एमाले प्रतिनिधि छनोट: निर्विरोध हुँदा भागबण्डा, मतदानमा प्यानलगत प्रतिस्पर्धा

१४ मंसिर, काठमाडौ । नेकपा एमालेको एघारौं राष्ट्रिय महाधिवेशनका लागि अधिकांश क्षेत्रबाट महाधिवेशन प्रतिनिधि चयन भइसकेका छन् ।

हिजो, शनिबार नै प्रतिनिधि चयन गरिसक्ने भनिए पनि सर्वसम्मतिको प्रयत्न गर्दा प्रतिनिधि चयनमा ढिलाइ भइरहेको छ । अझै पनि कोशी, मधेश, लुम्बिनी, कर्णाली र सुदुरपश्चिमका केही क्षेत्रमा प्रतिनिधि चयन हुन बाँकी छ ।

सकेसम्म सर्वसम्मति र नभए स्वस्थ प्रतिस्पर्धा गर्ने नीति एमालेले लिएको छ । त्यसैअनुसार कतिपय जिल्लामा अझै सर्वसम्मतिकै प्रयत्न भइरहेको छ । तर निर्विरोध गर्दा होस् अथवा मतदान गर्दाको प्रवृत्ति भने प्यानलगत संघर्ष नै देखिएको छ ।

मधेश, गण्डकी र अरु प्रदेशका केही जिल्लामा संघर्षको स्वरुप स्थानीय भएपनि मूलरुपमा केन्द्रकै संघर्षलाई आधार मानेर प्रतिनिधि चयन भएका छन् । अध्यक्ष केपी शर्मा ओली भर्सेस वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेल पक्षधर बनेर निर्विरोध हुँदा भागबण्डा र मतदान हुँदा प्यानलगत प्रतिस्पर्धा गरिएको छ ।

विशेषगरी कोशी, बागमती र सुदुरपश्चिममा पार्टी केन्द्रकै शक्ति–संघर्षका आधारमा प्रतिनिधिहरू आएका छन् । जनसंगठन, प्रवास र केन्द्रीय निकायहरूबाट पनि समूहगत संघर्षकै आधारमा प्रतिनिधि छनोट भएका छन् । यसरी प्रतिनिधि ल्याउने संघर्ष हुँदा केन्द्रबाट अडान लिन दबाव दिइएको समेत नेताहरूले बताएका छन् ।

कोशी प्रदेश

१४ जिल्ला रहेको कोशी प्रदेशमा मोरङ, सुनसरी, धनकुटा, ओखलढुंगा, झापा र उदयपुरमा मतदानबाट प्रतिनिधि चयन भएका छन् । झापा र उदयपुरको अन्तिम नतिजा आइसकेको छैन । खोटाङमा सर्वसम्मतिको प्रयत्न जारी छ ।

भोजपुर, ताप्लेजुङ, इलाम, पाँचथर, संखुवासभा, तेह्रथुम र सोलुखुम्बुमा सर्वसम्मत प्रतिनिधि छानिएका छन् । निर्विरोध भएका जिल्लाहरूमा दुवै समूहले भागबण्डा गरेका छन् । चुनाव भएका क्षेत्रहरूमा संस्थापन र इतर पक्षले प्यानल बनाएरै प्रतिस्पर्धा गरेका छन् ।

मतदान भएका मोरङ र सुनसरीमा संस्थापन इतर पक्ष बलियो देखिएको छ भने झापामा संस्थापनकै बर्चश्व देखिएको छ । ओखलढुंगामा संस्थापन पक्षको असन्तुष्टिका बीच इतर पक्षका सबै प्रतिनिधि निर्वाचित भएका छन् । धनकुटामा संस्थापन पक्षको एक्लौटी भएको छ ।

अर्थात् मतदान भएका जिल्लाहरूमा मिश्रित नतिजा नतिजा देखिएको छ । सर्वसम्मतबाट प्रतिनिधि चयन भएका जिल्लाहरूमा पनि शक्ति–सन्तुलन कायम गरेरै प्रतिनिधि चयन गरिएका छन् ।

एमाले अध्यक्ष ओलीको गृह जिल्ला रहेको कोशीमा पूर्वराष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी, पार्टी सचिव योगेश भट्टराई, पूर्वसचिव भीम आचार्य, प्रदेश इन्चार्ज शेरधन राईदेखि विनोद ढकाल, राजेन्द्र राईहरूको प्रभाव देखिएको छ ।

