हवाई उद्योग बचाउने हो भने पर्यटन बच्छ

कोरोना भाइरसको संक्रमण बढेसँगै संसारभर लकडाउन गरिएको अवस्था छ । नेपाल पनि त्यसबाट अछुतो रहने कुरै भएन । कोरोनाजस्तो महामारीबाट बच्न अहिलेसम्म कुनै पनि प्रकारको भ्याक्सिन नबनेका कारण बन्दाबन्दीको विकल्प पनि छैन । हामीले सरकारको यो कदमलाई सह्रानीय मान्नै पर्छ ।

विश्व स्वास्थ्य संगठनले यस भाइरसलाई महामारीबाट बाहिर निकालेको घोषणा नगरेसम्म उसले दिने सुझाव पालना गर्नुको विकल्प पनि छैन । संसारभरका प्रख्यात संस्था, विज्ञ विशेषज्ञ र वैज्ञानिक यस भाइरसको भ्याक्सिन पत्ता लगाउन अध्ययनमा जुटेका छन् । आशा गरौं, चाँडै नै यसमा सफलता मिल्नेछ । नेपालमा पनि विज्ञहरूले यसको आकलन र अध्ययन पक्कै पनि गरिरहेका होलान् ।

हामी आर्थिक दृष्टिकोणबाट हेर्दा अब चाहिँ लकडाउन क्रमशः खुला गर्दै जानुपर्छ । किनकि यसले अर्थतन्त्र र रोजगारीमा गहिरो असर पारिरहेको छ । निकट भविष्यमा १५/१६ लाख लाख नेपाली विदेशबाट काम गुमाएर घर फर्कने प्रक्षेपण आइरहेको छ।यसले भोलिको दिनमा बेरोजगारी, गरिबी र त्यसका माध्यमबाट उत्पन्न हुने अराजकताको पूर्वआकलन आजै गर्नुपर्छ । भोलि त्यो दिन नआओस् भन्नेमा अब सचेत हुनुपर्छ । त्यसकारण पनि अब अर्थतन्त्रको चक्रलाई पुनर्थापना गर्नतर्फ लाग्नुपर्छ ।

कोरोनाबाट विश्वमा सबैभन्दा बढी प्रभावित पर्यटन क्षेत्र भयो । स्वाभाविक हो यसले नेपालमा पनि पर्यटन प्रभावित बन्न गयो । यसले करोडौं मानिसको रोजीरोटी गुमेको छ । खर्बौं डलरको व्यवसाय नोक्सानी भएको छ ।

नेपालमा नेपाल पर्यटन बोर्डले गरेको एउटा अध्ययनबाट मात्र करिब दुई लाख ७५ हजार प्रत्यक्ष रोजगारी गुम्ने अवस्था आएको छ। तर, पर्यटनमा पर्ने असर कुखुरा उत्पादकदेखि पाउरोटी उत्पादन गर्ने व्यक्तिसम्मलाई पर्छ । फर्निचर निर्माणदेखि भाँडावर्तनसम्मको व्यवसाय यसबाट प्रभावित हुन्छ । त्यसकारण अप्रत्यक्ष रुपमा एक साथ ठूलो क्षेत्रमा पर्यटनमा आएको मन्दीको प्रभाव देखिने छ ।

यो त, क्षतिको कुरा भयो । के अब हामी यथास्थितिमै क्षति भयो, माथि उठ्नै सकिन्न भन्ने सोचमै बसिरहने हो त ? दुखेसो मात्र गर्ने हो त ? या अब केही सिर्जनशील काम गरेर वा त्यो खालको योजना ल्याएर पुनरुद्धारको बाटोमा जाने हो ? अबको चुनौती त्यसतर्फ रहेको छ । नेपालमा पर्यटन अहिले शून्यमा छ । यसमध्ये पदयात्रा वा साहसिक पर्यटकीय गतिविधि तत्काल माथि उठ्ने सम्भावना छैन । त्यसकारण अब पहिलो काम आन्तरिक पर्यटन र त्यसमा पनि बिदा पर्यटनलाई नै प्राथमिकता दिनुपर्छ । हामी सुन्छौं, सरकारले पनि आगामी आर्थिक वर्षको बजेटमा बिदा पर्यटनलाई समेट्दै छ ।

काठमाडौंबाट आन्तरिक पर्यटकका लागि सबैभन्दा सहज दुई गन्तव्य छन्, पोखरा र चितवन । अनौपचारिक तथ्यांकअनुसार काठमाडौंबाट पोखरा र चितवनमा मात्र करिब ३० प्रतिशत आन्तरिक पर्यटक जान्छन् । लकडाउनपछि अब पहिलो चरणमा हामी यी तीन गन्तव्यबाट पर्यटनलाई जगाउन सक्छौं । त्यो सम्भावना पनि छ । प्रश्न स्वाभाविक रुपमा उठ्नेछ, त्यसो भए महामारीबाट कसरी बच्ने त ?

