउन  गाह्रो हुन्छन् र यसले पेटमा अतिरिक्त बोझ निम्त्याउन सक्छ ।

समग्रमा ज्वरो आएको र संक्रमणसँग लडिरहेको बेला खानपिनबारे चिकित्सकको सल्लाह लिनु बुद्धिमानी हुन्छ ।

खानेकुरा ज्वरो डा. सतिश यादव
डा. सतिश यादव
लेखक
डा. सतिश यादव
इन्टरल मेडिसिन तथा क्लिनिकल रिसर्चर

डा. यादव काठमाडौंको धापासीस्थित ग्रान्डी इन्टरनेसनल अस्पतालमा कार्यरत छन् । इन्टरनल मेडिसिनमा एमडी गरेका यादवको नेपाल मेडिकल काउन्सिल दर्ता नम्बर १३५०० हो ।

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
Khusi chhu

खुसी

Dukhi chhu

दुःखी

Achammit chhu

अचम्मित

Utsahit Chhu

उत्साहित

Akroshit Chhu

आक्रोशित

प्रतिक्रिया

भर्खरै पुराना लोकप्रिय

फिचर

क्यान्सरका कारण पनि देखिन सक्छ मुटुमा समस्या

क्यान्सरका कारण पनि देखिन सक्छ मुटुमा समस्या

हड्डी खिइने समस्या ‘ओस्टियोआर्थराइटिस’बारे भ्रम र सत्य  

हड्डी खिइने समस्या ‘ओस्टियोआर्थराइटिस’बारे भ्रम र सत्य  

बाल क्यान्सरको लक्षणलाई बेवास्ता नगरौं (भिडियो)

बाल क्यान्सरको लक्षणलाई बेवास्ता नगरौं (भिडियो)

गुणस्तरीय खाद्यवस्तु उत्पादन गर्न उद्योगले ध्यान दिनुपर्ने १४ कुरा  

गुणस्तरीय खाद्यवस्तु उत्पादन गर्न उद्योगले ध्यान दिनुपर्ने १४ कुरा  

आत्महत्याको सोच आउनै नदिन के गर्ने ?

आत्महत्याको सोच आउनै नदिन के गर्ने ?

क्यान्सरका बिरामीलाई होम केयर सेवा कसरी दिने ?

क्यान्सरका बिरामीलाई होम केयर सेवा कसरी दिने ?