‘मेडिकल काउन्सिलमा राजनीतिक हस्तक्षेप रहेसम्म नागरिकले न्याय पाउँदैनन्’

नेपाल मेडिकल काउन्सिलमा एक उपाध्यक्ष र आठ सदस्यका लागि ४ पुसदेखि निर्वाचन सुरु हुँदैछ । यसभन्दा अगाडि निर्वाचनबाट चुनिएर आएको नेतृत्वले नै राजनीतिक प्रभाव र डाक्टरमुखी निर्णय गर्दा काउन्सिल बदनाम हुँदै आएको आरोप छ ।

पछिल्लो समय काउन्सिलका पदाधिकारीले डाक्टरहरूको पेसागत संगठन जस्तै व्यवहार गरिरहेको र पीडित बिरामीको पक्षमा बोल्न हिच्किचाइरहेको पूर्वअधिकारीहरूको गुनासो छ । जसका कारण नागरिकको विश्वास जित्न सकेको छैन ।

काउन्सिलले गुमेको साख कसरी फर्काउन सकिन्छ ? काउन्सिललाई कुन–कुनमा सुधार गर्न आवश्यक छ ? यिनै विषयमा केन्द्रित भएर स्वतन्त्र रूपमा उपाध्यक्षको दौडमा रहेको दाबी गरिहेका डा. अजय सिंह थापासँग अनलाइनखबरकमी पुष्पराज चौलागाईंले गरेको संक्षिप्त कुराकानी :

उपाध्यक्ष पदको दौडमा होमिनुभएको छ । उम्मेदवारी दिनुको मुख्य उदेश्य के हो ?

चरम राजनीतिक ध्रुवीकरणले मेडिकल क्षेत्रमा असर पारेको छ ।  नेपाल मेडिकल काउन्सिल प्रति चिकित्सकको विश्वास घट्दै गएको छ । काउन्सिलको  भूमिका अहिले मरेतुल्य जस्तै छ । चिकित्सकले काउन्सिलको अभिभावकीय भूमिका भएको महसुस गरेका छैनन् ।

अहिले काउन्सिलप्रति चिकित्सकर्मी र सर्वसाधारण (नागरिक)  दुवैतर्फ ठूलो असन्तुष्टि र अविश्वास बढ्दै गएको छ ।

अब काउन्सिललाई पारदर्शी, निष्पक्ष, चिकित्सक मैत्री र नागगरिकले विश्वास गर्ने संस्था बनाउनुपर्छ । मैले चारवटा तत्काल सुधार गर्नुपर्ने क्षेत्र पहिचान गरेको छु :

पहिलो- चिकित्सकको रजिस्ट्रेसन प्रक्रिया असाध्यै झन्झटिलो, अपारदर्शी, अवैज्ञानिक र चिकित्सक मैत्री छैन । यसलाई सुधार गर्नुपर्छ ।

दोस्रो- काउन्सिलमा विकेन्द्रीकरण आवश्यक छ । हरेक सेवाका लागि चिकित्सकले काठमाडौं धाउनुपर्ने अवस्था अन्त्य गर्नुपर्छ ।

तेस्रो- काउन्सिलको कामलाई पूर्ण रूपमा डिजिटलाइजेसन गर्नुपर्छ । अहिलेको पुरानो र झन्झटिलो पद्धतिले चिकित्सकले दुःख पाइरहेका छन् ।

चौथो- काउन्सिलको परीक्षा प्रणाली असाध्यै अवैज्ञानिक र चिकित्सकमैत्री छैन ।  नियमित क्यालेन्डरको व्यवस्था छैन र काठमाडौं आउनुपर्ने बाध्यता छ । यसलाई सुधार गर्नुपर्छ ।

पाँचौं- काउन्सिलमा आएका उजुरी र गुनासोलाई सम्बोधन गर्न मेडिकल इथिकल बोर्ड गठन गर्नुपर्छ । आजसम्म आएका यस्ता गुनासो कमिटी मार्फत मात्रै भइरहेको छ । जसले उजुरी र गुनासोलाई टुंगोमा पुर्‍याउन सकेको छैन ।

उजुरी र गुनासोलाई स्वतन्त्र र निष्पक्ष रूपमा छानबिन हुन सकेका छैनन् । राजनीतिक प्रभावका कारण नागरिकले न्याय पाउन सकेका छैनन् । अहिले भएका पदाधिकारीले सुधार गर्न सक्नु भएको छैन । मैले नै सुधार गर्न योजना बनाएको छु ।

स्वतन्त्र रूपमा उम्मेदवार भन्ने तपाईंको दाबी छ । काउन्सिलको पदाधिकारी नियुक्ती नै अधिंकाश राजनीतिक भागबन्डामै हुन्छ । राजनीतिक प्रभावलाई हटाउन सक्ने आत्मविश्वास छ ?

