शिक्षक आन्दोलनको मैझारोमा बबन्डर, नेताको भागाभाग

१८ वैशाख, काठमाडौं । सरकारसँग सहमति भएको २४ घण्टा नबित्दै शिक्षक महासंघमा बबन्डर मच्चिएको छ । सरकारसँगको सहमतिप्रति विरोध जनाउँदै शिक्षक संघ/संगठनले नेतृत्वमाथि प्रश्नै-प्रश्न तेर्स्याएका छन् ।

सरकार र महासंघबीच बुधबार राति ९ बुँदे सहमति भएको थियो । सो सहमतिबारे महासंघले जानकारी गराउन र एक-अर्कालाई बधाई दिन बिहीबार रत्नराज्य मावि बानेश्वरमा समीक्षा कार्यक्रम राखेको थियो ।

एक महिने आन्दोलनको मैझारोमा शिक्षक नेताहरू रत्नराज्यमा भेला भएका थिए । महासंघ अध्यक्ष लक्ष्मीकिशोर सुवेदी भेलालाई सम्बोधन गर्न थालेसँगै विद्यालय कर्मचारीहरू होहल्ला गर्न थाले ।

‘अहिलेको सहमतिले कर्मचारीलाई ज्यादा सम्बोधन गर्न सकेको छैन । यसमा सबैभन्दा असन्तुष्ट लक्ष्मीकिशोर सुवेदी छ । तर प्रयत्न गरेको छ कि छैन, त्यो पनि हेर्नुपर्छ,’ अध्यक्ष सुवेदीले प्रष्ट पार्न खोजिरहेका थिए । तर विद्यालय कर्मचारीहरू आक्रोशित भए ।

एक महिने आन्दोलनको समीक्षा र बधाई साटासाट गर्न भेला भएकाहरू एक-अर्कामाथि हात हालाहाल गर्न थाले । ‘हात हालाहालको स्थिति बन्यो । पत्रकारलाई समेत बाहिर निकालियो । केहीबेर बबन्डर मच्चियो,’ सहभागी एक सदस्यले भने ।

विद्यालय कर्मचारीहरूले नेतृत्वलाई प्रश्न गरिरहेका थिए । ‘विद्यालय कर्मचारी सधैं मरिरहने हो ? आन्दोलनको फ्रन्टलाइनमा कर्मचारी हुने तर सहमतिमा हामी नअटाउने ? थोरै तलब खाने निमुखा कर्मचारीमाथि महासंघ नेतृत्वले राजनीति गर्‍यो । महासंघले धोका दियो,’ चर्को चर्को स्वरमा विद्यालय कर्मचारीहरूले प्रश्न गरिरहेका थिए ।

यो पनि पढ्नुहोस

सरकारसँगको सहमतिले शिक्षक नेतामाथि खनिए विद्यालयका कर्मचारी

एकाएक रत्नराज्य स्कुलको महोल अशान्त बन्यो । कुटाकुटकै स्थिति आएपछि प्रहरीसँग गुहार माग्नु पर्‍यो । सरकारसँग भएको सहमतिको पक्ष र विपक्षमा शिक्षक कर्मचारी बाँडिएपछि प्रहरीले अध्यक्ष सुवेदीलाई सुरक्षित स्थानमा लैजानुपर्‍यो ।

बुधबार दिउँसोसम्म एकै स्वरमा बोलिरहेका महासंघ घटक संघ-संगठन बिहीबार दिउँसोसम्म आइपुग्दा ध्रुवीकृत मात्र भएनन्, हात हालाहालको स्थितिमा आइपुगे ।

आन्दोलन परिचालन कमिटीका सहअध्यक्ष नानुमाया पराजुली भने त्यस्तो नभएको दाबी गर्छिन् । ‘आफ्नो माग-मुद्दा परेन भनेर विद्यालय कर्मचारीहरूले असन्तुष्टि जनाउनुभएको हो,’ पराजुलीले भनिन्, ‘आन्दोलनको उपलब्धिबारे जानकारी र बधाई दिन कार्यक्रम आयोजना गरिएको हो ।’

कार्मचारीको विरोधका बीच पराजुलीले आन्दोलन ऐतिहासिक भएको बताइन् । ‘हामीले ऐतिहासिक आन्दोलन गरेका छौँ । यो अभिलेखीकरण हुनेछ । महासंघ लडेको हो, अधिकारका लागि अझै लड्न तयार छ,’ उनले भनिन्, ‘शिक्षा ऐन जारी हुन्छ । आन्दोलनको रूप मात्र परिवर्तन भएको हो।’

