स्क्रिन समय घटाउन चाहनुहुन्छ, अपनाउनुहोस् यी ८ उपाय

डिजिटल डिभाइसको स्क्रिनमा धेरै समय व्यतीत गर्नु अहिले संसारभरकै एक समस्याको रुपमा देखा परिरहेको छ । अलिकति समय भयो कि, स्क्रिनमै आखाँ लगाउने बानीले दैनिक कार्यमा असर गर्ने, शारीरिक, मानसिक स्वास्थ्यमा समस्या हुनुका साथै पारिवारिक, सामाजिक सम्बन्धमा समेत असर परिरहेको छ ।

स्क्रिन समय आफैंमा खराब होइन। तर, अत्याधिक स्क्रिन समयले बिन्ज-इटिङ डिसअर्डर र निद्रासँग सम्बन्धित समस्याहरू जस्ता स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ।

यदि तपाईं आफ्नो स्क्रिन समय घटाउन चाहनुहुन्छ भने, निम्न आठ सुझावहरूमध्ये एक वा बढीलाई अनुसरण गर्न सक्नुहुन्छ

१. स्क्रिन समयको निगरानी गर्नुहोस्

परिवर्तनको पहिलो चरण भनेको अवस्थाको पूर्ण बुझाइ हो। धेरैजसो डिभाइसहरूले स्क्रिन समय ट्र्याक गर्छन्। तपाईंले आफ्नो डिभाइसमा कति समय बिताउनुभयो, कुन-कुन एपमा कति समय चल्यो र कति पटक डिभाइस उठाउनुभयो भनेर हेर्न सकिन्छ।

यदि डिभाइसले प्रत्येक एपमा बिताएको समय देखाउँछ भने, तपाईंले सबैभन्दा धेरै समय खर्च गर्ने एपहरू मेट्न सक्नुहुन्छ। यसले ती एपहरूमा सजिलै पहुँच पाउनबाट रोक्छ।

२. ग्रेस्केल मोड प्रयोग गर्नुहोस्

तपाईंले आफ्नो फोन वा अन्य डिभाइसलाई ग्रेस्केल मोडमा राख्न सक्नुहुन्छ, यदि यो सुविधा उपलब्ध छ भने यसले स्क्रिनबाट सबै रङहरू हटाउँछ, जसले तपाईंको फोनलाई कम आकर्षक देखाउँछ ।

ग्रेस्केल मोडमा फोन राख्ने व्यक्तिहरूको स्क्रिन समय कम भएको सन् २०२३ को एक अध्ययनले देखाएको थियो । अध्ययनमा सहभागीहरू आफ्नो समस्याग्रस्त स्मार्टफोन प्रयोग व्यवहारबारे सचेत रहेको र स्क्रिन समय कम भएको अध्ययनमा पाइएको थियो । सन् २०१९ को एक अध्ययनले ग्रेस्केलले कलेज विद्यार्थीहरूको स्क्रिन समयलाई औसतमा दैनिक ३७ मिनेटले घटाएको देखाएको थियो ।

३. नोटिफिकेसन बन्द गर्नुहोस्

तपाईंको फोनले बारम्बार अनावश्यक कुराहरूको सूचना दिँदा त्यसलाई चलाउन, हेर्न मन लाग्न सक्छ। सेटिङमा गएर कुन एपले सूचना पठाउन सक्छ भनेर परिवर्तन गर्न सक्नुहुन्छ। यसले तपाईंलाई डिभाइस बारम्बार उठाउनुपर्ने आवश्यकता कम गर्छ।

केही डिभाइसहरूमा ‘डू नट डिस्टर्ब’ वा ‘फोकस’ सेटिङ हुन्छ, जसले केवल अत्यावश्यक सूचनाहरूलाई मात्र अनुमति दिन्छ । यो सेटिङले अरूलाई तपाईं तुरुन्तै जवाफ दिन नसक्ने कुरा पनि सूचित गर्न सक्छ ।

४. स्क्रिनरहित समय तोक्नुहोस्

निश्चित समय वा परिस्थितिहरूमा फोन प्रयोग नगर्ने नियम बनाउनुहोस्। उदाहरणका लागि, खाना खाँदा वा साथीहरूसँग हुँदा स्क्रिन प्रयोग नगर्ने निर्णय गर्न सक्नुहुन्छ। यसले तपाईंलाई ती गतिविधिहरूमा पूर्णरूपमा संलग्न र केन्द्रित रहन मद्दत गर्छ।

