सुकुम्बासीका मुद्दा उठाएर सुकुम्बासी नै उम्मेदवार

३० कात्तिक, काठमाडौं । सर्लाही हजारियाका मनोज सहनी पछिल्लो दुई महिनादेखि आफ्नो दलको लागि भोट माग्दै चुनावी मैदानमा छन् । श्रम गरेर बचेको समय साँझ बिहान सहनी वरपरका गाउँमा पैदलै डुल्छन् ।

न पार्टीको झण्डा, न कुनै दलबल र बाजा गाजा, पछिल्लो दुई महिनादेखि यसै गरी चुनावी प्रचारमा छन् उनी । उनको खल्तीमा पार्टीले उपलब्ध गराएको केही चुनावी पर्चा छ । मतदाता र आफूले चिनेको मानिस जहाँ भेट्छन् त्यही आफ्नो पार्टीलाई भोट हाल्न र सुकुम्बासी समस्या समाधान गर्नमा सघाउन उनी आग्रह गर्छन् ।

राष्ट्रिय मुक्ति आन्दोलन नेपाल दलले उनलाई आगामी चुनावका लागि समानुपातिककको बन्द सूचीमा राखेको छ । आफैं सुकुम्बासी सहनी आफ्नो दलले समानुपातिकमा न्यूनतम मत सीमा (थ्रेस होल्ड) पूरा गरे संसदमा पुगेर सुकुम्बासी समस्या समाधानका लागि कानुन बनाउने मतदातालाई बुझाइ रहेका छन् ।

‘हाम्रो त पार्टी नै सुकुम्बासी न पैसा न पहुँच, जनताको दैलोमा पैदलै’, सहनी भन्छन्, ‘घर घर पुगेर मतदातालाई गोलाकार भित्रको षट्कोण चिह्नमा भोट हाल्न भन्दै हिँडेको छु ।’

लामो समयदेखि देशले सुकुम्बासी समस्या भोगे पनि यसको समाधानका लागि ठूला दलहरुले कहिल्यै चासो नदिएका कारण आफै चुनावी आन्दोलनमा होमिएको उनले बताए ।

दाङको लमही नगरपालिका–३ अलकापुरकी सुमित्रा कुमाल आफैं सुकुम्बासी हुन् । उनी राष्ट्रिय मुक्ति आन्दोलन नेपाल दलसंग जोडिएको १३ वर्ष भयो । सुकम्बासी, हरवा चरवा, कम्लहरी गरी १३ लाख भन्दा धेरै मानिसहरुको समस्या समाधानमा आफ्नो दलले आवाज उठाउने भन्दै उनी पनि यसपटक सो दलको समानुपातिक उम्मेदवार छिन् ।

छरछिमेकका घर, खेत र दोबाटोमा पुगेर उनी आफ्नो दललाई थ्रेसहोल्ड पूरा गर्ने मतका लागि खटेको एक महिना भयो । ‘सुकुम्बासी समस्यालाई सबैले हेला गरेँ । हामी त पार्टी पनि सुकुम्बासी एजेण्डा पनि सुकुम्बासी’, कुमाल भन्छिन् ‘हामीलाई लालपूर्जा खोइ ? हाम्रो उचित व्यवस्थापन खोइ ? आफ्नो आवाज आफैं उठाउन हामी चुनावमा होमिएको हो ।’

चुनाव प्रचार र अभियानका लागि स्रोत साधन र प्रचार सामग्री समेत आफ्नो पार्टीसंग नभएको उनले सुनाइन् । पार्टीले थोरै मात्र पर्चाहरु छपाउन सकेको भन्दै उनले मतदातालाई साँचेर पर्चा बाँड्ने र मुखैले चुनाव चिह्न र दलको नीतिबारे बुझाउन काम गरिरहेको उनको दाबी छ ।

कपिलवस्तुकी खुना विक र तेजबहादुर परियार, पर्साकी प्रमिला वाइवा, सर्लाहीकी रीना देवी, मकवानपुरकी शशिकुमारी पौडेल लगायत देशका ३० भन्दा बढी जिल्लाका उम्मेदवार यसैगरी प्रचारमा हिँडेको सो दलले जनाएको छ ।

सुकुम्बासी, कम्लरी, मुक्त हरवा, चरवाको व्यवस्थापनलाई मुद्दालाई प्राथमिकतामा राखेर आफ्नो पार्टीले काम गरिरहेको र यस पटकको निर्वाचनमा देशैभर राज्य र दलहरुले नहेरेको समस्याले थिचिएकाहरु आफैं उम्मेदवार रहेको पार्टीका अध्यक्ष जयवन्त बिक्रम शाह बताउँछन् ।

रामेछापमा एउटा प्रदेशसभामा प्रत्यक्षसहित ३० भन्दा बढी जिल्लाको प्रतिनिधित्व गर्नेगरी दलले समानुपातिकमा उम्मेदवार उठाएको र अधिकाशं उम्मेदवारहरु सुकुम्बासी, अर्ध सुकुम्बासी, मोही, कम्लरी, मुक्त हरवा चरवा भएको शाह बताउँछन् ।

‘उत्पीडित लाखौं घर परिवारको यो मुद्दा हामी २०३६ साल देखि आवाज उठाइरहेका छौं । तर, कहिल्यै दिगो समाधान भएन’, अध्यक्ष शाह भन्छन् ‘यो पटक हामीलाई कानुन बनाउने संसदमा जनताले पु¥याए भने सुकुम्बासीको समस्या सुकुम्बासीले नै समाधान गर्नेछन् ।’

राष्ट्रिय मुक्ति आन्दोलन पार्टीले राज्य सत्ताको हकमा भ्रष्टाचार र कुशासन मुक्त देश, जनजीविकाको हकमा १० लाख घर परिवारको भूमि, लालपुर्जा र घरविहीन वा स्थानविहीनताको समस्या समाधान र फोहोरमुक्त देश निर्माणलाई चुनावी एजेण्डा बनाएको शाह बताउँछन् ।

पार्टीका अनुसार नेपालमा ५ लाख परिवारहरु सुकुम्बासी, अर्ध सुकुम्वासी, मोही, आंकडा र उखडावाला, मुआब्जा, सट्टटा भर्नावाला, आठ र नौं नम्बरी वाला छन् । उनीहरुसंग जोतभोग गरेका जग्गाको लालपूर्जा छैन । यस्तै, ५ लाख परिवार मुक्त हरवा, चरवा, ओगाइ, तराई, कम्लहरी, हली, गोठाला, वादी देउकी र झुमाहरु छन् ।

यिनीहरुले पनि जोतभोगको अधिकार र जग्गा पाउनुपर्ने अवस्था रहेको अध्यक्ष शाहले बताए । यिनै समस्या समाधान गर्न आफ्नो पार्टीको उम्मेदवार पनि सुकुम्बासी, मोही, मुक्ता हरवा कमैया र अपाङ्ग रहेको भन्दै उनले पार्टीलाई चार लाख हाराहारी समानुपातिक मत ल्याएर थ्रेस होल्ड कटाउने चुनौती रहेको शाहको भनाइ छ ।