मधेश प्रदेश

मधेशमा प्रदेश इन्चार्ज लिलानाथ श्रेष्ठ, मुख्यमन्त्री सरोजकुमार यादव लगायत नेताहरू खुलेरै संस्थापन तर्फ उभिएका छन् । पार्टी सचिव रघुबीर महासेठ कतैपनि खुलेका छैनन् । केन्द्रमा देखिएको संस्थापन इतर अर्थात् वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेललाई अध्यक्ष बनाउनुपर्छ भन्ने संघर्ष मधेशमा देखिएको छ ।

प्रतिनिधि चयनमा पनि तीन पक्षबीच संघर्ष देखिएको छ । धनुषा–२, बाहेक तीन वटै निर्वाचन क्षेत्रमा निर्विरोध भयो । सचिव रघुबीर महासेठको गृह जिल्ला धनुषामा उनकै बचश्र्व देखिएको छ । सवैभन्दा धेरै प्रतिनिधि आएको धनुषामा ७५ जना मध्ये ४७ जना रघुबीर महासेठ पक्षधर रहेको दावी गरिएको छ । बाँकी अरु समूहबाट आएका छन् ।

महोत्तरी–१ र २ मा प्रतिनिधि चयन हुन सकेको छैन । त्यहाँ सोमबार मतदान हुँदैछ । धनुषामा रघुबीरको प्रभाव देखिए जस्तै महोत्तरीमा मुख्यमन्त्री सरोजकुमार यादवको प्रभाव छ । महोत्तरी–४, मा मतदानबाटै प्रतिनिधि चयन गर्दा यादवकै पक्षधर बहुसंख्यक आएका छन् । ३ नम्बर क्षेत्रमा भने सर्वसम्मत भएको छ । यहाँ स्थानीय शक्ति सन्तुलन मिलाएरै छनोट भएको छ ।

मधेश इन्चार्ज लिलानाथ श्रेष्ठको गृहजिल्ला सिराहामा उनकै पक्षधर बलियो रहेको दावी गरिएको छ । १ नम्बर क्षेत्रमा मतदान र बाँकी तीन क्षेत्रमा निर्विरोध गरी २१ जना प्रतिनिधि चयन गरिएको छ । यहाँ पनि तटस्थ रहेका रघुबीर महासेठ पक्षधरको प्रभाव देखिएको छ ।

सप्तरी–१ र ४ मा प्रतिनिधि चयन हुन सकेको छैन । २ र ३ मा भने निर्विरोध भएको छ । रौतहट–१ र २ मा निर्विरोध प्रतिनिधि चयन भएका छन् । ४ नम्बर क्षेत्रमा मतदान भएको छ । ३ नम्बर क्षेत्रमा प्रतिनिधि चयन हुन बाँकी छ । प्रतिनिधि चयन हुन नसकेको क्षेत्रमा इतर समूह बलियो छ भने संस्थापन बलियो रहेको क्षेत्रहरूबाट प्रतिनिधि चयन भइसकेका छन् । संस्थापन इतर बलियो रहेको सर्लाहीमा शक्ति सन्तुलनका आधारमा सवै प्रतिनिधि निर्विरोध भएका छन् ।

प्रतिनिधि टुंगिएको बारामा संस्थापन पक्ष बलियो देखिएको छ । १९ जना प्रतिनिधि चयन हुँदा ६ जना मात्र संस्थापन इतरका छन् ।

बागमती प्रदेश

देशको राजधानी रहेको प्रदेश बागमतीमा संस्थापन इतर उत्साहित देखिएका छन् । उनीहरूका दावी अनुसार त यो प्रदेशमा ६० प्रतिशत प्रतिनिधि इतर समूहबाट आएका छन् ।

शीर्ष नेताहरू यही प्रदेशमा रहने भएकाले प्रतिनिधि चयनमा केन्द्रीय शक्ति–संघर्ष नै मुख्य आधार देखिएको छ । निर्विरोध हुँदा वा चुनाव हुँदा पनि प्यानलगत संघर्ष नै गरको छन् ।

अध्यक्ष ओली र वरिष्ठ उपाध्यक्ष पोखरेल समूह भएरै मतदानमा सहभागी भएका छन् । काठमाडौंमा एउटा निर्वाचन क्षेत्र बाहेक सबैमा मतदानबाट प्रतिनिधि चयन भएका छन् । काठमाडौ–१०, मात्रै निर्विरोध प्रतिनिधि चयन भए ।

बाँकी ९ वटै निर्वाचन क्षेत्रमा मतदानबाट प्रतिनिधि चयन भयो । सबैमा प्यानलगत प्रतिश्पर्धा भएको छ । ललितपुरको ३ वटै निर्वाचन क्षेत्र, सिन्धुपाल्चोकको दुवै निर्वाचन क्षेत्र र मकवानपुर–१, मा मतदानबाट प्रतिनिधि चयन गरिएको छ ।