एकदमै छ । राजनीतिक ध्रुवीकरण अन्त्य नगरेसम्म काउन्सिल सुध्रिँदैन । म स्वतन्त्र उम्मेदवारको रूपमा विभिन्न पक्षबीच पुलको भूमिका खेल्न सक्छु । संस्था प्रति सम्पूर्ण चिकित्सक र जनताको विश्वासको केन्द्र हुनुपर्छ । काउन्सिलको निर्णय निष्पक्ष र विश्वासयोग्य हुनुपर्छ । म यो काम गर्न सक्षम छु ।  सबै साथीभाइले सहयोग गर्नुहुनेछ भन्ने पूर्ण विश्वास छ । अहिले चुनावको दौडमा साथीभाईसँग भेट भइरहेको छ । उहाँहरूको सकारात्मक प्रतिक्रिया पाइरहेको छु ।

सेवाग्राहीले (नागरिक) दिएका उजुरीहरूको समाधानमा काउन्सिलको ढिलाईले काउन्सिलको साख नै गुम्दै गएको छ । यसतर्फ केही सोच्नुभएको छ ?

नागरिकले दिएका उजुरीका विषयमा कार्यावन्यनको पक्ष अत्यन्तै फितलो छ । समयमै निर्णय नहुँदा चिकित्सक र सेवाग्राही (नागरिक) सन्तुष्ट हुनुभएको छैन । त्यसलाई विश्वास जगाउनका लागि स्वतन्त्र र निष्पक्ष मेडिकल बोर्ड गठन गर्नुपर्छ । यसमा कुनै राजनीतिक हस्तक्षेप हुनुहुँदैन ।  बोर्डले गर्ने निर्णय सर्वस्वीकार्य हुनुपर्छ ।  यसले नै अन्तिम निर्णय र निष्कर्ष निकाल्नुपर्छ ।

उजुरीका मुद्दामा काउन्सिलले नै चिकित्सकलाई जोगाउने मात्रै भुमिका खेल्छ भन्ने आरोप छ नि !

त्यसैकारणले नागरिकलाई विश्वास जगाउन नै मेरो उम्मेवदारी दिएको हुँ ।

स्वास्थ्य क्षेत्र र काउन्सिल सुधारमा तपाईंको योगदान के छ ? यो पदका लागि किन उपयुक्त हुनुहुन्छ भनेर विश्वास गर्न ?

मैले विभिन्न चरणमा काम गरिसकेको छु । नेपाली सोसाइटी अफ इमर्जेन्सी फिजिसियनको अध्यक्ष हुँ ।

इन्टरनेसनल फेडरेसन अफ इमर्जेन्सी मेडिसिनको अध्यक्ष हुँ । नेपालमा इमर्जेन्सी मेडिसिनमा पहिलो डीएम गरेको व्यक्ति हुँ । त्यसैगरी स्ट्यान्डर्ड ट्रिटमेन्ट प्रोटोकल र इमर्जेन्सी गाइडलाइन्स तयार गर्न नेपाल सरकार र विश्व स्वास्थ्य संगठन सँग परामर्शदाताको रूपमा काम गरेको छु ।

एम्बुलेन्स सञ्चालन कार्यविधि बनाउन योगदान दिएको छु । नेपालमा इमर्जेन्सी सेवा र आकस्मिक सेवाको पूर्वाधार, तालिम र दक्ष चिकित्सक तयार गर्न कोसेढुङ्गा सावित गरिसकेको छु ।

म एक प्रमाणित डाक्टर हुँ । काउन्सिलको भूमिकामा देखिएको संकटबाट मोचनका लागि म नै उपयुक्त उम्मेदवार हुँ ।

बिरामी र डाक्टरबीचको खाडल बढ्दै गएको छ । यसलाई समधानका लागि तपाईंको योजना के छ ?

यो खाडल पद्धतिको समस्या हो, व्यक्तिको होइन । चारवटै पक्ष (चिकित्सक, सरकार, अस्पताल र बिरामी) मा असन्तुष्टि छ ।  जबसम्म निष्पक्ष र स्वतन्त्र छानबिन संयन्त्र बन्दैन, तबसम्म विश्वास फर्किँदैन । स्वतन्त्र बोर्डले हरेक घटनाको वैज्ञानिक र तथ्यमा आधारित छानबिन गरेर दोषी–निर्दोष छुट्याउँछ, तब मात्र खाडल पुग्छ । स्वतन्त्र र विश्वासयोग्य निकायले छानबिन गरेमा मात्र विश्वासको खाडल पुर्न सकिन्छ ।

चुनावमा डाक्टरकै भोटले जित्नुहुन्छ । उनीहरूविरुद्ध पर्ने उजुरीमाथि कारबाही गर्ने हिम्मत राख्नु सक्नु हुन्छ ?