सुत्नुअघि फोन प्रयोग नगर्ने नियम पनि बनाउन सक्नुहुन्छ, किनकि यसले तपाईंको निद्रालाई बाधा पुर्‍याउन सक्छ।

५. समय बिताउने नयाँ उपाय सोच्नुहोस्

फोनमा बिताउने समय घटाउँदा, त्यो समयलाई अन्य कुन तरिकाले भर्ने भन्नेमा ध्यान दिनुपर्छ। आफूलाई रुची लाग्ने कुराहरूमा व्यस्त हुने । कुनै कुरा बनाउने, रङ भर्ने, ध्यान/योग, पुस्तक पढ्ने जस्ता कुरामा समय लगाउन सकिन्छ ।

६. आफ्नो प्राथमिकता निर्धारण गर्नुहोस्

डिभाइसहरू चलाउँदा आफ्नो प्राथमिकता के हो त्यसमा मात्रै फोकस हुनुहोस् । अनावश्यक कुरामा ध्यान दिँदा नचाहिने अवस्थामा पनि स्क्रिनको समय बढिरहेको हुन्छ । समाजिक सञ्जालमा आफूसँग खासै सरोकार नभएका व्यक्तिलाई हटाउन सकिन्छ । कसैले बिनाकारण समय लिइरहेको छ भने त्यसलाई बेवास्ता गर्ने बानी गर्नुपर्छ ।
एक्लै परिवर्तन गर्नुभन्दा समर्थन प्रणालीसँग परिवर्तन गर्न सजिलो हुन्छ।

७. स्क्रिन समयलाई सकारात्मक रूपमा प्रयोग गर्नुहोस्

स्क्रिन समय सीमित गर्नुको अर्थ पूर्णरूपमा हटाउनु होइन। स्क्रिन समयलाई सकारात्मक रूपमा प्रयोग गर्ने धेरै तरिकाहरू छन्, जस्तै प्रियजनहरूसँग भिडियो च्याट गर्ने वा साथीहरूसँग एकसाथ चलचित्र हेर्ने।

अर्को पटक फोन प्रयोग गर्दा, यसले तपाईंलाई कस्तो महसुस गराउँछ भनेर ध्यान दिनुहोस्। उदाहरणका लागि, साथीहरूसँग कुरा गर्दा वा संगीत सुन्दा तपाईंलाई खुसी लाग्न सक्छ, तर सामाजिक सञ्जालमा अनन्त स्क्रोल गर्दा दुखी हुन सक्छ।

यसले तपाईंलाई राम्रो लाग्ने एपहरूलाई राख्न र नराम्रो लाग्ने एपहरूसँगको संलग्नता घटाउन मद्दत गर्छ।

८. बिस्तारै घटाउने प्रयत्नमा लाग्नुहोस्

ठूलो परिवर्तन गर्दा तपाईंले रातारात चाहेको नतिजा प्राप्त नगर्न सक्नुहुन्छ । यो स्क्रिन समय घटाउँदा पनि लागू हुन्छ । तुरुन्तै सबै स्क्रिन समय कटौती गर्न नसकिएला बिस्तारै घटाउनु बढी दिगो हुन सक्छ।

तपाईंको प्रगति रैखिक नहुन सक्छ। एक दिन तपाईंले स्क्रिन बिल्कुल प्रयोग नगर्न सक्नुहुन्छ, र अर्को दिन पुरै दिन प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ ।

लाभ

स्क्रिन समय घटाउनाले तपाईंको स्वास्थ्यमा सकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ। तपाईंले पुराना रुचिलाई पुन: अपनाउन सक्नुहुन्छ । साथी र परिवारसँग जोडिनका लागि बढी समय पाउन सक्नुहुन्छ । सकारात्मक अनुभव प्राप्त गर्न सक्नुहुन्छ।

स्क्रिन समय घटाउनु एक परीक्षण र त्रुटिको प्रक्रिया हुन सक्छ, र परिवर्तनहरू देख्न लामो समय लाग्न सक्छ ।