रसुवा, काभ्रे, भक्तपुर, दोलखा, रामेछाम, सिन्धुली, चितवन र धादिङमा निर्विरोध प्रतिनिधि चयन भएका छन् ।

गण्डकी प्रदेश

गण्डकीका जिल्लाहरूबाट प्रतिनिधि छनोटमा भने अलग शक्ति–संघर्ष अर्थात् पुरानै प्रतिस्पर्धा देखिएको छ । पृथ्वीसुब्बा गुरुङ भर्सेस खगराज अधिकारी समूहबीच प्रतिश्पर्धा भएको छ ।

तर संघर्षको रुप भने उही छ, सहमति हुँदा भागबण्डा, चुनावमा प्यानलगत प्रतिस्पर्धा । चुनाव भएको लमजुङ, गोर्खा, नवलपुर र तनहुँमा यही दुई समूहबीच प्रतिश्पर्धा भएको थियो ।

मुस्ताङ, कास्की, बाग्लुङ, मनाङ, म्याग्दी, स्याङ्जा लगायतमा निर्विरोध प्रतिनिधि चयन भएका छन् । गण्डकीका अरु नेताहरू पद्या अर्याल, किरण गुरुङ, गणेश तिमिल्सिना, पदम गिरीहरू दुई समूहमै विभाजित छन् ।

नेतृत्व परिवर्तन भन्ने ईश्वर पोखरेल पक्षधर भने खुलेर गण्डकीमा देखिएका छैनन् । तर महाधिवेशनका बेला हुने समीकरण परिवर्तन अथवा महासचिव पदको उम्मेद्वार को बन्छन् भन्नेमा गण्डकीको मत विभाजित हुन सक्छन् ।

लुम्बिनी प्रदेश

लुम्बिनीको शक्ति समीकरण यसपटक फेरिएको छ । उपाध्यक्ष विष्णुप्रसाद पौडेल र महासचिव शंकर पोखरेल समूहबीच हुने प्रतिस्पर्धा अन्तिम समयमा बदलिएर एउटै टीम जस्तो देखियो ।

अन्तिम समयमा उपाध्यक्ष पौडेलले पनि केपी शर्मा ओलीलाई नै अध्यक्ष मानेर जाने सन्देश सार्वजनिक गरेसँगै लुम्बिनीको शक्ति–समीकरणमा अलमल आएको थियो । प्रतिनिधि छनोटमा पनि त्यसको असर परेको छ ।

निर्विरोध भएको पूर्वीरुकुम, प्यूठान, बर्दिया, कपिलवस्तु र गुल्मीमा भागबण्डाको आधार बदलिएको छ । अर्थात् पूर्ववत: शक्ति भन्दा पनि स्थानीय नेताहरू हेरेर निर्णय लिइएका । स्थानीय संघर्षकै कारण दाङ र बाँकेमा भएको निर्विरोध निर्णय विवादित बनेको छ ।

बाँकी रहेको ५ जिल्लामा चुनावबाट प्रतिनिधि छानिएका छन् । तर यी जिल्लाहरूमा चुनाव हुँदा स्थानीय शक्ति केन्द्र केन्द्रहरूबीच नै प्रतिस्पर्धा चल्यो । त्यस्तो प्रतिस्पर्धा हुँदा अर्खाखाँचीमा लुम्बिनी प्रदेश सांसद रामजीप्रसाद घिमिरे महाधिवेशन प्रतिनिधिमा पराजित भए ।

कर्णाली प्रदेश

संस्थापन असाध्यै बलियो रहेको कर्णालीमा चार जिल्लामा अझै प्रतिनिधि चयन हुन सकेको छैन । मुगु, हुम्ला, सुर्खेत–१ र दैलेखमा प्रतिनिधि चयन ढिलाइ भइरहेका छन् ।

नेताहरूका अनुसार सर्वसम्मतिबाटै प्रतिनिधि चयन गर्ने उद्देश्यले छलफलहरू भइरहेका छन् । बाँकी ६ जिल्लामा प्रतिनिधि छनोट भइसकेको छ । कालीकोट, सुर्खेत–२, जाजरकोट, रुकुम पश्चिम, सल्यान, डोल्पा र जुम्लामा निर्विरोध प्रतिनिधि चयन भएका छन् ।

प्रतिनिधि चयन गर्दा यमलाल कँडेल र गुलाबजंग शाहको लगभग एक्लौटी चलेको नेताहरू बताउँछन् । ‘कर्णालीमा संस्थापन इतरबाट बोल्ने र नेतृत्व लिने ठूला नेता छैनन्, जिल्ला तहका नेताहरूलाई यमलाल कँडेलले पेलेर अगाडि बढेका छन्,’ एक नेता भन्छन् ।