त्यसकारण हामीले अब कोरोनाबाट बच्ने प्रतिरक्षात्मक निर्देशिका बनाउनुपर्छ र त्यसलाई अब संस्कृतिकै रुपमा अगाडि लैजानुपर्छ । किनकि अब लकडाउनपछि हामी कोरोना महामारीभन्दा अगाडिको जस्तो अवस्थामा त तत्काल पुग्नै सक्दैनौं । यसले एक आमूल परिवर्तन ल्याउँछ । धेरै क्षेत्रमा त्यो परिवर्तन देखिनेछ । त्यसकारण अब महामारीबाट बच्ने एक मात्र उपाय नै प्रतिरक्षा अपनाउनु हो ।

पाइला-पाइलामा प्रतिरक्षाका उपाय अपनाउनुको अब हामीसँग विकल्प छैन । त्यसका लागि पर्यटन व्यवसायमा निर्देशिका बनेका छन् । यसको अक्षरश: पालना हुनैपर्छ । यसको अनुगमन पनि कडाइका साथ लाग्नुपर्छ । एयरलाइन्सतर्फ बुद्ध एयरले पूर्णसुरक्षा निर्देशिक बनाएर कार्यान्वयनमा लैजानुपर्छ ।

होटेल, बोटिङ, र्‍याफ्टिङ, प्याराग्लाइडिङ, रेस्टुरेन्ट, हात्ती सफारीलगायत सबै पर्यटकीय गतिविधिको छुट्टै निर्देशिका आवश्यक पर्छ । अबको मुख्य लक्ष्य नै हाम्रो गतिविधिका माध्यमबाट कोरोना नसरोस् भन्ने हुनुपर्छ । कोही व्यक्ति बिरामी छ भने ऊ घरबाट बाहिर निस्कनु भएन, व्यक्ति आफैँ सचेत हुनुपर्‍यो ।

जब राज्यले लकडाउन खोल्छ, त्यसपछि हामीले आन्तरिक पर्यटन स्थापना गर्नैपर्छ । त्यसपछि क्रमशः हामी बाहृय पर्यटक आकषिर्त गर्नेतर्फ लाग्नुपर्छ । किनकी हरेक समस्याले सम्भावना पनि बोकेर ल्याएको हुन्छ । हामी दुई ठूला छिमेकी मुलुकको बीचमा अवस्थित छौं ।

भारतबाट वाषिर्क ४ करोड र चीनबाट वार्षिक १० करोड मानिस अहिले घुमघाममा निस्कछ । यो संख्याको थोरै अंशमात्र नेपाल ल्याउन सकियो भने पनि त्यो हाम्रो लागि ठूलो हुनेछ । त्यसकारण अब हामीले पहिलो चरणमा तीनवटा गन्तव्य (पोखरा, चितवन र काठमाडौं) लाई कोरोनामुक्त बनाउन र यहाँ सञ्चालनमा रहेको गतिविधिले यसको संक्रमण बढ्दैन भन्ने आश्वस्त बनाउने गरी तयारी थालौ‌ँ ।

राज्यले पनि पहिलो चरणमा यी गन्तव्यलाई सुरक्षित पार्न हरसम्भव प्रयास गरोस्, हामी व्यवसायीले पनि त्यसमा पूर्ण साथ दिनुपर्छ । पहिलो चरणमा कम्तीमा तीन वटा सहरलाई त हामी पूर्ण सुरक्षित राख्न सक्छौं । किनकि थाइल्याण्ड र कम्बोडियाले अगस्टपछिका लागि अनौपचारिकरुपमा चिनियाँ पर्यटकको बुकिङ सुरु भइसकेको छ । यो बाटोमा क्रमशः हामी पनि जानैपर्छ । सुरक्षित गन्तव्यका रुपमा नेपालले अब क्रमशः पर्यटकीय गतिविधि प्रारम्भ गर्नुको अर्को विकल्प छैन । सोहीकारण बुद्ध होलिडेजमार्फत हामीले पहिलो चरणमा काठमाडौंबाट पोखरा र चितवनमा लकडाउनपछिको होलिडे प्याकेज सुरु गर्दैछौं । यसबाट हामीले पर्यटन उठ्दैछ है भन्ने सन्देश पनि प्रवाह गर्नुपर्छ ।

अब मुलुकभित्र निराशामात्र जगाउने हो भने निकै भयाभह अवस्था आउन सक्छ । त्यसकारण जसले जहाँबाट सक्छ, त्यहाँबाट आशाका किरणहरू प्रारम्भ गर्नुपर्छ । मुलुकले बेरोजगारीको समस्या थेग्न मुस्किल पर्ने अवस्थामा आर्थिक गतिविधि पुनर्स्थापना हुने नयाँ अवसरको खोजी पनि त थाल्नुपर्छ । हामीसँग अवसर छ। किनकि चीन र भारत दुवै सिमाना जोडिएका गन्तव्य हुन् । बीचमा कुनै अर्को मुलुकमा ट्रान्जिट नगरी सिधै पर्यटक नेपाल आउन सक्छ । अब चीन र भारतका नागरिकलाई तत्काल बेलायत, अमेरिका र अस्ट्रेलियाका गन्तव्य सहज हुने छैनन् ।