हामी चिकित्सकको पक्ष–विपक्षभन्दा दोष र गुणको आधारमा छानबिन गर्नुपर्छ । सुरक्षित चिकित्सक, सुरक्षित प्रोटोकल र सुरक्षित वातावरण भएमा मात्र सुरक्षित जनता हुन्छन् । यी सबै एकअर्काका परिपूरक हुन् ।

यो पनि पढ्नुहोस

डाक्टरमुखी निर्णयले बदनाम मेडिकल काउन्सिल : अबको निर्वाचनले जित्ला विश्वास ?

सही चिकित्सकले मापदण्ड अनुसार काम गरेमा काउन्सिलले जिम्मेवारी लिन्छ । सबै उजुरी दोषयुक्त हुँदैनन् । स्वतन्त्र निकायले छानबिन गर्नुपर्छ ।

राजनीतिक प्रभावले काउन्सिलको साख गिर्दै गएको हजुरको ठम्माइ हो ?

हो, त्यो साख जोगाउनु मेरो मुख्य भूमिका रहनेछ ।

काउन्सिललाई नैतिक रूपमा बलियो बनाउन तत्काल के–के कुरा गर्न सकिन्छ ?

सबैभन्दा पहिला नैतिकता, पारदर्शिता र इमानदारिता चाहिन्छ । यो सबै नेपालीको आधारभूत विशेषता हो र चिकित्सक पेशामा यो अझ महत्त्वपूर्ण छ । पेसा प्रतिको इमानदारिताले मात्र बिरामी र चिकित्सकबीच विश्वासको वातावरण बन्छ ।

छानबिनका लागि प्राविधिक विशेषज्ञताको अभाव छ भन्ने सुनिन्छ । यो क्षमता कसरी विकास गर्नुहुन्छ ?

मेडिकल इथिकल बोर्ड गठन गर्नुपर्छ । उजुरी परेपछि कमिटी गठन गर्ने होइन, एक वर्ष अगाडिनै मेडिकल लेगल बोर्ड गठन गर्नुपर्छ । नेपालभरिका विशेषज्ञहरूको सूची बनाउने र क्यालेन्डर बनाउने । त्यही बोर्डले निर्णय गर्नुपर्छ ।

चिकित्सकको गुणस्तर, लाइसेन्स र सेवा गुणस्तर नियमनमा काउन्सिलको भूमिका रहन्छ । तर काउन्सिलका पदाधिकारीले खासै वास्ता गरेको देखिँदैन नि !

सक्षम चिकित्सक, सक्षम विद्यार्थी र सक्षम पद्धति भएमा राम्रो परिणाम आउँछ । नियमकानुन र पद्धति सुधार गर्नुपर्छ ।  निष्पक्ष र पारदर्शी रूपमा काम गरेमा यस्ता गुनासो आउँदैनन् । गुणस्तरको मापदण्ड पारदर्शी र निष्पक्ष रूपमा लागु गर्नुपर्छ । यो कुरामा यसभन्दा अगाडिको पदाधिकारीले गर्न सक्नुभएन । म यसलाई समधान गर्छु ।

काउन्सिलले न्याय नदिएपछि बिरामीका पक्ष उपभोक्ता अदालत वा अन्य अदालतमा जान्छन् । तपाईंको कार्यकालमा काउन्सिलबाटै न्याय पाउँछन् भन्नेमा कति विश्वस्त हुनुहुन्छ ?

म एकदमै विश्वस्त छु । नेपाली जनतालाई आश्वासन दिन चाहन्छु भन्दा हाम्रा काम निष्पक्ष र इमानदार हुनेछन् । गिरेको साख जोगाउनु मेरो जिम्मेवारी हो । निष्पक्ष रूपमा काम गरेमा चिकित्सा पेसा प्रतिको सम्मान बढ्छ र विश्वासको दूरी कम हुन्छ ।

तपाईंको कार्यकालमा काउन्सिललाई कस्तो रूपमा देख्ने परिकल्पना गर्नुभएको छ ?

विश्वसनीय, सम्मानित र आस्थाको केन्द्र बनाउँछु । निष्पक्ष छानबिन, पारदर्शी काम र चिकित्सकप्रति इमानदारी झल्किने संस्था बनाउन कोसिस गर्छु ।  जनता र चिकित्सक दुवैले अनुभूति गर्ने गरी आगामी चार वर्षमा नेपाल मेडिकल काउन्सिलको भुमिकालाई परिवर्तन गर्छु ।

(डा. सिंह थापा काठमाडौँको बीएन्डबी अस्पतालमा कार्यरत छन् । बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरानबाट ‘जनरल प्राक्टिस्नर’ विषय अध्ययन गरेका उनले चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थान (आईओएम) बाट आकस्मिक चिकित्सा विषयमा डीएम गरेका छन् । )