१४ साउन, काठमाडौं । आकासिदो आयातले व्यापार घाटा चुलिइरहँदा नेपाली कफीको बजार भने विश्वभर फैलिरहेको छ ।

कोरोना महामारीका कारण अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारमा कमी आए पनि आर्थिक वर्ष २०७६/०७७ मा नेपालले ४५ हजार ८१४ किलो तयारी र कच्चा कफी निर्यात गरेको छ ।

जापान, दक्षिण कोरिया, सिंगापुर, जर्मनी, स्वीट्जरल्याण्ड, नर्बे, अमेरिका, क्यानडालगायत एक दर्जनभन्दा बढी विकसित मुलुकमा नेपाली कफी निर्यात भएको भन्सार विभागको तथ्यांकले देखाउँछ (हे. तालिका) ।

आव २०७६/०७७ मा नेपालले कफी निर्यात गरेको मुलुक र विवरण

स्रोतः भन्सार विभाग

 प्रतिकिलो औसत मूल्य १० अमेरिकी डलर

नेपालमा वाषिर्क ५३० मेटि्रक टन कफीका दाना उत्पादन हुने राष्ट्रिय चिया तथा कफी विकास बोर्डले जनाएको छ । देशभर दुई हजार ७६१ हेक्टरमा ३३ हजार ९८४ कृषकले कफी खेती गरेका छन् ।

बोर्डका निर्देशक दीपक खनालका अनुसार, गत वर्ष मोटामोटी ५३० मेटि्रकटन ग्रीन कफी बीन उत्पादन भएको थियो । चालु आर्थिक वर्षको उत्पादन विवरण भने आउन बाँकी छ ।

‘कुल उत्पादनमध्ये वाषिर्क ८४ मेटि्रकटन मात्र निर्यात हुने गरेको छ’, खनाल भन्छन्, ‘नेपाली कफी प्रतिकिलो ८ देखि १५ डलर, औसत १० डलरमा निर्यात हुने गरेको छ ।’

उनका अनुसार, नेपालका सबै भूभागमा अराबिका जातको कफी हुन्छ । समुन्द्री सतहबाट ८०० देखि १५०० मिटरसम्मको उचाइमा फल्ने भएकाले नेपाली कफी विदेशीहरुले धेरै रुचाउँछन् ।

सगरमाथाको देशको कफी भनेरै नेपाली कफीको प्रचार हुने खनाल बताउँछन् । ‘नेपालको भौगोलिक सुन्दरताको कथासँगै कफी पनि बिक्छ’, उनी भन्छन्, ‘केही मात्रामा अर्गानिक प्रमाणित पनि भएका हुन्छन्, धेरै त नेपाली हावापानीकै कारण अर्गानिक हो भन्ने स्वीकारिन्छ ।’

ग्रेडिङमा नेपाली कफीले ८० प्रतिशत मापदण्ड पूरा गरेका कारण कतिपय कफी उच्च गुणस्तरको ठहरिएर निर्यात हुने गरेको खनालले बताए ।

कफीखेती प्रोत्साहन

नेपाली कफीको बजार राम्रो भएपनि व्यवसायीक खेती प्रणाली विकास भएको छैन । बोर्डका अनुसार, जिल्ला सहकारीहरुको संलग्नतामा थोरै जग्गामा कफी खेती हुने गरेको छ ।

व्यक्तिगत रुपमा लागिपरेका किसानहरुमा प्राविधिक र रोग किराबारे ज्ञान छैन । किसानको समस्या समाधान गर्न बोर्डले अनुदानसहितको चक्लाबन्दी खेतीको कार्यक्रम तर्जुमा गरेको बोर्डका निर्देशक खनाल बताउँछन् ।

‘किसानहरु कमजोर अवस्थामा छन्, उहाँहरुको सहयोगका लागि बोर्डले सहयोग गर्छ,’ खनालले भने ।

नेपाली कफीमा भारतीय आयातित कफी मिसाएर निर्यात गरेको भन्ने सूचना आएको भन्दै उनले स्वदेशी उत्पादनको बजार बिगि्रन नदिन अनुगमन गर्ने तयारी थालेको पनि जनाए ।

निर्यातभन्दा आयात धेरै

स्वदेशी उत्पादनको राम्रो गुणस्तर भएपनि नेपालमा आयातित कफीको उपभोग धेरै छ । आव ०७५/७६ मा नेपालले ८४.३० मेटि्रकटन कफी विदेश निर्यात गर्दा ९ करोड ८० लाख रुपैयाँ बराबरको १२ सय ६२ मेटि्रकटन कफी आयात गरेको थियो ।

पछिल्लो पाँच वर्षमा २४ करोड ८८ लाखभन्दा बढी मूल्यको रोष्ट नगरिएको २ लाख २० हजार २३५ किलो र ६८ लाख २८ हजार मूल्य बराबरको रोष्ट गरिएको ४६ सय ५७ किलो कफी निर्यात गरेको व्यापार तथा निकासी प्रवर्द्धन केन्द्रले जनाएको छ ।