अध्यक्ष सुवेदीले आन्दोलनको नारा बनाएका थिए, ‘कि जितिन्छ, कि बितिन्छ ।’ आफैंले बनाएको नारालाई धोका दिएको शिक्षक संघ-संगठनका नेताहरूको आरोप छ ।

‘कि जितिन्छ, कि बितिन्छ भनेर सिकाउनेहरूले धोका दिए । कर्मचारीलाई पाखा लगाए । कर्मचारीबिना विद्यालय खुल्दैन । हाम्रो आन्दोलन जारी रहन्छ,’ कर्मचारी परिषद्का महासचिव शान्तिनाथ योगीले आक्रोशित हुँदै भने ।

त्यसपछि परिषद्ले छुट्टै समीक्षा बैठक राख्यो । र आन्दोलनलाई जारी राख्ने निर्णय गर्‍यो । ‘महासंघसँग जे सहमति भएको थियो, त्यस विषयमा महासंघले प्रष्ट पार्नुपर्छ । त्यो नभएसम्म विद्यालय फर्किदैनौं,’ परिषद् अध्यक्ष गंगाराम तिवारीले भने, ‘हामी आन्दोलन गर्छौं ।’

शिक्षक महासंघले विद्यालय शिक्षक कर्मचारी परिषद्सँग गरेको सहमतिविपरीत सरकारसँग सम्झौता गरेकोमा असन्तुष्टि जनाएको हो ।

‘लेखापालको खरदारसहर ३२ हजार ९ सय २ रुपैयाँ र विद्यालयको कार्यालय सहयोगीको २६ हजार ८२ रुपैयाँ बनाउने भनेर महासंघसँग हाम्रो सहमति थियो तर सरकारसँग सम्झौता हुँदा तोकिएबमोजिम भनेर आयो । तोकिएबमोजिम भनेको कति हो ?,’ परिषद्का अध्यक्ष गंगाराम तिवारीले भने, ‘ऐन बनेर नियमावली बनेर आउने रे । त्यो पनि कहिले बन्ने हो ? २०८३ मा ऐन आउला नियमावली आउला । त्यतिबेलासम्म के खाने ? कर्मचारी चाहिँ भोकै मर्ने ?’

यो पनि पढ्नुहोस

शिक्षक–कर्मचारीको विरोधपछि प्रहरीको सहयोगमा बाहिरिए महासंघका अध्यक्ष

नेपाल विद्यालय कर्मचारी परिषद् मात्र होइन, बालविकास शिक्षक, संस्थागत विद्यालय शिक्षक युनियन लगायतले पनि विरोध जनाएका छन् । महासंघले बालविकासको मुद्दालाई पहिलो नम्बरमा राखेर आन्दोन गरेको तर सहमति गर्दा धोका दिएको बाल विकासका शिक्षकहरूको छ । २९ दिनसम्म आन्दोलन गर्दा प्रतिव्यक्ति एक/डेढ लाख खर्च भए पनि सहमति हुँदा हात लाग्यो शून्य भएको गुनासो शिक्षकहरूको छ ।

‘९ बुँदे सहमतिमा बाल विकासको केही पनि आएन । तोकिएबमोजिम हुने भनेर आयो । त्यो भनेको कति हो ? महासंघले स्पष्ट पार्नुपर्छ,’ बाल विकास शिक्षक संगठन तदर्थ समिति अध्यक्ष रेखा रानाभाटले भनिन्, ‘२९ दिन आन्दोलन गर्दा एक/डेढ लाख सकियो । सहमति हुँदा हात लाग्यो शून्य भयो ।’

महासंघले ३६ हजार बाल विकासका शिक्षकको मन दुखाएको गुनासो उनको छ । ‘बालविकासका शिक्षकको मन दुखेको छ । छटपटी भएको छ । शिक्षकहरूले फोन गरेर के आयो भनेर सोध्नुहुन्छ,’ उनले भनिन्, ‘बाल विकासलाई विद्यालयमा ल्याएको भए, शिक्षक बनाएको भए स्वत: अरु कुरा हुने थियो । हामीलाई विद्यालय मातहत ल्याउनुपर्ने हो, त्यो नै सहमतिमा आएन ।’

बाल विकासका शिक्षकले श्रम ऐनअनुसार पनि तलब नपाएको उनले गुनासो गरिन् । ‘प्रावि तृतीय सरह हाम्रो सेवा-सुविधा हुनुपर्ने हो । बाल विकास शिक्षक पीडित छौं,’ उनले भनिन् । यसरी महासंघविरुद्ध नै शिक्षक/कर्मचारीहरू खनिएका छन् । एक महिने आन्दोलन गरेर शिक्षक/कर्मचारी आफ्नै नेतृत्वसँग बेखुस हुँदै विद्यालय फर्किएका छन् ।