तत्कालीन नेकपा विभाजनपछि नै कर्णालीको शक्ति–संघर्ष फेरिएको छ । कतिसम्म भने गुलाबजंग शाहसँग प्रदेश अध्यक्ष हारेका मीनबहादुर शाहीले समेत फरक मत राख्न सक्ने अवस्था छैन । आफूलाई प्रदेश अध्यक्षमा हराउने यमलाल र गुलाबजंगहरूसँगै उनी उभिएका छन् ।

विगतमा कँडेलहरूसँग संघर्ष गर्ने गोरखबहादुर बोगटी, निरज आचार्य, विष्णु रिजाल, नन्दसिंह बुढा, कुर्मराज शाहीहरू पनि अहिले संस्थापनमै छन् । त्यसैले प्रतिनिधि चयनमा एक्लौटी जस्तो हुने दावी गरिएको छ ।

तर निर्विरोध भएका र चुनावबाट जितेर आउने प्रतिनिधिहरूको पृष्ठभूमि हेर्दा संस्थापन इतरमा पनि राम्रै मत जाने सम्भावना रहेको नेताहरू बताउँछन् । ‘ईश्वर पोखरेललाई कर्णालीबाट २० प्रतिशत मत जान सक्छ,’ संस्थापनकै एक नेता भन्छन्, ‘यहाँ जे भनेर प्रतिनिधि चुनिएका छन्, उनीहरूले निर्णय बदल्ने सम्भावना धेरै छन् ।’ संस्थापन इतर भनेर प्रतिनिधि चयन हुन नसक्ने भएकाले उनीहरू अहिले संस्थापन बनेको उनको बुझाइ छ ।

कर्णालीमा अरु प्रदेशको तुलनामा थोरै अर्थात्, ११३ जना प्रतिनिधि चयन हुनेछन् ।

सूदुरपश्चिम प्रदेश

यो प्रदेशमा पनि अरू प्रदेशकै संघर्ष देखिएको छ । निर्विरोध हुँदा भागबण्डा र चुनाव हुँदा प्यानलगत प्रतिस्पर्धा भएको छ ।

सबै पहाडी जिल्लामा निर्विरोध प्रतिनिधि चयन भएको छ । संस्थापन बलियो रहेको बैतडी र दार्चुलामा संस्थापन इतरको शक्तिका आधारमा प्रतिनिधि दिइएको छ । इतर पक्ष बलियो रहेका अछाम र बाजुरामा संस्थापन पक्षले पनि केही प्रतिनिधि पाएका छन् ।

कैलाली र कञ्चनपुरका केही क्षेत्रमा भने निर्वाचनबाट प्रतिनिधि चयन भएका छन् । नतिजा मिश्रित आएको छ । कैलाली–४, मा ६ जना नै संस्थापन इतरका प्रतिनिधि निर्वाचित भए । तर कैलाली–५, मा भने ५ जना संस्थापन तर्फका प्रतिनिधिले जिते । कर्ण थापा, नारादमुनि रानाहरूको उम्मेद्वार पराजित भए ।

कैलीली–२, संस्थापनका नेता कमला वली र इतरका नेता झपड रावलले ३/३ जना पर्नेपरी प्रतिनिधि संख्या बाँडेर निर्विरोध गराएका छन् । कैलाली–१, चुनाव भयो । नतिजा मिश्रित आएको छ ।

कञ्चनपुर–३, पूर्व सांसद दीपक प्रकाश भट्टले जित्दा नतिजा मिश्रित आएको छ । निरु पाल, सुरेन्द्र बिष्ट र राजेन्द्र सिंह रावलहरूले कञ्चनपुरमा संस्थापनको टीम तयार पारेका थिए । कञ्चनपुर–२, मा भने शक्ति सन्तुलनका आधारमा भागभण्डामा प्रतिनिधि चयन भयो ।

बझाङ र डोटीमा भने संस्थापन र इतर पक्षले अलग–अलग सूची सार्वजनिक गरेर प्रतिनिधि चयन भएको दावी गरेका छन्, अर्थात् विवाद देखिएको छ ।

साथमा हरि अधिकारी (विराटनगर), शैलेन्द्र महतो (जनकपुर), कपिल काफ्ले (काभ्रे), अमृत सुवेदी (पोखरा), टोपराज शर्मा (बुटवल), यज्ञ खत्री (सुर्खेत) र जनक बिष्ट (धनगढी) ।