बंगलादेशकी पूर्व प्रधानमन्त्री शेख हसिनालाई मृत्युदण्ड सजाय, मानवता विरुद्धका अपराधमा दोषी ठहर

१ मंसिर, काठमाडौं । बंगलादेशको अन्तर्राष्ट्रिय अपराध न्यायाधीकरणले पूर्व प्रधानमन्त्री शेख हसिनालाई मानवता विरुद्धका अपराधमा दोषी ठहर गर्दै मृत्युदण्डको सजाय सुनाएको छ।

बंगलादेशको राजधानी ढाकास्थित अन्तर्राष्ट्रिय अपराध न्यायाधिकरण अदालतले मानवताको अपराधमा पूर्वप्रधानमन्त्री हसिनालाई मृत्युदण्डको सुजाय सुनाएको हो ।

अभियोजन पक्षले गत जुनमा अदालतमा हसिनासहित तीन जनाविरुद्ध मुद्दा दायर गरेका थिए । जसमध्ये अदालतले तत्कालीन गृहमन्त्री आसदुज्जामान खान कमाल समेतलाई मृत्युदण्डको सजाय सुनाएको छ । तत्कालीन प्रहरी प्रमुख अल ममूललाई भने सरकारी साक्षी बनेका कारण ५ वर्षको जेल सजाय सुनाइएको छ ।

४५३ पृष्ठको फैसलाको प्रतिलिपि पढ्नुअघि न्यायाधीश मोहम्मद गुलाम मुर्तजा मजुमदारले यो फैसला छ भागमा सुनाइने जानकारी दिए।

गत वर्ष जुलाई–अगस्टमा भएको विद्रोहका क्रममा मानवीय अपराध गरेको आरोप शेख हसिनामाथि लगाइएको थियो। भारतमा निर्वासनमा बसेकी हसिनाको अनुपस्थितिमै उनीविरुद्ध मुद्दा चलाइएको थियो।

सोही मुद्दामाथि सुनुवाइ गर्दै अदालतले हसिना र पूर्वगृहमन्त्री खान कमालविरुद्ध पक्राउ पुर्जी जारी गरेको थियो ।

सोही आन्दोलनका कारण हसिना सत्ताच्यूत भएकी थिइन् । अगस्ट २०२४ मा  हसिना देशबाट भागेर भारतमा निवार्सनमा छिन् ।

बंगलादेश टेलिभिजनले उक्त फैसलाको घोषणा प्रत्यक्ष प्रसारण गरेको थियो ।

के हो मुद्दा ?

गत जुनमा भएको आन्दोलनमा हसिना नेतृत्वको तत्कालीन सरकारको दमनका कारण १४०० मानिसको हत्या र २५ हजार मानिस घाइते भएको आरोप लगाइएको थियो ।

अभियोजक पक्षले अदालतलाई मृत व्यक्तिको सूची समेत बुझाएको थियो ।

पूर्वप्रधानमन्त्री हसिनासमेत तीन अभियुक्त विरुद्ध लगाइएको आरोपको समर्थनमा अदालतमा ७४७ पेजको दस्तावेद दाखिला गरिएको थियो ।

हसिनासहित, तत्कालीन गृहमन्त्री र प्रहरी प्रमुखविरुद्ध आन्दोलनमा हत्या, हत्या प्रयास, षड्यन्त्र, दमन गर्न उक्साएको जस्ता गम्भीर आरोप लगाइएको थियो ।

अभियोजक ताजुल इस्लामले १३ जनाको हत्यामा उल्लेखित आरोप समेत रहेको अदालतमा बताएका बीबीसी हिन्दीले उल्लेख गरेको छ ।

उनले भने, ‘शेख हसिनाले गत वर्ष १४ जुलाईमा प्रधानमन्त्री पदमै रहँदा एक पत्रकार सम्मेलनमा छात्रहरूलाई ‘रजाकर’को नाती भनेर उक्साउने किसिमको टिप्पणी गरेकी थिइन् ।’

बंगलादेशमा रजाकर शब्दलाई देशद्रोही वा गद्दारका रूपमा अपमान गर्न प्रयोग गर्ने प्रचलन छ । सन् १९७१ मा बंगलादेश मुक्ति युद्धका दौरान पाकिस्तानी सेनालाई सघाएका गरेका र देशविरुद्धको जघन्य अपराधमा संलग्न रहने समुदाय, व्यक्ति, जातीविरुद्ध यस्ता शब्द प्रयोग हुने गर्छ ।

आरोप पत्रमा भनिएको छ,‘अभियुक्त असदुज्जमान खान कमाल र चौधरी अब्दुल्ला अल मामूल समेत सरकारका शीर्ष अधिकारीहरूको उक्साहट र उनीहरूको सहायताले कानुनी व्यवस्था सम्हाल्ने निकाय तथा सत्तारुढ अवामी लिगका हतियारधारी समूहले ठूलो मात्रामा सुनियोजित तरिकाले निहत्था छात्रछात्राहरू र आम मानिसमाथि आक्रमण गर्नुका साथै हत्या समेत गरे, हत्या प्रयास र उत्पीडनमा सहायता पुर्‍याए ।’

आन्दोलनमा भएको दमन, क्षतिबारे जानकार रहँदा पनि नरोकेको भन्दै उनीहरूविरुद्ध षड्यन्त्रको आरोप लगाइएको थियो ।

शेख हसिनासहित तीन जनामाथि रंगपुरमा रहेको बेगम रोकैया विश्वविद्यालयका छात्र अबू सईदलाई विना कुनै उक्साहट हत्या गरेको र राजधानी ढाकास्थित चंखर पुलमा ६ जनाको हत्या आरोप समेत लगाइएको थियो ।

गत वर्षको ५ अगस्टमा अशुलियामा पाँच जनाको गोली हानेर हत्या गरी उनीहरूको शव जलाएको र एकजनालाई जिउँदै जलाएको समेतको आरोप उनीहरूमाथि थियो । सोही दिन अर्थात् ५ अगस्ट २०२४ मा आन्दोलन झन् भड्किएर हसिनासहित अन्य तत्कालीन सरकारका आरोपी देश छाडेर भाग्नु परेको थियो ।