१५ भदौ, दार्चुला । सुदूपश्चिमेलीहरुको विशेष पर्व गौरा विधिवत् रुपमा शुक्रबारदेखि सुरु भएको छ । प्रत्येक वर्ष भाद्र कृष्ण पञ्चमीका दिनदेखि सुरुआत् हुने गौरा पर्व शुक्रबारदेखि सुरु भएको हो ।
मुख्य गरी शिव र पार्वतीको पूजापाठ गरी शिव र गौरीको विवाहको सम्झानामा गौरा पर्व मनाउन थालिएको बुढापाकाहरुले बताउँछन् ।
सुदूरपश्चिमेलीहरुको महान् पर्वको रुपमा मनाइने गौरा पर्वको पहिलो दिन महिलाहरुले गौरा घर (गौँरे खलो) मा तथा घर-घरमा तामाको भाँडामा बिरुडा भिजाएर गौरा पर्वको सुरुआत् भएको छ ।
बिरुडा भन्नाले पच नाज अर्थात् पाँच प्रकारका अन्न (केराउ, गहत, गुँरास, गहुँ, कालो मास) लाई बिरुडा भन्ने चलन छ । यो वर्षको पहिलो दिन बिरुडा भिजाई सुदूपश्चिमेलि महिलाहरुले गौरा पर्वको सुभारम्मभ गरेका छन् ।
गौरा पर्वको पहिलो दिन महिलाहरुले ब्रत बसेर तामाको भाडाँमा सफा पानीले बिरुडा भिजाएर मनाउने चलन सुदूरपश्चिमेली समाजमा छ ।
हरेक कृष पक्षमा पर्ने गौरालाई अधेरी गौरा र शुक्लपक्षमा पर्ने गौरा पर्वलाई उजेली गौरा भन्ने चलन रहेको मालिकार्जुन गाउँपालिका वडा नम्बर ४ का स्थानीय मानमती धामीले बताए । त्यस्तै तिथि बढेमा बाटो गौरा र घटेमा धोइ गौरा भन्ने प्रचलन रहेको उनको भनाइ छ । यो वर्षको गौरा पर्व कृष्ण पक्षमा परेकाले अधेरी (अनेरी) गौरा भनिन्छ ।
पञ्चमीका दिन भिजाएको बिरुडा दोस्रो दिन षष्ठीका दिन पानीको मुहान तथा धारामा गइ सामूहिक रुपमा धोएर गौरा देवीको प्रतिस्थापन गरी गौरा पर्व मनाउने चलन छ ।
त्यस्तै सप्तमीका दिन गौरा देबीलाई गौरा घर तथा मन्दिरमा भित्र्याएर आ-आफ्नो चलन अनुसार पूजापाठ गरी विवाहित महिलाहरुले दुबधागो चढाउने परम्परा छ ।
यस्तै अष्टमीका दिन ब्रत बसेर महिलाहरुले विहानैदेखि गौरा पर्व मनाउने स्थल गौरा खलोमा पूजापाठ गर्ने गरेका छन् ।
अष्टमीका दिनलाई मुख्य गरी गौरा पर्वको रमाइलो दिनका रुपमा लिइन्छ । मुख्य गरी गौरा देवीको प्रतिमा निर्माण गरी गौरा देबीको पूजापाठ गरि मनाउने तथा रमाइलो गर्ने भएकाले पनि त्यो अन्य दिनको भन्दा गौरा पर्वको महत्वपूर्ण दिनका रुपमा लिइन्छ ।
सोही दिन साँझ चढाएको दुबधागो अभिषेक गरेर पूजापाठ गरी खाना खाने चलन छ । महिलाहरुले प्रसादको रुपमा बिरुडा ग्रहण गरी आˆना घरपरिवारका सदस्यहरुको टाउको पुज्ने र निधारमा बिरुडा थापिदिने चलन रहेको छ ।
आ-आˆनो परम्परा अनुसार गौरा देबीको सेलाउने गरिन्छ । कुनै ठाउँमा अष्टमीका दिन गौरा देवीको प्रतिमा सेलाउने चलन छ भने कुनै दिन अष्टमीको भोली पल्ट साइत जुराएर प्रतिमा सेलाउने प्रचलन छ ।
मुख्य गरी सुदूरपश्चिमको दार्चुला, बैतडी, डडेल्धुरा, कञ्चनपुर, बझाङ, बाजुरा, अछाम, डोटी कैलालीमा गौरा पर्व मनाउने चलन छ ।
यस्तै कर्णाली प्रदेशका विभिन्न जिल्लाहरुमा समेत गौरा पर्व मनाइन्छ भने पछिल्लो समय राजधानी काठमाण्डौँमा समेत गौरा पर्व मनाउन थालिएको छ ।
गौरा पर्व मनाइने जिल्लाबाट बसाई सरी काठमाण्डौँ बस्ने हिन्दु नारीहरुले राजधानीमा पनि गौरा पर्व मनाउन थालेका हुन् ।शिव र गौरा देबीको प्रेम तथा विबाहको सम्झनामा महिला पुरुषहरुले सुदूरपश्चिमेली डेउडा खेल्ने चलन छ ।
यस्तै देश विदेशमा रहेकाहरु पनि गौरा पर्वका लागि घर फर्किने चलन सुदूरपश्चिमेली समाजमा छ । गौरा पर्वलाई दशैतिहारको जतिक्कै महत्वका साथ मनाइने भएकाले पनि देश विदेश तथा घर बाहिर रहेकाहरु पनि गौरा पर्वका लागि घर फर्किने गरेका छन् ।
मुख्य गरी भारतीय नाकाबाट दैनिक सयौँको संख्यामा नेपालीहरु घर फर्किने गरेका छन् । केही दिनदेखि सीमा नाकाहरुबाट तथा तराईबाट घर फर्किनेहरुको संख्या बढेको छ ।