लकडाउन विज्ञको सिफारिसमा सरकारले गर्ने निर्णयमा भरपर्छ । सरकारले मे महिनाभर उडानमा प्रतिबन्ध लगाएको छ । जोखिमलाई ध्यानमा राख्दै, त्यो कायम रहृयो भने त्यसलाई मान्नुको विकल्प छैन । तर, खुला भयो भने कम्तीमा हाम्रो कम्पनीले पर्यटकीय गतिविधि प्रारम्भ गर्छ । किनकि अब उत्साह ल्याउनैपर्छ । स्वाभाविक हो, दैनिकी केही असहज हुन सक्छ । खाना खाने बेला मुखमा मास्क नछुट्न सक्छ । तर, हामी फेरि उठ्नुको विकल्प छैन ।

हिजो दुई लाख चिनियाँ आइरहेकोमा घुमफिर गर्न नपाएर उकुसमुकुस भएको १० लाख पर्यटक नेपाल आउने सम्भावना त छ नि । हामीले त्यो अवसरलाई सम्भावनामा बदल्न सक्छौं । किनकि नेपालमा अहिलेसम्म देखिएका संक्रमितमध्ये अधिकांशमा लक्षण देखिएको छैन । संक्रमितमध्ये एकजनालाई पनि भेन्टिलेटरमा राख्नु परेको छैन । निको भएर घर फर्कने बिरामीको संख्या पनि राम्रो छ । यो त हाम्रो लागि खुसीको कुरा हो ।

आशा गरौं, भोलि सबैलाई निको होस्, यहाँको हावापानीले पनि भाइरसलाई जित्न सकोस्, कम्तीमा भारतीय र चिनियाँ पर्यटकलाई प्रबर्द्धन नगरी नै ल्याउन सक्छौं । यो अवसरमा अब गृहकार्य थालौं । पोखरा, काठमाडौं र चितवनलाई सुरक्षित बनाएर यहाँ पर्यटकीय गतिविधि थालौं । यी गन्तव्य सुरक्षित छन् भन्ने पुष्टि गरौं । त्यसमा राज्यले साथ देओस्।

अर्कोतर्फ नेपालमा नयाँ बजेट ल्याउने समय नजिकिएको छ । बजेटको प्राथमिकता भने कोरोनाबाट मुक्तिमै लक्षित हुनुपर्छ । बढीभन्दा बढी परीक्षण किटको खरिदमा सरकारले लगानी बढाउनुपर्छ । हवाई उद्यमीका रुपमा हाम्रो एक मात्र माग हवाई इन्धनको मूल्यमा कटौती होस् भन्ने हो ।

विश्वका धेरै देशले हवाई इन्धनबाहेक अन्य इन्धनमा कोरोना कर लगाउन लागिसकेका छन् । हाम्रो माग पनि हवाई इन्धन सस्तो हुनुपर्छ। अन्य इन्धन भने भारतमा भन्दा नेपालमा एक रुपैयाँ भए पनि महँगो हुनुपर्छ । नेपाल भित्र विद्युत् उत्पादन खपतभन्दा माथि भइसकेको अवस्थामा अब विद्युतीय चुलो र यसको प्रयोगलाई अधिकतम प्राथमिकता दिनुको विकल्प छैन । हवाई उद्योग बचाउने हो भने पर्यटन बच्छ । त्यसकारण बजेटमा हाम्रो एक मात्र माग हवाई इन्धनको मूल्य कटौती होस भन्ने नै हो ।

किनकि भोलि लकडाउनपछि आन्तरिक रुपमा यात्रु त आवतजावत गर्छ । त्यसबेला सडकमार्गबाट आठ घण्टाको यात्रा गर्नुभन्दा आधा घण्टाको उडान तुलनात्मक रुपमा सुरक्षित हुनेछ । हामीसँग सुरक्षा निर्देशिका पनि रहेको छ ।

मध्यमवर्गीय परिवारलाई हवाई यात्रामा आकर्षित गर्न सकियो भने अहिले हामीले भोगिरहेको ठूलो घाटा पनि हामी व्यापारका माध्यमबाट पूरा गर्न सक्छौं । किनकि स्वाभाविकरुपमा यतिबेला उद्योग संकटमा रहेको छ । तर, बुद्ध एयरको हकमा भने हाम्रो मुख्य सम्पत्ति नै कर्मचारी हो ।

त्यसकारण हाम्रो २३ वर्षको इतिहासको सफलताका पछाडि कर्मचारीको हात रहेका कारण हामी एकजना पनि कर्मचारी कटौती गर्दैनौं । कम्तीमा सेप्टेम्बरसम्म हामी सहजै चल्न सक्ने अवस्थामा हुन्छौं । त्यसपछि त स्वाभाविक रुपमा आन्तरिक उडान खोल्नुको विकल्प छैन । त्यतिञ्जेल हवाई उद्योगले जोखिम थेग्नुको विकल्प छैन ।

(कुराकानीमा आधारित)